Na de zegepraal van Hitier
DINSDAG 7 MAART 1933
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE FINANCIEELE CRISIS IN AMERIKA
24ste Jaargang
No. 7450
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103C03, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
HAKENKRUISVUGGEN WAPPEREN ALLERWEGE
DE NAZI'S EISCHEN DE MACHT IN DE STATEN.
Ernstige onlusten.
De verkiezingssuccessen heben de natïo-
naal-socialisten in geheel Dmtschland veel
eischender gemaakt dan ooit.
In Baden eischen zij dat de regeering
(gevormd uit Centrum en sociaal-democra
ten) zal aftreden en dat de macht overge
geven zal worden aan de „nationale" par
tijen.
In Munchen vorderen de nazi's hetzelf
de. Er wordt onderhandeld over het aftre
den der regeering-Held en ontbinding van
den Landdag. Verwacht wordt, dat er geen
overeenkomst zal tot stand komen tus-
sohen Nazi's en Beiersche Volkspartij, om
dat de eersten de volle macht eischen.
In de vrije staat Bremen eischen de
nazi's, evenals in Hamburg, nieuwe sa
menstelling van den senaat in hun zin. De
senaat is afgetreden. De Rijksregeering be
noemde een commissaris.
In de vrije stad Liibeck is de soc-dem.
burgemeester afgetreden, eveneens de
soc.-dem. senaatsleden. Aan het hoofd der
politie is een nat-.socialist gekozen.
Bij overrompeling werden de hakenkruis-
vlaggen geheschen op de regeeringsgebou-
wen en Taadhuizen te Karlshuhe, Damstadt
Freiburg, Oppeln, Loerraeh, Duisburg, Des
sau. Herne en enkele kleinere steden.
De Badische reseering seinde aan de
Rüksreeeering: „Bij overrompeling is de
hakenkruisvlag geheschen op het slot en
regeeringsgebouw te Karlsruhe. Nationaal-
socialisten beroepen zich op een instructie
van den Rijkskanselier. De regeering in
Baden heeft de verwijdering gelast. Ten
einde bloedvergieten te voorkomen ver
zoeken wij instructie aan de nationaal-so-
cialisten gouwleiding van Baden."
In Saksen verklaren de nazi's, dat de
uitslag der verkiezingen het „doodvonnis
over den Landdag beteefeent."
De Pruisische Landdag zal waarschijn
lijk 1 April bijeenkomen ter verkiezing van
een minister-president. Algemeen wordt
aansrenomen dat von Papen groote kansen
heeft.
De regeering van Hessen eischte zelve
ontbinding van den Landdag, hetwelk deze
weigerde. Thans heeft de Rijksregeering
een commissaris benoemd.
Te Berlijn is op den Noord-oostelijken
toren van het Rijksdaggebouw gistermid
dag een hakenkruisvlag geheschen. Op be
vel van de huisinspectie is de vlag weder
verwijderd.
Na een opmarsch der S. A. te Weimar
zullen vanmiddag- op de gebouwen van den
Thuringschen Landdag en het ministerie
van Binnenl. Zaken worden geheschen de
hakenkruisvlag, het zwarCwit-rood en de
vlag van het land Thuringen.
Ondertusschen blijkt men het in Berlijn
niet geheel eens te zijn met het hijschen
van al deze hakenkruis vlaggen op open
bare gebouwen, hetwelk blijkt uit volgend
telegram
Het Rijksministerie van Binn. Zaken
heeft; medegedeeld dat het gerucht, als
zou Rijksminister Goering het hijschen
van de hakenkruisvlag op alle raadhuizen
hebben bevolen, niet in overeenstemming
is met de waarheid.
Politiemacht in Pruisen
onbeperkt.
De macht van de Pruisische politie
wordt nog versterkt door verscherping der
noodverordening
Naar de officieele Pruisische persdienst
n.l. mededeelt, heeft de Rijkscommissaris
voor het Pruisische ministerie van Binn.
Zaken voor de practisohe toepassing van
de verordening tot bescherming van volk
en staat van 28 Febr. 1933 in een bijzon
der rondschrijven de volgende aanwijzingen
gegeven
Paragraaf 1 van de verordening voor
ziet in de opheffing van alle beperkingen
in Rijks- en Landwetten voor de werk
zaamheid van de politie.
Heden radiorede.
Over de door de verkiezingen geschapen
situatie zal namens de Rijksregeering mi-
nisteraldirektor Funk heden tusschen 19.30
en 20.00 uur (Duitschen tijd) een rede hou
den, die door alle Duitsohe zenders zal wor- I
den uitgezonden.
Centrum en B. V. P.
zien toe.
In een besloten bijeenkomst der Beier
sche Volkspartij, waarin de verkiezingsuit
slagen bekend werden gemaakt, wees pre
laat Leicht er Zondagavond op, dat de
verhouding der regeering, voor wat haar
maohtsverhouding betreft, een niet onbe
langrijke verschuiving hebben te zien ge-
ceven, zoodat een reconstructie van het ka
binet niet zal kunnen uitblijven. Indien
men de partijen van het midden verder
buiten de regeering zou willen houden, dan
kan men dat doen. Deze partijen zullen
zich in geen geval opdringen. Ze kunnen
afwachten wat onder verantwoordelijkheid
van nationaal-socialisten en Duitsch-Natio-
nalen van hun beloften zal kunnen worden
vervuld. Tot nu toe hebben het Centrum
en de Beiersche Volkspartij bijna in alle
regeeringen de last der verantwoordelijk
heid mede gedragen.
Het rjfltsministerie van bïnnenlandsche
zaken hwft intusschen medegedeeld, dat
het gerueht als zou de rijksminister het
hijschen tan de hakenkruisvlag op alle
raadhuizui hebben bevolen, niet in over
eenstemming is met de waarheid.
Later l»eeft rijksminister Goering echter
wel, blijlttns een W. B.-telegram, er bij de
.regeerinaupresidenten in Pruisen op aan
gedrongen, dat zij zich tegen het hijschen
der hakenkruisvlag in deze dagen niet ver
zetten.
Incidenten.
Van d* jongste incidenten in het Duit-
sche rijk vermelden wij de volgende:
Te Hamburg werden Maandagmiddag
nazi's door communisten beschoten; ©eni
ge personen werden aangehouden.
Te Oberhausen zijn twee communistische
leiders door hulpagenten doodgeschoten.
Bij Eschwege staat het landgoed Wel-
lincerode in brand; men vermoedt dat
linksradicale kringen den brand hebben
gesticht.
Te Berlijn is gisteren een aanslag ge
pleegd op een S. A.-man, die als huloagent
'had dienst gedaan. Hij overleed op de op-
geloopen kwetsuren.
De politie president heeft een belooning
van 1000 mark uitgeloofd voor het aanhou
den der moordenaars.
In verschillende plaatsen zijn communis
ten, in totaal vijf, gedood.
Hevige schietpartijen
te Hamburg.
Gisteravond is het te Hamburg tusschen
politie en nationaal-socialisten eenerzijds
en ^communisten anderziids tot ernstige
schietDartijen gekomen. Er zijn 3 dooden
eri vele zwaargewonden, waaronder 3 poli-
tie-agenten, gevallen.
De communisten hebben het geopend op
voorbijtrekkende afdeelingen politie en S.
A. Aanvankelijk dacht de politie door af
zetten van straten en gebruik van meer
politie-agenten deze actie te kunnen tegen
gaan, doch. toen dit niet hielp ging zij
over tot gebruik maken van pantserwagens
met machinegeweren en handgranaten. De
geheele beschikbare politie van Hamburg
werd aan de stedelijke grens geconcen
treerd en met stalen helmen uitgerust. Bo
vendien werd de geheele S.A., zoowel uit
Hamburg als uit het gebied van Altona ge
alarmeerd. Deze marcheerden in gesloten
orde het tooneel van den strijd op.
Het is echter moeilijk door te dringen
tot het terrein, aangezien ook de zieken
auto's vanaf de daken worden beschoten.
De communisten waren zeer goed bewa
pend.
Communistische en Joodsche
vluchtelingen.
Naar het Poolsche telegraafagentschap
meldt, heeft zich de Pruisische politie in den
afgeloopen nacht in den sector van de
Poolsch-Pruisisohe grens in de omgeving
van Filipow verdekt opgesteld, om commu
nisten en Joden, die den laatsten -tijd
iederen nacht naar Polen vluchten, te over
rompelen.
Tezelfdertijd stiet een bende saccharine-
smokkelaars op de in hinderlaag liggende
politie, die hen'voor vluchtelingen hield en
het vuur opende. De smokkelaars beant
woordden de schoten. Drie hunner en een
IS INFLATIE ONVERMIJDELIJK?
Geen gevaar voor Nederland.
Mr. L. J. A. Trip, president van De Ne
der landsche Bank, verklaarde aan de pers,
dat door De Nederlandsohe Bank geen spe
ciale maatregelen worden genomen naar
aanleiding yan de gebeurtenissen in Ameri
ka. De Nederlandsohe Bank zet haar poli
tiek van handhaving van den gouden
standaard voort op de wijze zooals tot nu
toe is geschied.
Gevaar voor wat zich thans in Amerika
afspeelt met betrekking tot Nederland is
er niet. Men heeft, aldus mr. Trip, daar
op het oogenblik te doen met moeilijkhe
den in het financieele systeem, welke moe
ten leiden tot een aanpassing van het
bankwezen aan de verhoudingen zooals die
daar te lande in de laatste jaren zijn ge
groeid. Dit is een mternp aangelegenheid,
die wel eenige onrust m het buitenland te
voorschijn roept, doch overigens geen di
recte consequenties kan hebben.
Hoe men verder in Amerika den gouden
standaard zal willen hanteeren zal pas na
afloop van het moratorium, dat thans tot
Donderdag geldt, kunnen blijken. Uit dat
gene, wat tot nu toe bekend is geworden
is men echter geneigd op te maken, dat
men in Amerika met den weg op wil, dien
men in Engeland is gegaan, doch de situa
tie in handen wenscht te houden, wellicht
min of meer op de wijze zooals dat in
Duitsckland is geschied.
Zal het bankmoratorium ver
lengd worden?
De minister van financiën Woodin is
van meening, dat men niet genoodzaakt zal
zijn het bankmoratorium te verlengen in
dien zich geen bijzondere omstandigheden
voordoen.
Waartoe de banken gemach
tigd zijn.
De minister van financiën Woodin heelt
de banken gemachtigd: 1. wissels te ac
cepteer en ten behoeve van de aflevering
van voedingsmiddelen; 2. operaties te ver
richten in verband met safe-depots; 3.
klem geld te verstrekken; 4. ohèques te be
talen, getrokken op de schatkist; 5. de
pots, ontvangen voor incasso toen de ban
ken sloten, uit te betalen; 6. betalingen
van cliënten te ontvangen voor wissels of
andere verplichtingen, sipoedig vervallende
Roosevelt krijgt zijn vol
machten.
De speaker van het Huis van Afgevaar
digden, Rainey, heeft verklaard, dat het
nieuwe Congres Roosevelt alle verlangde
volmachten zal geven.
politeman werden gedood. Communisten
en Joden profiteerden van. de gelegenheid,
om de grens over te steken. Zij werden
echter door Poolsche grenswachters gear
resteerd en naar de Litausche grens ver
voerd.
Tal van Duitsohe communisten zijn te
Moskou aangekomen. Zij hebben in ver
band met de recente gebeurtenisen beslo
ten zich in de sovjet-unie te vestigen.
De grenswachten versterkt.
Naar wij vernemen vreest men in België
ernstig een uittocht van Duitsche commu
nisten.
In Eupen zijn Zondag de gendarmes op
geroepen zich gereed te houden. Zij vroe
gen versterking van militairen met ma
chinegeweren en pantserwagens, omdat
men vreesde dat Duitsche communisten in
massa over de Belgische grens zouden
trekken.
Ook de Nederlandsche grenswachten
hebben in Vaals een versterkten dienst
ingesteld. De controle der passen wordt
door de Duitsche grensbeambten zeer
streng gehandhaafd.
Polen vreest moeilijkheden.
In officieele kringen te Warschau ver
luidt volgens V. D., dat door de Hitlerianen
plannen zouden worden beraamd om zich
meester te maken van het schiereiland
Westerplatte in de haven van Dantzig, dat
door den Volkenbond ter beschikking van
Polen is gesteld voor opslag van munitie.
De Poolsche regeering heeft de troepenaf-
deeling, w;elke belast is met de bescher
ming van dit schiereiland, tot nu toe be
staande uit 83 man, versterkt.
i Rainey zeide verder, dat inflatie in een
of anderen vorm onvermijdelijk is.
Alle beurzen der girokantoren in de
Vereenigde Staten blijven gedurende do
beursvacantie gesloten. Bij beschikking v-an
Roosevelt wordt iedere verzending van
goud, zilver en bankpapier naar het bui
tenland bestraft met boete van 10.000 dol
lar en gevangenis voor den duur van tien
jaren.
De bevolking heeft met het oog op de
crisis betrekkelijk verstandig gereageerd
hoewel zich in het dagelijksche leven tal
van moeilijkheden voordoen. Trams, hotels
en winkelzaken zijn voor een goed deel er
toe over gegaan, tegen legitimatie chèques
in betaling te nemen. Zelfs doen zich moei
lijkheden voor wanneer men biljetten van
tien dollar wil wisselen.
Het Clearinghouse maakt intusschen
clichés klaar voor het drukken van nood
geld.
Ook worden bijzondere loketten in ge
bruik genomen voor de uitgifte van geld.
Noodgeld zal verkrijgbaar zijn ten bedrage
van 1 tot 29 dollar, teneinde tegemoet te
komen aan het tekort aan baar geld. De
drukpers der Amerikaansche circulatie
bank werkt dag en nacht.
Er is een voorstel ingedie J om het
goudgehalte van den dollar terug te bren
gen van 22 tot 16 grein.
Tegelijk met bet embargo op goud en
zilver is ook een verbod uitgevaardigd,
gouden en zilveren munten te hamsteren.
De gouverneurs van de effectenbeurs
hebben vergaderd en hebben een speciale
commissie benoemd met de volmacht, om
alle noodig geachte maatregelen te treffen
in verband met de huidige bankcrisis.
President Roosevelt is voornemens dezer
dagen met de gouverneurs der staten over
de crisis te beraadslagen.
Woodin verklaarde dat de salarissen uit
betaald moeten worden en indien noodig
zullen de restricties worden opgeheven om
dit mogelijk te maken.
Het Amerikaansche publiek neemt den
toestand vrij kalm op.
Nog goud genoeg.
Naar verklaard wordt, bevindt zich in
Amerika nog ongeveer 300 millioen dollar
goud, ofwel meer dan 1/3 van de wereld
reserve. Er zal dus, wanneer een ordelijke
toestand hersteld is, goud genoeg zijn om,
evenals voorheen, op internationale goud
basis te werken.
Maar geen geld in omloop!
Het gebrek aan baar geld doet zich
overal voelen. Ook Amerikanen, die in het
buitenland reizen, ondervinden de ernstig
ste moeilijkheden. De wisselkantoren ver
strekken vreemde valuta met aftrek van 25
pet. in overeenstemming met de wettelijke
voorschriften. De Canadeesche dollar daal
de in vergelijking met het Engelsche poad
17 y: punt. Ondanks de groote spanning is
de bevolking rustig; desniettemin hebben
de autoriteiten niet opvallende veiligheids
maatregelen genomen.
Geen dollarnoteering te Londen.
De Londensche bankiers besloten den
handel in buitenlandsche wissels gewoon
te laten doorgaan, behalve voor den dol
lar. Een dollar-noteering zal heden niet
worden opgemaakt om speculatie tegen te
gaan.
Voorloopig zal iederen dag opnieuw be
sloten worden wat zal worden gedaan.
De uitbetaling der loonen in
clearingshouse-certificaten.
Staatssecretaris Huil heeft verklaard dat
hij voorloopig de behandeling der interna
tionale problemen ter zijde zal stellen ten
einde alle krachten in te spannen voor *le
verbetering van den financieelen toestand.
De conferentie van de gouverneurs der
bondsstaten heeft een besluit aangenomen,
waarin volledig vertrouwen wordt uitge
sproken in de federale regeering en waarin
volledige ondersteuning der' afzonderlijke
staten wordt toegezegd.
President Roosevelt heeft den gouver
neur-generaal van de Philippijnen machti
ging verleend de Philippijnen uit te zon
deren van de bankholidays.
Gisterenmiddag is een conferentie gehou
den tusschen president Roosevelt en mi
nister van financiën Woodin, waarbij de
uitvoeringsbepalingen inzake het noodgeld
behandeld zijn. Alles wordt in het werk ge
steld om de Dinsdag vervallende loonbe-
talingen mogelijk te maken. Tot dit doel
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Na de instelling van het embargo op
goud en zilver in de Vereen. Staten.
Wordt de valuta bedreigd? (1ste blad).
Uit vrees voor onlusten heeft de Rijks
regeering in het bestuur van Hessen en
Bremen ingegrepen. (2de blad).
In Griekenland is de dictatuur uitgeroe
pen. (2de blad).
BINNENLAND.
Het uit de markt nemen van zware var
kens, Uitvoerig plan van de varkenscen
trale. (2de blad).
De buitengewone vergadering van het
R.-K. Werkliedenverbond. (2de blad).
Onze eieren- en kaasexport naar Duitsch-
land. Ontstellende verhooging der invoer
rechten. (2de blad).
HET BANK-CENTRUM VAN NEW-
YORK. Op den voorgrond de slanke
wolkenkrabber van de National City Bank
liggen in New York 250 mdllioen dollar aan
clearinghouse-certificaten gereed.
De speaker van het huis van afgevaar
digden heeft te verstaan gegeven, dat het
ondanks alle inspanning misschien nood
zakelijk zal zijn de bankholidays nog ver
der uit te breiden. Het congres zal in zijn
speciale zitting oa, ook besluiten moeten
nemen in verba rn'et de herfinanciering
van de half Maart vervallende Amerikaan
sche leeningen ten bedrage van 1 milliard
dollar.
KERKNIEUWS
„HEILIG UUR" OP 6 APRIL.
Ter Herdenking van den
Doodstrijd in den Hof van
Olijven.
De Heiligo Vader heeft een schrijven
gericht aan den Vicaris van Rome, kardi
naal Marchetti Selvaggiani, waarin hij het
verlangen uitspreekt, dat bij den aanvang
van het Heilig Jaar op bijzondere wijze de
doodstrijd van Christus in den Hof van
Olijven zal worden herdacht.
„Onder de heilige geheimen van de ver
lossing der menschhoid', aldus dit schrijven,
„welker door Ons aangekondigde negen-
tienbonderdjarLge herdenking nadert, is
een van de ontroerendste voor iederen
Christen, die niet ongevoelig is voor het
lijden van zijn Heer, dat van den doods
strijd van Jezus in den Hof van Olijven,
toen namelijk dat Goddelijk Hart, meer
nog bij het aanschouwen van de vreeselijke
ongerechtigheid der menschen dan wel van
de bloedige wijze, waarop Ilij die uitboe
ten moest, de verschrikkelijke smarten van
een bitteren doodsstrijd wilde ondervinden,
