VIERDE VERJAARDAG
STADHUISGEVEL.
S.-5S
NAAR HET EERSTE LUSTRUM.
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1933
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 9
VAN DEN
AD MULTOS ANNOS.
Ouwe, half vergane gevel
Onzer oude Sleutelstad,
'k Zou *fc mij zei ven nooit vergeven,
Als ik jou vergeten had.
Nee, jouw zwaar langdurig lijden
Is nog lang niet aan zijn end,
Maar ik mag toch niet vergeten,
Dat jij morgen jarig bent.
*t Is de jaardag van je ziekte,
De verjaardag van je brand,
En nog zit jij, ouwe gevel,
In je houten rekverband.
In 't begin, toen jij pas ziek was,
En je stond daar stil en stom,
Keken de stadhuisdoctoren,
Bijna daag'lijks naar je om.
Daag'lijks stonden z* aan je sponde
Daag'lijks waren z' in consult,
En jij stond daar met jë wonden
En bewaarde je geduld.
Eerst kwam et een houten stelling,
Toen een schutting voor je staan,
En het duurde niet zoo lang meer
Of geen mensch meer keek je aan.
In 't begin was iéder vriendlijk
En voorkomep d, niet te kort,
Terwijl nu naar jou, 't is treurig,
Zelfs niet meer gekeken wordt.
Jij staat eenzaam en verlaten
Aan een heele drukke straat,
En men weet niet meer te spreken
Over jou, zelfs in "dfen Raad.
Ouwe, trouwe, zieke gevel,
Kunstwerk uit den ouden tijd,
Op je schutting staat reclame
Voor verzeek'ring, veiligheid.
Roomijs, drank en cigaretten,
Limonade, advocaat^
Haarden, kachels en fornuizen,
Allemaal in groot formaat.
Stjl denk j' aan do oude tijden,
Want toen stond jjj in de gunst,
Nu reclame! O, het zijn hier
Ware vrienden van ~de kunst.
Ouwe, zjeke, "zwakke gevel,'
Jij zult nog wel lang zoo staan,
En *k beloof je opj.je feestdag;
Ik zal dikwijls kijken gaan.
Ieder lustrum zal jk> vieren,
Als een treurig, dtóevig feest
En ik zal mijn kind'ren leeren,
Wat jij vroeger bent geweest.
Met je smakelooze schutting,
Onbemind en ongeacht,
Komt dan toch na.... honderd jaar de
Hulde van mijn nageslacht. J
TROUBADOUR.
ZOO WERD HET.
ZOO BLIJFT HET.
ZOO WAS HET.
DE POLITIEKE CRISIS.
Verschillende bladen critiseeren de
wat zij noemen lichtvaardigheid,
waarmee de Regeering de kwestie van
vertrouwen heeft gesteld.
Het A1 g. Handelsblad (lik.)
kenschetst in zijn Kameroverzicht de
gevolgen van het votum der Tweede
Kamer als „een kabinetscrisis om 40
kantonrechters", hetgeen „een thema
voor een opera bouffe" is.
De Avondpost (lib.) schrijft:
„Gisteren, in den laten middag, heeft
hét kabinet-Ruys zelfmoord gepleegd.
De geldende term luidt, dat het ka
binet „gevallen" is. Echter: de politieke
omstandigheden, waarondèr die val
plaats had, waren van dien aard, dat
er gerust van harakiri gesproken kan
worden".
Het Volk (s.d.) karakteriseert de
houding van het kabinet met de woor
den: „gisteren nog krachtpatser, nu laf
hartig op de vlucht".
Andere bladen geven - de schuld aan
de C'hr. Historische Tweede Kamer
fractie:
De Rotterdammer (antirev.)
zegt in een beschouwing over het Ka
mervotum:
„Dat de liberalen zóó doen we zijn
het in de landspolitiek van hen ge
woon; dat de rechtsche dissidenten zóó
optreden we verwachten niet anders;
dat de roode linkerzijde aast op con
flicten, ze kan niet anders om eigen
onrust te verbergen; maar dat de
chr.-hist. fractie het landsbelang niet
wist te stellen bovenandere over
wegingen, dat is ons ten eenenmale een
raadsel".
De Gelderlander schrijft
„De christelijk-historische fractie heeft
gefaald.
Zij heeft de vorming van een parle
mentair Kabinet in 1929 belet, omdat
zij zich niet binden wilde aan een pro
gram. Dat is het kenmerkende in haar
tegenwoordig beleid; zij houdt zich in
de ruimte. Zij wil haar graantjes pik
ken, waar zij ze vinden kan. Het is geen
partij meer, die waarborgen geeft voor
een vaste regeer'ngsmeerderi-eid.
De heer Aalberse heeft bij de Be-
grootingsdebatten gesproken van een
andere basis, waarop zulk een meerder
heid zou kunnen gevormd worden.
De jongste gestie der c.h. fractie drijft
naar deze andere basis wel sterk toe".
En de Residentiebode:
„De verslechtering van ons lager-on-
derwijs, de belangrijke inkrimping van
het aantal leerkrachten was o.i. een be
denkelijker bezuiniging dan gisteren
werd geëischt. En het Eerste Kamerlid
Pollema, die onlangs in de Eerste Ka
mer aan de Kath. fractie dér Tweede
Kamer hulde bracht voor haar moed en
durf om in 's lands belang onaangena
me bezuinigingsmaatregelen te treffen,
kan thans op ditzelfde terrein zijn par-
tijgenooten in de Tweede Kamer in ge
breke stellen, die blijkbaar minder moed,
minder durf en minder verantwoorde
lijkheidsgevoel hebben gehad.
Want vooral de houding van de Chr.-
hist. fractie moet ernstig gelaakt, wor
den en vooral ditmaal is de heer Snoeck
Henkemans als leider wel heel ver be
neden zijn taak gebleven. Op denzelfden
dag, dat de „Nederlander" een hoofd
artikel schreef, dat het meer dan ooit
'noodig was, dat ons volk zich achter de
Regeering schaarde, liep de Chr.-Hist.
Kamerfractie naar de oppositie over en
werkte zij mede, om de Regeering ten
val te brengen. En dat om een zoo ge
ring belang.
Dat de liberalen, die den mond vol
hebben van noodzakelijke bezuinigingen,
maar zich telkens tegen eiken concre-
ten bezuinigingsmaatregel verzetten, ook
hier weer met de oppositie meegingen,
kan moeilijk meer verbazing wekken.
Bij deze fractie is wél élk crisis-ge
leid" hopeloos zoek".
BOUWBEDRIJF EN WERK-
VERSCHAFFINGSPOLITIEK
DER REGEERING.
Werkloosheid in andere be
drijven wordt bestreden ten
koste van het bouwbedrijf,
dat deze extra-last niet meer
kan dragen. Ontstellende
cijfers.
De belangrijke kwestie van de werkver-
schaffingspolitiek der regeering en de in
vloed daarvan op het bouwbedrijf in Ne
derland, is voor de Commissie inzake Werk
verschaffing, die zich gevormd heeft uit
den Nederlandschen Aannemersbond, den
Patroonsbond voor de Bouwbedrijven in.
Nederland, den Nederl. 'R'. K. Bond van
Bouwpatroons, den Alg. Ned Bouwarbei-
dersbond, den Ned. R. K. Bouwvakarbei
dersbond ,.St. Joseph", den Ned Chr. Bouw-
arbeidersbond en den Chr Nationalen
Bouwvakarbeidersbond in Nederland, aan
leiding geweest tot het bijeenroepen van
een persconferentie, waarin de ernstige ge
varen, welke'voor een bedrijf dat 180.000
personen oipvat, gelegen zijn in dezen vorm
van regeeringsbe.eid, op duidelijke wijze in
het licht zijn gesteld. De confefentie werd
geleid door den voorzitter der Commissie,
Mr. B. Bouman, die er op wees, dat de we-
derzijdsche belangen van de werkgevers- en
werknemersorganisaties, welke organisaties
reeds gedurende een twaalftal jaren door
collectieve contracten-gerege.d voeling met
elkander hebben, door de huidige situatie
dichter dan ooit tot' elkaar zijn gekomen.
Deze situatie is vooi^het bouwbedrijf bui
tengewoon slecht eil zij wordt voortdurend
erger, vooral ook omdat men en het was
het lid der Commissie, ir. W. H. Thijssen,
die daar in 't bijzonder den nadruk op leg
de door de werkverschaffingspolitiek der
regeering ook in de. toekomst met een blij
vende werkloosheid jêq het bouwbedrijf
rekening houdt, in welke omstandigheid
men in zekere mate. een onrecht ziet en
waaruit mede de groote verbittering, die
bij de betrokkenen ia. .die bedrijf heerscht,
te verklaren valt.
Zooals Mr. Bouman verder zeide moet
het begrip werkverschaffing opgevat wor
den als het maken of brengen van werk op
die plaatsen, waar het niet is. Werkver
schaffing draagt een apart karakter en het
is begrijpelijk dat ddarvoor niet het nor
male loon betaald wordt, aangezien bij de
arbeiders de prikkel moet blijven bestaan
om weer in het eigen tak aan het werk te
geraken.
Het begrip werkverruiming betreft nor
maal werk, dat binnen afzienbaren tijd toch
zou moeten worden uitgevoerd, doch waar
van de uitvoering vervroegd wordt. Naar
het oordeel der Commissi© is werkverrui
ming een soort roofbouw op de toekomst,
waarop het „après nous le déluge!" van
toepassing is.
Als derde vorm heeft men het normale
werk, dat in elk geval moet worden uitge
voerd en daarom thuis hoort op de nor
male markt, terwijl men als een tusschen-
vorm kan beschouwen een willekeurig ob
ject, waarvan de uitvoering mèt gebruikma
king van machines aan bijvoorbeeld zes
honderd menschen werk geeft, welk aantal
zonder gebruikmaking van machines tot
duizend zou kunnen worden opgevoerd.
De Commissie wil niet ontkennen dat er re
denen kunnen bestaan, die de uitvoering
van een object op de laatstgenoemde wijze
noodig of wenschelijk doen zijn en zij wil te
dien aanzien dan ook de noodige soepel
heid betrachten.
Onzuivere vorm van werkver
schaffing.
Naar het oordeel der Commissie was de
werkverschaffing in haar eerste stadium
absoluut zuiver, omdat als werkverschaf
fingsobjecten hoofdzakelijk gekozen wer
den: het ontginnen van wbeste gronden,
bebossching, ontwatering van lage gronden
enz. Langzamerhand echter gingen Rijk,
gemeenten, provinciën en waterschappen
hoe langer hóe meer over tot het doen uit
voeren in werkverschaffing van normale
bouw-, grond- en waterwerken, zooals het
aanleggen en verbeteren van wegen, stra
ten, rioleeringen, begraafplaatsen, kanalen
en dijken.
Het in het voorjaar van 1932 door de
organisaties in het bouwbedrijf ingesteld
onderzoek gaf ten deze een ontstellend
beeld te zien. Uitvoering van gehecje uit
breidingsplannen in werkverschaffing
Hoogezandkwamen voor. Zeer vaak ge
schiedde zulks onder druk der regeering.
Elke grens tusschen normaal werk, werk
verruiming en werkverschaffing bleek ge
heel uit het oog te zijn verloren. Het Rijk
geeft voor de uitvoering van werken op be
doelde wijze subsidie en stelt daarbij o.m.
als voorwaarden: algeheele uitschakeling
van de gewone bouwvakarbeiders, waarbij
als regel voorgeschreven wordt dat de wer
ken moet worden uitgevoerd door de Hei
demaatschappij of een andere soortgelijke
instelling; uitschakeling van de bouwvak
arbeiders, voor zoover deze niet voldoen
aan de betreffende plaatsing in de werk
verschaffing gestelde eischen; het buiten
werking stellen vaD de bepalingen omtrent
loonen en arbeidsvoorwaarden, per collec
tief contract in het bouwbedrijf tusschen
werkgevers- en werknemersorganisaties ge
regeld en ten ongunste van de collectieve
arbeidsovereenkomsten afwijkend.
Duurder dan de normale wijze.
Niettegenstaande de veel lagere loonen
en beduidend slechtere arbeidsvoorwaarden
worden de werken, uitgevoerd onder lei
ding der Heidemaatschappij of soortgelijke
instelling, belangrijk duurder dan bij uit
voering op normalo wijze. Mr. Bouman
staafde deze bewering namens de Commis
sie met een aantal frappante voorbce den,
van welke wij vermelden dat voor de rio
leringswerken in de gemeente Eibergen
door ir. Mos te Enschedé een begrooting
werd gemaakt tot een totaalbedrag van
94.000.—. De begrooting van de Heide
maatschappij voor hetzelfde werk bedroeg
123.000.—. Bovendien komt bij de werk
verschaffing een moreele kant in het ge
ding, aangezien de arbeiders veel liever in
het vrije bedrijf werken; uit de werkver
schaffing toch keeren zij min of meer gedé
elasseerd terug. Hoewel men moeiijk achter
de feiten komt, zijn de Commissie gevallen
bekend, waarin de werken lang niet voor de
door de Heidemaatschappij gemaakte be
grooting gereed zijn gekomen. Technisch is
de Heidemaatschappij niet zoo goed als er
varen ondernemers in staat, dergelijke wer
ken, waarvoor als regel zeer veel practische
ervaring vereischt is, uit te voeren. Enkele
uitzonderingen daargelaten is zulks in de
practijk ruimschoots gebleken. Het komt er
aldus de Commissie op neer dat de
werkloosheid in andere bedrijven wordt be
streden ten koste van hefc bouwbedrijf, dat
déze extralast niet meer dan dragen.
Ontstellende cijfers.
Het bouwbedrijf wordt mede het ergst
door de economische crisis geteisterd. Na
de diamantbewerkers hebben de bouwar
beiders het hoogste percentage werkloozen.
Medio December, toen de vorst nog geen
rol speelde, waren geheel werkloos: Alg.
Ned. Bouwarbeidersbond: 17.600 leden;
R. K. Bouwvakarbeidersbond: 17.100 leden
en Ned. Chr. Bouwarbeiders bond 0.900 le
den. Het percentage was 57%. Voor do
grondwerkers, welke categorie het ergst
door de regeeringsmaatrege'.en gedupeerd
wordt, bedroeg het werkloosheidscijfer
85%. Honderden bouwpatroons'/.ijn zonder
emplooi; het bouwbedrijf is voor een groot
deel geheel ontwricht. De regeering is op
dezen toestand gewezen, zonder dat eenig
resultaat werd bereikt. In 1930 werd aan
besteed voor een bedrag van 185 milliocn;
in 1932 resp. voor 151 en 89 millioen cn men
houdt z'n hart vast voor 1933. Uiteraard
zit in deze cijfer0 wel eenig prijsverschil,
loonverschü echter niet. Naar men ons nog
mededeelde was even vóór de vorst het
percentage der werkloozen bouwvakarbei
ders gestegen tot 70 cn dat der grondwer
kers tot 90 procent.
En geregeld neemt de omvang van uit
voering in werkverschaffing toe; het wordt
voortdurend erger. Het Rijk geeft vrijwel
op alle objecten subsidie, indien zij slechts
in werkverschaffing uitgevoerd worden.
Gemeenten, die niet aan deze politiek wil
len meedoen, worden daartoe soms gedwon
gen. Sappemeer is daarvan onder zeer vele
andere een voorbeeld. Tot twee keer toe
werd een raadsbesluit het uitbreidingsplan
op gewone wijze uit te voeren, vernietigd.
De eisch was: uitvoering in werkverschaf
fing.
Het lag voor de hand dat de werkge
vers- en werknemersorganisaties besloten,
zich tegen deze ontzettende gevaren voor
het bouwbedrijf te .weer te stellen.
Over de uiterst te eurstellendc houding
der regeering ten deze en over hetgeen de
organisaties in het bouwbedrijf willen, zul
len wij in een slotartikel nog "het een cn
ander mededeelen.
aTÖiEN HOEK
tijdig signaal en v66r
Verkeer van recnu
