24ste Jaargang
ZATERDAG 18 MAART 1933
No. 7460
DAGBLAD VOOR LEDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
WIE ONTSTAK DEN
RIJKSDAGBRAND?
BERICHT
De a.s. Tweede Kamerverkiezing
3)e Êcid6clve0oii^ant
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Waarom stemmen op de
R.K. Staatspartij?
"Waarom stemmen we op Woensdag 26
April op de R.-K. Staatspartij?
3. Omdat wij op geen enkele andere
partij onze stem willen uitbrengen.
Een Katholiek stemt niet op den Vrij
heidsbond of op een der andere liberale
partijen.
Wij staan principieel tegenover het Li
beralisme, zooals wij principieel staan te
genover het Socialisme.
't Zou laster zijn, te beweren, dat de
Kerk niet met dezelfde beslistheid stelling
neemt tegenover de ernstige dwalingen van
het Liberalisme als tegenover de ernstige
dwalingen van het Socialisme
Maar, afgezien van principieele bezwa
ren, zal er toch onder ons niet zoo heel
veel worden gevoeld voor de liberale par-
tijenOm verschillende redenen niet.
Er is een tijd geweest, dat er Katholie
ken waren, die 't „gekleed" vonden staan,
als zij sympathieën hadden voor het libe
ralisme zoo'n soort mentaliteit als van
iemand, die trotsch is op een rijken of een
deftigen vriend. Maar die tijd is ge
weest; dat is de volmaakt verleden tijd.
De Katholieken zijn nu ook in het maat
schappelijk leven, zijn nu ook in de poli
tiek zichzelf.
Zeker, er zal ona nu van alle kanten
worden voorgehouden, dat alléén de libe
rale politiek ons uit de financieele chaos
zal kunnen redden, terwijl de politiek van
anderen ons er nog dieper in zal storten.
Maar wij kennen de grootspraak. En wij
kunnen de waarheid van die bewering toet
sen aan de practijk.
Bij de behandeling van de Leïdsche ge-
meentebegrooting verklaarde de woor-
voerder van den Vrijheidsbond, dat de fi
nancieele politiek van B. en W. (ondanks,
dat er in het College ook een lid van den
"Vrijheidsbond zitting heeften van dezer
adviseurs eenvoudig knoeiwerk ishij zag
er heel laag op neer. Maar.hij 6telde
er toch niets anders voor in de plaats, deed
daartoe zelfs niet de minste poging en gaf
hiervoor geen enkele aanwijzing. Een „po
litiek" die in wezen gelijk is aan die der
Communisten't Gebeurt meer, dat de
uitersten of schijnbaar-uitersten elkaar ra
ken of ten slotte blijken met elkaar over
een te stemmen.
En hoe is de houding van den Vrijheids
bond in het Parlement?
Minister De Geer heeft op de algemeene
vergadering der Chr. Hist. Unie te Amster
dam een rede gehouden, waarin hij den
Vrijheidsbond op een fijn-sarcastische ma
nier de les leest.
Hij verklaarde, niet den indruk te heb
ben, dat alle Parlementsleden voldoende
hun verantwoordelijkheid beseffen; de leer
is wel goed, maar het leven laat te wen-
schen over. Aldus de Minister, die zeide
daarbij in bijzonderheid te denken aan
een fractie der linkerzijde, die, tijdens het
jongste begrootingsdebat, bij de algemeene
beschouwingen aandrong op sterke bezui
niging, terwijl, toen de concrete dekkings
maatregelen aan de orde kwamen, de ééne
spreker de bezuiniging bestreed bij Defen
sie, de ander bij Onderwijs, de derde bij de
Volksgezondheid, de vierde bij Justitie.
Dat het niettemin, aldus de Minister,
met de leer in orde bleef, bleek gelukkig
kort daarna, toen een nieuw belastingont-
wep werd ingediend en het orgaan dier
fractie schreef, dat beter dan zwaarder be
lasten zou zijn„bezuinigen".
Aldus de strijdvaardige parlementariër,
die hier een politieken tegenstander be
strijdt op een zoo elegante wijze, dat het
misschien hem en ook anderen een geeste
lijke hartverkwikking schenktmaar
waarbij toch de slagen heel hard neerko
men.
Een Katholiek denkt er niet over, om
zijn stem te geven aan den Vrijheidsbond
of aan een andere liberale partij,
omdat hij principieel staat tegenover de
liberale beginselen;
omdat hij positief wil een nieuwe
ordening der maatschappij, waarmede de
liberaal krachtens zijn beginselen niet zal
kunnen instemmen.
De communisten zeggen: niet wij!
PERSCONFERENTIE MET
„EEN ONBEKENDE"
„Zou ik uw „geehrten Namen" mogen op-
teekenen
„Liever niet. Het is veiliger van niet'*
antwoordde Herr X, die als tegenhanger
van Herr Helmut Heisig naar Holland
was gekomen om maar nu eens van com
munistische zijde de openbare meening
voor te lichten over den Rijksdagbrand.
Deze heer X, die tegen het geëerd wor
den van zijn familienaam in Duitsohland
klaarblijkelijk ernstige verdenkingen koes
terde, was een door de Kommunistische
Partei Deutschland geautoriseerde persoon,
die, op uitnoodiging van de Communisti
sche Tweede Kamer-fractie in Nederland,
uiteenzettingen kwam geven aan de pers
over de brandstichting in het Rijksdagge
bouw.
De pers-conferentie, welke maar matig
bezocht was, had plaats in een der zalen
van het Park-Hote! te Amsterdam, uit
welke zaal men een triest uitzicht had op
een gevangenis en een ziekenhuis twee
instellingen d'e bij communistische omwen
teling, en welke omwenteling ook op de
meest efficiente wijze in gebruik plegen
te worden genomen.
Gastheer was de heer Wijnkoop aan
allen welbekend.
Wat de X. vertelde leverde weinig
nieuws op.
Groot was begrijpelijk zijn verontwaar
diging over de behandeling, die de com
munisten in Duitschland van de Nazi's, met
hun S.S. en S.A. mannen, ondervinden. Er
zit evenwel een tragi-komische kant aan
deze verontwaardiging. Terreur stuit ieder
rechtgeaard Nederlander tegen den borst.
Maar dit is het komische in de communis
tische verontwaardiging, dat, wanneer de
roode broeders bereikt hadden wat nu de
Nazi's hebben ingepalmd de Staatsmacht
het er in Duitschland heel wat bloediger
naar toe zou gaan.
Die verontwaardiging doet daarom sterk
egoïstisch, aan. Het communisme 6chrikt
voor niets of niemand, voor God noch ge
bod terug oip met bloed en tranen het
„ideaal'1 te bereiken maar wanneer
roode kameraden (die zich allesbehalve
behoorlijk gedragen en voor geen moord
terugdeinzen) worden beknot in het uit-
oefenen van gewelddaden dan is het
schandaal niet van de lucht.
Nu moet men vooral niet denken, dat
wij de Nazi's in bescherming willen nemen.
Deze lieden hebben te veel van Machiavel-
li's ijskoude theorieën opgezogen, om nog
aanspraak te maken op waardeering. En
de gebeurtenissen der laatste weken heb
ben uitgewezen, hoe verfoeilijk de theorie
in Praktijk gebracht wordt.
Maar dat wij in weeromstuit de
communisten als onschuldige engelen moe
ten gaan beschouwen dat is te veel ge
vergd.
Het standpunt: van twee kwaden er
géén kiezen, is wel het beste, wat men kan
innemen om de vraag: „wie stak de Rijks
dag in brand?" juist te beantwoorden.
De publieke opinie acht beide partijen
zoowel uiterst-links als uiterst-rechts
er toe in staat. Doch wie is de schuldige?
Misschien blijft deze vraag altijd onop
gelost.
Herr Helmut Heisig zegt: de commu
nisten.
Herr X zegt: de nat ionaal-socialisten.
Men kan den heer Heisig gelooven, men
kan den heer X. gelooven. Men kan niet
beiden gelooven, maar wel aan beiden twij
felen. En in twijfel zijn wij gebleven óók
na de conferentie van gisteren.
De communistische afgezant wees op de
tegenstrijdigheid in de verklaringen van
den heer Heisig, dat er maar één dader
is geweest, en daartegenover de fantasti
sche verbalen over een onderaardsche gang
langs welke de andere brandstichtende
communisten zouden zijn ontvlucht. Van
die andere daders heeft men nooit meer
iets vernomen.
Wanneer de Leidenaar Van der Lubbe de
eenige dader is dan zal tooh moeten wor
den aangetoond, dat hij communist wa-s.
Wel heel toevallig vond epr. het, dat op
Van der Lubbe, die bij zijn arrestatie niets
meer aan 't lichaam had dan een broek,
juist in die broek de „Ausweis" is gevon
den, dat hij communist was. Spr. zeide, dat
Van der Lubbe echter te Prögnitz als nazi
stond ingeschreven en in de woning van
den nat.-soc. burgemeester dier gemeente
verbleef vóór de brandstichting. Spr. ver
telde van allerlei geheime voorschriften,
die de Duitsche regeering zou hebben rond
gezonden om een verdere „Discreditee-
rung1' van de N.S.D.A.P. te voorkomen.
Van een medeplichtigheid van Torggler
(comm. Rijksdagafgevaardigde) hoort men
niets meer. Wel durfde spr. verklaren, dat
Hitier en Goering het zouden „billigen'1
als Torgler uit den weg werd eruimd.
Wat daarvan alles waarheid is, kan men
niet beoordeelen.
Kein anstandiger Mensch* zei Herr X.
„hat geglaubt, dasz die Brandstiftung
von der K. P. D. ausgegangen sei".
Na deze (mislukte) speculatie op ons ge
voel van eigenwaarde, liet de afgezant van
Moskou de Rijksdagbrand varen, om ver
schillende oncontroleerbare gebeurtenissen
te vertellen uit hei Hakenkruis-paradijs
kennelijk met de bedoeling stemming
tegen Duitschland te verwekken.
We vinden het treiteren van commu
nisten en de mishandelingen, waaraan zij
bloot staan, inderdaad verschrikkelijk. Een
mensch wordt echter op den duur aan veel
gewoon, óók aan wat verschrikkelijk is om
te hooren. Na de hemeltergende geweldda
den die in Rusland zijn gebeurd en die
zooals nu en dan openbaar wordt nog
wel gebeuren, vinden wij wat in Duitsoh
land geschiedt inderdaad nog erg, maar
niet in vergelijking met hetgeen het
Sovjet-droomland heeft te zien gegeven.
Vinden wij de communisten-vervolging
ellendig de overvallen op Joodsche bur
gers grijpen ons nog heviger aan. Zij zijn
eerzame burgers, maar het communisme
dit mogen we niet uit het oog verliezen
is een staatsgevaarlijke beweging, die, on
der het mom van vrijheid voor allen, der.
mensch tot slaaf maakt.
Beslist pharisee8cb werd de „groote
onbekende" toen hij wees op een toene
mend oorlogsgevaar in Duitschland.
Er bestaat naar onze meening geen
grooter gevaar voor de wereld, dan de
angstwekkende uitbreiding en modernisee
ring tot-in-de-puntjes van het Russische
leger 1
Bij de korte discussie die na de uiteen
zettingen van den heer X. volgde, kwam de
spreker nogmaals terug op het ontzetten
de gevaar, dat vanuit Duitschland de ge-
heele „Friedensliebende Menschheit" be
dreigt. Een vos, die de passie preekteHet
Roode leger ligt op de loer voor een „hei
ligen oorlog*1, om in zeeën van bloed zijn
ideaal van broederschap aan de geheele
wereld op te dringen.
Hoewel in de zaal van het Parkhotel
slechts een tiental personen te zamen wa
ren, kon het niet anders, of er m o e s t en
zou „kift" ontstaan tusschen de socialis
tische vertegenwoordigers en de commu
nisten. De persman van „Het Volk" werkte
op het geweten van de communisten, die
de eenheid verzaakten. (Geweten lijkt ons
overigens een weinig-Marxistisch begrip).
De communist echter bleef de socialisten
beschouwen als „de hoofdvijand in het
leger der arbeidersklasse1'.
Met deze schermutseling rood-rood ein
digde de persconferentie van den heer X.
Veel wijzer zijn we er niet geworden.
Zij die zich per April a.s.
wenschen te abonneeren op „DE
LEIDSCHE COURANT", ontvan
gen de voor dien datum verschij
nende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
IEDERE KATHOLIEK
'EEST EN
PROPAGEERT ZIJN
KATHOLIEK DAGBLAD
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Straffe maatregelen tegen de Marxisten
in Baden. Hoe het aftreden van dr. Luther
als rijksbankpresident beoordeeld wordt
(3e blad).
Ongeregeldheden te Bazel. (3e blad).
Noodweer op Java. (Ned. O.-Indië 3e
blad).
BINNENLAND.
Een ontwerp voor een nieuwe motor- en
rijwielwet is gereed. (1ste blad).
Prinses Juliana heeft gisteren een be
zoek gebracht aan de Jaarbeurs (1ste blad).
Nadere bijzonderheden over de plannen
tot beperking van den rundveestapel, (lete
blad).
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
Man door trein overreden en gedood op
onbewaakten overweg te Bergen op Zoom.
(Gem. Ber. 3de blad).
Boschbrand onder Mill. (Gem. Ber. 3de
blad).
Manifestaties tegen de films „Teeken
des Kruises" te Utrecht en „Morgenrot" te
Amsterdam. (Gein. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Belangrijke besluiten van de Internatio
nale Lawntennis-federatie (4de blad).
De Zesdaagsche te Breslau. Pijnenburg
geeft op. (4de en 1ste blad).
Wat iedereen van de techniek van het stemmen
ingevolge de wetsbepalingen moet weten
In verband met de vervroegde verkie
zing van leden van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal zullen de kiezers op 26
April a.8. ter stembus worden opgeroepen.
Vooral voor degenen (mannen en vrou
wen) die voor do eerste maal him stem
plicht moeten vervullen, aohten wij het van
belang omtrent de kiesverrichtingen het.
een en ander mee te deelen.
Om aan de verkiezingen te kunnen deel
nemen, moet men aan bepaalde eischen
voldoen. Voor de bevoegdheid tot het kie
zen van de leden der Tweede Kamer is het
vereischt, dat men ingezetene des Rijks
en tevens Nederlander zij. Het ingezeten
schap wordt beoordeeld naar de w e r k e-
lijke woonplaats; de werkelijke
woonplaats wordt weer beoordeeld naar
de inschrijving in het bevolkingsregister.
De vooreohriften daaromtrent bepalen, dat
als datum van vestiging moet worden geno
men a. als iemand een verhuisbiljet inle
vert de datum van afgifte van dat ver
huisbiljet en b. bij gebrek daarvan de da
tum van aanmelding.
De kiezers moeten den leeftijd van 25
jaar bereikt hebben, vóór of op den 15en
Mei.
Nu de a.s. Tweede Kamerverkiezing zal
gehouden worden op 26 April a-s. kan en
zal het voorkomen dat personen van 24
jaar aan de stemming deelnemen. Dat zijn
dan de personen die op 26 April as. 24 jaar
oud zijn, dooh vóór of op 15 Mei da.v. den
leeftijd van 25 jaar zullen hebben bereikt.
Ten minste 3 dagen vóór de stemming
ontvangt elke kiezer, die bevoegd ie aan
de stemming deel te nemen een z.g. oproe-
pingsbaart.
Deze oproeping»kaart overhandigt de
kiezer op den dag der stemming aan den
voorzitter van het stembureau. Ontbreekt
hem die kaart, dan wordt hij niet tot de
stemming toegelaten.
Aan den kiezer, die zijn kaart heeft ver
loren of die geen kaart heeft ontvangen,
wordt op zijn aanvraag door het stembu
reau een nieuwe kaart afgegeven, mits hij
voldoende van zijn identiteit doe blijken.
Na overhandiging van de oproepings-
kaart ontvangt de kiezer van den voorzit
ter van het stembureau een stembiljet. Be
merkt de kiezer, dat hij zich bij de invul
ling heeft vergist, dan kan hij éénmaal een
nieuw stembiljet aanvragen, mits het eerst-
overhandigde door hem wordt teruggege
ven.
Wanneer blijkt dat een kiezer 1 i c h a-
m e 1 ij k hulpbehoevend is, kan de voorzit
ter van het stembureau toestaan, dat hij
zich doe bijstaan in de uitoefening van zijn
stemplicht.
Hier wordt bedoeld een lichamelijk ge
brek, niet het gemis van kennis van lezen
of schrijven. De kiezer is vrij in de keuze
van den persoon aan wicn bij het geheim
van de door hem uitgebracht stem wil toe
vertrouwen. De kiezers moeten zooveel mo
gelijk in de gelegenheid worden gesteld"!
hun stemrecht uit te oefenen. De werkge
vers en bestuurders van ondernemingen en
instellingen, die personen, die den leeftijd
van 25 jaren bereikt hebben, in dienstbe
trekking hebben, zijn behoudens verkregen
vrijstelling verplicht te zorgen, dat ieder
van dezen, die tot stemmen bevoegd is, ge
durende ten minste 2 achtereenvolgende
uren, tusschen 8 uur des vóórmiddags en 5
uur des namiddags, daartoe gelegenheid
vinde.
Indien arbeid wordt verricht in fabrie-
ktn of werkplaatsen, dan moet in het ar-
beidslokaal gedurende 2 werkdagen vóór
en op den dag der stemming een lijst zijn
opgehangen, de uren vermeldende, waarop
voor elk afzonderlijk of groepsgewijze of
allen gezamenlijk gelegenheid ie om te
gaan stemmen.
De kiezer kan bij de Kamerverkiezing,
in plaats van in de Gemeente, op welke
kiezerslijst hij voorkomt, in een andere
Gemeente aan te stc-mming deelnomen.
Hij moet daartoe uiterlijk 14 dagen vóór
den dag der stemming in persoon ter secre-
tario van een Gemeente mededeelen, in
welke Gemeente hij aan de stemming deel
nemen wil. Die mededeeling kan in elke
Gemeente in het Rijk geschieden: zoowel
in de Gemeente, waar de kiezer op do lijst
voorkomt, als van die, waar hij wenscht
te stemmen, als van een derde Gemeente,
waar hij op het tijdstip dier mededeeling
vertoeft.
Ook kiezers, die nog in de Gemeente van
hun vorige woonplaats op de kiezerslijst
voorkomen, kunnen van deze bevoegdheid
gebruik maken, teneinde in hun nieuwe
woonplaats hun stem te mogen uitbren
gen.
Tevens ie een regeling getroffen voor
hen, die op den stemmingsdag niet in hun
woonplaats aanwezig kunnen zijn. Ook deze
personen zullen aan de stemming kunnen
deelnemen. Bepaald ie n.l., dat de kiezer
bevoegd ia bij volmacht te stom
men, indien zijn beroep of werkzaamheden
medebrengen, dat hij herhaaldelijk of al
thans gedurende het gedeelte van het jaar,
waarin de stemming gewoonlijk valt, werk
zaam pleegt te zijn buiten de gemeente op
welker kiezerslijst hij voorkomt, mits zijn
afwezigheid, indien hij gedurende den tijd,
waarin hij aldus werkzaam ie, een of meer
malen in die Gemeente terugkomt, als re
gel telkens langer dan 3 dagen duurt. Me
de is bevoegd bij volmacht te stemmen de
vrouw, welke, gehuwd met een kiezer, die
voldoet aan genoemde voorwaarden, met
haar man, in verband met diens beroep of
werkzaamheden, afwezig pleegt te zijn.
De kiezer, die een gemachtigde heeft
aangewezen, blijft bevoegd zelf te stem
men, tenzij de gemachtigde reeds geetemd
heeft. De gemachtigde wordt tot de stoin-
ming toegelaten, indien hij in het bezit is
van de kaart, bevattende de oproeping van
den kiezer voor de stemming in het wteni-
district waartoe de kiezer behoort, doch
nietvoor 12 uur des voormid
dags en indien de kiezer niet
zelf reeds heeft gestemd.
Ieder, die volgens de kiezerslijst be
voegd is tofc de keuze mede te werken, is
verplicht zich op don dag der stemming
aan te melden bij het stemubreau van hot
voor hem op de kiezerslijst aangewezen
stemdistict. Deze bepaling ia een uitvloei
sel van het beginsel van den stemplicht.
Tooh is er van wettel ij ke stem
plicht feitelijk geen sprake. Niemand
kan gedwongen worden te stemmen. De
kiezer moet zich alleen aanmelden bij
het stembureau. Er bestaat aJzoo alleen de
aanmeldingsplicht, ook wel opkrmisrtplicht
genoemd.
Ieder die aan dezen aanmeldingsplicht
niet voldoet is strafbaar, tenzij men kan
aantoonen, dat er voor het niot-nakomen
van de verplichting een geldige reden be
staat (b.v. ziekte, noodzakelijke afwezig
heid enz.).
Ook gewetensbezwaren kunnen be
schouwd worden als een geldige reden van
verhindering bij de nakoming der wettelijke
aanmeldingsplicht
Dat een Katholiek den moreolen
stemplicht heeft, behoeven wij hier
niet uiteen te zetten. Dit artikel heliandelt
alleen do techniek van hot wettolijk stem
recht.