24ste Jaargang
DONDERDAG 11 MEI 1933
No. 7505
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week Mf 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededoelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
V Twee gevaarlijke wereld- -
machten.
Het Communisme is verderfelijk
maar: het heidensch Kapitalisme, de
plutocratie is óók slecht!
Beiden zijn ten slotte kinderen der
duisternis, beiden schuwen het licht.
In het orgaan van het Apostolaat des
Gebeds „De Heraut van het H. Hart",
dat door de Paters Jesuïeten wordt ge
redigeerd, komt in de aflevering van
Maart een uiterst belangwekkende be
schouwing voor van den Nijmeegschen
hoogleeraar prof. dr. Jac. van Ginneken
SJ. over het Aziatisch communisme, de
Amerikaansche plutocratie, en het Euro-
peesche katholicisme, door den schrijver
de drie mondiale concurrenten genoemd,
welke in dezen tijd de wereldmarkt be-
heerschen.
In krachtige taal schetst prof. v. Gin
neken de wreedheid en hardheid van
het Communisme, waarvan het Socialis
me de eerste tamme begin-phase is.
Maar dan schildert de schrijver- ook
de minstens even verderfelijke, invloeden,
welke van de plutocratie uitgaan:
De tweede wereldmacht, die ons
bedreigt, en waaronder Europa reeds
eenige tientallen van jaren half ge
knecht gaat, is de technische Mam
mon, de gekapitaliseerde wereld
der Staal-, Petroleum- en Rubber-
trusts de beurs beheerscht daar
alles het rijk der Uebermenschen
en geldmagnaten. Dat is de Ameri
kaansche plutocratie van machine
en geld, de koortsachtige wereld
van het draaistaaltempo, van de dy
namische almacht of het volmaakte
doelzekere kunnen in de nuchtere,
steenharde, onverbiddelijke werke
lijkheid.
Het Europeesche liberalisme en
kapitalisme hebben hiervoor in mak
ke geleidelijkheid den weg gebaand.
Het is waarlijk geen wonder, dat de
socialisten zoo tegen het kapitaal, en de
communisten zelfs tegen 't geld als zoo
danig gekant zijn; want de schijnheilige
machtsaanmatiging, die door de ontaar
ding van den persoonlijken eigendom en
door de verwording van het geld moge
lijk is geworden, schreit ten hemel om
wraak, zegt de schrijver onomwonden.
Aan plutocratie is de wereldoorlog te
wijten, en ook een verderfelijke uit
was als het communisme is aan de plu
tocratie ontsproten.
Toch zijn deze beide gevaarlijke we
reldmachten: plutocratie en communis
me, geestelijk aan elkaar verwant, is er
karakter-overeenkomst, diepe wezensver
wantschap tusschen beide stelsels.
BINNENLAND
DR. SCHAEPMAN'S GEZEGDE
GELDT NIET MEER!
In de te Ter Heuzen gehouden vergade
ring van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Zeeuwsch-Vlaanderen heeft.,
sprekende over de gevolgen van de Land
bouwcrisis, de voorzitter, het lid van
Gedep. Staten, de heer J. A. van Romper,
herinnerd aan een geestig en typisch ge
zegde van wijlen Dr. Schaepman. In
Zeeuwsch-Vlaanderen, op het eind der vo
rige eeuw het woord voerende, had de
groote katholieke staatsman ten aanzien
van de landbouwers gezegd, dat zij welis
waar zeer dikwijls geschoren worden, maar
niettemin toch steeds wol blijven behou
den.
Thans, aldus de heer van Romper, is mij
medegedeeld, dat in Zeeuwsch-Vlaanderen
de tijd is afgesloten, waarop dit woord van
den doctor zou van toepassing zijn. Het
valt te vreezen, dat de landbouwcrisis, on
danks de energie der boeren, hier nog vele
slachtoffers zal vinden, niettegenstaande
allen steun, die aan den landbouw geschon
ken wordt. „Tijd".
TWEEDE KAMER
FORMEELE WERKZAAMHEDEN.
Ook de tweede bijeenkomst der nieuw-
gekozen Kamer, die van gisteren, was ge
heel aan formeele werkzaamheden gewijd.
Allereerst bracht de commissie tot het on
derzoek van de geloofsbrieven der gekoze
nen rapport uit, en wel bij monde van haren
voorzitter, den heer M. Bongaerts. Uit dit
rapport bleek, dat er ook bij de jongste
verkiezingen weer eenige ongerechtigheden
zijn begaan. Zoo waren in Den Haag in
Den Haag nog wel! de stembussen to
klein, tengevolge waarvan tussohen de
stemming door de stembiljetten in verze
gelde zakken moesten worden overgeschud.
Voor de A.R. lijst was er verkeerd geloot
in de kieskringen, die daarvoor in aanmer
king kwamen. De voorletters van den heer
Schaper waren verkeerd en klopten met
met die van zijn geboortebiljet enz. enz. In
geen enkel geval echter konden de ge-
maakten fouten invloed uitoefenen op het
resultaat, en, wat den heer Scha-per aan
gaat, was de commissie van oordeel, „dat
aan de identiteit van den betrokkene geen
twijfel kon bestaan", wat wel niemand zal
betwisten. Zoo stelde de commissie dan
ook voor 97 gekozenen toe te laten; van
de heeren Kupers en de beide Indische
communisten waren de geloofsbrieven nog
niet binnengekomen. De beëediging der
aanwezige leden had vervolgens plaats:
ook aan de linkerzijde legden verschillende
leden den eed af, oa. de heeren Ebels
(V.D.), ds. Faber (S.D.A.P.), Dr. Vos (Vrij
heidsbond), met gedekten hoofde, en ook
mr. Vervoorn, die de plaats van den heer
Braat bezet.
Op de nominatie voor de voorzittersbe
noeming werden vervolgens geplaatst de
heeren mr. van Sokaik No. 1, met 84 van
de 92 uitgebrachte stemmen en 8 stemmen
blanco, Schaper met 62 van de 91 stemmen
No. 2, en Slotemaker de Bruine met 57 van
de 91 stemmen No. 3.
Vrijdag a.s. komt de Kamer opnieuw bij
een voor het trekken der afdeelingen en
de verkiezing der afdelingsvoorzitters.
DE KABINETSCRISIS.
Het Ned. correspondentiebureau meldt:
De antwoorden, door den heer Colijn
van de verschillende fracties ontvangen,
hebben nader overleg met enkele frac
ties noodzakelijk gemaakt, hetgeen gis
termiddag heeft plaats gehad.
De „Res." schreef gisteren:
„Er gaan op dit oogenblik zeer ern
stige geruohten, dat de heer Colijn in
zijn opdracht om een parlementair Ka
binet te formeeren, niet zou zijn geslaagd'
en dari ook vrij spoedig de opdracht zal
teruggeven. De „Avondpost" meende he
denmorgen de mislukking reeds als vrij
zeker te kunnen berichten.
Intussohen zijn, naar wij van zeer be
trouwbare zijde vernemen, deze geruch
ten zeer voorbar:g en zijn zelfs de on
derhandelingen niet alleen nog niet be
ëindigd, maar kan met een mogelijke
gunstige wending in den loop van den
dag nog eenigszins rekening worden ge
houden.
Intusschen is het niet voor betwisting
vatbaar, dat de heer Colijn, bij zijn po
ging om een parlementair Kabinet te
vormen, steunende op de drie rechtsche
groepen benevens de liberalen en vrij
zinnig-democraten op zeer krachtige te
genstand is gestuit. Terwijl de heer Co
lijn niet voornemens scheen te zijn, om
wanneer hij in zijn oorspronkelijken op
zet niet zou slagen, te trachten op een
smallere basis, bijv. alleen met de recht
sche partijen of met behulp der vrijz.-
democraten een Kabinet te formeeren.
Niettegenstaande een anti-rev. blad
als de „Rotterdammer" Maandagavond
nog een poging in die richting als ge-
wenscht bepleitte. De heer Colijn schijnt
echter een dergelijk parlementair Kabi
net niet te prefereeren.
Dit laatste moet wel buitengewoon
betreurd worden. Want. al blijft natuur
lijk practisch de mogelijkheid open, dat
na den heer Colijn een ander met deze
taak wordt belast, na een mislukking
van de taak van den heer Colijn, wordt
de vorming van een parlementair Ka-bi-
net ook voor een anderen formateur, die
immers weer aangewezen is op de steun
van den heer Colijn, eigenlijk onmoge
lijk".
NIEUWE DIRECTEUR RIJKS
WATERSTAAT.
Bij Koninklijk Besluit is benoemd tot
directeur van den Rijkswaterstaat mr.
J Draaijer te - Den Haag, referendaris
bij het Departement van Waterstaat.
ONZE VERHOUDING TOT
DUITSCHLAND.
HET NIEUWE VERDRAG.
Voor leden en genoodigden van den
Kring Utrecht der Algemeene R.-K. Werk-
geversvereeniging hield dr. Kortenhorst
Woensdag in hotel „Terminus" te Utrecht
een inleiding over de economisch verhou
ding van Nederland en Duitschland mede
in verband met het verdrag van 27 April.
Spreker ging ifa hoe sinds de aanvulling
van het handelsverdrag en de afsluiting
van het Nederlandsch-Duitsche Douane- en
Credietverdrag beide van 26 November
1925, de handelspolitieke verhouding tus
schen beide landen zich heeft ontwikkeld
en hoe langzamerhand de Nederlandsche
handelspolitiek zich heeft aangepast aan
de gewijzigde omstandigheden.
De voorspelling in 1926 gedaan, dat het
verdrag met Duitschland een keerpunt
zou blijken te zijn in de Nederlandsche
handelstractatenpolitiek, is in alle opzich
ten bevestigd.
Tot 1925 was deze politiek geheel geba
seerd op do meestbegunstigingsclausule.
Noodgedwongen heeft Nederland daar
naast het reeiprociteitsbeginsel tegenover
Duitschland in toepassing gebracht. In
1925 kon nog gesproken worden van een
coïncidentie, doordat de onderhandelingen
over wijziging in een handelstractaat be
nut worden om ook nog incidenteel an
dere economische vragen ter sprake te
brengen: de verlenging en de rente van
het crediet aan Duitschland. de hoogte en
de fixatie van een aantal Duitsche invoer
rechten en de steenkolenpositie.
Ruilhandel.
In 1933 droegen de onderhandelingen
een ander karakter. Toen werd zonder
eenig protest van Nederlandsche zijde
met Duitschland ruilhandel gedreven, los
van eenic meestbegaastiginsstractaat.
Deze- kentering der denkbeelden is wel
typeerend.
Terwijl in 1926 het douane- en crediet
verdrag algemeen zeer onbevredigend
werd genoemd en de onderhandelaars bit
tere verwijten te hooren kregen, wordt
het traetaat van 1933 door de belangheb
benden nog vrij bevredigend genoemd,
ondanks het feit, dat de exportvoorwaar
den vergeleken bij 1926 zeer veel slechter
geworden zijn.
Werd in 1926 in sommige kringen het
échec toegeschreven aan de ondeskundig
heid der onderhandelings-commissie, die
toen uitsluitend uit ambtenaren bestond,
in 1933 hoeft de samenstelling der Neder
landsche delegatie slechts sporadisch cri-
tiek uitgelokt.
Wanneer desondanks het resultaat ob
jectief zeer vernederend voor ons land is
geworden, dan ligt dit trouwens even
min als in 1926 niet aan de onderhande
laars, maar aan het Nederlandsche sys
teem.
Ook ons land heeft de gelegenheid voor
bij laten gaan om tijdig bij de onderhan
delingen over de internationaal als juist
erkende onderhandelingsobjecten te be
schikken om den internationalen goederen
ruil binnen het steeds enger wordend be
stek, nog zooveel mogelijk in stand te
houden.
Het nationalistische Duitschland begon
bet standpunt in te nemen, dat het eiken
import vanuit Nederland wel missen kan.
Elke afwijking van dat standpunt was
een concessie.
Kat en muis.
Duitschland ging tot onderhandelen
over nadat het eerst alle maatregelen
had genomen, om met Nederland het spel
van kat en muis te kunnen spelen. De
rechten op onze voornaamste exportpro
ducten van land- en tuinbouw, als kaas.
eieren, spek en groenten werden vooraf
prohibitief gemaakt en eerst toen werden
de onderhandelingen begonnen. Duitsch
land had de leiding genomen en behield
die tot het bittere einde. Nederland had
als ruilobject niets dat met de Duitsche
outillage vergeleken kon worden. Het
werd een gevecht tusschen een pantsér-
kruiser en een vrachtschip.
Onze onderhandelaars konden op het
gebied van onze invoerrechten geen con
cessies doen; de deviezenclearing had een
wapen kunnen zijn, doch het was onge
bruikt op het departement blijven liggen,
de crisisinvoerwet was zeer uitdrukkelijk
niet met handelspoliteke middelen gehan
teerd, het internationaal traetaat i.z. in-
vierverboden bond eenzijdig Nederland en
niet Duit-schland, contingenteering van
Duit-sche steenkolen had niet plaats ge
grepen.
Terwijl Duitschland aan de conferen
tietafel plaats nam als kooper van Neder
landsche producten, had Nederland bij
voorbaat afstand gedaan van zijn sterke
positie van kooper van Duitsche prouc-
ten.
Als zoodanig had Nederland een zeer
sterke plaats kunnen bezetten. Immers
stond de zaak aldus: in het eerste kwar
taal van 1933 kocht Duitschland van Ne
derland voor 55.100.000 R.M., terwijl omge
keerd Nederland van Duitschland voor
135.400.000 R.M. kocht. De verhouding
stond dus ongeveer als 2 tot 5. Nederland
was in die periode Duitschlands beste
klant.
Immers volgde Frankrijk als nummer
twee met een import van 99.3 millioen,
Rusland met 88.9 millioen on Engeland
met 88.3 millioen.
Nederland verwaarloosde
zijn handelspolitiek.
Nederland plaatste zich niet tegenover
Duitschland als wederzijdsche koopers en
verkoopers, doch had door jarenlange ver-
waarloozing van zijn handelspolitiek zijn
positie van crediteur in het geding ge
bracht.
Spreker meende, dat in de tegenwoor
dige verhoudingen de positie van credi
teur wel de zwaarste was, die denkbaar
was.
Dat ondanks alles er van de onderhan
delingen nog iets terecht is gekomen dan
ken wij aan de omstandigheid, dat do
Duitsche regeering blijkbaar groote waar
de hechtte met het oog op de interna
tionale conferentie van Londen het
rentetype van haar leeningen te verlagen.
Daar had Duitschland iets voor over.
Spreker stelt echter de vraag, of die po
sitie wederom aanwezig zal zijn, wanneer
op 31 Dec. van dit jaar het thans bereikte
accoord weer afloopt. Wanneer Duitsch
land er dan reeds in geslaagd is het rente-
type van zijn buitenlandsche schulden tot
4 pet. te verlagen heeft het Nederland
sche onderhandelingsmiddel zijn kracht
verloren.
Met verwijzing naar het standpunt door
dr. Stuoks op 25 April tegenover de Ne
derlandsche persvertegenwoordigers in
Zwitserland uiteengezet over de economi
sche tractaten door Engeland resp. met
Duitschland, Denemarken en Argentinië
gesloten, betoogde dr. Kortenhorst, dat de
basis der in de toekomst te sluiten trncta-
en seeds meer zal uitgaan van de gedach
te: do uit des en wel in den vorm van
goederenruil. Reeds in de door Duitschland
verleende concessies zit dit beginsel opge
sloten, doordat bepaalde contingenten te
gen bepaalde lagere rechten zullen worden
toegelaten.
Zoolang de Ouchy-gedachte niet inter
nationaal als rechtsgeldig is erkend^ en
gelijktijdig, wederzijdsche economische
ontwapening niet mogelijk zal zijn, zal het
internationaal ruilverkeer georganiseerd
dienen te worden door een stelsel van goe
derenruil.
De structuurwijzigingen, die bezig zijn
zich te voltrekken, eischen een volledige
beheersching door de regeeringen van alle
factoren, die het aanpassingsproces kun
nen beïnvloeden, zoowel wat de productie
als wat den im- en export betreft.
Deze politiek is een staatkundige, eco
nomische en sociale noodzakelijkheid.
„Tijd."
HET LOONEND MAKEN VAN DE
VARKENSHOUDERIJ.
MAATREGELEN VAN DE NEDERL.
V AR K ENSCENTR ALE.
De export van bacon.
Met ingang van 15 Mei a.?. heeft de
Ned. Varken seentrale de prijzen, welke
door haar voor de varkens worden be
taald, met 1 cent per K.O. geslacht ge
wicht verhoogd. Dit is do derde prijs-
verhooging, welke door de centrale bin
nen een korten tijd wordt ingevoerd.
Hiermee heeft de Ned. Varkensoen-
trale weder een belangrijken stap ge
daan in de richting van het loonend
maken van de varkenshouderij. De ge
middelde prijzen, welke thans betaald
worden, komen neer op ongeveer 16 cent
per pond levend gewicht. Uit het oog
mag echter niet verloren worden, dat de
varkens van goede kwaliteit heel wat
meer opbrengen.
Met deze verhooging der varkonsprij-
zen gaat gepaard een verlaging van do
heffing, welke betaald moet worden
voor de varkens, welke voor binnen-
landsoh gebruik geslacht worden. Deze
heffing wordt met ingang van 15 Mei
teruggebracht van 10 tot 9 oent per
K.G. geslacht gewicht. Vertrouwd mag
worden, dat dit het gebruik van var-
kensvleesch hier te lande ten goede zal
kómen.
Het ligt voorts in het voornemen van
de Varkenscentralc in den loop van de
eerstkomende wekenpl.m. 150.000 var
kens extra af te nemen en deze varkens
voorloopig in te vriezen. Dit zullen var
kens zijn van een gewicht bove" 05 K.G.
levend. Deze varkens zullen dus even
eens tegen de nieuwe verhoogde prijzen
worden afgenomen. De bedoeling van
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het Congres van het Duitsche Arbeids
front. Groote rede van Hitier. (2de blad).
Duizenden on-Duitsche boeken verbrand
(2de blad).
Paraguay heeft thans Bolivia den oor-
log verklaard. (2de blad).
BINNENLAND.
Overleden is oud-minister van Gijn. (Ie
blad). V
De geruchtmakende schilderijendief
stal van het kasteel Nijenrode opgehel
derd Verscheidene arrestaties o,a. van
den kasteelbewoner. (Laatste Berichten).
Wapensmokkelhandel in Den Haag
ontdekt. (Gem. Ber., 3de blad).
Nog geen licht in het drama te Mid-
delb'eers. (Gom. Ber., 3do blad).
De te Utrecht verdronken
(Gem. Ber., 3de blad).
koetsier.
dezen maatregol is het te veel aan var
kens boven hot. z.g. zoutersgewioht, dat
op dit oogenblik aanwezig is, uit de
markt te nemen. Hierdoor zal hot mo
gelijk worden de varkens, welke als ba
con naar Engeland gezonden worden,
togen een lager gewicht af te nomen,
hotgoen weder tot gevolg hoeft, dat een
grooter aantal varkens naar Engeland
kan worden geëxporteerd.
GEEN PRESENTIEGELD VOOR
HAARLEMS WETHOUDERS?
In hot reglement van orde is een artikel
opgenomen, waarbij de Haarlernscho wot-
houdors zijn uitgesloten van het presentie
geld voor het bijwonen van de raadsverga
deringen.
Toen Gedeputecrdo Staten aanmerking
maakten op hot bewuste art. 8 tweede lid,
dienden B. en W. vorig jaar oen voorstel
in om aan dien uitzonderingstoestand een
einde te maken, omdat de bejwiling in
strijd was met de wet. Do gemeenteraad
verwierp dit voorstel echter bij besluit van
9 November 1932, niet omdat het don wet
houders die paar gulden niet gunde, maar
kennelijk om 'een beslissing van do Kroon
uit te lokken.
Het collego van Gedeputeerde Staten
ontving daarna een brief van den minister
van Binnenlandsche Zaken, waarin deze
meedeelt, dat naar 's ministers meoning
de beslissing, genomen bij K. B. van 15 Juni
1854, juist moet worden geacht, omdat de
betrekking van wethouder is een commis
sie, welke door den raad aan eenige leden
uit zijn midden is opgedragen, en waarvoor
do wethouders een op zichzelf staand jaar
wedde genieten.
Do overweging, dat aan het K. B. voor
den tegen woord igen tijd geen voldoende
gezag meer behoeft te worden toegekend,
is volgens den minister in haar algemeen
heid onjuist.
Naar aanleiding van dit ministerieel
schrijven stelden B. on W. Woensdag voor
aan de uitnoodiging van Ged. Staten tot
wijziging van het reglement te voldoen;
zoodat de wethouders dan wèl presentiegeld
zouden ontvangen.
Edoch do raa<l verwierp ook dit voor
stel gistermiddag met 283 stemmen, om
zooals de jurist Byvoet (r.k.) zoido een
definitieve beslissing van de Kroon uit te
lokken in deze staatsrechtelijk interes
sante kwestie. „Tel."
SPOORWEGPLANNEN TE
AMSTERDAM.
Het gemeentebestuur van Amsterdam
heeft bericht ontvangen van den minis
ter van Financiën, dat hij geen bezwa
ren heeft togen do uitvoering van do
spoor wegplannen voor Amsterdam-Oost.
De burgemeester, die in do zitting
van gistermiddag van dit feit modedec-
ling deed, voegde er aan toe, dat de
plannen betreffende dc uitvoering zoo
spoedig mogelijk aan den gemeenteraad
zullen worden voorgelegd, zoodat het
werk zeer spoedig zal kunnen beginnen.
Na jarenlange onderhandelingen zal
dus thans met spoed een einde kunnen
worden gemaakt aan de misstanden, die
op verkeersgebied in Oost hcerschen.
De omvangrijke werken zullen tevens
een beduidende opleving van de werk-,
zaamheid in verschillende vakken met
zich brengen.
