DONDERDAG 2 FEBRUARI 1933
No. 7422
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
INSTITUUT VOOR PRAEVENTIEVE
GENEESKUNDE
24ste Jaargang
9e £eicbelve(2oii/ta/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblan is voor de Abonné s ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, .POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
V Geen bekrompen verdraag
zaamheid
Wij hebben er al 'ns meer op gewezen,
hoe in de practijk verdraagzaamheid dik
wijls verstaan en begrepen wordt als het
eischen van erkenning van en rechten voor
de beginselen, die men aanhangt.
Zulk een eischen lean, natuurlijk, goed,
.gerechtvaardigd en geboden zijn.
Men kan in zulke gevallen eischen in
naam der verdraagzaamheid.
Maar: het beoefenen van de verdraag
zaamheid is iets anders! Het beoefenen
van de verdraagzamaheid is iets posi
tiefs, bestaat in het'zelf erkennen van
andere beginselen dan de onze en toe
kennen aan de aanhangers dier beginse
len de in de practijk van onze samenleving
toekomende rechten.
En de categorie van hen, die verdraag
zaamheid voor zichzelf opeischen, is groo-
tec dan van hen, die aan anderen ver
draagzaamheid hetoonen
De socialistische pers ten onzent heeft
mede afgekeurd de woordbreuk, door den
czaar van Bulgarije gepleegd, die, in
dispensatie gehuwd met de katholieke
prinses Johanna van Italië, zijn dochtertje,
tegen de jegens den Paus schriftelijk aan
gegane verbintenis, Orthodox liet doopen.
Maar: bij deze afkeuring heeft men toch
óók een zeker leedvermaak getoond:
„Weet. nu, lieve lezer", zoo schrijft
de socialistische pers spottend, „dat
deze Orthodoxe Kerk deRussische
Kerk is, waarvoor het Vaticaan zulke
luidruchtige betoogingen tegenover
het goddeloize bolsjewisme heeft ge
houden, met dommees en rabbi's als
slippe&dragers".
Naar aanleiding hiervan wijst de
„Utrechtsche Courant" er op, dat de ka
tholieke Kerk zich door geen bekrom
pen verdraagzaamheid bij haar optreden
laat leiden!
Meent het sociaal-democratische
blad, dat Rome alleen de stem ver
heft, wanneer zijn eigen belangen ge
schaad worden? De Paus voelt zich
zeker allereerst Vader der katholie
ke christenheid, maar hij voelt ook
mede, als niet-katholieke volken door
natuurrampen getroffen worden; hij
doet zijne berispende stem hooren
tegen Joden-progroms; hij tracht de
zegeningen des vredes terug tc bren
gen, ook wanneer Moahmedaansche,
Boeddhistische, Sjintoïstische natiën
elkaar met den oorlogsfakkel schroeien
De katholitke Kerk is niet exlusief
in haar menschenliefde. Ze weet, dat
alle menschen Gods schepselen zijn.
Do geschiedenis leert bijv., dat de Jo
den bij vervolgingen in de Pausen hun
krachtigste beschermers hebben gevonden
en dat zij nergens veiliger woonden dan
in het door den Paus bestuurde Rome.
Misschien, zoo - ver-volgde de „Utrecht
sche Courant" kan het socialisme nog wel
iets van deze positieve verdraag
zaamheid van de katholieke Kerk leeren.
Misschien kan het socialisme nog
iets van haar leeren, het socialisme,
dat heel de wereld in beroering tracht
te te zetten, toen twee Italiaansche
revolutionnairen in Amerika ter dood
veroordeeld waren, maar geen woord
van afkeuring in zijne bladen over had
voor de duizenden katholieken die
onder Calles in Mexico om des ge-
loofs wille werden gefusilleerd of opge
hangen.
De katholieke Kerk kan in de practi
se h e verdraagzaamheid velen ten voor
beeld zijn!
Oproep tot meerderen steun van deze voor de volks
gezondheid zoo belangrijke stichting. Een studiefonds
voor onderzoekingen betreffende de prophylaxis van griep
Van de instellingen in ons land, welker
werkzaamheid gericht is op de bevordering
van. de volksgezondheid, kan zeker het
sinds 1929 bestaande Instituut voor Prae-
ventieve Geneeskunde als een der belang
rijkste worden beschouwd. Het doel van dit
instituut, dat het karakter draagt van oen
stichting, is, zooals artikel 2 der statuten
het kort omschrijft: bevordering van de
studie der praeventieve geneeskunde in ge
heel Nederland. De stichting tracht dit doel
te bereiken door dc bestudeering van
nieuwe vraagstukken der praeventieve ge
neeskunde, door de toepassing van de wij
zen van voorkomen van ziekten, door het
geven van onderwijs en voorts door al dat
gene, wat voor het doel bevorderlijk kan
zijn.
De gebouwen, waarin het instituut is ge
huisvest er bevinden zich daar o.ni.' de
laboratoria, de poliklinieken, de consulta-
tie-bureaux voor moeilijke kinderen, voor
kankeronderzoek en voor alcoholisme
bevinden zich aan de Boerhaavestraat 20
22 te Leiden; het dagelijksch bestuur be
staat uit de heeren dr. N. M. Jo6ephus
Jitta, voorzitter van den Gezondheidsraad,
voorzitter; prof. dr. E. Gorter te Leiden,
mr. L. Lietaert Peerbol, directeur-generaal
van den Volksgezondheid cn prof. dr. S. T.
Bok te Leiden, secretaris. Voorzitter van
den Algemeenen Raad is mr. A. van de
Sande Bakhuyzen, Leiden's Burgemeester.
MEERDERE STEUN NOODZAKELIJK.
Waar in de belangen, die het Instituut
dienen wil, onder vele andere ook diegene
betrokken zijn het onderwijswelke
mede een zaak van regeeringszorg uitma
ken, bestaat er uiteraard tusschen Insti
tuut en overheid een samenwerkende band.
Maar bovendien hebben naast andere pu-
bliek-rechtelijke administraties, particulie
ren, groote ondernemingen, levensverzeke
ring-maatschappijen en vele anderen zóó
groot belang bij of interesse voor de toe
passing der praeventieve geneeskunde, dat
ook op steun en hulp uit deze kringen
voor groote organisaties bestaande uit min
of meer vrijwillige bijdragen destijds niet
vergeefs een beroep is gedaan.
Over dezen steun valt de laatste jaren
allerminst te klagen; niettemin acht het
bestuur van het Instituut uitbreiding van
zijn werkzaamheden op verschillend "gebied,
de praeventieve geneeskunde betreffend, in
hooge mate noodzakelijk. Al deze zaken zijn
echter niet te entameeren bij gebrek aan
voldoende financieele middelen en het is
daarom dat het bestuur bij monde van prof.
Gorter en prof Bok gaarne door middel van
de pers een beroep zou willen doen op het
particulier initiatief tot het bijeenbrengen
van de gelden, die de uitvoering van de in
plan aanwezige zaken mogelijk zullen ma
ken.
Om daaruit slechts een greep tc doen
kan vermeld worden dat het plan bestaat
tot bestudeering ran het groote vraagstuk
betreffende de prophylaxis dor Engelsche
ziekte, welke vooral in ons klimaat nog
steeds, zij het in lichten zin, veel voor
komt. Wel is op dit gebied dc wetenschap
ver genoeg gevorderd om te kunnen zeggen
dat het mogelijk is om bij het kind Engel
sche ziekte te voorkomen; het komt er ech
ter op aan den vorm te vinden, volgens
welke de methoden, waarover men be
schikt, algemeen ingevoerd kunnen wor
den.
In plan is ook aanwezig een onderzoek
omtrent de hoeveelheid ultraviolet licht,
welke in onze streken door de atmosfeer
wordt doorgelaten, teneinde daaruit te
kunnen beoordeelen of extra voorziening
met kunstmatig ultraviolet licht noodzake
lijk is. -Daarnevens bestaat het plan om op
uitgebreide schaal to onderzoeken, op wel
ke wijze men er het beste voor zal kunnen
zorgen dat alle lagen van de bevolking in
voldoende mate van alle vitaminen krijgen.
In dit verband kan als frappant voorbeeld
gemeld worden, dat in do oorlogsjaren in
Denemarken veel blindheid is voorgekomen
omdat men niet bekend was met het feit
dat bepaalde vitaminen noodzakelijk zijn
om dezen vorm van blindheid te voorko
men. Deze vitaminen komen wel in boter
voor, doch niet in margarine cn waar in die
jaren de boter in enorme hoeveelheden
naar Duitschland werd uitgevoerd en vele
menschen. Dergelijko keuringen toch kun
nen leiden tot tijdige ontdekking van kleine
afwijkingen of storingen in het organisme,
welker onmiddellijke behandeling in vele
gevallen een ernstige ziekte zal kunnen
voorkomen.
Wat overigens het belangrijke werk be
treft, dat het Instituut reeds tot uitvoe
ring heef kunnen brengen, moge uit het
daaromtrent beschikbare materiaal ver
meld worden dat de stichting overal in het
land cursussen organiseert voor artsen, die
hun kennis van bepaalde medische kwesties
gaarne zouden willen verrijken, speciaal
wat den praeventievcn kant daarvan aan
gaat. Een dergelijke cursus bestaat uit vier
avonden van twee voordrachten en wordt
tot nu toe hoofdzakelijk gehouden op hot
gebied van tuberculose en kindergenees
kunde. Vooral voor min of meer afgelegen
streken zijn deze cursussen buitengewoon
aantrekkelijk; Hoorn, Gouda, Middelburg,
Zierikzee en Zeeuwsch Vlaanderen kunnen
daarvan als voorbeelden gelden. Het Rijk
kent hiervoor een subsidie toe.
Waar voorts onder leiding van de In
specteur voor de Volksgezondheid geregeld
inentingen plaats vinden tegen diphterie,
worden door bemiddeling van het Instituut
daarheen telkens studenten in de genees
kunde gedetacheerd, teneinde deze inentin
gen bij te wonen en daarbij te assisteeren.
Detacheeringen geschieden ook naar con-
sultatie-bureaux voor zuigelingen, opdat do
studenten ook met dien kant der genees
kunde, welke op het terrein van de prophy
laxis ligt, bekend worden. Het onderwijs
toch is een belangrijke propaganda-factor
onder do komende medici.
STRIJD TEGEN DE GRIEP.
Als een zeer belangrijk en geheel nieuw
feit op het gebied der praeventieve genees
kunde kan vermeld worden dat dezer da
gen een studiefonds in het leven is geroe
pen, dat uitsluitend bestemd is om een
door het Instituut aan te wijzen modieus
in staat te stellen, zich gedurende een jaar
geheel te wijden aan een reeks onderzoe
kingen betreffende de prophylaxis van
griep en de daarbij zoo vaak optredende
complicaties.
De gelden voor dit fonds zijn ter beschik
king gesteld door Mevrouw Salomonson te
's-Gravenhage, die haar echtgenoot aan
deze gevreesde ziekte heeft verloren. Stol
slechts dat het mogelijk ware, het griep-
cijfer belangrijk te drukken; welke enorme
bedragen aan geld en hoeveel leed zouden
hierdoor kunnen worden bepaard
Een dergelijk studiefonds is tot stand
gekomen in samenwerking met de Vereeni-
ging tot bestrijding van tandbederf, welk
fonds zich zal bezig houden met <fe studie
van de factoren, welke tijdens de ontwikke
ling van het gebit van belang zijn om later
optredend tandbederf te verminderen of te
verhinderen. Voor beide fondsen is een be
drag beschikbaar, dat gewoonlijk besteed
wordt voor de uitzending van menschen on
der het Pasteurfonds.
Met nadruk moge er nog op gewezen
worden dat het Instituut voor Praeven
tieve Geneeskunde geen specifiek Leidsche
instelling is; het wil de belangen dienen
van het geheele land; de samenstelling van
het bestuur en van den Algemeenen Raad
is daar mede een waarborg voor. En waar
do praeventieve geneeskunde naast die van
de overheid, gelijkelijk de belangstelling
opeischt van bedrijfsleiders en van den en
keling, hoopt het bestuur van het Instituut
dan ook dat in de naaste toekomst een
ruime toevloeiing van de zoo noodzakelijke
gelden en van financieele toezeggingen niet
achterwege zal blijven.
TWEEDE KAMER
Wijziging in de Kieswet
Behandeling ©ener kieswetwijziging; dat
beteekent: de mogelijkheid van voordeeleu
of van nadeelen van iedere partijdus is
do kans groot, dat de objectiviteit bij de
beoordeelin-g van gedane voorstellen ge
makkelijk uit het oog wordt verloren. En
deze groote kan» is ook ditmaal werkelijk-
heid geworden. Bijna voortdurend bleek,
Denen zelf van dit kostelijk voedsel versto- j Jat de meeste partijen, indien ze tegenover
ken bleven, deden zich bij verschillenden
de gemelde gevallen van blindheid voor!
Een ander plan. dat het Instituut voor
Praeventieve Geneeskunde gaarne tot uit
voering zou willen brengen betreft het
langzamerhand ingang doen vinden van
periodieke keuringen, en wel van gezonde
of ander voorstel positie moesten kie
zen, zich veel meer lieten leiden door de
vraag, of hunne groep er zijde bij zou spin
nen dan door objectieve overwegingen. Het
sterkst kwam dit wel uit, toen de beer
Oud (V.D.)1, bij de behandeling van het
amendement-v. d. Bergh, om thans over te
gaan tot volledige toepassing van het stel
sel der beste gemiddelden in plaats van
het gemengde stelsel der Regeering, dat
voor een weliswaar nog sleohts zeer klein
deel vast houdt aan het overschottenstel-
sel, openlijk erkende, dat hij ter wille van
zijn eigien fractie het stelsel der gemiddel
den niet wenschte, al moest hij erkennen,
dat het, mathematisch beschouwd, de meest
juiste zetelverdeeling verzekert. Deze er
kenning is eigenlijk afdoende; want, als
men E. V. wil, moet men ook werkelijke
evenredigheid voorstaan en niet gaan
trachten de evenredigheid aan to passen
aan de behoeften der eigen fraetie. Wij
hebben den heer Oud nog zelden zoo zwak
hooren argumenteeren, als ditmaal het ge
val was. Hij wilde eigenlijk, dat do groote
fracties in de Kamer af zouden zien van
een stelsel, dat, naar zijn eigen erkentenis
de beste evenredigheid waarborgt, ten
einde aan fracties, als die van de Vrijz.
Dem. en den Vrij-heidsbond kans te geven
op een zetel meer dan haar naar evenredig
heid zou toekomen, opdat dergelijke frac
ties in het Parlement tot een beter onder
linge taakverdeeling in staat zouden zijn.
Men zou met hetzelfde argument aan de
grootere fracties wel kunnen gaan vragen
of zij-niet bereid zouden zijn een aantal
hunner kiezers aan te sporen op dc middel
bare fracties te stemmen, teneinde deze tot-
een vruchtbaarder arbeid in het Parlement
in staat to stellen! Dit kwam nog sterker
uit, toen de heer van. den Bergh aantoon
de, dat het zuivere evenredigheidssysteem
voor d© kleine partijen zelfs nog iet» voor-
deeliger zou zijn dan het voorstel der Re
geering, zoodat afwijking daarvan dan spe
ciaal ten bate der middel partijen zou moe
ten plaats hebben.
Niet zóó duidelijk maar daarom niot ipin-
der reëel waren ook de amendementen der
heeren Eerdmans (V.B.) en S n o e c k
Henkemans (C.H.) ingegeven door
overwegingen, die met een zuivere toepas
sing der evenredigheid niets tc maken heb
ben. Do eerste wilde bij do Statenverkie
zingen reeds aan een lijst, dio slechts 75
pet. van den kiesdeeler zou halen, oen ze
tel toegekend zien en de tweede wilde hot
voor de overschotten wat gemakkelijker
maken. Van zijn kant had de heor Oud een
verbetering van het amendoment-Snocck
Henkemans, waardoor voor den eersten zo-
tel de volle kiesdeeler zou noodig zijn, voor
twee zetels 95 pet. voor iederen zetel, voor
drie zetels 90 pet. enz.
Al deze amendementen maken geen
schijn van kans. Alleen dat van den heer
van den Bergh, betreffende do volledige
I toepassing van het stolsel der beste gemid-
j delden zal er waarschijnlijk doorkomen;
want het werd ook door den heer Tcu-
ling» (R.K.) met warmte verdedigd, zoo
dat het waarschijnlijk de stemmen der so
ciaal-democraten en die der Katholieken
zal verwerven.
Het andere, het groote amendement van
den socialistischen afgevaardigde, aangaan
de het invoeren oener voorsteinming, waar
door het mogelijk zou worden het stemmen
verlies, dat ontstaat door het stemmen op
lijsten, die geen zetel krijgen, to beperken,
werd na vrij breedvoerige discussies, waar
uit duidelijk bleek, dat het zou worden
verworpen, ingetrokken.
Een interessante bespreking ontstond
nog over het amendement van den heer
Beumer (A.R.) tot afschaffing van den
stemplicht.
De anti-revolutionnaire spreker kwam
zwaar gewapend in het strijdperk. Hij toon
de aan, dat er in de practijk van den op
komstplicht want stemplicht bestaat
niet en kan niet bestaan, zoolang het stern-
geheim wordt gehandhaafd niet voel te
recht komt. Van 300.000 wegblijvers werden
er niet meer dan 170.000 vervolgd. Hij be-
I toogde vorder, dat de wet op dit punt zeor
ongelijk wordt toegepast. De ecno Durge-
meester vindt gowetensbezwaren en vol
doende reden om niet te vervolgen, do an
dere niet. Bovendien ia het al erg genoeg,
dat hier de burgemeester „do burger-
va d e r" schamperde spr. met dc vervol
ging is belast, terwijl bovendien de bewijs
last wordt omgekeerd. Ook over de be-
rechting bestaan gegronde klachten. Een
man, die veroordeeld word, kon later aau-
toonen, dat hij niot gestemd had, omdat hij
in de gevangenis zat.
De heer Beumer werd vooral bestreden
door prof. Eerdmans (V.B.), die het
weliswaar waardeerde, dat de heer Bou-
cmr ditmaal voor do vrijheid opkwam,
maar die dit blijkbaar liever had gezien bij
de Godslasteringswet of bij het bepleiten
cener Zondagswetgeving, in dit geval meen
de de liberale prof., dat de staat oen
sanctie mocht en moest leggen op het niefc-
vervullen van ©en plicht, dien hij aan zijne
burgers oplegt en zonder welko vervulling
in onzen staat geen bestuur mogelijk zou
zijn. Te onthouden is zeker de uitspraak
van den liberalen spreker, dat de staat
zedelijke plichten niet alleen mag maar
some zelfs moet omzetten in wettelijke en
dat hij dit dan ook telkens doet, bijv. bij
den dwang, om te getuigen voor den rech-
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Duitsche Rijksdag opnieuw ontbon
den. Oproep van Hitier door de radio. Bloe
dige incidenten te Bomberg. (2do blad).
Het Chnieesch-Japansche conflict en de
Volkenbond. (3de blad).
Aanslag op een trein in Ierland. (Bui-
tcnl. Berichten 2do blad).
BINNENLAND.
Nationaal Jongeren Verbond en de Ka
tholieken. (2de blad).
De Kieswetwijziging in de Tweede Ka
mer. ('2de blad).
Bij legerorder zal aan militairen worden
verboden deel te nemen aan zoogenaamde
weerbaarheidsorganisaties van fascisti-
schen aard (2de blad).
De Nederlandsche boomkweekers en het
Duitsche toltarief. (L. en T. 1ste blad).
Studentenherdenking van Willem van
Oranje te Nijmegen (1ste blad).
Weer een zware brand to Rotterdam.
(Gem .Ber. 3de blad).
Brand in een logement te Amsterdam.
(lsto blad).
Aanslag op den burgemeester van Ne-
derweert. (Gem .Ber. 3de blad).
Natuurlijk bleef do heer Beumer het ant
woord niet schuldig en hij werd ditmaal ge
holpen door den sociaal-democraat van don
Bergh, dio den prof., voor do voeten wierp,'
dat hij de eerste regelen der logica had
geschonden door het voor to stellen, alsof
wat voor sommigen niet goed is door allen
zou kunnen worden gedaan; een verwijt,
dat echter niet geheel juist leek.
Do hoer Beumer rekende nog oven af met
den heer Peereboom (H.G.), dio heb
noodig had geacht te zeggen, dat het niot
noodig was, dat de anti's voor do geeste
lijke vrijheid opkomen, daar zij immers ook
wel het algemeen kiesrecht hadden aan-
voord.
Waar heeft do heer Peereboom toch ge
schiedenis geleerd, vroeg dc heer Beniner,
en teen volgde oen college, waarom do A.-
II.-fractie het algemeen kiesrecht niet lmd
aanvaard maar zich erbij had neergelegd.
Het amcndement-Bcumer werd verwor
pen met 40 tegen 32 stemmen.
Vermelden we ten slotte nog, dat de Ka
mer niet 60 tegen 19 stemmen een voorstel-
De Visser (C.P.) verwierp om dadelijk
na do behandeling van dit wetsontwerp
over te gaan tot behandeling van de Indi
sche Bogrooling en dat de heer Drop (S.
D.A.P.) spoedig gelegenheid zal krijgen tot
liet houden zijner interpellatie over de sa
larisverlaging bij de Indische
STUDENTENHEDENKING VAN
WILLEM VAN ORANJE.
TE NIJMEGEN.
In Nijmegen heeft zich uit loden van het
ijmeegsch {Studentencorps een comité ge
vormd tot het organisceren van een plaat
selijke herdenking vap don 400sbcu ge
boortedag van Prins Willem van üraiijc.
Voor dezo herdenking is cvn eerc-comitó
gevormd, waarin oa. zitting hebben geno
men Z. H. E. Mgr. A. F. Diepen, Bisschop
van 's Hortogenbosch; do coin nj is va rissen,
der Koningin in do provincies Gelderland,
Üvcrijsel, Noord-Brabant cn Limburg; mr.
S. Baron van Heemstra; mr. A. E. liaron
van Voorst tot Voorst; mr. dr, A. B. G. M.
van Rijekevorsclmr. E. O. J. M. Baron
van Hövell van Wesseuveld en Westerflier;-
do secretaris der Sint Radboudstiehting
Jhr. W. E. Bosch van Oud Amclisweerd;
de Rector Magnificus,der R. K. Universi
teit; dr. T. Brandsma; mr. G. L. do Vries
Feyene, secretaris van het Nationaal Co
mité ter Herdenking van den 400stcn Ge
boortedag van Prins Willem van Oranje;
de Burgemeester van Nijmegen, de lieer J.
A. H. Steinweg en eenigc andere plaatse
lijke autoriteiten.
Het beschermheerschap voor deze her
denking is aanvaard door Zijne Excellen
tie jhr. mr. Ch. J. M. Ruys de Bcerenbrouck,
Minister van Staat, voorzitter van den
Raad van Ministers; Z. Exc. dr. II. C'olijn,
Minister ran Staat en jhr. mr. dr. A. Roëll,
Commissaris der Koningin in de provincie
Noord-Holland, voorzitter van het Nat. Co
mité ter Herdenking van den 400sten Go-