24ste Jaargang
DONDERDAG 26 JANUARI 1933
No. 7416
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
S)e£ciciieli^(Soii^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Een jubilaris.
Onze tijd is er niet afkeerig van, om
jubilea te vieren van instellingen of van
personen.
Of wel a 11 ij d de drijfveer en motor van
deze feestvieringen gelegen is in een zeker
altruïsme, in de liefde voor de betrokken
instellingen of in de naastenliefde?....
Wie het wierookvat zwaait geniet zelf
niet het minst van de wierookgeur!....
Deze week a.s. Zaterdag herdenkt
een Katholieke instelling in den lande
den dag, waarop, zij 12 jaar ge
leden werd opgericht het R. K. Centraal
Bureau voor Onderwijs en Opvoeding
maar: bes-loten is, van officieel® feestvie
ring geheel af te zien; receptie wordt er
niet gehouden en de werkzaamheden wor
den niet onderbroken.
Maar dit is toch voor de Katholieke pers
geen reden, om.het feit te verzwijgen; geen
reden, om deze gelegenheid niet dankbaar
aan te grijpen, om:' namens alle Katholie
ken dank uit te spreken voor den ontzag
lijk grooten arbeid, door het Bureau in die
12y3 jaar verricht!
Door zijn geschriften en door zijn dage-
lijksche voorlichting aan allen, die er be
hoefte aan hebben en er om vragen, heeft
het Bureau aan het onderwij® in Nederland
en aan het Katholiek onderwijs in het bij
zonder niet genoeg te waardeeren diensten
bewezen.
Ook van niet-katholieke zijde, ook door
de regeering, ook vanuit het buitenland is
het Bureau herhaaldelijk geraadpleegd;
ook buiten de Katholieken geniet bet als
een uitstekend geoutilleerde instelling al-
ge-meene waardeering.
En daarom mag dit jubileum niet geheel
onvermeld voorbijgaan!
Moge in de toekomst dit Bureau zijn ar
beid kunnen voortzetten: voorlichtende lei
ding geven aan hqt Katholiek onderwijs,
dat zijn vrijheid, rechtsgelijkheid en finan-
cieele gelijkstelling bezit!
Dat kan en dat zal gebeuren, indien
de N'ederlandsche Katholieken dat voor
recht in de practijk weten te waardeeren
indien zij het Katholiek onderwijs zoo
goed mogelijk trachten te doen zijn en de
belangen van dat onderwijs hun waarlijk
ter harte gaan e n ook er daadwerkelijk
en met resultaat naar streven, dat
in Nederland een politiek gevoerd blijve,
wélke ons die vrijheid van onderwijs waar
borgt!
HISTORISCHE STRENGE
WINTERS.
De vraag of in onzen tijd geen zooge
naamde ouderwetsche winters meer voor
komen zou men ook aldus kunnen stellen:
Waren in den ouden tijd de strenge win
ters langduriger en kouder dan de koud
ste winters van den kaatsten tijd? Als men
de vraag zoo stelt en men raadpleegt dan
de aanteekeningen uit den tijd, waarin net
volgens de gangbare meening zooveel kou
der was da-n nu, dan kan men tot geen an
dere slotsom komen da-n dat de winters
tegenwoordig al net zoo zijn als ze vroeger
waren. In den ouden tijd verliepen ook heel
wat jaren eer op een strengen winter een
andere strenge winter volgde. De winter
van 1740 was zeer streng maar het duurde
tot 1789 eer een winter voorkwam, weLte
met den eerste overeenkwom. Wel volgde
kort daarop, in 1795, een zeer strenge win
ter maar dan duurde het weer tot 1830, du®
35 jaren eer de menschen weer zoo iets
■beleefden. De volgende strenge winter was
die ran 1880, welke dus juist een haive
eeuw later viel. Elf jaren later, in 1891 be
leefde men den beruchten strengen winter,
die nog niet vergeten is en dan verloopen
weer 38 jaren eer de allerstrengste win
ter der laatste eeuwen, n.l. die van 1929,
aan de beurt komt.
Wij allen zullen ons van het onderwijs
in de vaderlandse he geschiedenis herinne
ren, dat de winter van 1795 heel streng is
geweest. In dien winter kwamen Fransche
leger-afdeelingen te voet over het ijs der
groote rivieren in ons land en het is wel
zeker, dat de langdurige vorst in dien
winter een grooten invlóed heeft gehad op
de politieke, gebeurtenissen van dien tijd.
Wij allen zullen ons dien winter waarschijn
lijk als een zeer bijzonder strenge voorstel
len, immers de groote rivieren kwamen
dicht te liggen, iets wat niet zonder zeer
sterke vorst mogelijk is. Cher de werkelijk
heid van dien winter geeft een dagboek,
va/n 1794 tot 1821 door een zekeren Servaaa
Bomme, woonachtig te Middelburg, gehou
den, een groot aantal bijzonderheden, die
ons in staat stellen de balans van dien win
ter nauwkeurig op te maken en tot de slot
som te komen, dat het lang niet zoo erg
is geweest met de koude als in de winters
van 1891 en 1929. Lk zou de gegevens van
dat dagboek als een bewijs voor mijn stel
ling, dat de ouderwetsche strenge winters
precies gelijk aan of zachter waren dan
de tegenwoordige, willen gebruiken. Zeker
is, dat bij het tegenwoordig vriesweer ve
len wel belangstelling zullen hebben voor
de gebeurtenissen uit dien tijd en daarom
wil ik er iets uit dit dagboek mededeeien.
Boinme geeft niet alleen aanteekeningen
omtrent den wind, de lucht, het ijs en den
neerslag, maar ook gemeten temperaturen,
die weliswaar niet kunnen bogen op groote
nauwkeurigheid maar die toch de geiegem-
hed geven om uit te maken of en hoe hard
het gevroren heeft. Het blijkt dan uit die
temperatuur-opgaven, dat in December 1794
14 dagen met een minimum-temperatuur
beneden nul, in Januari 25, in Februari. 11
en in Maart 9 voorkwamen. Dat geeft een
totaal van 59. Nu was dat totaal voor den
winter 1890—91 veel grooter, zeker 40
meer, en voor den winter 192829 91. In
dezen laatste bracht Januari 29 en Februari
28 zulke dagen, zoodat de winter van 17y5
nog ver achterblijft bij de twee genoemde
winters.
Maar het begon vroeg te vriezen. Bomme
schrijft: „15 December de vorst deze win
ter begonnen en heelt matig aangehouden
tot 23 December wanneer dezelve is toege-
nornen staande den Thermometer van
"Fahrenheit 's morgens op 16 gr., middag 18
gr. en 's avonds 14 gr. De wind Oost zeer
hard, den ganschen dag viel uyt een bij
kans heldere lugt fijne sneeuw".
Precies als tegenwoordig.
Het blijft dan hard vriezen. Omstreeks
Kerstmis bevriest alle® in huis behalve
„den inkt, dat -ook nooit in eenige harde
winter gebeurd is". Twee dagen later ging
het zacht dooien maar op Oudejaarsavond
keert de vorst terug. Het vriest en dooit
clan afwisselend (kwakkelen deed het dus
toen ook) totdat op 15 Januari de vorst veel
sterker werd. Er steekt een „halve storm
uit den Oosten" op, het blijft drie dagen
hatrd waaien en de thermometer daalt flink.
Als op „Zondag 18 Januari om 12 uur de
Prins van Oranje en familie met 12 pinken
van Scheveningen vertrok" was het stii,
betrokken weer met fijne sneeuw en een
temperatuur van 17 graden F. Op 20 Ja
nuari steekt de O.N.O.-wind weer op en
de aanvoer van zeer koude lucht doet den
thermometer tot 9 gr. F. dalen. Het blijft
dan zeer koud, doch mooi weer tot 26 Ja
nuari. Dan is „de Barometer sterk gezakt"
en er treedt plotseling sterke dooi in. De
thermometer steeg in een etmaal 35 gr.
F., dat is bijna 20 gr. C. De dooi duurt ech
ter slechts enkele dagen, een nieuwe vorst
periode begint en van 15 tot 22 Februari
„wederom hard gevroren, veel sneeuw en
harde N.O. wind, de Thermometer stond
eens op 19 gr." Bomme voegt er bij „26
maal op schaatsen gereden". Trouwens hij
scheen een ijsliefhebber te zijn (had zeker
niet veel te doen) en verzuimt geen enke
len dag om de ijzers onder de voeten te
nemen, zelf® bij dooiweer.
Het blijft dan nog een heelen tijd vrie
zen, maar op S Maart teekent Bomme aan:
„met al die dagen 'snagts veel vorst, dog
op de middag warm, door de hoogte der
zon, het ijs broos". (Er zakten op de Vest
5 menschen door, die met veel moeite ge
red werden).
9 Maart was de laatste vorstdag.
Dan hebben wij liet in 1929 toch veel
erger gehad!
Er komen in het dagboek ook tal van
aarteekeningen voor over het ijs. Behalve,
dat Bomme zijn tochten per schaats ver
meldt en daarmede laat zien hoe de ijs
toestanden op de binnenwateren waren,
geeft hij ook bijzonderheden over het zee
ijs. 21 Januari was er vee! drijfijs in zee. 22
Januari: „Overal in huis gevroren, te Vee-
re gezien de zee vol zwaar drijfijs en de
wal bezet met opeengeschoven stukken.3
Maar Bomme's vader Bastiaan had op 29
December 1788 „voor Domburg gezien de
zee geheel vol ijs, zonder eenige opening
raai belang, zo ver het oog reiken kon, het
geen zeer zeldzaam is, en veel veroorzaakt
was door de menigte sneeuw die gevallen
isr".
Veel bezwaar ondervond het vervoer van
de post. Den 22 Jan teekende Bom aan:
„Sedert 9 dezer is geen tijding uyt Holland
gekomen". Den 24sten ontving men door
een bode uit Steenbergen het bericht dat
de Franschen in het land waren gekomen.
Verder vond ik nog deze aanteekening:
„19 Januari de Ontf. Generl. begint klei
ne Bankbr. uyt te geven 65 p. verlies".
Du® zooiets als zilverbons. Men vindt er
overigens nog tal vaoi Historische bijzon
derheden, die hier stilzwijgend voorbij ge
gaan worden.
Uit het bovenstaande moge blijken, dat
een ouderwetsche strenge winter in onzen
tijd nog overtroffen worden kan. Er is dus
geen reden aan de terugkeer van zeer kou
de winters te twijfelen.
KOUDE OVER EUROPA.
WAAR KONING WINTER REGEERT.
Duitschland.
Uit Coblenz wordt gemeld: Woensdag
middag is het drijfijs van den Rijn bij de
Lorelei tott staan gekomen, zoodat zich
daar een vaste ijsbrug heeft gevormd. De
ijsvlakte, welke den geheelen Rijn bedekt,
strekt zich tot bij Caub uit. Het geheele
scheepvaartverkeer op den Rijn is gestag
neerd.
De temperatuur is vooral in de hooge
bergstreken nog verder gedaald. De laag
ste temperatuur heeft 12 graden beneden
nul bedragen.
Deze temperatuur is genoteerd t© Neu-
haeusel in het Westerwald.
Evenals in 'het jaar 1929 wordt ook de
zen winter een grootsche ijshulpdienst met
vliegtuigen georganiseerd voor de van het
vasteland afgesneden Duitsche Noordzee-
eilanden. Sinds Maandag worden reeds tus-
schen Husum en het eiland Pellworm le
vensmiddelen, medicamenten, post en ook
passagiers vervoerd met een door de Luft
hansa ter beschikking gesteld vliegtuig.
Tusschen Wilhelmsbafen en Wanderoog
is de ijshulpdienst eveneens ingesteld,
oorts heeft de Lufthansa Woensdag een
vliegdienst geopend van Norderney naar
Langeroog en Spiekeroog. Zoodra het noo-
dig zal zijn, zal deze dienst worden uitge
breid van Husum uit naar de eilanden
Amrum, Foehr en Sylt en van Norderney
uit naar het eiland Juist.
Bij aanhoudende vorst zullen' boven de
Oostzee vliegtuigen nagaan hoe de ijsbe-
weging is en langs welke wegen de scheep
vaart ban worden gaande gehouden. Bo
vendien zijn 29 vliegtuigen gereed om even
tueel hulp te bieden aan ingevroren sche
pen.
In verschillende deelen van het Wnrtem-
bergsche Oberland, speciaal in de omge
ving van Ravensberg, hebben groote
sneeuwverstuivingeii-net verkeer totaal on
mogelijk gemaakt. Op sommige plaatsen
ligt de sneeuw meters hoog.
Automobielen kunne er niet door ko
men en in enkele gevallen moesten auto
bussen uit de sneeuw worden gegraven.
België.
Naar y.it Brussel wordt gemeld, moest
wegens ijsgang in alle kanalen tusschen
Luik en Antwerpen het scheepvaartver
keer worden gestaakt.
Frankrijk.
D.e laagste thermometers tand in Parijs
was 16 gr. en de hoogste 27 gr. Fahrenheit.
Ofschoon het dus flink koud is en dooiers
van eieren, die in een buiten geplaatste
provisiekast stonden, zijn bevroren, kan op
de vijvers van het Bois de Boulogne toch
nog geen schaats worden gereden, daar het
ijs niet volkomen betrouwbaar is.
In de Loire, de Saone en de Allier ligt
veel drijfijs en vele kanalen zijn dichtgevro
ren, zoodat de scheepvaart sterk belem
merd wordt.
Voor de bewoners van Marseille was het
een ongewoon schouwspel, toen het plotse
ling begon te- sneeuwen, iets wat daar
slechts heel zelden gebeurt. De sneeuw
bereikte zelfs een hoogte van 10 c.M. en
vormde een belemmering voor het ver
keer.
Het eenige Franscho gebied, waar het
niet vriest, is het eiland Corsica.
Italië.
De buitengewoon hevige koude houdt
ook in Italië aan. Te Triest en Adelsberg
werden temperaturen geregistreerd van 9
en 14 gr. beneden het vriespunt. De kust-
dienst en het tramwegverkeer in Istrie is
grootendeels gestaakt. Te Milaan en Bo-
logne sneeuwt het. Te Palermo zijn twee
personen dotrigevroen, van wie een oude
vrouw.
Joego-Slavië.
De temperatuurdaling in Joego-Slavië
houdt aan. In Montenegro heeft het zelfs
23 graden gevroren. Ook de Donau is vol
drijfijs. Een Rcemeensch olietankschip
werd lek geslagen en moest te Neusatz bin
nen loopen Daar is gebleken, dat benzine
uit het schip liep. Daar voor de overige
in de haven liggende schepen groot gevaar
voor brand bestond, moest het schip weer
naar de rivier worden gebracht. Gevreesd
wordt, dat de geheele lading verloren zal
gaan.
Bulgarije.
Sind3 drie dagen woeden in Bulgarije
hevige sneeuwstormen, welke op alle spoor
lijnen, waar de sneeuw tot 3 M. hoog ligt,
hevige vertraging hebben veroorzaakt. Op
5 lijnen moest het verkeer geheel worden
gestaakt. Twee personentreinen moesten
uit de sneeuw werden bevrijd. Het ver
keer met Turkije kan slechts met groote
moeite en ureniangë vertragingen, worden
gaande gehouden.
GASVERSTIKKING TE A'DAM.
DRIE D00DEN.
Tengevolge van .de groote koude is in
de Crijnssenstraat 36 te Amsterdam een
buis van de gasleiding gescheurd. Dit
engeval beeft drie menschenlevens ge
kost.
De bewoner van de eerste verdieping
van dit perceel hebben heden in den
vroegen morgen de lucht van gas waar
genomen. Een onderzoek van eiken be
woner op eigen woning of wellicht een
gaskraan openstond, bracht geen oplos
sing.
De bewoner avn de eerste verdieping
heeft, teen de gaslucht toenam, alarm
gemaakt. Hij heeft zijn bovenburen ge
waarschuwd dat er iets bijzonders moest
zijn. Ook is hij naar de bewoners van
het benedenhuis gegaan, bewoond door
den heer E. de Roos met vrouw en kind.
Daar kreeg hij geen gehoor. Aan den
achterkant hebben buren zich toen toe
gang tot de keuken versohaft. Een ster
ke gasluoht trad hen tegemoet en het
bleek dat zich hier een drama had vol
trokken.
Op den vloer in de voorkamor die als
huiskamer in gebruik is, lag de man,
terwijl op een divan de vrouw lag met
haar zoontje van 10 maanden in de ar
men. Alle drie waren reeds overleden.
Vermoedelijk zijn de Roos en zijn vrouw
ook wakker geworden, maar toen reeds
zoo zeer bedwelmd geweest door het gas,
dat het den man niet meer is mogen
gelukken de voordeur te bereiken en op
weg daarheen is neergevallen. De vrouw
heeft zich waarschijnlijk naar het kin
derbedje begeven en is met het kind in
haar armen bewusteloos op den divan,
waar men haar gevonden heeft, neerge
vallen. De slachtoffers zijn nog jongo
menschen. De man, politieagent van be
roep, is 33 jaar oud, zijn vrouw is 25
jaar.
Bij onderzoek door de politie bleek
dat onder den vloer in den gang de
straatbuis van het gas gescheurd was.
Het uitstroomende gas heeft zich door
het geheele huis verspreid, maar natuur
lijk ia hoofdzaak in het benedenhuis. De
lijken van do drie slaohtoffers zijn over
gebracht naar het Wilhelmina-gasthuis.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
Roemenië.
Uit Boekarest wordt gemeld: Door de
buitengewoo hevige en al dagenlang woe
dende sneeuwstormen zijn ongeveer twin
tig spoorlijnen onbruikbaar geworden.
Dientengevolge zijn in de Dobroedsja ver
scheiden steden en dorpen geheel van de
buitenwereld afgesnedende lcvensmidde-
lenvooizining verkeert ernstig in gevaar.
Verscheiden goederentreinen en twee per
sonentreinen zijn onderweg blijven steken
de passagiers zijn blooteesteld aan honger
en koude. Een personetrein, die in de
sneeuw was blijven steken, werd door een
bende uitgehongerde wolven overvallen.
Slechts met de grootste moeite konden de
pasagiers zich de roofdieren van het lijf
houden.
Ook op de Donau is de toestand uiterst
critiek. Twee ijsbrekers, die trachtten een
weg voor het verkeer vrij te maken, zijn
in het ijs blijven steken. Op de Zwarte Zee
ligt het scheepvaartverkeer geheel stil. Se
dert verscheiden dagen zijn geen schepen
meer uit de Roemeensch havens vertrok
ken. Verscheiden malen zijn S.O.S.-seinen
opgevangen, doch het is niet mogelijk de
in nood verkeerende schepen te helpen.
Polen/
Uit alle deelen van Polen komen berich
ten binnen over groote koude en hevige
vorst. In Suwalki wees de thermometer
30 gr., in Warschau 26 graden Celsius
vorst aan.
Rusland.
Tengevolge van de buitengewone koude
in Rulsand zijn in zestien steden alle scho
len gesloten. Het geheele. verkeer heeft ern
stig va nde vorst te lijden en tal van trei
nen arriveeren met groote vertraging. Te
Tsjoljabingsk in West-Siberië daalde de
temperatuur tot 39 graden onder 0. Op
sommige spoorwegen moest het verkeer
ten ge\olge van den zwaren sneeuwval ge
staakt worden.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Ernstige botsing in Dresden. Negen doo-
den, elf gewonden. (2e blad).
Do reeds binnengekomen uitslagen der
lersche verkiezingen wijzen op een over
winning van de Valera. (2e blad).
Hoover betoogt, dat men moet terug-
keeren tot den gouden standaard. (2e blad).
BINNENLAND.
Gasbuis te A'dam door de vorst gespron
gen. Drie dooden. (1ste pag.).
Groote brand te Tilburg. (Gem. Bor. 3de
blad).
Valsche muntersbende to Rotterdam ge
knipt. (Geui. Ber. 3de blad).
Vijf gewonden bij een mijnontploffing.
(Gem. Ber. 3de blad).
Er is een wijziging van de Winkelslui
tingswet 1930 voorbereid, welke in hoofd
zaak een verruiming beoogt van verkoop
mogelijkheid in sommige bedrijven (con-
sumpticzaken) op Zondag. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Zesdaagsche te Brussel. (3de en 1ste
blad).
Diverse wedstrijden op de schaats. (3de
en 1ste blad).
BINNENLAND
NAAR RUIMERE VERKOOPS
MOGELIJKHEID?
Wijziging der Winkelsluitings
wet wordt spoedig ingediend.
Resultaat van officieel on
derzoek.
De minister van Economische Zaken en
Arbeid, mr. T. J. Verschuur, heeft in ant
woord op schriftelijke vragen van mr. J. A.
G. M. van He.lcnbcrg Hubar, lid van de
Tweede Kamer, medegedeeld, dat het door
hem ingestelde onderzoek naar de werking
der Winkelsluitingswet thans is beëindigd.
De overweging van de resultaten van het
gehouden onderzoek heeft er toe geleid, dat
een wijziging van de Winkelsluitingswet
1930 is voorbereid, welke in hoofdzaak een
verruiming beoogt van verkoopmogelijk
heid in sommige bedrijven (consumptieza
ken) op Zondag.
Het desbetreffend ontwerp van wet zal,
naar de minister vertrouwt, binnenkort bij
do Staten-Generaal kunnen worden inge
diend.
LOONSVERLAGING SPOORWEG
PERSONEEL.
Standpunt „St. Raphael".
Woensdag 25 Januari vergaderde het
Hoofd- en de Afdeclingsbesturen van den
Ned. R. K. Bond van Spoor- en Tramweg
personeel „St. Raphael" te Utrecht ter be
paling van zijn standpunt ten aanzien van
do voorloopige overeenkomst tusschen de
Directie en den Pcisoneelraad der N.S. be
treffende de aanhangige loonsverlaging
voor het spoorwegpersoneel der N.S.
Na een uitvoerige uiteenzetting door den
voorzitter J. Hellemons die het advies van
het Hoofdbestuur, aanvaarding van de
overeenkomst, verdedigde en nadat 21 af
delingsbesturen het woord gevoerd had
den, bleek bij de stemming, dat, behalve de
afdeelingen Rotterdam, Gouda, Kerkrade-
R. en Alkmaar, alle overige afdeelingen
zich voor het voorstel verklaarden.
