S)e £cid6eHe6oti/fca/nt
25
24ste Jaargang
DONDERDAG 6 APRIL 1933
No. 7476
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
VOORNAAMSTE NIEUWS.
STEMT OP 26 APRIL
NO, I VAN LIJST
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingozonden Mcdedeelingen wordfc
het dubbele van het tarief borekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
V Wat doet de Regeering?
't Is verklaarbaar, wanneer zij, die ge
drukt en gebukt gaan onder de nooden
van dezen crisistijd, in een oogenblik van
donkere neerslachtigheid de Regeering
verwijten, dat deze hun geen redding
schenkt.
't Is verklaarbaar.
Maar 't is onredelijk.
Zeker, wij willen niet beweren, dat de
Regeering volmaakt alles heeft ge
daan, wat gedaan worden kan. Volstrekt
niet.
Maar er is véél meer gedaan, dan de op
pervlakkige ontevreden beoordeelaar vaak
meent en beweert!
Ende tijd is ook voor de Regeering
zoo moeilijk; aan alle zijden worden de
mogelijkheden van daadwerkelijke hulpver
leening begrensd en teruggedrongen.
Wat doet de Regeering? Onder dezen
titel worden in een hier volgende beschou
wing eenige feiten gememoreerd, welke
een met cijfers geillustreerd antwoord op
deze vraag geven.
Men koestert overdreven verwachtingen
t.o.v. de daden welke de Regeering, ja welk
'n Regeering, stellen kan om den crisisnood
te lenigen.
Men geeft grif met zooveel woorden toe,
dat de Regeering de crisis niet kan oplos
sen, maar feitelijk eischt men toch van haar
dat zij minstens het ontstane welvaartete
kort waarvan men zelf en onmiddelijk de
nadeelige gevolgen ondervindt zal wegne
men.
In stede van alsmaar minachtend te
spreken over Regeering en politici deed
men beter met de werkelijkheid onder het
oog te zien.
Die werkelijkheid is, dat de crisis steeds
verder om zich heen grijpt, en dat, al naar
mate de ons omringende landen de gren
zen sluiten, de nood ook in ons land zal
stijgen. Later dan in verschillende andere
landen hebben de nadeelige gevolgen van
de weredcrisis zich hier doen gevoelen.
Men heeft gehoopt en men hoopt nog altijd
dat de ernstigste gevolgen in het buiten
land zullen blijven.
"Maar dat is niet waar!
Nederland is door zijn ligging, door han
del en scheepvaart een kwetsbaar land.
Terend op reserve's uit het verleden sluit
men de oogen voor de werkelijkheid. Dat
is zelfbedrog. Ook wij-moeten den toestand
onder het oog zien, en niet blijven stilstaan
bij een smalende critiek op de Regeering.
Wel kan Nederland met eenige gepaste
trots naar voren brengen, wat hier op so
ciaal gebied is en wordt gepresteerd.
Wat deed de Regeering?
Onze Regeering behoeft op deze vraag
het antwoord niet schuldig te blijven.
De veel gesmade Christelijke Regeering
heeft met steun der Katholieken zooveel
tot stand gebracht, dat andere landen ons
de sociale voorzieningen, welke hier zijn
getroffen, benijden.
Welk een zegenrijke werking gaat er
niet uit van de verzekeringswetten.
Afgezien nog van de uitkeeringen der
werkloozenkassen werd in 1931 uitge-
kderl.
Krachtens de Ongevallenwet 18.200.000
Krachtens de Land- en Tuin-
bouwongevallenverzekering 1.350.000
Krachtens de Invaliditeitswet 26.250.000
Krachtens de Ziektewet 20.400.000
Totaal 66.200.000
En dit belangrijke bedrag van ruim 6 6
m i 11 i o e n neemt nog ieder jaar toe.
Daar is vervolgens de bestrijding der
werkloosheid. De hardste verwijten zijn de
Regeering op dit punt niet bespaard, al
thans door onwetenden.
Blijkens opgave van het Departement
van Binnenlandsche Zaken stonden op 2S
Januari ingeschreven 387.427 geheel werk-
loozen en 24.174 gedeeltelijk werkloozen.
Op 31 December 1932 stonden ingeschre
ven 367.090 geheel en 21.843 geleeltelijk
werkloozen.
Van de bij de organen der arbeidsbemid
deling ingeschreven geheel en gedeeltelijk
werkloozen (resp. 397.427 en 24.174) waren
bij werkverschaffing geplaatst 45.441 arbei
ders en werden ingevolge een steunregeling
gesteund 138.246 personen.
Volgens voorloopige cijfers hebben de
uitgaven van werkloozenzorg in 1932 be
dragen 132 millioen gulden. Hieronder is
begrepen 28.666.000 gld. aan uitkeeringen
uit werkloozenkassen.
Aangezien over 1932 nog zeer veel ver
rekeningen moeten plaats vinden tusschen
Bijk en Gemeenten, is het nog niet moge
lijk afzonderlijk op te geven hoeveel ten
behoeve van werkverschaffingen en steun-
verleening is uitgegeven door het Rijk en
Gemeenten.
Volgens een zeer globalebecijfering ga
ven in 1932 Rijk en Gemeenten voor steun-
verleening 76 millioen gulden en voor
werkverschaffing 28 millioen gulden uit.
In 1931 hebben de uitgaven voor werk
loozenzorg 68.863.313 bedragen, hieronder*
begrepen ƒ24.648.031 aan uitkeering nit
werkloözenkassen.
Men bedenke, dat er nog enorme som
men op de begrooting staan voor de uit
voering van openbare werken. Uiteraard
spant Waterstaat met de nevenbegrootin
gen hier de kroon met voor 1933 een be
drag van 112 millioen gulden.
Het is heel gemakelijk hard af te ge
ven op de Regeering en de katholieke frac
tie, die „niets" deden: de nuchtere feiten
bewijzen anders aan iedereen, die er eer
lijk en onbevoordeeld kennis van neemt.
Duizenden boeren en landarbeiders zijn
werkloosheid kunnen worden behoed omdat
de Regeering de land-, tuinbouw en vee
teelt met 2 00.000.000 'sjaars tegemoet
komt.
EERblE KAMER
De Bedrijfradenwet aangenomen
Aan de orde is het wetsontwerp tot in
stelling van bedrijfsraden.
De heer Steger (R.-K.) betoogt, dat we
hier staan voor een omwenteling in het
bedrijfsleven, waardoor wantrouwen plaats
kan maken voor vertrouwen, gescheidon
optrekken voor gezamenlijk behartigen
van belangen. Spr. schetst het ontwerp als
een bij uitstek christelijk ontwerp, dat spr.
zeer sympathiek is. Spr. wenscht in het
bedrijfsleven den geest van de middel
eeuwen te doen terugkeeren, een geest van
nolidarisme. Spr. is van oordeel dat de
verordenende bevoegdheid ligt in het ka
rakter van het ontwerp, ten aanzien van
welks toepassing spr. optimistisch gezind
is. Hier ligt een nuttig terein voor organi
saties van werkgevers en werknemers. Spr.
beroept zich ten slotte op de encycliek
Quadragesimo Anno.
De heer Visser (R.-K.) heeft eveneens
met genoegen de indiening van dit wets
ontwerp begroet. Volgens sommigen gaat
deze wet niet ver genoeg. Om dit te be-
oordeelen, geeft spr. een overzicht van de
historische ontwikkeling van het sociale le
ven, waarvan dit ontwerp de bekroning is.
Moge dan het einddoel misschien niet zijn
bereikt, men heeft het oog te riohten op
de toestanden van b.v. een 25 jaar geleden.
Elke poging, welke gaat in de richting van
den bedrijfsvrede, zal spr. steunen; men
zal elkaar beter leeren begrijpen en waar-
deeren. De vakbonden zullen nog wel eens
in het strijdperk moeten treden, zeer ze
ker maar bet wezen dat aan deze wet ten
grondslag ligt, biedt veel goeds en veel
moois. Het is nu de juiste tijd voor dit
ontwerp, waarvoor spr. den minister er
kentelijk is.
De heer P o 11 e m a (Chr. H.), namens
zijn fractie sprekend, verklaart, dat deze
niet gunstig jegens het ontwerp staat. Spr.
brengt den minister hulde voor zijn dege
lijk beleid; doch dit sluit niet uit, dat spr.
anders dan de minister over dit wetsont
werp denkt. Het is moeilijk, zich van den
inhoud een werkelijk zuiver beeld te vor
men.
Spr. merkt op, dat de ondernemer te
genwoordig dikwijls minder bestaanszeker
heid heeft dan de werknemer. De taak van
de overheid is een aanvullende, geen rege
lende. Er is voor spr. geen ratio voor het
onderwerp. Men verwacht er meer rust,
meer bedrijfsvrede van. Spr. ziet dit niet
in. De bedrijfsraden zullen dikwijls een
twistappel zijn, daar de bedrijfsraden
eigenlijk opdrachten hebben te vervullen
van de werknemers.
Voorts heeft spr. verschillende juridische
en staatsrechtelijke bezwaren tegen de
bedrijfsraden. Niet alleen de economische
bezwaren doen spr. zich tegen dit wets
ontwerp keeren. Van de verordenende be
voegdheid heeft de Minister aanvankelijk
niet willen weten. Hij had beter gedaan
zich daaraan in de Tweede Kamer te hou
den. j
De heer Scho©maker (R.-K.) kan
het met den vorigen spreker niet geheel
eens zijn.
Spr. bestrijdt de meening dergenen die
nooit verder willen gaan dan tot hetgeen
in het bedrijfsleven is gegroeid. Spr. be
roept zich op wijlen den heer de Savornin
Lohman om te bctoogen, dat meermalen
maatregelen moeten worden genomen te
gen het particulier belang, wanneer het
algemeen belang daardoor gebaat is. Spr.
zegt dat verschillende R.-K. werkgevers
het nut van bedrijfsraden volkomen inzien
en zal met genoegen zien, dat dit ontwerp
wordt aangenomen.
De heer D a n z (S. D.) zegt, dat er geen
enkel argument is om de dictatuur in het
bedrijfsleven te handhaven. De democratie
zal ondanks de huidigen moeilijke omstan
digheden ook op economisch terrein zege
vieren. Dit wetsontwerp kan de voorstan
ders van socialisatie moeilijk bevredigen.
Deze wet brengt weinig verandering in
den bestaanden toestand. Als spr. vóór het
ontwerp stemt, is het evenwel omdat het
beginsel der verordenende beveogdhoid er
in voorkomt.
De heer v. d. Bergh (Lib.) motiveert
zijn stem tegen het ontwerp. Nergens in
het Westen van Europa is men zoover ge
gaan om den arbeider medezeggenschap te
geven in den commercieelen en technischen
gang van een bedrijf. Spr. betoogt, dat de
bedrijfsraden niet in bet belang zijn van
den consument. Spr. heeft ervaren, dat een
bedrijf slechts bloeien kan als het geleid
wordt door mannen die het hebben leeren
kennen in alle détails, die beslissingen kun
nen nemen, die niet praten, maar er op
uittrekken over alle deelen der wereld.
Voorstander van politieke democratie,
moet spr. zich krachtig verzetten tegen de
economische democratiespr. ziet in de
ontwikkeling der industrie juist een terug
dringen van de economische democratie:
b.v. door mechanisatie en ratonalisatie.
Dit ontwerp is koren op den molen derge
nen, die de positie der werkgevers willen
aantasten. Indien de arbeiders meer in
vloed willen hebben in de leiding der be
drijven, waarom richten ze die dan zelf
niet op met behulp van de zeer' belangrijke
millioenenbedragen van de vakvereenigin-
gen Dan hadden ze niet alleen medezeg
genschap, maar de absolute leiding, daar
de werkgever-kapitalist ware uitgescha
keld.
Spr. geeft in overweging, dit ontwerp tij
dens de crisis niet uit te voeren.
De heer Kranenburg (V. D.) waar
schuwt tegen overdrijving van de practi-
sche beteekenis dezer wet. De verordenen
de bevoegdheid wordt slechts in beginsel
ingevoerd. Spr. bestrijdt de bezwaren, die -
zijn aangevoerd.
De vergadering wordt verdaagd lot des
avonds negen uur.
De Minister van Economische
Zaken en Arbeid, de heer Ver
schuur, betoogt., dat dit ontwerp de
vrucht is van een ontwikkeling op sociaai
gebied, die parallel loopt met die der maat
schappij. Verschillende sprekers hebben
reeds op dezen ontwikkelingsgang gewezen.
Bezwaren tegen het ontwerp zijn reeds
door voorstanders weerlegd. Den heer
Pollema zegt spr., dat een historische kijk
op onze maatsoha-ppij ons evolutionair
maakt en tot de wetenschap leidt, dat nog
tal van veranderingen voor den boog staan.
Zulk een historische kijk richt zich niet op
individualisme, de christelijke gedachte
brengt mede erkenning van de collectiviteit.
De heer Pollema zal het niet zoo bedoeld
hebben toen hij zeide, dat de arbeider wel
haast meer beschermd werd dan de onder
nemer. Zou de ondernemer graag weer ar
beider worden? Ieder, die evolutionistisch
denkt, zal zich verheugen over grootere
erkenning van de persoonlijkheid in den ar
beid. Zoo zal men ook de bedrijfsraden met
vreugde begroeten. Zij zijn, zooals de heer
Visser zeide, bevorderlijk aan den bedrijfs
vrede; tegen permanente strijd verzet zich
de menschelijke natuur.
Het ontwerp vult op bescheiden wijze de
taak van de overheid aan. In verband daar
mee kan spr. zich den verschillenden kijk
op het ontwerp begrijpen. Veel zal verder
afhangen van de practische ontwikkeling
dezer materie.
Het gaat hier om het bevorderen der
samenwerking tusschen werkgever en werk
nemer. Daaro^n zal de regeering geen be
langrijken maatregel op het gebied van het
bedrijfsleven nemen zonder de bedrijfsra
den raadplegen.
De ..eer Danz heeft de adviseerende taak
van de bedrijfsraden sterk onderschat. Het
voordeel van de wet is ook haar decentra-
liseerende werking, iets waarom op sociaal
gebied voortdurend gevraagd wordt. Voorts
dat ze regelend kan werken bij de oplos
sing van geschillen, zonder nog direct te
denken aan principieele rechtspraak. Er
kent de overheid organisaties in hun werk
kring, dan moet men het belang der col
lectiviteit erkennen; dan moet de enkeling
in het algemeen belang aan het rechtsleven
kunnen deelnemen.
Hier wordt alleen een sfeer geschapen
waarin de ondernemer zal hebben te leven.
Met eenige verwondering hoorde spr. den
voorkeur van den heer Dauz voor onderne
mingsraden, wijl uit zijn kring juist is ge
wezen op de bezwaren van fabriekskerncn.
De bedrijfsraden zijn gunstiger voor de ont
wikkeling dezer kernen dan wanneer direct
begonnen was met ondernemingsraden.
Medewerking van beide partijen in het
bedrijfsleven zal voor deze wet ongetwij
feld gevonden worden. De moreele positie
van den arbeider in het bedrijfsleven zal or
door bevorderd worden. Daartegen staan
de kleinere bezwaren zullen tot een mini
mum kunnen worden gereduceerd. Wat den
crisistijd betreft, men moet spreken niet
van: nu niet, doch van 't juist nu.
Hierna volgen de replieken; de heer
B 1 o m j o u s (R.K.) verklaart zich tegen
het ontworp, omda. hij het in strijd acht
met de Grondwet en een gevaarlijke proef
neming. Vandaag stemming.
Het wetsontwerp tot instelling van be
drijfsraden is heden aangenomen met 2911
stemmen (tegen de liberalen, chr.-hist. en
de heer Blomjous, R.K.).
MODEL-STEMBILJETTEN.
ONGELDIG STEMMEN.
Wij nemen met instemming over uit de
„Tijd":
Onlangs heeft de nummering der lijsten
door 't Centraal Bureau plaats gehad. Het,
wordt thans tijd. om model-biljetten te la
ten aanmaken, die aan onkundige kiezers
het goed stemmen moeten leeren.
Want weet men wel, dat bij de algcmec-
ne verkiezingen in 1929 niet minder dan
130.000 kiezers en kiezeressen een stem
van onwaarde hebben uitgebracht? Honderd
dertig-duizend, hoe is het mogelijk? Er
was een vierde aantal besluitelooze blanco-
stemmers bij, maar dan nog wisten rond
honderdduizend kiesgerechtigden eenvou
dig niet hoe zij het roode potlood moesten
hanteeren, om een geldige stem uit to
brengen.
Tegen bet euvel van de ongeldige stem
moeten wij tot den stembusdag met gere
gelde voorlichting optreden. Men kan im
mers aannemen, dat door de grove onkun
de van katholieke kiesgerechtigden do
vo maal ongeveer 30.000 stemmen voor
c! Staatspartij verloren gingen. De
eerrc waren met een rood kruisje, de
andere met een cirkeltje voor den ge-
wensc-hten candidaat geteekend, andere
droegen zijn naam rood onderstreept of
bleken op andere wijze door onbeholpenen
ongeldig geworden b.v. door het rood ma
ken van het hokje achter inplaats van
vóór den candidaat.
Vooral nu we met een zondvloed van
candidaten-lijsten te maken krijgen, zal
aan vele slecht ter zake kundigon of zo-
nuwachtigen het spoor bijster worden ge
maakt. Onze voorlichtende propaganda
kan op dit punt niet genoeg hameren, om
dat de ervaring leert, dat er een groote
mate van hardleerschheid bestaat op dit
gebied. Men kan het zoo gek niet prakko-
zeeren, maar er zijn allerlei methoden om
ongeldig te stemmenEn alle vinden grif
toepassing
De Kringbesturen denken er wel aan, om
tijdig voor den aanmaak van „model-stem
biljetten" te zorgen. Daarop aanbrengen
een duidelijke aanwijzing over de goede,
de eenig juiste wijze van gebruik.
Dio model-stembiljetten moeten niet
zonder meer worden rondgestrooid. Neen,
zij kunnen en moeten vormen dc gercede
aanleiding voor huisbezoek. Goed beleid
vraagt onverbiddelijk een ingespannen
zorg ook voor de technische voorlichting
onzer kiezers en kiezeressen.
Daarom met onverdroten ijver den strijd
aangepakt tegen het ongeldig stemmen
Vooral op de kleinere plaatsen, waar de
strijd met den politieken tegenstander niet
al te zwaar is, soms bijna onbekend
wijdde men zijn volle aandacht aan de
voorlichting omtrent het geldig stemmen.
Maar ook elders: niet te gerust er op zijn!
Er op uitHuisbezoek
Men late een behoorlijk ingevuld biljet
in het bezochte gezin achter. Kiezer of
kiezeres kan dan vóór den gang naar de
stembus nog even het geheugen opfris-
schen. Juist degenen, die niet op dc ver
gaderingen verschijnen, hebben het drin-
BUITENLAND.
Dr. Eckener over de oorzaken van de
ramp met de „Akron". (2de blad).
De Duitsche landbouwpolitiek. (2c blad).
MacDonald door Roosevelt uitgenoodigd
om naar Washington te komen. (2e blad).
Het goud-embargo in de Vereen. Staten
ingetrokken. (2e blad).
BINNENLAND.
De Bedrijfsradenwet in de Eerste Kamer
aangenomen. (1ste blad).
Een internationale juweelendief aange
houden. (Gom. Ber. 3de blad).
De geheimzinnige sterfgevallen te Beilen.
(Gem. Ber. 3de blad).
Bejaarde vrouw te Gouda tengevolge van
gasverstikking om het leven gekomen.
(Gem. Rer. 3de blad).1
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Europeesche biljartkampioenschap
pen te Keulen begonnen (3de en 1ste blad).
De Zesdaagsche te Parijs. (3de blad).
gendst voorlichting noodig. Nogeens: huis
bezoek
Naar wij vernemen heeft de secretaris
van de R. K. Kamer-Centrale Leiden, de
heer v. Berkel aan de locale Kiesv. mede
gedeeld, dat bij hem model-stembiljetten
kunnen worden besteld.
HET HEILIG UUR.
Zooals onze lozers Zondag hebben hoe
ren aflezen, wordt hedenavond het heilig
uur gehouden in allo kerken, terwijl d?» ge-
loovigen worden uitgenoodigd zich ia den
geest te verecnigen met onzen H. Vader
Paus Pius XI, dio het heilig uur plechtig
zal houden in de grootste katholieke ba
siliek ter wereld, do Sint Pieterskerk to
Rome.
Het heilig uur is een devotie, welko
hierin bestaat, dat men in den Donderdag
nacht of op den Donderdagavond con uur
doorbrengt in de overweging van Chris
tus' H. Lijden, en vooral van Zijn doodstrijd
in den hof van Olijven.
Het kan geen verwondering wekken, dat
in dit eerste jaar van openlijke eeuwvic-
ring van Christus' kruisdood deze devotie
door Z. II. den Paus zelf met zooveel na
druk wordt aanbevolen.
En verwacht mag worden, dat do geloo-
vigen aan den oproep van den Paus zul
len gevolg geven; vanavond do kerk zullen
bezoeken om daar te bidden cn te over
wegen.
In Leiden is het heilig uur: Parochie
H. Petrus: 89; parochie O. L. Vr. Onb.
Ontv.: 7.308.30; parochie. O. L. V. He
melvaart 1011; parochie II. Joseph:
8.309.30 uur.
INDEN KIESKRING LEIDEN:
