24ste Jaargang
VRIJDAG 3 MAART 1933
No. 7447
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
S)e £cidóeHe(2au/fca/iit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 pent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin, be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V De socialistische pers en het
Bisschoppelijk Mandement
In het artikel van de socialistische pers,
waarin het jongste Bisschoppelijk Mande
ment wordt besproken wij schreven er
gisteren reeds een en ander over wordt
ook aandacht geschonken aan het slot van
dat Herderlijk Schrijven:
Het mandement heeft voor dit jaar
nog een vprlengstuk in een verkie-
zingsoproep om op de R. K. Staats
partij te stemmen en niet op eenige
andere partij. Wat dat betreft, beper
ken wij er ons toe te constateeren, dat
deze „oproep" zorgvuldig er voor
waakt om verder te gaan dan een „bij
zonder ernstige vermaning'*, een „aller
dringendst verzoek'', een „dringende
vraag", maar wijselijk elk verbod ach
terwege laat.
„Een verbod wordt wijselijk achterwege
gelaten". Dat zal bij de aanstaande verkie
zingen wel door de S.D.A.P. worden uitge
bazuind, om Katholieken te trekken óf
naar de SJ5.A.P. óf naar een der dissiden
te Katholieke partijen.
Laten we even veronderstellen, dat het
Doorluchtig Episcopaat wèl een verbod zou
hebben gegeven. Ongetwijfeld zou dkn in
de socialistische pres gecritiseerd zijn op
een „cadaver-discipline" of iets dergelijks,
welke in de Katholieke Kerk de geesten
zou overheerschen
Nu geven de Bisschoppen geen verbod.
Maar zij richten tot de Katholieken een
„bijzonder ernstige vermaning" en zij doen
„een allerdringendst verzoek'', om de een
heid in de politiek te bewaren. Zij wijzen
er op, „dat de bittere ernst der tijden ons
dringend vraagt, onze gelederen aaneen
gesloten te houden'' en zij houden ons voor
oogen „het onschatbare goed der een
heid"
Als een vader aan zijn zoon zou vragen,
zoo dringend hij maar kan en hem zou
waarschuwen met alle mogelijke ernst, om
dit of dat niet te doen zou de zoon
dan durven redeneeren: Vader heeft het
niet streng verboden, met bedreiging van
straf, ik kan het dus eigenlijk w e 1 doen.
Mijn vader meent 't blijkbaar niet zoo héél
ernstig!Natuurlijk zal een rechtgeaar
de en verstandige zoon niet zulk 'n con
clusie durven trekken uit het optreden van
zijn vader. Hij zou veeleer het feit, dat zijn
vader geen verbod geeït met strafbedrei
ging toeschrijven aan voorzichtige tactiek
en vaderlijke bezorgdheid en liefde.
Zóó zal ook een Katholiek het optreden
in deze van de Bisschoppen bezien en be-
oordeelen.
V Zondag 5 Maart.
Zondag moeten de leden der R. K.
Kiesvereenigingen hun ©andidaten kiezen
voor de Tweede Kamer.
Wij mogen dat niet vergeten al
zijn aller oogen gericht op de verkiezin
gen in D-uitschland, die ook Zondag plaats
hebben.
De leden onzer Kiesvereenigingen moeten
Zondag van hun medeleven getuigen.
Zij moeten zooveel mogelijk allen gaan
6temmen.
Hoe er moet worden gestemd.
De zaak is heel eenvoudig.
Men heeft niets anders te doen, dan
enkele vakjes zwart (of rood) te maken
vóór de candidaten zijner keuze.
In den Kieskring Leiden, waar twee
vrije zetels moeten bezet worden, heeft
men twee vakjes zwart (of rood) te ma
ken meer niet.
Maar ook niet minder. Want maakt
men slechts één vakje zwart (of rood) dan
is het biljet ook ongeldig.
Komt men dus in het stemlokaal en
heeft men de lijst met candidaten voor
zich, dan heeft men niets anders te doen
dan twee namen uitzoeken en vóór elk
dier namen een hokje zwart (of rood) te
maken. Wil men het politiek advies vol
gen zoekt dan de twee onderstreepte can
didaten en maakt voor hun namen het
witte vakje zwart (of rood).
Wil men een of twee andere candidaten
dan zoekt men den naam of de namen
kalm op zijn stembiljet op.
In de advertentie-kolommen van ons
blad en op andere manieren worden dezer
dagen andere candidaten, dan die van
het politiek advies geadviseerd.
De kiezers en kiezeressen mogen met
wijsheid van hun vrijheid gebruik maken!
Zondag is er geen stemplicht
maar toch zullen de leden van onze Kies
vereenigingen goed doen, als zij gaan
stemmen en zóó medewerken aan de sa
menstelling van de oandidatenlijst.
TWEEDE KAMER
Indische Begrooting
De Katholieke fractie kan zich wel als
volkomen tevreden gesteld beschouwen:
de Minister van Koloniën heeft n.l. op de
vragen van den heer F e b e r over het
algemeen in bevestigenden zin geant
woord. Wat de twee eerste vragen
betreft, was het bevestigend antwoord zon
der eenige restrictie. Dit beteekent dus.
dat er een commissie zal worden ingesteld
die over het geheele onderwijsprobleem op
korten termijn een verslag aan de Regee
ring zal uitbrengen. Het beteekent verder,
dat in dit verslag ook over de reeds ge
troffen maatregelen en bezuinigingen zal
worden gesproken en geadviseerd. Het in
de derde vraag verzochte: dat n.l. de com
missie zóó vroeg met haar verslag gereed
zou zijn, dat de Volksraad bij zijne beraad
slagingen over de onderwijsbegrooting 1934
daarmede rekening zou kunnen houden,
werd door den minister in dezen zin beant
woord, dat dit natuurlijk grootendeel© van
de commissie zelve zou afhangen, maar dat
hij zelf en de G.G. al het mogelijke zou
den doen om dit te bevorderen. Ten aan
zien van de vierde vraag: geen nieuwe
maatregelen vóór de afhandeling der on
derwijsbegrooting 1934 door den Volksraad,
verklaarde de minister, dat het uiteraard
niet in de bedoeling kon liggen nieuwe
maatregelen te treffen, zoolang de com
missie aan het beraadslagen was. Hij be
hield zich echter voor en dit was rede
lijk dat in geval van nood tot onver
mijdelijke bezuinigingen zou kunnen wor
den overgegaan.
Wij vermoeden dat deze toezeggingen
van den minister, die zelfs verder gaan
dan hetgeen in Indië werd gevraagd, daar
groote bevrediging zullen wekken. Na deze
verklaringen was de motie van den heer K
ter Laan (S.D.A.P.) tot instelling eener
commissie, ook volgens het gevoelen van
den heer J o e k e s (VD.), die overigens
bereid was er voor te stemmen, overbodig.
Ze werd dan ook verworpen met 41 tegen
16 stemmen. Een andere motie-ter Laan
aangaande de IJ. L. O.-scholen werd ver
worpen-met 37 tegen 27 stemmen, waarna
de afdeeling onderwijs met de stemmen der
sociaal-democraten en communisten tegen,
werd aangenomen.
De overige afdeelingen der begrooting
lokten weinig debat uit.
Aan het einde der vergadering was er
echter een opleving van de belangstelling,
doordat de heer Joekes (V.D.) zich ver
zette tegen aanvaarding van het wetsont
werp tot kwijtschelding van een bedrag
van 400.000 aan de firma Volkersz. Tus-
fhen hem en de Minister van Kolo-
i n was er verschil van gevoelen over
de vraag of dit wetsvoorstel een uitvloeisel
was van de schikking, welke met de firma
Volkersz was getroffen. Deze schikking
zelve was door den Volksraad goedge
keurd; doch de kwijtschelding van ƒ400.000
was met 43 tegen 7 stemmen verworpen.
De Kamer bleek niet bereid aan te ne
men, dat zulk een groote meerderheid de
zaak niet zou hebben begrepen, zooals de
Minister meende. Met uitzondering van
den heer Schouten (A.R.), die verwer
ping van het wetsontwerp den besten weg
achtte, sloten de woordvoerders van alle
partijen, de heeren Cramer (S.D.A.P.),
Van Boetzelaar (C.H.) en Feber
(R.K.) zich aan bij een motie van den heer
Joekes om het wetsontwerp naar Indië
terug te sturen en de beraadslagingen te
schorsen.
Over deze motie zal heden worden ge
stemd, nadat eerst een stemming zal heb
ben plaats gehad over de afdeeling Defen
sie. Dit op verzoek van den heer De Vis
ser (O.P.). Zooals men weet, is het met
deze afdeeling eigenaardig geloopen. Ze
werd eerst goedgekeurd in den Volksraad,
en toen bij Gouvernementsbesluit; doch la
ter werd dit gouvernementsbesluit door
een nieuw besluit ingetrokken. Dus, zei de
heer J o e k e s, is er eigenlijk geen begroo
ting, die wij kunnen behandelen. Doch de
heer Van Boetzelaar (C.H.) en de
Minister van Koloniën betoogden,
dat het intrekkingsbesluit onwettig was, en
de Kamer dus juist goed 'deed deze afdee
ling wel te behandelen. Hetgeen dan ook
geschied is.
EERSTE KAMER
Begrooting van Binnenl. Zaken
De Eerste Kamer heeft gisteren de be
grooting van Binnenl. Zaken afgehandeld,
waarna de Kamer tot nadere aankondi
ging is verdaagd.
De heer V isser (R.-K.). zal moeilijk
vóór deze begrooting kunnen stemmen,
omdat teveel bezuinigd wordt op Kinder
uitzending en t.b.c.-bestrijding. Juist door
de crisis krijgen meer kinderen behoefte
aan uitzending. Deze bezuiniging zal een
avereohtsche uitwerking hebben».
De heer Ter Haar (C.-H.). wijst op
het gebrek aan goedkoope arbeidswonin-
gen. Bij uitbreidingsplannen dient reke
ning gehouden te worden met deze om
standigheid.
De heer Hermans (S.-D.) zegt, dat
hij school gemaakt heeft met zijn jaarlijk-
söhe klachten over burgemeester. Er zjjn
nog altijd burgemeesters, die niet op hun
plaats zijn. Een zeer sprekend geval is
dat te Heesch ((N.-B.).
Spr. klaagt over het groote getal Duit-
sche musici, dat hier de eigen mensohen
het brood uit den mond neemt. Zij werken
tegen prijzen, waarvoor Nederlanders niet
kunnen werken. In Duitschland duldt men
zooiets niet.
De heer Polak (S.-D.). bespreekt o.a.
de autonomie der gemeenten en de ver
nietiging van natuurschoon bij de werk
verschaffing.
Mevr. Pothuis Smit (S.D.A.P.) be
spreekt het lot van de vrouwen en kinde
ren in de veenkolonies. Tal van gezinnen
worden daar ontwricht doordat de vrou
wen op het land moeten werken.
De heer Drooglever Fortuyn
(Lib.) betoogt dat art. 30 der Armenwet
voor vele kleine gemeenten aan groote ver
keerswegen nadeelig De geneenten
zijn nog altijd aansprakelijk voor verple
ging van armlastige personen, die zich in
die gemeente bevinden, op het oogenblik
dat die verpleging noodzakelijk wordt.
Door het groote a an tail verkeersongeval
len is deze toestand onhoudbaar gewor
den.
De heer Nivard (R.K.). sluit zich aan
bij den heer Janssen (R.K.). wat be
treft de armlastige Nederlanders, die uit
het buitenland komen. Wat de buitenland-
sche arbeidskrachten betreft, is spr. het
eens met den heer Hermans. Spr. pleit
voorts voor meer steun aan de werkloo-
zenkassen en komt er tegen op, dat alle
bijzonderheden omtrent ontwikkeling van
werkloozen op het departement worden
geregeld.
De heer v. d. Hoeven (C.-H.), vindt
het niet erg als de autonomie der ge
meenten wat wordt beperkt. In de laatste
25 jaren hebben de meeste gemeenten
zich schuldig gemaakt aan de verregaan
de spilzucht en bemoeizucht. Hij herin
nert aan den zeer royalen scholenbouw,
aan de groote parken, die zijn aangelegd,
den royalen straataanleg, alle nuttige din
genals men ze betalen kan.
De gemeentebesturen moeten goed in
de gaten gehouden worden!
De heer IJ sselmuiden (R.-K.) meent
dat burgemeesters veel te lichtvaardig
herbenoemd worden. In Gelderland zijn
tal van burgemeesters, die hun gemeen
te niet behoorlijk weten te leiden.
De heer De Bruyn (R.K.). verheugt
zich erover, dat de Minister niet verder
zal aandringen op verlaging der loonen in
de bouwvakken.
Minister Ruys bespreekt eerst de
positie der gemeenten. Normaal is, dat
de Staat zich zoo weinig mogelijk be
moeit met de gemeentelijke huishouding.
Maar in dezen abnormalen tijd komen
vele begrippen tot wankelen. Het centraal
gezag is op velerlei gebied verplicht in
grijpende maatregelen te nemen.
Wat de buitenlandsche arbeidskrachten
betreft, dit vraagstuk is niet nieuw. Om
trent de musici is een commissie samen
gesteld. Het werken van vreemde arbei
ders kan slechts belet worden voor zoo
ver zij een visum of een paspoort noodig
hebben. Er bestaat kans, dat binnen niet
al te langen tijd een wetsontwerp zal
worden ingediend inzake wering van bui
tenlandsche arbeidskrachten.
Inzake steun aan gemeenten voor ver
keersongevallen is overleg gaande, dat
bespoedigd zal worden.
Er is een strijd om belangen tusschen
werkverschaffing en natuurschoon. De be
langen der werkloozen gaan voor. Het
natuurschoon moet zooveel mogelijk ont
zien worden.
De bezuinigingsdrang mag op geen en
kel gebied ontbreken, ook niet op het ter
rein der volksgezondheid. Dat dit moet
gebeuren, betreurt spr. met den heer Vis
ser. Bovendien wijst de minister erop, dat
de gezondheidstoestand van ons volk bui
tengewoon goed is en dat sinds 1918 de
subsidies dienaangaande zeer omhoog
gegaan zijn.
Spr. ziet geen kans geld uit te trekken
voor zorg voor vrouwen en kinderen inde
veenkoloniën.
De mededeeling van den lieer De
Bruyn inzake de loonen in de bouwbedrij
ven kan spr. bevestigen. Op dit oogenblik
moet in de contractloonen geen wijziging
worden gebracht.
Wat tenslotte de burgemeestersbenoe
mingen betreft: herbenoemingen hebben
alleen plaats na nauwkeurige overweging
Bij het doen van benoemingen moet nu
eenmaal gelet worden op de politieke sa
menstelling van den raad. Men ontkomt
daaraan niet.
Na repliek wordt de vergadering ver
daagd.
BINNENLAND
REGEERING EN BOUW-
BEDRIJF.
TOT 1 OCTOBER DE CONTRACTEN
ONAANGETAST.
Naar de „Volkskrant" verneemt ontvin
gen de besturen der organisaties in de
bouwbedrijven van den minister van Bin
nen landschc Zaken oen schrijven, waarin
deze, naar aanleiding van de besprekingen
Zaterdag jj. op het departement gehouden
en waarover wij in ons blad van Maandag
avond j.l. berichten, zijn standpunt nader
bepaalt.
De minister deelt o.m. mee, dat de eco
nomische omstandigheden thans alleszins
een aandrang tot verlaging met 15 pet. van
de voor 1 October 1932 geldende contract
loonen rechtvaardigen. Zijne Excellentie
zal echter thans op dit punt niet aandrin
gen. Wel behoudt de minister zich het recht
voor, op de wijzigingen van het contract
loon voor 1 October a.s. in verband met de
dan bestaande toestanden en de dan nood
zakelijk te achten wijziging van het con
tractloon terug te komen.
Als voorwaarde voor verdere subsidies
en handhaving van het bestaande tarief
van steunverleening stelt de minister ech
ter den cisch dat waar in tarief gewerkt
wordt, de loonen beperkt worden of blijven
tot 20 25 pet. boven hot contractloon, met
behoud van de arbeidsprestaties, zooals die
tot dusver in tariefwerk regel was.
Deze regeling zal voor 1 April moeten
zijn tot stand gekomen. In afwachting van
dat resultaat is de minister bereid den be-
staanden toestand met betrekking tot be
doelde subsidies en tarieven gedurende do
maand Maart te bestendigen.
De organisaties moeten voor 15 Maart
'berichten of ze wil.en meewerken, terwijl
eventueel een afschrift of afdruk van de
nieuwe regeling van 1 April a.s. aan den
minister moet worden toegezonden.
Uit dit ministrieele antwoord blijkt dat
de contracten onaangetast blijven en deze
derhalve niet gewijzigd behoeven te wor
den, willen de bouwvakarbeiders het recht
op meerdere subsidie voor hun werkloozen-
kassen en opneming in de crisisregelingen
behouden.
De regeering kan echter met 1 October
datum van afloop der contracten op
nieuw op een en ander terugkomen.
De vraag is uiteraard gewettigd of de
nieuwe minister dat zal doen.
De besturen der arbeidersorganisaties
komen, naar wij verder vernemen, a.s. Za
terdag bijeen om hun houding te bepalen.
De heer Loerakker had inmiddels ook
reeds vragen gesteld, welke wij gisteren
publiceerden.
STEUN AAN DEN LANDBOUW IN
DE VEENKOLONIëN.
Drie millioen uitgetrokken.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot het verleenen van steun
aan de verbouwers van fabrieksaardappe
len in de Veenkoloniën. Daartoe wordt
3.000.000 gld. uitgetrokken.
AANKOOP VAN VARKENS.
Vanwege de Varkenscentrale.
De Nederlandsche Varkenscentralo deelt
mede:
In het najaar 1932 heeft de mogelijkheid
bestaan om varkens, welke toentertijd een
gewicht hadden van 75 tot 125 K.G., aan
de Nederlandsche Varkenscentralo op te
geven voor levering op een nader aan te
geven tijdstip, tegen een gegarandeerden
prijs van 15 ct. per pond levend gewicht.
Een groot gedee.te der ingevolge deze
regeling opgegeven varkens is op dit
oogenblik reeds door de Nederlandsche
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Hevige aardbeving teistert Japan. Hon
derden slachtoffers. (Telegrammen).
Reeds 2000 arrestaties in West-Duitsch-
land. Hitier spreekt in het Sportpaleis te
Berlijn, maar vertelt geen nieuws. (2do
blad).
De Chineezen in Jehol in vollen aftocht
Verraad van een generaal. (2de blad).
BINNENLAND.
Ingediend is een wetsontwerp tot ver
leening van steun aan bollenkweekers in
de gemeenten Ter Aar, Alkemade, Nieuw
koop en Woubrugge. (1ste blad).
Steun aan verbouwers van fabrieksaard
appelen in de veenkolonie, (lsto blad).
Reorganisatie en bezuiniging bij de uit
voering van de sociale verzekering. (1ste
blad).
De regeering heeft medegedeeld, dat de
contracten in het bouwbedrijf tot 1 Octo
ber ongewijzigd zullen blijven. (1st© blad).
Prijsregeling Consumptiemelk. (1ste
blad).
STEUNVERLEENING TEN
BEHOEVE VAN
BOLLENTREKKERS.
In gediend is een wetsontwerp tot steun-
ver.eening ten behoeve van bollentrekkors
in de gemeenten Ter Aar, Alkemade,
Nieuwkoop en Woubrugge, on
derscheidenlijk 6233.95, 51.249.38,
2348.65 en 1090.24, totaal 61.000. On
geveer negentig tuinders, die er too waren
overgegaan bollen te trekken, hadden daar
toe, zooals gebruikelijk is, de noodige bol
len gekocht op latere betaling. Doordat do
bloemen aanzienlijk minder hebben opge
bracht dan do kostprijs der bollen, staan
deze tuinders voor een bollcnschuld, we|kc
tezamen meer dan 100.000 bekoopt. Het
bezit dezer menschen is, dooreengenomen,
zoo zwaar hypothecair belast, dat bij exc-
cutorialen verkoop onder de huidige omstan
digheden het bedrag der hypotheken niet
wordt bereikt, tenzij de laatste hypotheek
houder besluit het onderpand-te koopen.
Tengevolge hiervan zullen in de genoem
de gemeenten een groot aantal slachtoffers
val.en, ondanks de tegemoetkomende hou
ding, welke de bankinstellingen ten op
zichte van rentebetaling en hypothecaire
vorderingen innemen. Daar was gebleken,
dat de bollenhandelaren niet ongenegen
zouden zijn hun vorderingen voor een be
langrijk percentage prijs te geven, indien
hun van het resteerend deel zonder meer
contante betaling in het uitzicht kan wor
den gesteld, is in overleg getreden met de
voornaamste bollenhandelaren en hypo-
theekinstellingen. Het resu.taat der ver
schillende bemoeiingen is geweest, dat do
bollenhandelaren zich bereid hebben ver
klaard volledige kyvijting der schulden te
geven, tegen betaling van 50 pet. van het
verschuldigde bedrag, terwijl dc hypotheek
houders hebben toegezegd in do tot dusver
gevolgde coulante houding inzake aflossing
en rente te zullen volharden, hetgeen trou
wens hun welbegrepen eigenbelang is.
Op grond hiervan stelt de regeering voor
uit 's Rijks kas en bedrag van 01.000 be
schikbaar tc stellen.
Varkencentralo afgenomen.
Heb ligt in de bedoeling do afname van
het overgebleven gedeelte alsmede van een
groot gedeelte van de reeds lang bij de Ne
derlandsche Varkenscentralo opgegeven
zwaardere varkens uiterlijk medio Maart te
doen geschieden.
De afgenomen varkens zullen niet in het
binnenland worden geplaatst, doch zijn ge
heel voor export bestemd.
PRIJSREGELING CONSUMPTIEMELK.
De Crisis-Zuivel-Centralc maakt bekend,
dat voor dc periode van 5 tot 18 Maart de
prijs voor liet taxe-gedeclte van consump
tiemelk, gekocht op regeeringscontract,
voor de verschillende soorten melk is vast
gesteld op 5 3/4, 6 en 6 1/4 cent per liter cn
dat het bedrag der afdracht op andere con
sumptie gebrachte melk is vastgcoteld op
2 1/4 cent per liter.