24ste Jaargang
MAANDAG 22 MEI 1933
No. 7514
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DIOC. KATHOLIEKENDAG TE DELFT
„ANNO SANCTO"
3)e Ceid&eHeSoii/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaaJ
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
Fooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Deze Dioc. Katholiekendag is beter ge
slaagd dan de laatsten van zijn voorgan
gers dank zij het gelukkig initiatief om
de sociale organisaties in de samenstelling
van den Katholiekendag op te nemen. De
belangstelling was vrij groot, zóó groot
zelfs, dat de Hippolytuskerk in gebruik
moest worden genomen voor de slotverga
dering.
In de morgenuren droeg Z. H. Exc. Mgr.
Aengenent in deze kerk een H. Mis op,
waarbij assisteerden de zeereerw. heeren
P. J. A. van der Cammen, deken van Delft
en Pastoor M. A. A. Hase O.F.M. Graal-
leden en Jonge Wachters gaven bij de ge
beden der H. Mis de antwoorden van het
volk.
HULDE AAN CHRISTUS KONING.
Na de H. Mis had op het voorplein der
kerk een huldebetuiging plaats aan Chris
tus Koning.
Rond het H. Hart-beeld stonden de
Graal en de Jonge Wachters geschaard
met hun vanen.
Mgr. de Bisschop had op een verheven
heid plaats genomen.
Door de Graal werd een spreekkoor ge
houden een schoone hulde aan Christus-
Koning:
„Wees Koning van onze harten
Wees Koning van ons verstand
Koning van vreugden en smarten
Wees Koning van stad en land".
Daarna werd door de Graal het „Lau-
date Dominum" gezongen.
Door de geheele menigte, op het voor
plein der kerk verzameld, werd tot slot het
„Credo aangeheven.
Het was een indrukwerkkende plechtig
heid een prachtige inzet van den Ka
tholiekendag.
IN DE STADSDOELEN.
Des middags hadden in de zalen van de
Stadsdoelen de sectie-vergadering plaats,
die goed geslaagd zijn.
Saamhoorigheid op maatschap
pelijk terrein.
De heer Henri Hermans, lid der Tweede
Kamer, verzamelde een talrijk gehoor rond
zich voor zijn inleiding over „Saamhoorig
heid op maatschappelijk gebied''.
De heer Hermans begint met een citaat
uit een artikel van Jean Guirand in de
„Croix" waarin deze betoogt, dat het
maatschappelijk organisme voortdurend
wordt bedreigd door ondermijnende krach
ten; thans wel voornamelijk door de com
munistische leer, die elk begrip van goed
en kwaad tracht te vervalseden en zoo on
ophoudelijk bezig is met het ondergraven
van de grondpeilers van het maatschappe
lijk leven.
Op een voornaam punt is, aldus spr., de
gedachtengang van Jean Guirand niet
juist, althans onvolledig, als hij n.L zwijgt
over de gezonde reactie, die uitgaat van
de Katholieke Kerk. Die Kerk bleef onge
twijfeld de grootste zedelijke macht ter
wereld. Tegen het kwaad biedt zij weer
stand, tegen elke dwaling verkondigt zij de
waarheid, tegen elke geestelijke ziekte,
welke kankert in het lichaam der maat
schappij wijst zij in bewonderenswaardige
Encyclieken het middel ter genezing. Zij is
ook in onzen tijd nog onbetwist de leerares
der volken.
Spr. wijst dan uitvoeriger op de groote
gevaren, welke geloof en goede zeden be-
derigen; het ongeloof is in alle landen door
gedrongen van den katheder naar de
straat. Ook de statistieken over den ge
loofsafval in Nederland zijn om te huive
ren.
En do gevolgen voor de maatschappij
zijn duidelijk aan te wijzen. Alle uiterlijke
verschijnselen van welvaart, ontzaggelijke
rijkdommen en ongehoorde weelde, ver
overd door wetenschap en techniek, heb
ben niet kunnen voorkomen, dat het
menschdom innerlijk ongelukkig is ge
maakt en in een zee van sociale ellende
dreigt onder te gaan. Wij zijn met razende
snelheid vooruitgegaan op sociaal en eco
nomisch gebied. Maar hoe is het beeld der
tegenwoordige arbeidsmaatschappij? Wa
ren er ooit zoo vele vraagstukken van men-
schelijke verhoudingen als thans aan de
orde van den dag?
Vooral twee sterke machten zien wij nu
in een worsteling van actie en reactie aan
het werk. De ééne macht is die van "net
Marxisme, dat in het communisme zijn
uiterste consequentie vindt, de andere, die
van het christendom, waarvan de Katho
lieke Kerk de gezonde kern moet worden
genoemd. Spr. toont dan uitvoerig aan.
dat er geen enkel begrip van christelijke
levensleer is, of het wordt door het Marxis
me vervalscht. Ontaarding van Christelijke
beschaving beteekent den weg van het
Marxisme door het leven der maatschappij.
En dat deze ontaarding zoo snel kon voort
woekeren is te verklaren door het feit, dat
het maatschappelijk organisme reeds was
verzwakt door den liberalen geest, die voor
het Marxisme den voedingsbodem van het
moderne kapitalisme heeft geschapen.
De heer Hermans betoogt vervolgens
uitvoerig, dat Godsdienst eischt: dienen
van God door onze daden en dat onze be
ginselen, juist begrepen, beleefd, gevoeld
en in toepassing gebracht, ons zullen aan
sporen tot de meest weldadige actie, welke
tevens tegen alle ziektekiemen in het
maatschappelijke organisme de meest ge
zonde reactie is. Er moet een einde komen
aan de passiviteit van ontelbaar vele ka
tholieken.
Daarom 't appèl van dezen Katholieken
dag.
Drie middelen moeten worden toegepast.
Op de eerste plaats het vereenigingsle-
ven voor eigen stand, voor eigen bedrijf,
voor eigen belangen en behoeften, natuur
lijk allereerst voor sociale en cultureele
verheffingen, maar ook voor ontspanning.
Nergens kunnen wij neutraal zijn. Tegen de
overal dreigende gevaren moeten wij be
scherming en weerstand zoeken in Katho
lieke organisatie.
Wat het tweede middel betreft, wijst de
heer Hermans er op, dat meer kennis van
elkanders nooden en behoeften, meer per
soonlijke aanraking tusschen arbeiders en
werkgevers, middenstanders, boeren en
ambtenaren, vanzelf zal leiden tot meer
saamhoorigheidsgevoel. Daarom moeten wij
ook in stand houden, bevorderen en steu
nen Katholiekendagen, Congressen en So
ciale Actie, plaatselijk, diocesaan en natio
naal, om naar buiten te bewijzen en naar
binnen te verzekeren, dat alle Katholieken
in eenheid kunnen optreden voor hun be
ginsel en hoogste belangen.
Tenslotte het derde middel. Wij willen
scheiding tot versterking van innerlijke
kracht, maar geen afscheiding van natio
nale volksgemeenschap. In die ^gemeen
schap willen wij integendeel een gezonde
kern vormen door saamhoorigheid in eigen
organisatie, nauwere aaneensluiting tegen
gevaren.
Dat is, zoo besluit de heer Hermans, de
gezonde reactie tegen alle ziektekiemen in
het lichaam der maatschappij. Dit is de
strijd van het leven tegen den dood.
Saamhoorigheid Op kerkelijk
gebied.
In de tweede sectie hield rector J. F. A.
Bots een interessante inleiding over „Saam
hoorigheid op kerkelijk gebied.
Het was een smartelijke ontdekking,
aldus vangt Z.Eerw. aan, toen we uit de
dagbladen lazen, hoe het Bolschewisme
propaganda voerde met de materieele
schatten der Russische Kerk. Maar veel
erger moeten we schrikken, als we zien,
hoe de Kerk bestreden svordt met haar
eigen geestelijke schatten, met haar
eigen waarheden. En dat is te zien, door
heel de geschiedenis, ook in onzen tijd. De
groote dwaalleeraars van dezen tijd zijn
de revolutionaire leiders, die voor de mis
kende menschen verschenen met de leu
zen van: vrijheid, gelijkheid en broeder
schap.
Geen gedachten staan zoo stralend ver
vat in Christus' leer als juist de gedach
ten der christelijke vrijheid, gelijkheid en
broederschap. Heel het Christendom is up
de erkenning dier waarheden gebaseerd
en onze verhouding tot den genngsten
mensch is door Christus gemaakt tot den
proefsteen, het kenmerk van onzen trouw
aan Hem.
Juist deze geringste mensch-is aan Kruis
en Kerk, en christelijke gemeenschap ont-
vlucht. Die geringste mensch vond geen
beveiliging meer in de liefde der gemeen
schap en toen heeft hij zich tegen die ge
meenschap met zijn haat gekeerd. Het ge-
gevolg was materialistische klassenstrijd.
Christus en de geringste mensch zijn
zeer vereenzelvigd ook in hun beider lot,
hetgeen Z.Eerw. nader uitwerkt. Zal naast
Christus de geringste mensch zijn eere
plaats gaan terugwinnen in onze samenle
ving?
Rector Bots komt dan na zijn inleiding
tot de behandeling der eerste conclusie:
Voor God zijn alle mensohen gelijk.
In het maatschappelijk leven kennen en
erkennen we, aldus spr., ongelijkheid on
der de menschen, voortvloeiend uit 'ver
schillende factoren. Ook rijn sociale ge
aardheid brengt ongelijkheidmee.
Ongelijkheid is echter maar bijkomstig,
de gelijkheid is wezenlijk omdat voor God
alle menschen volkomen gelijk aan elkaar
zijn.
Zoo stichtte Christus om het Rijk Gods
op aarde te vestigen een Kerk voor alle
menschen.
Z.Eerw. weidt uit over de wijze, waar
op dit gelijkheidsbeginsel in de jonge Kerk
werd begrepen; niet als abstract idee,
doch ais levende werkelijkheid.
De Kerk is krachtens haar wezen een
familie-gemeenschap, naar het woord van
den Goddelijken Meester: „Gij allen zijt
broeders".
„Als iemand tot de Kerk komt om gees
telijk voedsel, dan schrijft Berdioeff
houdt hij op edelman te zijn of olebeier,
bourgeois of proletariër; alle vergankelijke
ornamenten vervallen, want voor God be
staat geen klasse of stand".
Daar is vooreerst in de Kerk een ge
meenschappelijk levensdoel, waaraan een
gemeenschappelijke vergelding bean*
woordt.
De Kerk veronderstelt bij haar gelijke
wetgeving gelijke menschen. En ongelijk
heid in wijd-uitloopende functies en sterk-
opgebouwde hiërarchie is juist ingesteld
om door die ongelijkheid de gelijkheid
zooveel mogelijk te benaderen, want de
roeping van de bestuurders der Kerk is te
dienen. En Z.H. de Paus nam den titel
aan van „diensknecht der dienstknechten
Gods". Zoo is de Kerk ue vervulling van
de stoutste droomen inzake democratische
gelijkheid.
Komt dit gelijkheidsideaal in het leven
der Kerk ook voldoende tot uiting? Deze
vraag behandelt Z.Eerw. in de stelling:
Het verderfelijke individualisme, dat het
individu tot gelding wil brengen ten koste
van de gemeenschap, heeft ook bij vele
Katholieken die gemeenschapsgedaohte
verzwakt en vertroebeld.
De gevolgen van het individualisme zijn
niet alleen merkbaar op maatschappelijk,
maar ook in het godsdienstig leven. Veler
godsdienstig leven krijgt een louter per
soonlijk karakter, zonder verantwoorde
lijkheidsbesef voor anderen, zonder sa^
menhang met anderen.
Met de pen en het woord hebben we
ons gewend tegen de bewering der socia
listen. dat godsdienst privaatzaak is, maar
practisch is dit wel 't geval, waar we de
godsdienstig-zedelijke beginselen veel te
weinig tot gelding hebben gebracht in ons
openbare leven en voorts op kerkelijk ter
rein zelf onzen godsdienstplicht zijn gaan
beschouwen en vervullen als een louter
persoonlijke aangelegenheid.
Z.Eerw. spreekt dan over de miskenning
der Hoogmis als gemeenschapsdaad der
Kerk en de verzwakking van den narochÏA-
band als een verschijnsel van verzwakking
der gemeenschapsgedachte. Het is duide
lijk, dat de verzwakking van dit organisme
(de parochie) verband houdt met den in-
dividualistischen tijdgeest. Maar ligt het
ook voor de hand, dat het herstel van een
bloeiend parochieleven van buitengewone
beteekenis zal zijn voor do zoo vurig-be-
geerde toenadering der menschen
In de nu volgende stelling behandelt
Rector Bots enkele verschijnselen van meer
practischen aard, waarop de volgende
stelling doelt, waar gezegd wordt: Zelfs
zijn er binnen dat kerkelijk verband en
kele gebruiken ontstaan, die den indruk
maken, dat de leden der Kerk op uiterlij
ke materieele gronden verschillend worden
gewaardeerd. Hiermee wordt vooreerst
gedoeld op de bezetting der verschillende
leeken-bestuurslichamen in ons kerkelijk
leven, van de regenten-colleges af tot de
besturen van maatschappelijk-oharitatieve
vereenigingen toe. Als regel komen arbei
ders daar niet in voor. Reeds jaren wordt
dit voorbijzien van den arbeider voor het
bezetten dezer functies als een miskenning
gevoeld en openlijk besproken in de ar
beiderskringen zelve. Waarom, aldus Z.
Eerw. zouden we noodeloos de onderlinge
vervreemding en verwijdering in de hand
werken, terwijl samenwerking tusschen
menschen uit verschillende groepen zulke
groote voordeden biedt.
Z.Eerw. bepleit als tweede punt van
practischen aard een „gelijke" plaatsgeld
regeling voor alle plaatsen in die kerken,
waar men zoo iets zou kunnen riskeeren.
Hierbij moet echter, aldus spr., worden
erkend, dat omstandigheden van financiee-
len aard het ideaal van geen plaatsengeld
of gelijk plaatsengeld vaak in den weg
staan en de verwezenlijking daarvan voor-
loopig onmogelijk maken.
Tenslotte wijst spr. er op, dat in de he-
dendaagsche menschheid zeer sterk her
leeft de drang naar gemeenschap, zoodat
elke inbreuk op die gemeenschapsgedachte
thans zeer pijnlijk wordt gevoeld, terwijl
omgekeerd de consequente toepassing van
ons broederschapideaal, tenminste op ker
kelijk terrein, aan de zoekende mensch
heid niet zal ontgaan.
In deze secties was een bijzonder geani
meerd debat.
Vooral werd daarbij besproken het
plaatsengeld in de Kerk. De hooreerw.
heer plebaan Westerwoudt wees er op, dat
het „verschil" in de Kerk toch alleen maar
geldt voor de vastgestelde H. Missen op
Zondag. Hij meende, dat de ,.aohter«*^i-
ling" wel sterk overdreven wordt, al er
kent hij, dat de bestaande toestand niet
ideaal is. Het Kerkbestuur moet zorgen
voor een voldoende aantal behoorlijke
plaatsen voor hen, die niet kunnen beta
len. Zijnhoogeerw. geeft in overwegeing om
in de parochies fondsen te stichten, welke{
opbrengst zou kunnen dienen om het
plaatsengeld of verschil in plaatsengeld af
te schaffen. Wat het bezoek aan de Hoog
mis betreft, raadde hij aan, de Hoogmis
niet langer te doen duren dan een uur,
terwijl men onder de Hoogmis ook moet
kunnen con.municeeren.
Van andere zijde werd de verslapping
van het paroohiëele leven geweten aan de
vaak onredelijke parochie-grenzen in de
steden.
Met een kort woord beantwoordde de
spreker de debaters.
Saamhoorigheid in 't huisgezin.
Mr. G. A. J. M. Mutsaerts sprak in de
derde sectie over de Saamhoorigheid.
„De stormachtige en zeer zorgwekkende
tijden, die wjj beleven, maken bezinning
en beginselvastheid tot de schoonste maat
schappelijke deugden", aldu9 ving mr. Mut
saerts zijn inleiding over de saamhoorig
heid der katholieken in huiselijk opzicht
aan. Om deze saamhoorigheid met rustigen
geest en naar katholiek beginsel te be
schouwen, zal men verplicht zijn aldus
vervolgde spr. de storm van wetenschap
pelijke dwalingen, die over de huisgezinnen
woedde, in het oog te houden.
Spr. ging dan uitvoerig in op de drie
grondvormen varf saamhoorigheid van men
schen, zooals deze in het gezin zijn ont
staan, te weten: vereeniging van man en
vrouw, vereeniging van ouders en kinde
ren, vereeniging van meester en onderge
schikten.
Sprekend over de saamhoorigheid van
ouders en kinderen, welke haar hoofddoel
vond in de opvoeding, merkte mr. Mutsaerts
op, dat eerst wanneer de saamhoorigheid
tussohen man en \touw gedragen wordt
door do verheven leer van God en Kerk, de
vereeniging van ouders en kinderen zich
verheffen kan tot de hoogte, die het gezin
een hemel op aarde maakt. Ook in dit ver
band behandelde spr. de wetenschappelijke
dwaJingen, die, nadat zij eerst de gezonde
orde tusschen man en vrouw hadden ver
stoord, een wig dreven in de van nature
en dus door God gewilde harmonische
saamhoorigheid van ouders en kinderen.
Het christelijk gezinsleven is ook ie
vruchtbare bodem, waarop de solidarische
saamhoorigheid van heer en dienstbaren
tot rijker wasdom kan opgroeien.
Verder ontwikkelde spr. eenige urgente
maatregelen, die in het belang van hot go-
zin genomen en eenige urgente daden, die
in het belang van het gezin gesteld moeten
worden. De Staat neme, waar het parti
culier initiatief uitblijft als behartiger van
het algemeen belang dit maatschappelijk
vraagstuk zoo spoedig mogelijk in doeltref
fende bescherming.
Aan het slot zijner rede wees spr er nog
maals met grooten nadruk op, dat onze te
genstanders hun brutaalste en sterkst be
wapende stormtroepen regimeeren om het
heohtste bolwerk der Christenheid, het
huisgezin, te veroveren Alleen bezonnen
eensgezindheid in versterking en herstel
van verval voert ons tot de overwinning.
De sectie-vergaderingen werden allen be
zocht door den Bisschop.
DE SLOTVERGADERING IN DE
ST. HIPPOLYTUSKERK.
Te 4 uur had in de ruime St. Hippolytus
kerk de slotvergadering plaats.
Op het priesterkoor stond de groene ta
fel, waarachter Mgr. de Bisschop, de Mi
nisters mr. dr. L. N. Deckers en mr. T. J.
Verschuur, mgr. H. J. M. Taskin en het
Hoofdbestuur en Uitvoerend Comité van
den Dioc. Katholiekendag haddon plaats
genomen.
Afgezien van het fiet, dat alle aanwe
zigen ris Katholiek bekend stonden, maak
te deze vergadering in de kerk een beelden-
stormerigen indruk!
De voorzitter van het Comité Delft, dr.
Gribling sprak een welkomstwoord, waar
na de voorzitter der Dioc. Katholiekenda
gen, mr. J. N. E. J. Hoerkens Thijsscn do
openingsrede uitsprak.
Er hapert iets
Het was voor spr. eene vereerende taak
wederom een Diocesanen Katholiekendag
te mogen openen, zulks temeer #verecrcnd
nu de 12e samenkomstt onder bescherming
j en in tegenwoordigheid van onzen bemin-
I den en vereerden Bisschop ons weer ver-
eenigd ziet in de stad Delft, waar 25 jaar
geleden de eerste Katholiekendag gehouden
werd onder eere-voorzittersohap van mgr.
Gallier.
I De groote opkomst is voor spr. een be-
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
Aan onze Abonné's!
Met het oog op het Sacramentsspel
dat 18 Juni a.s. te Amsterdam wordt ge
geven, stellen wij voor onze abonné's
een beperkt aantal spoorkaarten
tegen GEREDUCEERDEN prijs be
schikbaar.
Retour Amsterdam Ze klas 11.74
3e klas 11.20
DE DIRECTIE.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Mussolini's vredespact van vier door de
betrokken mogendheden aanvaard, (le
blad).
Oplossing van de twee gewapende con
flicten in Zuid-Amerika. (2de blad).
Frankrijk aanvaardt het Ontwapenings
plan van MacDonald. (2de blad).
België wil geen inflatie. (2de blad).
BINNENLAND.
Dioc. Katholiekendag te Delft. Rede
van den Bisschop, (lste blad).
Candidaten voor een Ministerzetel?
(2de blad).
Verscheidene verkeersongelukken met
doodelijken afloop. (Gem. Ber. 2do blad).
Boschbrand te Doornworth. (Gom. Ber.
2de blad).
Roofoverval op 83-jarigen man te Wate
ringen. (Laatste Ber.)
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Nederland verliest met 4—1 van Duitsch-
land in den Davis Cup-wedstrijd. (3de blad).
P.S.V. en Go Ahead winnen in de kam
pioenscompetitie van den K.N.V.B. (3de
blad).
De duizendste zweefvliegtocht in het
Zweefkamp aan de Maaldrift (3de blad).
De athtetiekwedstrijden van Teylingen
te Sassenheim. (3de blad).
wijs, dat dit instituut nog al zijno levens
vatbaarheid heeft behouden in dat de her
haaldelijk vernomen bewering, dat de Ka
tholiekendagen uit den tijd zijn, onjuist ia.
Er haperde niets aan het instituut als zoo
danig, maar wel iets aan den opzet en
vooral aan de dagbepaling. Slechts daaraan
behoefde te worden tegemoet gekomen om
dit ongedwongen onderling verkeer der
Katholieken in dit Diocees in zijn ouden
bloei te doen herleven. Twee dingen waren
daartoe noodig. In de eerste plaats de in
schakeling van de groote standsorganisa
ties, waardoor in verschillende georgani
seerde kringen, zooals wij die kennen, de
belangstelling voor deze samenkomst ge
werkt en tot deelneming aangezet zou wor
den. In de tweede plaats de bepaling van
de samenkomst op Zondag, waardoor tal
van Katholieken, vooral uit arbeiderskrin
gen, die tevoren afzijdig bleven, zich niet
meer van deelneming afkeerig gevoelen.
Teleorammen aan Paus
en Koningin.
Medegedeeld werd dat hailde-tolegram-
men waren gezonden aan Z. H. den Paus
