24ste Jaargang
DINSDAG 7 FEBRUARI 1933
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE MUITERIJ AAN BOORD VAN DE
„ZEVEN PROVINCIËN"
No. 7426
S)e £cicbcive(Boii^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblan is voor de Abonnés ver
krijgbaar tegen betaling van 50 eer per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor ingezonden Mededeelingen wordt
.het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop cn verkoop f 0.50.
Het tijdstip van de overrompeling was goed gekozen
DE ACHTERVOLGING VAN HET MUITERSCHIP
Twee telegrammen van de muiters.
Vrijdag 3 dezer was „de Zeven Provin
ciën" op de reedc van Olehleh op de
Noordpunt van Atjeh aangekomen. De
schepen liggen daar ongeveer een kwar
tier roeien uit den wal. Er zou, naar ge
meld werd, den Vrijdagavond volgens ge
bruik een instuif aan boord zijn, bewijs,
dat de stemming onder het personeel als
niets te wenschen latend werd beschouwd.
Voor een kleine plaats, als Olehleh, do
voorhaven van Koeta Radja en vandaar
uit gemakkelijk bereikbaar, is zulk een be
zoek van een oorlogsschip altijd een feeste
lijke gebeurtenis. Meestal wordt zulk een
instuif beantwoord met een dansfuif in dc
plaatselijke sociëteit, terwijl al naar de om
standigheden aan een deel der bemanning
gelegenheid tot passagieren .wordt gege
ven De muitelingen hebben juist op het
oogenblik. dat de na-avondsamenkomst in
de soos ongeveer begonnen kon zijn (men
eet in Indië des avonds tusschen 8 en 9) en
wellicht een deel der officieren aan boord
zich nog in de „mess-room" bevond, hun
slag geslagen. Men moet wel aannemen, dat
het plan niet bij opwelling is gekomen,
doch terdege voorbereid was. De keuze van
het uur, het dooven van de lichten, ten
einde bij overrompeling te werk te gaan,
zoomede het gereed staan met de bajonet
op het geweer wijzen hier op. Do tele
grammen vermelden dat dc commandee-
rcJide officier, (bedoeld zal zijn: de oudste
officier van de wacht, een luitenant-ter
zee eerste klasse) met een roeiboot naar
de- ter reede liggende Alebaran is gevaren
en daarmede den wal heeft bereikt, waar
hij den commandant cn verdere etat major
in de soos kon waarschuwen. Blijkbaar
heeft hij van de duisternis gebruik weten
te maken om een aan het schip vastgeleg
de vlet te bereiken cn er ongemerkt meo
weg te roeien. Het uit- en aangaan van de
lichten moet natuurlijk ook van den wal af
zijn opgemerkt. Wellicht is het tegelijk een
waarschuwingsteeken voor handlangers ge
weest.
DE ACHTERVOLGING.
De koers, dien het schip genomen heeft,
is aangegeven als „om" de Zuid", d.i. langs
de Westkust van Sumatra. Volgens een
door de muiters zeiven uitgezonden radio
bericht zijn zij op weg naar Soerabaja, en
wel via de Westkust van Sumatra en de
Zuidkust van Java. Dat zij deze richting
inderdaad gekozen'hebben, lijkt verklaar
baar. De bedoeling is duidelijk de muiterij
in Soerabaja, de vloot-basis, het marine
centrum, zelf te doen ontvlammen. Do tij
ding, dat het muiterschip in aantocht is,
moet daar de gemoederen in vlam zetten.
Alles zal er dus op gezet moeten worden
om verwezenlijking van dit doel te voor
komen.
Verscheidene schepen nemen thans deel
aan. de jacht op de muiters, n.l. twee on
derzeeërs, drie vliegbooten, de mijnenleg-
ger „Gouden Leeuw" en het gouverne
mentsvaartuig „Eridanus". Het laatste
schip zal het gouvernementsvaartuig „Alde-
baTan" vervangen.
Ve"volgens is een eskader naar do West
kust van Sumatra vertrokken, dat bestaat
tiit de kruiser „Java" en een tweetal ja
gers.
Wanneer zal men het pantser
schip bereiken?
De „Msbd." heeft een oud zee-officier,
die langen tijd in de Indisch© wateren
heeft gevaren, eens gevraagd, boe lang het
zou kunnen duren, voordat het eskader dat
naar „de Zeven Provinciën" is gezonden,
zou noodig hebben, om $lit schip tc berei
ken.
Het antwoord luidde: Het eskader, dat
op dc „Zeven Provinciën" is afgezonden,
^as aan het oefenen in de buurt van Cele
bes. V olgens dc telegrammen zijn zij om
de Noord naar Atjeh gedirigeerd. Het had
mij beter geleken, wanneer zij door de
straat Soenda waren gegaan. De „Java"
«al. naar mijn meening, wel vier a vijf da-
^P.!1 „noodiS hebben om de „Zeven Provin
ciën tc bereiken. De torpedojagers kunnen
a s z,jt niet in het kaderverband met de
„Java' varen, er eerder zijn, maar in ieder
geval zullen er toch wel eenige dagen mee
neen gaan.
Het eenige heil zie ik in Dornïer-vlieg-
booten. Die kunnen er in enkele uren zijn.
Het oponthoud, dat het innemen van
brandstof meebrengt behoeft niet zoo lang
te duren.
„Wat zullen de schepen en vliegtuigen,
naai uw rneening, tegen de „Zeven Provin-
|ïn" ondernemen vroeg het blad.
„Zij kunnen een order geven tot stoppen.
Die order kan zelfs uitgaan van den com
mandant van de zeemacht, daar de „Ze
ven Provinciën" draadloos is te bereiken.
Wanneer niet aan zoo'n order wordt vol
daan, zouden krasse maatregelen kunnen
worden genomen. De schepen kunnen tor
pedo's lanceeren en de vliegtuigen met het
erpen van bommen de „Zeven Provin
ciën" tot stoppen dwingen, eventueel door
eerst als waarschuwing een bom vóór het
schip to laten vallen, maar ik geloof niet,
dat het zoover zal behoeven to komen. Do
muiters zullen zoo langzamerhand wel tot
bezinning komen en gaan inzien, dat ze
een gekken sprong hebben gedaan. Trou-
s. uit de telegrammen kan men aflei
den, dat het optreden der muiters bedoeld
was als een protest feeen de salarisvermin-
dcring. Welnu, dit protest is gelukt. Waar-
ui zoitrlen ze zich nog verder moeilijkhe
den op den hals halen?
Dat ze tot een etmaal van Soerabaj'a zul
len doorvaren geloof ik niet, want het
vaarwater is daar te moeilijk. Alleen onder
le-'óing van een bekwaam zeeofficier kan
men daar met zoo'n schip veilig doorko
nen.
Het is ook niet uitgesloten, dat de offi-
iieren weer overwicht krijgen op de mui
ters. Ik heb het vermoeden, dat de officie
ren, terwijl zij in de longroom zaten, door
de muiters zijn opgesloten, maar zij kun-
n«vi hen daar niet alti-d opgesloten laten.
Zij zullen hen eten moeten brengen. Zoo
zullen de officieren weer contact krijgen
met d muiters en het zal hun misschien
gelukken hen tot andere gedachten te bren
gen."
WAT WILLEN DE MUITERS?
De „Aldebaran''ontving twee radiotele
grammen van de muiters, waarin resp.
wordt medegedeeld, dat het geheele avon
duur bedoeld is als een protest tegen de
salariskorting en waarin wordt aangebo
den zich over to geven onder zekere voor
waarden o.a. vrijheid voor de muiters die
de veiligheid der Europeesche gevangenen
garandeeren.
Verder heeft bet muiterschip een tele
gram gezonden, gericht tot de wereldpers,
waarin het volgende wordt medegedeeld:
„De Zeven Provinciën" is in handen van
de bemanning. Wij zijn van plan naar Soe
rabaja tc varen. Wij hebben geen geweld
in den zin en zullen een dag voor Soera
baja officieel het commando overgeven aan
den commandant van „De Zeven Provin
ciën". Het is ons doel om een protest te
uiten tegen de onrechtvaardige salarisver-
mindering en tegen het in hechtenis nemen
van hen, die geprotesteerd hebben daarte
gen.
Er zijn geen gewonden en aan boord is
alles wel Onderteekend: de bemanning.
Deze proclamtie werd door den radio
zender van „Dc Zeven Provinciën" uit-ge-
seind in het Hollandsch en vervolgens her
haald in Engelschen tekst.
Deze beide telegrammen worden niet
ernstig opgevat.
WIE ER AAN BOORD ZIJN.
De verhouding in de bemanning aan
boord van „De Zeven Provinciën" wijkt af
van de officieele samenstelling. Er waren
dertig inheemschen meer en twintig Euro
peanen minder aan boord. Van do inheem-
sehe bemanning waren 171 Javanen en 68
anderen, oa. Amboneezen en Mcnadonec-
De namen der officieren, die zich aan
boord van „De Zeven Provinciën" bevin
den zijn: Van Boven, De Kroon, De Vos
van Steenwijk, Ritsema van Eek, Stegc-
man, Beets, Cool, Modderman, Reynierse,
de officier van gezondheid Vos, Agelink
van Rentergem, Koppen, Smits, De Wilde,
Van Balken en Dekker.
De namen van de onderofficieren zijn:
Van Ling, Rommer, Van de Wal, Daniels,
Floresteyn, Fonteyn, Isbruecker, Merkx en
>ogd. I
De namen der korporaals en minderen
zijn niet bekend, aangezien do rol zich
aan boord bevindt.
BESPREKING MET HET CAMBO.
Gistermiddag om dn© uur zijn de ver
tegenwoordiger st van het CAMBO (bet
Comité tot behartiging van de algemeene
belangen van het Marinepersoneel beneden
den rang van offieier, waarbij aangesloten
de Bond van Marine-onderofficieren, de
Bond van Korporaals der Koninklijke Ma
rine en de Bond voor Minder-Marineperso-
neel) op audiëntie geweest bij den secreta
ris-generaal van het Departement van De
fensie.
Minister Deckers was wegens dringende
conferenties met zijn ambtgenoot van Kolo
niën verhinderd op dezen, daarvoor gebrui-
kelijken dag persoonlijk audiëntie te ver-
leenen.
De bedoeling van het onderhoud was:
lo. den minister in te lichten omtrent
den financieelen toestand van het marine
personeel in Nederlandsch Oost-Indië;
2o. den minister op do hoogte te bren
gen met den na het kortingsbesluit ontsta-
nen toestand in Nederlandsch Oost-Indië;
3o. den minister in overweging te geven
de 'K'egeering te bewegen het Kon. Besluit
van 21 Januari 1933, betreffende de ver
hoogde korting op de soldijen van 4 pOt.
oor Europeesch onderofficieren en man
schappen binnen de keerkringen, te doen
intrekken;
4o. voor hen, die door ontstane moeilijk
beden in arrest zijn gesteld in vrijheid stel
ling te bepleiten en
5o. het verbod van vergaderen in Neder
landsch Oost-Indië op te heffen.
Alvorens deze audiëntie te verleenen ver
zocht de secretaris-generaal den vertegen-
oordigers van het Cambo hoofdelijk de
vraag te beantwoordcf.i of zij onvoorwaar
delijk de handelingen van bet marineper
soneel in Nederlandsch Oost-Indië afkeur
den en of zij van die onvoorwaardelijke af
keuring wilden getuigen in de vakpers.
Nadat deze in bevestigenden zin was
beantwoord, werd de heer Labruyère in de
gelegenheid gesteld de vijf bovenvermelde
punten naar voren te brengen en nader
toe te lichten.
De secretaris-generaal zegde toe het aan
gevoerde aan den minister te zullen over
brengen.
Tenslotte hebben de vertegenwoordigers
van het Cambo een bijzondere audiëntie
bij den minister aangevraagd, op welk ver
zoek nader zal worden beschikt.
WAAKZAAMHEID IN DEN HELDER.
Naar aanleiding van de muiterij op „De
Zeven Provinciën'' had de N.R.Crt. een on
derhoud met de marine-autoriteiten in Den
Helder.
Wij zijn ervan onderricht deelde men
het blad mede dat van revolutionaire
zijde gepoogd zal worden relletjes te ver
wekken bij het marinepersoneel, en hier
tegen hebben wij maatregelen genomen. Er
is hier te lande onder het marinepersoneel
absoluut niets van onregelmatigheid te be
speuren, doch op een eventueele verrassing
door revolutionnaire elementen is men voor
bereid. De geest onder het marineperso
neel is rustig. Men is niet m revolution
naire bonden georganiseerd: het personeel
wil in die richting niet gaan.
Men deelde verder mede, dat er van ze
kere zijde getracht was onrust te verwek
ken onder het personeel. In de treinen
waarmede verlofgangers huiswaarts keeren,
werden pamfletten met den bekenden in
houd verspreid. De herkomst van deze
pamfletten, die onderteekend zijn door „het
Soldatencomité", is niet bekend.
Zijn er comunistiscke cellen op de vloot
in Nederland? vroegen wij. In Indië, was
het antwoord, zullen wellicht eenige cel
len onder de marine zijn, maar hier in Ne
derland waarschijnlijk niet. Het personeel
bevat weinig communistische elementen.
Do besturen der organisaties hebben- tot
rust aangemaand. Het lag in het plan van
de commissie om reeds Donderdag een ver
gadering te beleggen om den toestand tc
bespreken. Het voornemen was om deze
vergadering openbaar te doen zijn. Hierom
trent is nog geen beslissing genomen omdat
men het onder de omstandigheden niet ge-
wenscht acht een openbare vergadering te
beleggen.
Komende op de muiterij zelf werd deze
door de autoriteiten als zeer ernstig gei
qualificeerd, veel ernstiger dan de muiterij,
welke indertijd op de Engelsche vloot te
invergordon plaats vond. Deze muiterij be
paalde zich tot een passief optreden, terwijl
de muiterij van do „Zeven Provinciën''
actief karakter draagt.
De toestand in Den Helder is volkomen
rustig.
VERKLARING VAN DE
REGEERING.
Bij den aanvang van do vergadering der
Twee'de Kamer van heden heeft de minis
ter van Defensie, dr. L. N. Deckers, na
mens de Regeering de volgende verklaring
Mijnheer de Voorzitter,
De Regeering stelt het op prijs, de gele
genheid te hebben, te dezer plaatse een
verklaring af te leggen naar aanleiding van
de muiterij aan boord van H. M.'s „de Ze-
van Provinciën", een misdrijf, waarvan de
regeering en het Nederlandscho volk met
leedwezen en verklaarbare ergernis hebben
kennis genomen. Aan boord van het mui
tende schip bevonden zich: 16 officieren,
9 Europeesche onderofficieren en plus mi
nus 140 inheemsche schepelingen.
„De Zeven Provinën" volgt thans sedert
den nacht van Zaterdag op Zondag Zuid
waarts de Westkust van Sumatra cn wordt
op korten afstand gevolgd door een gou
vernementsvaartuig, aan boord waarvan
zich bevinden de commandant van „de Ze
ven Provinciën", 7 officieren, 10 Europee
sche onderofficieren en 20 Europeesche
korporaals en manschappon. De overige be
manning van „de Zeven Provinciën", be
staande uit 4 officieren, 17 Europeesche
korporaals en manschappon en 106 inheem
sche schepelingen, bleef achter aan den
wal.
Het achtervolgende gouvernementsvaar
tuig is in staat omtrent plaats en koers van
„de Zeven Provinciën" juiste inlichtingen
te geven. Volgens de Laatste berichten be-
ond het sohip zich ter hoogte van Simoek
bezuiden Niaa. De noodigo strijdkrachten,
de kruiser „Java", torpedobootjagers, on
derzeebooten, bewapend met oorlogstorpe
do's en vliegtuigen, bewapend met bommen,
worden samengetrokken, om dc muiters tot
overgave te dwingen. Van onderhandelen
mag en kan geen sprake zijn.
Geschiedt de overgave niet onmiddellijk
[cn onvoorwaardelijk na sommatie, dan zal
met geweld worden opgetreden.
Ingrijpende- 'maatregelen zullen worden
genomen tegen verderfelijke invloeden, die
de geesten hebben rijk gemaakt tot aanran
ding van het gezag door landsdienaren, die
vrijwillig den plicht op zich hebben geno
men, dat gezag te dienen.
Gedurende de voorlezing dezer verkla
ring werd de minister van Defensie herhaal
delijk in de rede gevallen door Kamerleden.
Er ontstond eenig rumoer. De president
moest eenige maleu hameren en verzocht
ten 6lotte de Kamer den Minister in staat
te stellen met zijn verklaring door te gaan.
ANTIPAPTISME PER RADIO.
BESTAAT ER NOG EEN RADIO
CONTROLE-COMMISSIE.
De T ij d schrijft:
De H.I.R.O. een zich humanitair noe
mend radio-omroepje heeft de fijne at
tentie gehad, Zaterdagmiddag te midden
van den K.R.O.-zendtijd, welke op hoog
bevel van minister Reymer aan den H.IR.O.
moest worden afgestaan, een antipapisti
sche radio-uitbending te geven, welke in
aanstootelijkheid alles overtreft., waaraan
men zich in ons land bij een radio-uitzen
ding óóit heeft kunnen ergeren.
Na een inleiding, waarin verkondigd
werd, dat de verzorgers van deze uitzen
ding heelemaalgeen strijd wilden voeren
tegen de Roomschen, doch alleen maar te
gen de Ultramontanen en zich vrij wilden
houden van alle anti-papisme, na deze op
zichzelf al argwaan wekkende inleiding
kwam de bekende Rome-bestrijder, ds. van
Iloogenhuyze aan het woord, om dc bur
gers van Nederland op dc felst mogelijke
wijze tegen alles, wat katholiek is, op te
hitsen.
Hij kweet zich van zijn nobele taak op
meesterlijke wijze, en al zal hij weinig
succes oogstendo wil is prijselijk, al
kan die niet gedijen.
Nederland zoo vermaande de vrien
delijke speker moest tegen Rome waken,
de protestanten moesten zich met alle
kracht verzetten tegen den groeienden in
vloed van Rome en daarbij van allerlei
practische middelen gebruik maken; strijd
moesten ze voeren tegen dc Iloomsche zie
kenhuizen, tegen dc Roomschc kunst, ze
mochten geen katholieke winkeliers bc-
voordeelen, Roomschc kloosterlingen moes
ten verbod krijgen, onderwijs te geven en
aldus, evenals in Spanje, buiten de wet
gesteld worden, enz. onz.
Dc zaak kan ons koud laten, ofschoon
wc het allesbehalve behoorlijk vinden, dat
zoo'n anti-papistische philippica gehou
den wordt in zendtijd, wolko van den K.
R. O. afgedwongen is, tusschen K.R.O.-
I zendtijd in, zoodat onwillekeurig vele ka-
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Commissi# van Negentien zal den
Volkenbond adviseeren Mandsjoerije niet
te erkennen. (2o blad).
De Pruisische Landdag ontbonden, dank
zij een dictatoriale afzetting van de Pruisi
sche regeering. (2e blad).
BINNENLAND.
De muiterij aan boord van de „Zeven
Provinciën*' in de Indische wateren.
Achtervolging door onderzeeërs, oorlogs
schepen en vliegbooten. Eerf verklaring
door de regeoring in de Tweede Kamer
afgelegd, (lo blad).
Nog een tweede roofoverval te Oss.
(Gcm. Bcr. 3de blad).
Zware brand te Boekei. (Gem. Ber. 3de
blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Zesdaagsche te Frankfort. (3o en le
blad).
tholiokc luisteraars al dit boosaardigs to
genieten hebben gekregen.
Wat ons in deze kwestie echter het.
meest interesseert, dat is do vraag, of
wo nog een Radio-Controle-Commissie heb
ben, die tegen beleediging en erger!
van medeburgers waakt.
Herhaaldelijk komt het voor, dat dezo
commisie de kleinzieligste betuttelingen
maakt, wanneer echter dc Katholieken
van Nederland op de felste wijze aangeval
len cn beleedigd worden, wanneer Neder
landscho burgers tegen dc Katholieken
worden opgehitst, dan merkt de commissie
blijkbaar niets, dan vraagt zij tevoren
blijkbaar geen inzage van de radio-rode,
dan denkt zij er niet aan den spreker af
te sluiten.
Wij aarzelen niet te zeggen, dat do Ra-
dio-Controlc-Commissic. zich hierdoor gro
velijk geblameerd heeft.
Haar rest feitelijk niets andera, dan pu
bliekelijk haar excuus aan te bieden onder
erkenning, dat zij uit nalatigheid of wat
dan ook deerlijk in haar taak tekort ge
schoten is.
Zoolang zij dit excuus niet aanbiedt, blijft
zij voor ons als een ernstige Radio-Com-
trolc-Connnissie uitgeschakeld.
BINNENLAND
TOEPASSING DER CRISIS-
VARKENSWET.
In beslag genomen varkens.
Op de vragen van den heer Kersten in
verband met de voortdurende inbeslagne
ming van varkens, betreffende het ziek wor
den van varkens na liet merken en het no
men van maatregelen in verband met de
wijze van toepassing der Crisis-Varkens-
wet, heeft minister Verschuur geantwoord:
Het is juist dat er herhaaldelijk varkens
in beslag zijn genomen, echter niet van
wege do Nederlandscho Varkenscentra ie,
doch door de daartoe bevoegde opsporings
ambtenaren.
De minister acht het geoorloofd, dat op
sporingsambtenaren, die zich kunnen legiti-
meeren, met behulp van politie al of niet
met medeweten van den burgemeester,
overgaan tot het in beslag nomen van var
ken* bij hen, die ten aanzien van de ver
bodsbepalingen betreffende het in voor
raad houden van varkens in overtreding
zijn.
Het is den minister bekend, dat zich ge
vallen hebben voorgedaan, waarin door var
kenshouders werd beweerd, dat één of
mejr hunner varkens na cn ten gevolge van
hot merken waren ziek geworden. In geen
dezer gevallen kon na onderzoek blijken,
dat het ziek worden een gevolg was van
het merken.
Het is den minister niet bekend, dat uit
de toepassing van de Crisis-Varkenswet
naast dc voordeelen, die de varkenshouders
door deze wet genieten, tergingen voort
vloeien.
