24ste Jaargang
MAANDAG 2 JANUARI 1933
No. 7395
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling:
jVoor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oeD per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent. met
Ueillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelmgen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogst# 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit DRIE
Iaden.
ONZE BISSCHOP OVER DE
GRAAL.
Van 27 tot 30 December is in het Se-
i narie Hageveld een cursus gehouden
a or ingewijde Graalleidsters, waaraan
•1D personen hebben deelgenomen.
Z. H. Exc. Mgr. Aengenent heeft zelf
«azen cursus geopend met een rede,
waarvan de „Msb." een verslag geeft.
Monseigneur wilde wijzen op drie be-
1 ïgrijke punten.
Allereerst, aldus Monseigneur, moet
gj bij de uitoefening van uw leeken-
lostolaat onder de meisjes en jonge
a ouwen steeds bedenken, dat zelfheili-
i ng voorop moet gaan. Gij kunt de aan
utv zorgen toevertrouwden niet brengen
t>t heiligheid, als gij er niet voortdu-
und naar streeft cm zelf in heiligheid
tie te nemen. Liefde tot Jesus en Zijn
I eilige Moeder Maria kunt gij haar niet
i storten, als gij niet tracht in uzelven
de liefde steeds te vermeerderen. Liefde
tot onthechting aan het aardsche en tot
het beoefenen van verstervingen kunt
haar niet leeren, als gij zelf niet door
uw daden het voorbeeld geeft. Liefde
tot de Kerk en volgzaamheid aan de
voorschriften van liet kerkelijk gezag
kunt gij bij haar alleen verwachten, als
zq in u een voorbeeld zien. Eerbied vcor
de priesters zult gij alleen kunnen aan-
kweeken, als gij zelf haar in dien eer
bied voorgaat.
In de tweede plaats is noodig eenheid
van geest. St. Paulus vermaande reeds
in zijn tijd de beoefenaars van het lee-
kenapostolaat om vóór alles te bewaren
de eenheid van geest. Voor den bloei
van de Graalbeweging in diezelfde een
heid, waarop St. Paulus wijst, noodza
kelijk. Door die eenheid zijt gij sterk.
En daarom juich ik het zoozeer toe, dat
gij juist deze cursussen, die door het
bestuur der Graalbeweging georgani
seerd worden, komt volgen.
Daarom vraag ik u, dat gij ook ande
ren, die aan de jeugdbeweging der vrou
welijke jeugd in ons Bisdom willen me
dewerken, er toe brengt om juist deze
cursussen te volgen en dus de eenheid
van geest in onze vrouwelijke jeugdbe
weging te versterken. Want alleen de
geest van de Graal is de geest, die
door den Opperherder van dit Diocees
voor dc vrouwelijke jeugdbeweging ge
wild wordt.
En ten derde is noodig: nauwe samen
werking met de parochie-geestelijkheid.
Immers het leekenapostolaat is volgens
Paus Pius XI, „de stelselmatig georgani
seerde samenwerking der leeken met dc
priesters in innige aansluiting aan den
Bisschop".
Daarom verheugt het mij zoo zeer,
telkenmale te vernemen, hoe innig die
samenwerking in Ons Bisdom tusschen
priesters en Graalleiding is. Zulks is een
waarborg voor den steeds toenemenden
bloei dezer beweging. En de ervaring
iheeft mij dan ook reeds geleerd, dat,
waar die samenwerking het innigst is,
ook de bloei der beweging het grootst is.
Streeft er dus naar, die samenwerking
voortdurend inniger to maken. Ook do
priesters van hun kant, zullen u gaarne
hun krachtige medewerking verleenen,
omdat zij weten, dat zij daardoor han
delen in den geest van hun Bisschop.
Ik heb zoo juist onder het Lof God
vurig gebeden om Zijn zegen over dezen
cursus. Wij mogen dus vast vertrouwen,
dat van deze studiedagen een nieuwe
krachtige stoot zal uitgaan van den
groei der Graalbeweging, die mij zoo
dierbaar is, die mijn volle sympathie
bezit, ja waarvoor mijn sympathie met
den dag als het ware grooter wordt om
de heerlijke resultaten die door haar
worden bereikt en waarom het mij dan
ook een vreugde is om persoonlijk als
directeur de leiding in handen te hou
den.
RADICALISME.
een vergadering van den R. K. Volks-
b?n<1, afd. Amsterdam, heeft de geest, ad-
^e"ri rcct-or Bots, een rede gehouden over
Jr^i^lisme'', waaraan wij hier het vol-
^jdsh'> °a^een€n °^n verslag in de
l De aenschen zijn het wachten moe en
CIf °ntwaart men een groote prikkel-
arheid, de critiek wordt feller, er
eiscni bitterheid, er groeit drang naar
radicalisme. Die sfeer vindt men overal te
rug, op politiek, sociaal en kerkelijk ter
rein; ook bij ons Katholieken, of is er wel
één groep dit jaar van verschillende zijden
zoo fel bestookt als juist de geestelijkheid.
O, het klinkt zoo aanlokkelijk voor de
verslagen menschheid van dezen tijd, als
het radicalisme toont, hoe eenvoudig met
z ij n middelen de oplossing is te vinden
van den huidigen toestand.
We weten, aldus spreker, het beperkt
zich volstrekt niet tot onze katholieke be
volkingsgroep alleen, met name onder de
socialisten heeft de radicale groep zich da
nig geroerd. Hun leuze is bekend: het so
cialisme nu! Zoo kent men ze ook bij ons:
het solidarisme nu! De fout is, dat onze
radicalen heil verwachten van den uiterlij-
ken materieelen ombouw van de maat
schappij, maar zij verliezen daarbij uit het
oog, dat die herstelde maatschappijvorm
een geestelijke rijpheid vordert. De vrees is
niet ongegrond dat hierdoor hun radicalis
me op een mislukking zal uitloopen en
daarmee kapot maakt, wat is opgebouwd.
Het is opmerkelijk, dat het radicalisme
voor een goed deel niet wordt voorgestaan
door hen, die aan den opbouw tot nu toe
hebben meegewerkt, maar voornamelijk
door zulken, wier eenige aandeel tot nu toe
geweest iscritiek. Men ontmoet ze, die
beweren, dat we noodig hebben op econo
misch terrein het Russische communisme
en dat we dan later wel eens praten over
de belangen van den godsdienst. In plaats
van Christus' devies: Zoekt eerst het rijk
Gods, keert men in dit geval de feiten om.
Een dergelijke mentaliteit ontmoet men
ook in verschillende publicaties van radi
cale zijden Het is toch een algemeen ver
schijnsel. dat diezelfde groepen, die maat
schappelijk onmiddellijk radicale hervor
ming voorstaan in hun periodieken en pu
blicaties zoo rauw, soms op Tribune-ach-
tige wijze uitvallen tegen personen, vormen
en gebruiken en instellingen der Kerk of
der Katholieken. Natuurlijk kan men heel
braaf onderscheid maken en zeggen, dat
die personen of instellingen de Kerk tot
een abstract idéé of een embleem aan den
muur, terwijl de levende Kerk, zooals zij
zich beweegt onder ons, verachtelijk wordt
gemaakt en neergehaald. Het is niet moge
lijk, dat zij, die zich van dergelijke voor
lichting geregeld bedienen, nog vertrou
wen zullen bewaren in de Kerk en Haar
leiding.
Niet zonder bedenking ook uit zielsbe
lang is dergelijke radicale strooming. Spre
ker haald daarom aan de slotzinnen van
Paus Pius XI uit Quadragsimo Anno: la
ten allen er naar streven, onder leiding en
de leering van de Kerk, tot de geestelijke
vernieuwing der maatschappij het hunue
bij te dragen, overeenkomstig ieders talen
ten, krachten en maatschappelijke positie
en laten zij daarbij niet zich zelf of hun
eigen belangen zoeken, maar de belangen
van Jesus Christus; noch hun eigen mee
ning tegen eiken prijs willen doordrijven,
maar ook de beste plannen bereidwillig
prijsgeven, als het hoogere gemeenschappe
lijk belang dit mocht vorderen: opdat in al
les en boven 'les Christus regeere, Chris
tus hecrsche, aan Wien alle eer en glorie
toekomt in eeuwigheid".
't Is niet onze bedoeling, 'n commentaar
te geven bij het verslag dezer rede, waar
in meerdere kernachtige opmerkingen wor
den gemaakt.
Alleen onderstreepen wij gaarne dit en
brengen het in ons eerste nummer van het
nieuwe jaar onder aller aandacht: wij
moeten „ook de beste plannen be
reidwillig prijsgeven als het
liooger gemeenschappelijk be
lang dit mocht vordere n".
SPAANSCHE
KERKVERVOLGING.
IN DE NIEUWE PERIODE.
Na het verbranden van kerken en kloos
ters is in Spanje een kerkvervolging van
anderen aard gevolgd, niet minder bitter
maar meer geniepig.
In de „Tijd" schrijft dr. B. W. Speekman
S.J. over de nieuwe periode.
Er is een lastercampagne begonnen te
gen kardinalen en bisschoppen.
Li Spanje heeft men tegenwoordig een
begrip van laicisme, dat in andere landen
eenvoudig belachelijk genoemd zou wor
den.
Zoo heeft b.v. de gouverneur van Zamo-
ra (in N.-W. Spanje) een boete van 2500
peseta-s opgelegd aan ieder der raadsleden
van Toro, die bij de stemming over bet
budget dier plaats gestemd hadden vóór
een toelage aan twee katholieke inrichtin
gen van onderwijs. Het was met meerder
heid van stemmen gebeurd! De gemeente
raad van Alicante heeft oen boete gesteld
van 35 tot 50 pesetas, al naar den stand
van den winkel, op het sluiten der zaak
op katholieke feestdagen.
In Cuéllar (bij Segovia) was door een
overheidspersoon een aanklacht ingediend
tegen een priester. De zaak kwam voor bet
gerecht. De aanklager moest bekennen,
dat hij persoonlijk niets gehoord had; ook
kon hij zich de bijzonderheden niet herin
neren. Een en twintig getuigen traden op,
allen ten gunste van den aangeklaagde.
De aanklacht werd nu ingetrokken en a!s
gevolg van die valsche aanklacht werd een
boet opgelegd aanden priester.
Een officieele mededecling (letterlijk
vertaald) uit de plaats Villanueva de la
Reina do. 5 Dec. 1932: „Het gemeentebe
stuur dezer stad, bijeen in gewone vergade
ring den 3en dezer, besloot eenstemmig het
luiden der klokken in den toren der kerk
en der overige kapellen te verbieden. Op
dezelfde wijze besloot het volstrekt te ver
bieden: alle soorten van godsdienstige
uitingen op den openbaren weg, alsook dat
de priesters zich verloonen bekleed met
gewaden of teekenen van den katholieken
gods-dienst; ten laatste besloot het, dat
niet mag toegestaan worden het plaatsen
van stellages op den openbaren weg, om
daarop de lijkkisten te plaatsen, terwijl
men de kerkelijke gebeden zingt".
Verder verhaalt de schrijver van aller
lei maatregelen tegen het katholieke on
derwijs en katholieke inspecteurs, leeraien
en onderwijzers.
In het oude princessenhospitaal te Ma
drid belet men den zieken het ontvangen
der H.H. Sacramenten, wat een maand ge
leden nog mocht gebeuren, als de zieke er
in een door hem zelf onderteekend briefje
om vroeg, iets wat toch al voor velen hetzij
wegens hun ziekte, hetzij wijl ze niet schrij
ven konden, onmogelijk was.
Is het Spaansche volk zoo anli-cleri-
caal? Volstrekt niet. Heel Spanje door is
het feest der Onbev! kte Ontvangenis van
Maria met bizbnderen luister gevierd. Het
volk ten plattelande is over het gelioel
godsdienstig. Zelfs in de groote steden is
nog veel geloof. In Madrid stierven in de
maand October 963 menschen. Gelijk be
kend is, moet tegenwoordig door den zieke
schriftelijk verklaard worden, dat hij ker
kelijk wil begraven worden. Welnu, slechts
12 hadden dit niet gedaan.
Gelukkig, dat deze diep-treurige kerk
vervolging er de Katholieken toe brengt
zich beter te organiseeren. De katholieke
werkliedenverenigingen nemen zeer toe in
ledental. Ook begint men reeds te werken
voor de nieuwe verkiezingen. Maar daar
tegen staat dat het vrouwenkiesrecht, dat
grondwettelijk vaststaat, nu reeds op aile
manieren door den andere partij wordt te
gengehouden en men allerlei voorwendsels
en redenen zoekt, om het bij de eerstvol
gende verkiezingen nog niet in werking te
Laten treden.
PROF. DR. J. C. KLUYVER
OVERLEDEN.
OUD-HOOGLEERAAR IN DE
WISKUNDE AAN DE LEIDSCHE
UNIVERSITEIT.
In den ouderdom van 72 jaar is Zater
dag hier ter stede overleden prof. dr. J. C.
Kluyver, oud-hoogleeraar in de hoogere
stelkunde, de differentiaal- en integraal
rekening enz. aan de Universiteit alhier.
Jan Cornelis Kluyver werd op 2 Mei 1860
te Koog aan dc Zaan geboren. Na de H.
B. S. te Zaandam bezocht te hebben, werd
hij student aan de Polytechnische School
te Delft, waar hij in 1881 het diploma van
oiviel-ingenieur behaalde.
In hetzelfde jaar nog werd hij leeraar in
wiskunde te Breda. Hij bleef er tien ja
ren en was daarna een jaar in gélijke func
tie te Amsterdam.
In 1892 werd hij benoemd tot hoogleeraar
te Leiden als opvolger van prof; dr. D.
Bier ens de Haan, om onderwijs te geven
in de hoogere stelkunde, de differentiaal-
en integraalrekening, de theorie der func-
tiën en de waarschijnlijkheidsrekening. Hij
aanvaardde het hoogleeraarsambt den 2Sen
September 1892 met een rede, die tot titel
droeg „Beschouwingen over de nieuwere
Den 6den Juli 1S96 werd hij benoemd tob
doctor honoris causa aan dc universiteit te
Groningen en den llden Mei 1897 tot lid
van de Kon. Academie van Wetenschap
pen te Amsterdam.
In den cursus 1908/1909 was hij secre
taris van den academischen senaat der
Universiteit te Leiden en in den daarop-
volgenden cursus rector-magnificus. Als
zoodanig hield hij op den verjaardag der
universiteit, den 8en Februari 1910, een
rede over „De gestadige vervorming dor
wiskunde".
In den loop der jaren verscheen van zijn
hand oa. een werk „Over een minimaal
oppervlak van tweevoudigen samenhang''.
Voorts publiceerde hij verschillende arti
kelen in het „Nieuw archief voor WisKuri-
de", waarvan hij tot 1922 mederedacteur
was, in de verslagen van de Koninklijke
Academie van Wetenschappen en in die
van de Natuur- en Geneeskundige Congres
sen. Ook was hij mede-redacteur van de
„Revue semestrielle des publications ma-
thématiques".
De regeering beloonde zijn verdiensten
door hem te benoemen tot ridder in de
orde van den Nederlandschen Leeuw.
Op 2 Mei 1930 heeft prof. Kluyver zijn
ambt als hoogleeraar neergelegd wegens
het bereiken van den zeventigjarigen leef
tijd.
De begrafenis zal Woensdagnamiddag
om twee uur plaats hebben op de begraaf
plaats aan do Groenesteeg.
OEGSTGEEST.
OUD-BURGEMEESTER
J. G. M. VAN GRIETHUYSEN. t
Een magistraat, die de populariteit niet
zocht, doch ieders hoogachting verwierf.
Op Nieuwjaarsmorgen is 76 jaar oud
overleden de heer J. G. M. Van Griethuy-
sen, oud-burgemeester van deze gemeente.
Wie hem van nabij in zijn werk heeft
mogen gadeslaan, was vervuld met diepe
bewondering voor de steeds groote werk
lust, waarmede hij het ambt van burgemees
ter-secretaris heeft vervuld.
Toen de overledene in de vergadering
van dgn Raad op Dinsdag 17 December 1929
ontslag vroeg als secretaris en tevens me
dedeelde, dat hij aan H. M. de Koningin
had verzooht voor een herbenoeming niet
meer m aanmerking te komen, heerschto
er in do vergadering een droevige stem
ming. In verband met zijn hoogen leeftijd
moest men echter zijn besluit eerbiedigen.
De verschillende redevoeringen bij zijn
afscheid gehouden maakten diepen indruk.
Lang heeft de oud-Burgemeester van zijn
rust echter niet mogen genieten.
De overledene heeft niet alleen een lange
staat van dienst, maar tevens ook een eer
volle.
D' heer Van Gricthuysen werd gebo-
1-cd Sept, in 185G te Tiell en 't Waal. 21
Mei 2883 werd hij benoemd tot gemeente
secretaris en ontvanger van Amerongen.
Op 22 November 1890 verwisselde hij deze
functie voor gemeente-secretaris van Voor
schoten, onder burgemeester Kempcnaer.
Met ingang van 1 Febr. 1893 werd hij
vervolgens benoemd tot burgemeester van
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Nieuwjaarsreceptie bij von Hindenburg.
(2e blad).
De gedeeltelijke mislukking van het vijf
jaren-plan in Rusland. (2e blad).
BINNENLAND.
Statistiek der Rijksfinanciën; opbrengst
van de belastingen. (Iste blad).
De teruggang in de Westlandsche Veilin
gen. (1ste blad).
Spoorwegongeval bij Abcoude. As van
een wagon gebroken. Deze ontspoorde.
(Gem. Ber. 3de blad).
Het Smokkelfront blijft steeds nieuws
leveren: acht Hollandsche auto's in beslag
genomen. (Gem. Ber. 3do blad).
LEIDEN.
Overleden is prof. dr. J. C. Kluyver. (1ste
blad).
OMGEVING.
Overleden is de oud-burgemeester van
Oegstgeest, de heer J. J. M. van Griethuy-
sen. (lsto blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Duitschland in den voetbalkamp tegen
Italië met 3—1 geslagen. (2de blad).
Bleyswijk en Moerkapelle, om met 1 Sept.
1897 benoemd te worden tot gemeente
secretaris alhier.
Hierdoor kon hij weer samen werken mot
zijn vroegeren Burgemeester De Kempe-
naer, die Voorschoten met deze gemeente
verwisseld had.
Toen Burgemeester de Keinpenaer in 1900
overleed, behaagde het H. M. om den heer
Van Gricthuysen als burgemeester to oe-
noemen en zijn installatie op 18 Febr. 1900
viel samen met do ingebruikneming van
het Raadhuis.
Gelijktijdig vond ook zijn benoeming
plaat-s tot burgemeester van Voorhout,
welke functie hij 1 Mei 1920 neerlegde.
Daarnaast bleef hij het secretariaat onzer
gemeente waarnemen om van zijn andere
functies maar niet te sproken, als in kerk
en polderbestuur, enz.
Niet dat de overledene deze functies
zocht. Zijn bekwaamheid en verdiensten,
algemeen erkend gepaard gaande aan
een niet te evenaren arbeidsprestatie
waren het, welke hem als van zelf op ve
lerlei terrein riepen om cr een werkzaam
aandeel in te hebben.
Dc heer Van Griethuysen was niet wat
men noemt „een populair man". Wat hij ook
nimmer heeft gezocht, bewust als hij was,
dat populariteit altijd oen slechte leidsvrou-
we is geweest.
Iets wat meer do diepte der zaken raakt
eerbied en hoogachting heeft hij we
ten te verwerven door allen die hem moch
ten leeren kennen.
Want, om den heer Van Griethuyson juist
te kunnen beoordeelen was noodig, dat
men hem kende.
Door meerderen omgang kreeg men oen
geheel ander oordcel over dezen soberen,
schijnbaar stroeven man.
Diepe eerbied en achting bleef dan nim
mer uit. Dit is gebleken bij dc herdenking
van zijn 25-jarig ambtsjubileum en zijn af
treden in 1929, toen hem door alle lagen
der bevolking een spontane hulde is ge
bracht, waarvan de plaquette en een schil
derstuk in de Raadzaal getuigenissen zijn.
De keer Van Griethuysen heeft de ge
zonde groei der gemeente steeds bevorderd
waarbij het financieel beleid in gepasto
zuinigheid werd geleid, waarvan drie
jaar na zijn aftreden dc vruchten nog wor
den geplukt.
Zijn nagedachtenis zal bij dc inwoners
onzer gemeente in hooge ecre blijven.
De begrafenis zal plaats hebben Woens
dagmiddag te 12 uur op het kerkhof bij het
Groene Kerkje.
