WOENSDAG 26 APRIL 193a
No. 7492
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
24ste Jaargang
3)e £ctcbelic(5oii/fcmi£
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per-kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillastreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke Dammers 5 oent, met
Geillastreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden,waarin ba
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
DE UITSLAG DER VER
KIEZINGEN
Vanavond zullen wij door middel van
borden aan onze bureaux en doorbulletins
de gedeeltelijke uitslag van de verkiezin
gen, in Leiden en elders, bekend maken.
Morgenochtend ontvangen onze abon
né's een
EXTRA-EDITIE
waarin medegedeeld worden de
ceerde uitslagen van Leiden en van de
andere gemeenten van onze streek, en van
die kieskringen waarvan de uitslag reeds
bekend is. Waarschijnlijk zal de eind-uit
slag dan nog niet bekend zijn.
V Wat nu?
Wij weten niet, hoe de uitslag der heden
gehouden verkiezing zal zijn. En, waar wij
over enkele uren meer zullen weten, wil
len wij ons nu niet aan een voorspelling
wagen.
Maar, hoe die uitslag ook zal zijn, enkele
conclusies kunnen nu al worden getrok
ken.
Speciaal voor de katholieken.
Indien de R. K. Staatspartij door de an
dere partijen, misschien speciaal door de
dissidente of katholieke partijen, min of
meer verzwakt uit de stembus zou treden
de mogelijkheid bestaat toch! dau
mag dat voor de groote massa der katho
lieken, die de R. K. Staatspartij trouw zijn
gebleven, geen aanleiding zijn voor eeai-
ge ontmoediging. Ook dan zal met
vertrouwen de toekomst worden ingegaan.
En, indien de R. K. Staatspartij sterker
zou zijn geworden of althans éven sterk zou
zijn gebleven, geen of zoo goed als geen
verlies zou hebben geleden ondanks de
felle bestrijding ook van katholieken-zijde
dan mag dat voor de Staatspartij'ers
geen aanleiding zijn voor gevoelens van
overmoed; dan mag er bij ons geen plaats
zijn voor die klein-geestige soort van victo-
rie-gevoelens, waarbij men zich verheft
boven den overwonnen tegenstander.
Geen aanleiding voor gevoelens van
overmoed!.... De R. K. Staatspartij zal in
dit m o e i e 1 ij k tijdsgewricht zich moeien
bewust blijven, dat zij een moeielijbe
taak te vervullen heeft; dat zij, doelbe
wust, zal moeten streven, en krachtig wer
ken, in de, tot nu toe gevolgde, lijn,
de lijn, ons aangegeven door de sociale
encyclieken, in den geest van een gezond-
redelijke, christelijke democratie!
Oók geen kleingeestige victorie-gevoe-
leïis.... Zeker niet tenopzichte van de dis
sidente partijen onder ons katholieken!
Als er één ding is, wat die partijen niet
ernstig kunnen meenen, dan is het: dat
de eenheid niet zou kunnen worden her
steld; dat er onoverbrugbare of ook maar
eenigszans diepe meeningsverschillen be
staan tusschen hen en de R. K. Staats
partij....
Wat nut
Nu, nu de verkiezingsactie is geëindigd,
zij aller hoop en waarachtig willen gericht
op een herstel der eenheid.
Zelfs als we niet verder kijken dan de
verkiezingsactie, die nu achter ons ligt,
dan is het al duidelijk en zonneklaar, dat
verdeeldheid op politiek terrein onder
ons, Nederlandsche Katholie
ken, zeker in dit tijdsge-
w r i c h t, als een bedroevend en noodlot
tig verschijnsel moet worden beschouwdI
V Dankl
Dat een verkiezing, zooals wij die van
daag hebben gehad, een zeer belangrijke
zaak is daarover zal wel memand onzer
twijfel durven uitspreken.
Maar wél zijn er onder ons, die voor
deze zaak geen belangstelling en opoffe
ringsgezindheid toonen, geëvenredigd aan
die door hen niet geloochende belangrijk
heid.
Dat tegenover de laksheid en lauwheid
derzulken anderer activiteit en toewijding
onverflauwd blijft bestaan, is een verschijn
sel, dat met dankbaarheid moet worden
geconstateerd, is .een zegen voor de
nationale en katholieke zaak.
Daar zijn er die avonden en avonden en
vele dagen hebben gewerkt en tegen
over dezen staan anderen, die hoewel
zeker niet geldelijk-hulpbehoevend! zich
er met b.v. het offer van een vierduiten-
stuk of zoo iets op een schaalcollecte heb
ben afgemaakt.
Tusschen de eerste en tweede categorie
is een groot verschil.
Maar wij willen daarover nü niet verder
uitweiden. Wij willen nu, op den avond
van den verkiezingsdag, opwekken tot een
eensgezind gevoelen. Een eensgezind
gevoelen, dat hierin bestaat, dat wij allen
dankbaar zijn voor de door de propagan
disten gepraesteerden arbeid en voor den
helaas in Leiden zoo schaarsch door
anderen gegeven financieelen steun, zonder
welke steun de propaganda nu eenmaal
voor een deel niet goed mogelijk is....
Om dank is die arbeid niet begonnen
natuurlijk niet.
Maar wij zijn verplicht, dien dank op
recht en openlijk te brengen I
BINNENLAND
NEDERLAND EN DUITSCHLAND.
EEN ACCOORD BEREIKT.
De economische onderhandelingen tus
schen Duitscnland en .Nederland, welke
onder leiding van Rijksminister dr. Hugen-
berg en den .Nederianuscnen gezant te Ber
lijn, graaf van Limburg Stirum zijn ge
voerd, hebben tot een accoord geleid.
De onaerteekemng van een verdrag zal
De correspondent van het „Vad.'' te Ber
lijn meldde gisteravond nader:
„Hedenmiddag liep in kringen, die zich
voor de zaak interesseerden, het gerucht,
dat het er met de NederlandschDuitsche
onderhandelingen niet al te best voorstond
Nu kunnen bij alle onderhandelingen tot
het laatst toe weer onverwachte moeilijk
heden rijzen. Ook bij deze onderhandelin
gen zijn er ups en downs geweest, maar
hedenavond werd van officieels Duitsche
zijde medegedeeld, dat zij tot een positief
resultaat hebben geleid en dat binnen en
kele dagen met de publicatie van den tekst
te rekenen valt. Hedenavond keerden reeds
twee leden van de Nederlandsche delega
tie met den nachttrein terug".
FACILITEITEN VOOR HARDE KAAS,
EIEREN, ENZ.
Naar het „Vad." van welingelichte Duit
sche zijde verder verneemt, berust het ver
drag hierop, dat de rente van het bekende
Nederlandsche crediet van 5% op 4 pet.
wordt verlaagd, terwijl daartegenover
Duit-schland verschillende faciliteiten ver
leent voor den invoer van Nederlandsche
producten, in het bijzonder harde kaas,
eieren, enz.
Het behoeft nauwelijks betoog, dat het
op zichzelf reeds een succes van beteeke-
nis voor onze onderhandelaars is, dat in
de tegenwoordige omstandigheden een ver
drag tot stand gekomen is, een verdrag,
welks bijzonderheden natuurlijk nog niet
bekend zijn, maar dat toch, naar wij hoor
den, door beide zijden als betrekkelijk en
naar omstandigheden tevredenstellend
wordt beschouwd.
Consumptie-automaten uit de treinen.
Volgens een bericht in „Spoor- en
Tramwegen" zijn deze maand de consump
tie-automaten (chocolade, drop enz), uit de
treinen verdwenen, de exploitatie was
niet loonend.
STEUN AAN HET WETTIG
GEZAG.
Een brief aan den Minister
van Defensie.
De minister van Defensie heeft over bo
venstaand onderwerp den volgenden brief
gezonden aan alle commandanten en
hoofden van diensten van land- en zee
macht:
Mij is gebleken, dat sommige autoritei
ten zich de vraag hebben gesteld, of ten
aanzien van burgerlijke ambtenaren, ver
bonden aan diensten, die onder het depar
tement van Defensie behooren, ter zake
van het steunen van vereenigingen op
sociaal-democratischen grondslag hetzelf
de geldt als voor de militaire ambtena
ren. Het antwoord op deze vraag luidt
ontkennend.
Den militaren ambtenaren is het recht
streeks of zijdelings steun bieden aan
evenbedoelde organisaties verboden. Hij
mag dus geen lid zijn van eenige organisa
tie op sociaal-democratischen grondslag,
geen abonné zijn op eenig blad der S. D.
A. P.
De burger-ambtenaar, werkzaam onder
het departemnt van Defensie, kan geen
lid van de S. D. A. P. zijn en evenmin als
ambtenaar georganiseerd in een bond. die
als sociaal-demoeratisc beschouwd moeten
worden. Hieronder vallen b v. de bij het
Nederlandseh Verbond van Vaavereeni-
gintren (N-V.V.) aangesloten bonden van
ambtenaren en overheidspersoneel. Na
tuurlijk moet hii zich onthouden van pro
paganda in militaire gebouwen, enz. en
mag hij daarbinnen veen geschriften bren
gen die voor den militair zijn verboden.
Onnoodig te zeggen, dat het hierboven
ten aanzien van de S. D. A. P. medege
deelde, ook geldt voor de G.S.P.j de Com-
muntische Partij en dergelijke.
DALENDE WERKLOOSHEID.
Gegevens over de week van 3 tot en met
8 April.
De Directeur van den Rijksdienst der
Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbe
middeling deelt mede, dat de werkloosheid
onder de 606000 leden van ingevolge net
Werkloosheidsbesluit 1917 gesubsidieerde
werkloozenkaasen in de week van 3 tot en
met 8 April 1933 .bedroeg 27, dat is 2 pet.
minder dan in de week 20'25 Maart.
Het gemiddelde werkloosheidspercentage
bedroeg in het afgeloopen jaar 26. Ter ver
gelijking volgen hier de gemiddelde per
centages van eenige landen in Europa over
het jaar 1932:
Zwitserland 13; Groot Brittannië en
Noord-Ierland 19; Zweden 22; Belgie 23;
Nederland 26; Noorwegen 30; Denemarken
32; Duit-schland 51.
Bij 1048 organen der openbare arbeids
bemiddeling stonden op 8 April 1933 in to
taal 356.044 werkzoekenden ingeschreven
waaronder 339.936 mannen. In totaal waren
werkloos 327.403 personen, waaronder
316.414 ma-nnen. Op 25 Maart 1933 bedroeg
het totale aantal ingeschrevenen bij 1926
organen der openbare arbeidsbemiddeling
37b.987. Hiervan waren werkloos 343.962
personen. Het aantal ingeschrevenen bij de
organen der openbare arbeidsbemiddeling
is derhalve van 25 Maart tot 8 April ver
minderd met 20.943, het aantal werkloozen
met 16.559.
CENTRALE BOEKHOUDING VOOR
'S RIJKS SCHATKIST.
Een hoog-noodige maatregel.
Bij de Tweede Kamer is een wetsont
werp ingediend, houdende maatregelen in
verband met de invoering van een cen
trale boekhouding voor den dienst van
's Rijks schatkist bij het departement van
financiën.
Inzonderheid na het in werking treden
der comptabiliteitswet op 1 Januari 1929
is het gemis van zulk een centrale boek
houding gevoeld en nu een boekhouding
verkregen is, die alle deelen van '9 Rijks
geldelijk beheer omvat, komt het gewenscht
voor, art. 26 der comptabiliteitswet zoo
danig aan te vullen, dat naast de daar ge
noemde boekhoudingen ook deze centrale
boekhouding een wettelijk karakter ver
krijgt.
Een primaire eisck, waaraan de boekhou
ding van overheidslichamen moet voldoen,
is, dat ten allen tijde moet kunnen blijken,
dat het bedrag der in de kas van het
lichaam aanwezige waarden overeenstemt
met het saldo, dat volgens de gehouden
boeken in kas moet zijn. De administratie
der gemeenten voldoet aan dezen eisc'a.
Hoewel het Rijksbeheer veel meer gecom
pliceerd is, behoort ook voor de rijksboek
houding dit beginsel te gelden. Tot kort
geleden echter kwam deze eisch niet vol
doende tot zijn reoht. Van een systemati
sche controle op het verkeer tusschen alle
comptabelen met 's Rijks schatkist en van
's Rijks schatkist met haar kassiers kon
niet worden gesproken, m.a.w. bij het de
partement werd in het generaal niet de
oontrole uitgevoerd, die voor iederen comp
tabele wel plaats had, n.l. or werd niet
nagegaan, of de vereischte overeenstem
ming tuschen kas en boeken van 's Rijks
schatkist bestond. Deze controle kon ook
niet worden uitgevoerd, omdat behoudens
enkele incidenteele aanteekeningen, een
administratie van de kasbestanddeelen
ontbrak. Het vorderde zelfs een vrij lang-
durigen-arbeid om zoover te komen, dat
deze oontrole wel kon worden uitgevoerd.
Met deze controle als einddoel zijn achter
eenvolgens verschillende maatregelen ge
nomen. De moeilijkheden, die dit werk ver
traagden, werden voornamelijk veroorzaakt,
doordat de eisch van aansluiting te voren
nooit was gesteld en dan ook de boek
houding van vele instellingen en compta
belen daarop niet was ingericht, zoodat
deze op zichzelf normaio voorschriften
moesten worden ingeschakeld in sedert
lang bestaande zelfstandig gegroeide ver
houdingen.
Na dit alles is per 31 December 1932 de
stand van kas en boeken opgenomen. Dat
deze niet volledig overeenstemden behoeft
niet al te zeer te verwonderen. Volgens een
bij de memorie van toelichting gevoegden
staat bedragen de kassohulden meer dan
de kas vorderingen 202.263.949.41, terwijl
volgens een anderen staat het bedrag do
uitgaven meer beloopt dan dat der ont
vangsten 213.321.900.13, zoodat de wer
kelijke kaspositie van het Rijk per 31 De
cember 1932 ƒ11.057.950.72 gunstiger was
dan volgens de boeken. Omtrent de oorza
ken van het verschil, dat gedurende tien
tallen van jaren ontstaan is, bestaat gee
nerlei aanwijzing Door het ontbreken van
een boekhouding, als thans in het leven
wordt geroepen, moeten in de cijfers der
staten onjuistheden zijn geslopen, welke
niet meer te oonstateeren zijn.
In elk geval stelt het geconstateerde
verschil de behoefte aan een centrale boek
houding te meer in het licht. Ook zal een
gedurende geruimen tijd volgehouden frau
de, als b.v. enkele ;aren geleden aan het
departement van financiën ontdekt werd,
onder het nieuwe stelsel zijn uitgesloten.
Buiten en boven de persoonlijke controle,
die door verzuim haperen kan, zal staan
een zakelijke controle, die automatisch
werkt.
Het per 31 December geconstateerde ver
schil zal uit de boekhouding moeten ver
dwijnen, opdat deze niet voor de toekomst
daarmee belast blijve. Hiertoe strekt een
artikel van het wetsontwerp, dat als een
posterieure afboelringswet kan worden be
schouwd.
BETERE
WEER-V OOR UIT ZICHTEN.
Door veranderingen in de algemeene
luchtdruk-verdeeling zijn de naaste voor
uitzichten voor de weersgesteldheid veel
verbeterd. De verandering betreft de ont
wikkeling van een lagedruk-gebied over
de Oostelijken Atlantischen Oceaan waar
door het luchtdruk-verval, dat gedurende
het koude weer van West naar Oost was
gericht, thans omgekeerd is. Dientenge
volge heeft de toestrooming van koude
lucht uit het Noorden in West-Europa
opgehouden en heeft zij plaats gemaakt
voor den aanvoer van warmere lucht uit
het Zuiden.
De temperatuur, die verleden week
Donderdag haar laagste grens had bereikt
mot een negatieve afwijking van de nor
male van 5 graden, is daarna langzaam
gestegen. Door den sterken aanvoer van
koude lucht was de temperatuur in geheel
Europa ver beneden de normale gedaald.
Toen daarop de luchtbeweging tot staan
kwam kon deze enorme massa koude lucht
niet snel warmer worden daaroveral wei
nig zonneschijn voorkwam. Een sterke
teimperatuur-stijging kon alleen worden
verwacht waaneer warme lucht-stroomen
zouden doorkomen maar ook daarvoor was
de algemeene weerstoestand niet gunstig.
Wij kunnen daarom warm lenteweer pas
verwachten wanneer de geheele koude
luchtmassa, die de vorige week in Europa
is aangevoerd, door warme lucbtstroomen
zijn verdreven terwijl zoning weer natuur
lijk zou medewerken om de temperatuur
te doen stijgen. Waarschijnlijk zal in de
eerstvolgende dagen alleen de eerste in
vloed de hoofdrol spelen daar bij de te
verwachten uitbreiding van de depressie
over den Oceaan naar het Oosten het
weer bewolkt en regenachtig zal worden.
Het is in elk geval reeds een groote
verbetering, dat de Noordenwind heeft
opgehouden en dat daardoor aan de ver
dere afkoeling een einde is gekomen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het ontwapeningswerk te Genève zet
zich weer in gang, doch moei.-aam. (2e
blad).
De monetaire maatregelen. Canada wij
zigt zijn goudpolitiek. (2e blad).
BINNENLAND.
Overeenstemming bij Duitsch Neder
landsche onderhandelingen, (le blad).
Invoering centrale boekhouding voor
's Rijks schatkist (1ste blad).
Groote bosch- en heidebrand aan de
Limburgsch-Duitsche grens. (Gem. Ber.,
3de blad).
Groote fabrieksbrand te Tilburg. (Gem.
Ber„ 3de blad).
STADSNIEUWS
EEN IMPOSANTE FAKKELOPTOCHT.
Een prachtige demonstratie voor de
R. K. Staatspartij.
Op den vooravond der verkiezingen is
door de goede zorgen van het bestuur der
R. K. Propagandaclub „Dr. Sehaopmau"
oen imposante fakkeloptocht gehouden, dio
zóó uitstekend georganiseerd was en zoo
imposant, dat hij m de geheele stad de
grootste belangstelling tot zich trok.
Naar schatting ongeveer 1300 personen,
leden van tal van katholieke organisaties,
namen aan dezen fakkeloptocht deel en zij
vormden oen langen stoot, zoodat het go-
ruimen tijd duurde oer de stoet voorbij
was getrokken.
Maakten in den donkeren avond de lich
tende fakkels en lampions reeds vanzelf
©en prachtig effect, op bijzondere wijze
werd dit nog verhoogd, door de verschil
lende groepen, die in clubtenue of unifonu-
kleeding aan den optocht deelnamen.
Wij noemen slechts de in 't wit geklecde
sporters van het St. Antoniuspatronaat, de
leden van Rood-Wit in hun aardige sport-
costuuins en vooral de groote groep Leid-
sche Graalmeisjos, vergezeld van haar leid
sters, die men vlaggen en banieren oen im-
posajiten indruk maakten en do grootste
boiang-stelling hadden. Voor deze groep
gingen natuurlijk de trommelaarstcrs, drie
in getal. Voorts volgden tal van katholieke
vereenigingen den stoet, die geopend werd
door een drietal bostuursledon van „Dr.
Schaopman". Tal van banieren cri transpa
ranten werden in den stoet meegevoerd,
waarop de bekende verkiezingsleuzen der
R. K. Staatspartij waren aangebracht; als:
op voor de vrijheid van het bijzonder on
derwijs.
Katholieke arbeiders, katholieke mid
denstanders, katholieke vrouwen stemmen
op de R. K. Staatspartij.
Verder werden tal van borden meegc-
dargen, die allen het opschrift vermelden:
Stemt Locrakker, no. 1 van lijst 25.
In 't begin van den stoet liep de R. K.
Muziekveroeniging „Porosi", die er lustig
op los blies.
Zoo trok de stoet zingend en begeleid
van muziek de geheele stad door, overal
met de grootste belangstelling nagezien.
De groote waarde van dezen optooht ip
ook geweest, dat zij den belangstellenden
buitenstaanders heeft getoond de kracht
en de eenheid ondanks de groote ver
scheidenheid van groepen, der R. K. Staats
partij, die vandaag het bewijs moge leve
ren, van haar rotsvast geworteld zijn in fle
harten van ons katholieke volk.
Gemeentelijke radio.
Bij dezen kunnen wij mededeelen, dat he
denavond de verkiezingsuitslagen, voor zoo
verre die bekend worden, door het Gemeente
lijk Radio-Distributiebedrijf aan de luisteraars
op het vierde programma zullen worden door
gegeven.
Tusschen de mededeelingen door zal gramo-
fconmuziek worden uitgezonden.
Opgemerkt wordt, dat er nog steeds abon
né s zijn, die niet op het 4de programma zijn
aangesloten en dus deze uitzending niet zul
len ontvangen. Wij kunnen hun evenwel bij
dezen mededeelen, dat de werkzaamheden
voor het wijzigen der oude aansluitingen goed
vorderen en wij dan ook vertrouwen, dat in
dezen zomer alle oude aansluitingen door
nieuwe zullen zijn vervangen.
De beide Nederlandsche programma's, als
mede het buitenlandsche (gemengde) pro
gramma zullen onverkort door ons worden
doorgegeven.
