24ste Jaargang
DINSDAG 17 JANUARI 1933
No. 7408
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ZONDAGSBLAD
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BINNENLAND
3)e£cidóelie(£ou/&wit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaa'
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné s ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaaL bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent. met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelmgen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden waarin b*.
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V „Beter dan thans"?
Heb centrale comité van de Anti-revolu
tionaire Partij heeft aan de deputatenver-
gadering een voorstel tot wijziging van het
Program van Beginselen aangeboden.
In de sociale paragraaf daarvan lezen
we:
In het eerste lid van art. 19 (nieuw
art. 17), luidende:
„Verwerpende de leer van den klas
senstrijd erkent zij de noodzakelijkheid,
om ook door middel van onze wetge
ving, beter dan thans, er toe
mede te werken, dat de verhouding
tusschen de verschillende maatschap
pelijke standen zooveel doenlijk beant
woorde aan de beginselen van Gods
Woord5'
wordt voorgesteld de gespatieerde
woorden te laten vervallen-
Het centrale comité acht 't dus niet noo-
dig, dat de wetgeving „beter dan thans"
er toe medewerke. om de verhouding tus
schen de verschillende standen „zooveel
doenlijk'* aan te passen aan de Christelijke
beginselen.
Men schijnt er van overtuigd te zijn, dat
de wetgeving deze taak thans *eeds zoo
goed mogelijk vervult, zoodat de eisch, om
het „beter dan thans" te doen, niet be
hoeft te worden gesteld.
In deze voorgestelde wijziging ligt o.i. uit
gedrukt 'n waardeering voor het streven
van onze sociale wetgeving men acht het
nJ. niet noodig, zich uit te spreken voor
een verbetering van dat streven.
Daarin ligt echter niet de meening op
gesloten dat de sociale toestan*
den zelf, dat de verhoudingen tusschen
de verschil.ende maatschappelijke standen
reeds zooveel doenlijk beantwoorden aan
de beginselen van Gods Woord. Dèt mag
men er natuurlijk niet in lezenWant 't is
er nog ver van verwijderd.... En op de De-
putatenvergadering der Anti-revolutionaire
partij op 25 April a.s. zal vertrouwen
we wel heel duidelijk gezegd worden,
dat, al moge de wetgeving doen wat m o-
m e n t e e 1 mogelijk is, om de sociale ver
houdingen te verbeteren, deze verhoudin
gen zelf zéker nog niet beantwoorden aan
de christelijke idealen en de christelijke
eischen! En óók, dat van de wetgeving in
deze zeker nog veel moet worden verwacht
en v£
Men veroorlooft zich alles.
We ontleenen dan een ontboezeming van
den heer Kleerekoper in het „Volk'':
Onze minister van Defensie is Ka
tholiek. Niet ambtshalve (zóóver zijn
we nog niet), maar omdat Oorlog en
Marine in één departement zijn ver-
eenigd.
Aangezien dus dé Minister onvermij
delijk ten aanzien van de bewapening
te land of ter zee een leek moet zijn,
heeft men, uit overwegingen van even
wichtigheid, een hooger bewindsman
genomen, die van geen van beide ver
stand heeft. En zoodra bekwaamheid
bij een benoeming geen rol meer
speelt, indien niet reeds daarvóór, ge
nieten automatisch Katholieken de
voorkeur".
Zouden er nog Katholieken zijn, die zulk
een smalend geschrijf verdragen, gewillig
en goedzakkig accepteeren?
't Is al ergerlijk genoeg, dat men dit in
zekere niet-katholieke kringen kan „genie
ten''!
Weekabonné'8, die geabonneerd zijn op
het Zindagsülad, worden er aan herin
nerd, dat dit vanaf heden ad 50 cent
betaald moet worden.
DE ADMINISTRATIE.
DE KWESTIE VAN DE 40-UREN-
WEEK
TWEE NEDERLANDERS SPREKEN TE
GENèVE.
Mr. Cort v. d. Linden en prof. Aalberse.
Gisteren zijn op de voorbereidende con
ferentie te Genève inzake den arbeidstijd
de algemeene beschouwingen voortgezet,
waarbij ook twee Nederlandsche gede ©-
geerden, eerst de Neder'.andsche werk
geversvertegenwoordiger, Cort van der
Linden, en daarna de regeeringsgedele-
geerde, prof. Aalberse, het woord gevoerd
hebben.
Mr. Cort v. d. Linden heeft zich, aldus
bericht de Geneefsche correspondent van
de „Msb.", evenals de andere werkgevers
gedelegeerden, tegen de verkorting van den
arbeidstijd uitgesproken.
Het verlangen der arbeidersgroep, dat de
loonen niet zouden ver.aagd worden, beant
woorde mr. Cort van der Linden met de uit
drukkelijke verklaring, dat de werkgevers
slechts op grond van de harde practische
noodzakelijkheid somtijds tot loonsvermin
dering moeten overgaan, wanneer anders
de voortbrengingskosten der goederen te
hoog zijn om de goederen te kunnen ver-
koopen.
Mr. Cort van der Linden achtte het zijn
plicht, erop te wijzen, dat een wet ter in
voering van de 40-urige werkweek in vele
geval en tot onvermijdelijk gevolg zal heb
ben de vermindering van de loonen.
Spreker noodigde de arbeidersgedele
geerden uit, de werkelijkheid onder het oog
te zien.
Wanneer zij de loonen van hen, die thans
nog 48 uren werken, op dezelfde hoogte
willen handhaven, moeten zij tegenstanders
van een 40-urige werkweek zijn.
Indien zij echter voorstanders van 'n wet
tot invoering der 40-urige werkweek zijn,
moeten zij de arbeiders loyaal aansporen
in een loonsvermindering toe te stemmen.
Tenslotte vroeg Cort van der Linden wat
het nut van deze discussie kan zijn.
Van 't eerste oogenblik af bleek reeds,
dat deze discussie tot niets anders kan lei
den dan tot meer ongerustheid en moeilijk
heden.
Iedereen moet inzien, dat er niet de min
ste kans bestaat op de toi stand koming
van een conventie, waar Amerika en Sovjet-
Rusland zich buiten de conferentie hebben
gehouden, Engeland en Japan reeds ver
klaard hebben, niet te willen meedoen en
andere regeeringen, die zich voorstanders
noemen haar ratificatie afhankelijk maken
van onmogelijk te verwezenlijken voorwaar
den, zooals de ratificatie door alle andere
staten.
Is het dan niet veel eerlijker, vroeg mr.
Cort van der Linden, te erkennen, dat er
niet de minste kans op de tof stand koming
eener conventie is en de pogingen tot be
strijding van de werkloosheid te concen-
treeren op een ander gebied, dat buiten
dat der internationale arbeidsorganisatie
ligt en waarvan de ware geneesmiddelen,
zooals de regeling van het schuldenvraag-
stuk, de verbetering van het gebruik van
het goud en de opheffing der handelsbe
lemmeringen zullen moeten komen.
Daaraan zullen de werkgevers met ge
noegen hun medewerking verleenen.
Rede prof. Aalberse.
Gistermiddag was het woord aan prof.
Aalberse, die er aan herinnerde, dat de
conferentie twee vragen te beantwoorden
heeft, ten eerste: kan 'n verkorting van
den arbeidstijd de werkloosheid verminde
ren en ten tweede, hoe kan men aan de ver
schillende bezwaren tegen een verkorting
van den arbeidstijd tegemoet komen.
Prof. Aalberse verklaarde het eens te zijn
met den Zwitserschen regeerings gedele
geerde, dat de conferentie verplicht is, het
vraagstuk in bijzonderheden te bestudee-
ren en.te onderzoeken of het mogelijk zal
zijn, de practische moeilijkheden te onder
vangen.
In Nederland hebben de hooge raad van
arbeid en het ministerie van arbeid reeds
besloten, een onderzoek in te stellen, of de
invoer van de 40-urige arbeidsweek inder
daad tot een vermindering der werkloos
heid zou kunnen leiden.
Prof. Aa.berse hoopt dat dit onderzoek
reeds beëindigd zal zijn, als de internatio
nale arbeidsconferentie in Juni zal bijeen
komen om deze kwestie verder te behan
delen. Trouwens ook internationaal wordt
reeds een onderzoek van soortgelijken aard
ingesteld door de uitwisseling van gege
vens.
Prof. Aalberse zeide, dat dus in ieder
geval deze voorbereidende conferentie zich
nog niet tegen de 40-urige-arbeidsweek zal
kunnen uitspreken. Zelfs wanneer men per
soonlijk zou gelooven dat onoverkomelijke
moeilijkheden de verwezenlijking eener con
ventie in den weg staan, is het de plicht
der gede egeerden tot. een grondig onder
zoek der aangelegenheid mede te werken
en den uitslag van deze studie af te wach
ten.
Bovendien heeft de conferentie tegenover
de 30 millioen werkloozen die met onge
duld de resultaten der conferentie afwach
ten, den plicht tot ernstige bespreking van
de voorgestelde maatrege en ter leniging
der werkloosheid ovei te gaan.
Prof. Aalberse erkent dat wat hem per
soonlijk betreft zulke ernstige moeilijk
heden in de conferentie naar voren zijn ge
bracht dat hij nog geen uitweg uit de moei
lijkheden ziet maar hij meent, dat hij an
derzijds evenmin uit het oog mag verliezen,
welke enorme moei ijkheden de tegenwoor
dige werkloosheid veroorzaakt, waardoor
ieder middel, dat verbetering zou kunnen
brengen, het recht heeft, ernstig in over
weging te worden genomen.
Alleen wanneer door een grondig onder
zoek zou zijn aangetoond, dat de toepassing
der 40-urige arbeidsweek uit economische
en technische gronden niet een verminde
ring der werkloosheid tengevolge zou heb
ben eerst dan mag men zich tegen een con
ventie uitspreken.
Prof. Aalberse zal daarom het resultaat
van de ondernomen studie afwachten, al
vorens een definitief oordeel voor of tegen
sluiting eener conventie te verkondigen.
GLIJDENDE PACHT.
EEN PRIJZENSWAARDIG VOORBEELD
Onder bovenstaande opschriften schrijft
Deken Adr. Hollenberg uit Purmerend vol
gend artikel in de T ij d
In het laatst verschenen nummer van de
R. K. Boerenstand komt (op bl. 535) onder
den titel „Mobiele pacht voor landerijen
op het Kampereiland" een m.i. uiterst be
langrijk en verheugend bericht voor n.l. dat
het gemeentebestuur van Kampen 21 boe
renerven, eigendom der stad, bij wijze van
proef voor 4 jaar gaat verpachten „op melk-
PriJs"
En vooral de motiveering is merkwaardig.
Want waarom gaat Kampen aldus te werk?
Terwijl anders voor de erven èn de huur-
tij-d èn de jaarlijksche pachtsom tegelijk
I werden vastgesteld gaat de gemeente
i het nu probeeren met de glijdende huur
schaal. Onj wille van de pachters? Neen,'
althans niet op de eerste plaats. Neen,
Imaar om wille der gemeente zelve. Letter
lijk staat er aldus te lezen: „op de gewone
pachtwijze n.l. bij vaststelling van onver
antwoordelijke pachtprijzen voor don 4-ja-
rigen huurtijd tegelijk zou de gemeente in
zeer onvoordeelige conditie komen. Uit
sluitend de pachters zouden van elke prijs-
verbetering der Landbouwproducten de
voordeelen trekken; een toestand, dien zij
èn onbillijk èn voor de gemeentefinanciëa
te nadeelig achten".
Bravo! dien kant moet het heen! Dat
ook de verpachters, de eigenaars, gaan in
zien, dat de glijdende huurschaal in het
belang van beide partijen is, zeker op den
Langen duur.
Niemand kan natuurlijk voorspellen of de
proef in Kampen zal bevallen. We hopen
het van harte. En dat vele eigenaars met
groot vertrouwen ook een proef gaan ne
men!
We zeggen met opzet oen proef. Het
gaat niet aan om overhaast het systeem
in te voeren. En het woord „canon" (vaste
regel) moet niet al te veel afschrikken. Het
is niet de bedoeling dat die canon (op
melk-, of kaas- of boterprijs) voor den éér
sten keer definitief en onveranderlijk
wordt vastgesteld. Het is misschien beter,
alsook aan te raden, dien canon de eereto
maal voor een paar jaar te bepalen.
En als die canon na dien proeftijd blijkt
veranderd te moeten worden? Is dat dan
geen bewijs dat het heele systeem niet
deugt? Volstrekt niet; het is alleen een
bewijs, dat men de regels den eersten keer
hier niet juist en scherp genoeg heeft toe
gepast; wat voor zoo'n nieuwigheid geen
wonder is. In de toepassing heeft de glij
dende huurschaal vele variaties.
Om een voorbeeld te geven: men heeft
afgesproken te verhuren op kaasprijs n.l.
naar den gemiddelden hoogsten kaasprij3
van Alkmaar, Hoorn, Purmerend, Bodegra
ven, Gouda of welke andere marktplaats
ook of van meerdere te zamen.
Maar dien hoogsten kaasprijs kan men
op verschillende manieren berekenen. De
éénvoudigste manier is: tel de 52 hoogste
weeknoteeringen op, deel die door 52, dan
is de uitkomst de gemiddelde hoogste prijs.
Maar men kan het ook anders willen
doen, steunend op deze overweging: de op
de eerste manier berekende prijs is al licht
te hoog, omdat de hoogste kaasprijzen ge
woonlijk voorkomen in de maanden van de
minste kaasproductie en omgekeerd de
lagere prijzen in de Mei- en Juni-maand:
den tijd der grootste productie. IXaarom
wil men liever aldus te werk gaan: van
iederen marktdag wordt de geheele op
brengst in geld genomen van de aange
voerde kaas, berekend naar don hoogsten
prijs van dien dag, b.v. 100000 K.G. k 23
per 100 pond 46000; aan het einde van
het jaar deelt men die 52 opbrengsten door
den geheelen jaaraanvoer en aldus bekomt
men den werkelijken gemiddelden hoog
sten prijs.
Met den melkprijs eveneens. Veronder
stel: er i6 afgesproken, dat tot basis zal
dienen de melkprijs van een bcjxaalde melk
fabriek of van een drietal goedingerichto
fabrieken uit den omtrek, dan kan menden
melkprijs op de eenvoudigste wijze bere
kenen door van alle 52 of 26 of 13 enz.
nibbetalingen de hoogste of de gemiddelde
noteeringen op te tellen en dat te deelen
door 52, of 26, of 13, naargelang de uitbe
talingen wekelijks plaats hebben of om de
2 of 4 weken enz.
Maar juister zou het zijn ofschoon
heel wat omslachtiger als men van de
52 (of 26 enz.) uitbetalingen het geheele
bedrag noteerde en optelde en aan het
einde van het bedjijfsjaar dat geheele to
taal deelde door het geheele aantal liters
(of kilogrammen) geleverde melk.
Hoofdzaak blijft altijd: dat men steeds
bij de vaststelling der pachtsom dezelfde
methode volgt als indertijd bij het bepalea
vaar den canon.
Zoo ziet men wel, dat de glijdende huur
schaal geen eenvorming stelsel is, maar
vele variaties toelaat, waaruit men datgene
kan kiezen, wat naar omstandigheden het
meest gewenschte lijkt.
We spreken den vurigen wensch uit dat
vooral vele kerkelijke besturen met de glij
dende huurschaal een ernstige en welover
wogen proef zullen nemen.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
VORST OF DOOI
De veranderingen in don weerstoestand
m verschillende deelen van Europa, die in
verhand staan met en invloed kunnen uit
oefenen op de vorst in ons land, zijn in de
laatste dagen nogal belangrijk geweest
maar zij waren ook van dien aard, dat de
verwachtingen, die in verschillende landen
om ons heen door de officieele weer-
diensten werden uitgesproken, eenigszins
uiteenloopend waren. Het zal daarom goed
zijn een en ander nog eens na te gaan en
te zien of daaraan een of andere verwach
ting zou kunnen worden vastgeknoopt.
Reeds in de vorige beschouwing heb ik
den toestand als min of meer onzeker aan
gegeven maar menige lezer zal, toen het
plotseling begon te vriezen (in den avond
van Vrijdag), hebben gedacht: de me
teoroloog heeft het mis gehad.
Toch was dit niet zoo mis als het scheen.
Het gaat er toch maar om, dat de grens
tusschen het gebied van vorst over het
Vasteland van Europa en het dooigebied
ten Westen daarvan dicht langs ons land
loopt en dat dus een geringe verplaatsing
naar het Westen of naar het Oosten vorst
of dooi ten gevolge zou hebben. Dat geldt
natuurlijk nog het meest voor het Westen
van het land, terwijl voor het Oosten en
Zuid-Oosten de kansen op vorst tamelijk
zoker waren en nu nog groot zijn. In het
algemeen was echter gisteren do vorst in
Midden-Europa af-, in Noord-Europa toe
genomen. Dit laatste feit is weer van veel
beteebenis omdat nu de luchtdruk over
Noord-Europa stijgt en daardoor de toe-
strooming van koude lucht uit het binnen
land bevorderd wordt. Temeer is dit het
geval omdat over de Middellandsche Zee
de luchtdruk daalt, waardoor de Ooste
lijke luchtstroom eerder versterkt zal wor
den.
Dat het echter in West-Europa met de
vorstkansen nogal wankel stond kon men
al dadelijk afleiden uit de sterke daling
van den barometer sedert Zaterdag, die een
gevolg was van de ontwikkeling van een
secundair depressiegebied over Ierland en
omgeving, dat N.-D.-lijk optrok maar daar
na weer in beteekenis afnam. Niet onwaar
schijnlijk is, dat deze storing, die tot een
algemeen optredende bewolking heeft ge
leid, zich herhalen zal en misschien aan
leiding zal geven tot sneeuw.
Veel beteekenis kan gehecht worden aan
de mededeoling, dat uit het hooge Noorden
een zeer koude luchtstroom doordringt
naar Z.-W.-Europa maar de uitwerking
daarvan kan zich nog wel even laten wach
ten.
Voor zooverre de toestand nu goed te
overzien is zou men kunnen verwachten,
dat do temperatuur ©en of twee dagen
dicht bij het vriespunt zal blijven en dat
daarna de vorst weer wat zal toenemen. In
elk geval kunnen wij er wel op rekenen,
dat het vorstgebied over het Vasteland van
Europa nog eenigen tijd kan standhouden
en dat wij daardoor de kans hebben daarin
weer te worden opgenomen, zcodra de sto
rende invloeden in het Westen afnemen.
BUITENLAND.
Prof. Aalberse over de 40-urlge werk
week. (Ie blad).
De afkondiging van het H. Jaar. (2e blad)
Weer Rijksdagontbinding binnenkort?
(2e blad).
Protest van den pauselijken nuntius te
gen den doop volgens orthodoxe ritus van
prinses Marie Louise van Bulgarije. (2©
blad).
BINNENLAND.
De opbrengst der Rijksmiddelen. (1ste
blad).
RIJKSMIDDELEN.
IN DECEMBER TJ'JIM 9*/, MILLIOEN
MINDER DAN VORIG JAAR.
De opbrengst der Rijksmiddelen over
December 1932 bedroeg 33.568.428 tegen
43.184.506 in December 1931. Zij brachten
dus in de afgeloopen periode 9'/s minder op.
Vergeleken bij 1/12 van de raming, groot
34.850.714, is hier een vermindering van
ruim een millioen te constateeren.
De opbrengst over het jaar 1932 bedroeg
400.525.439 tegen 452.799.712 in 1931.
Een nadeelig verschil dus van ruim 62
millioen.
De inkomsten ten bate van het „Lee-
ningfonds 1914" bedroegen over December
5.356.981 te~-n 5.255.219 in November.
Opbrengst over het jaar 1032 59.180.027.
De inkomsten ten bate van het „Gemeen
tefonds" beliepen in December 8.752.927
tegen 8.687.285 in de voorafgaande maand.
Do jaaropbrengst was 83.991.530.
Dc inkomsten van het „Wegenfonds''
waren in Dec. 581.023 tegen 712.111 in
Nov. De opbrengst over het geheele jaar
bedroeg 19.809.435.
UIT DE TWENTSCHE TEXTIEL-
Verdere loonsverlaging aan verschillende
fabrieken.
De toestand in de textielindustrie on
dergaat weinig verandering. Het blijft nog
steeds slap en tijdelijke werktijdverminde
ring cn loonsverlaging zijn daarvan het ge
volg. Zoo is er bij de Twentsche Texticl-
Maatschappij eon loonsverlaging van 10
pet. aangekondigd, welke direct zou in
gaan om na korten tijd gevolgd te worden
door een nieuwe vermindering van 5 pet.
Door de bemoeiingen van do besturen
van de arbeidersorganisaties „De Een
dracht", „Unitas" en „St. Lambcrtus" heeft
de directie besloten, de eerstgenoemde ver
laging een week op te schorten, ten einde
nader overleg te kunnen plegen, en de
tweede vermindering voorloopig niet toe
te passen.
Ook gelukte het den besturen, een aan
gekondigde loonsverlaging van 10 pet. aan
de Textielfabriek Bato te doen verande
ren in een van 5 pet.
Voorloopig geen visch meer door
stoomtrawlers te IJmuiden aangevoerd.
Er is nog steeds geen verandering geko
men in het conflict bij het visscherij'bedrijf
te IJmuiden. De geheele trawlcrvloot is
thans in de haven teruggekeerd. De Ladin
gen van do laatste stoomtrawlers, welke
van ©en Noordzeercis binnenkwamen, zul
len heden worden verkocht. Nè heden zal
dus voorloopig geen visch, door stoomtraw
lers aangevoerd, te IJmuiden aan dc markt
komen, uitgezonderd die van de „Irene",
waarvan de reed er ij dc eischen van den
bond heeft ingewilligd. De handelaren wei-
geron evenwel de door dit schip aan te voe
ren visch te koopen. In de komende dagen
worden groote hoeveelheden verscho viach
vanuit Deensche havens verwacht.
Door do verecniging van reeders van vi*>-
schersvaartuigen te IJmuiden is aan allo
opvarenden van do IJmuider Stoomtrawler-
vloot oen rondschrijven verzonden, waarin
andermaal de voorwaarden worden meege
deeld waarop het werk kan worden hervat,
„Msbd."
