24ste Jaargang
WOENSDAG 28 DECEMBER 1932
No. 7391
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De Werkverschaffing in de Bouwbedrijven
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het (Jeillustreerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Rondom de 40-urenweek
t Xs alleszins redelijk, dat elk middel,
hetwelk de werkloosheid zou kunnen kee-
ren of ook maar eenigermate temperen,
ernstige aandacht opeischt.
Zoo ook het middel van de verkorting
van de arbeidstijd.
Wij wezen er gisteren op, hoe onsym
pathiek is, en ook hoe onverantwoor
delijk, de houding van de Ned. Werkge
vers Vereeniging, die bruut en botweg
zelfs de bestudeering van de al of niet
deugdelijkheid van dit middel wil afwijzen.
Vandaag namen wij kennis van een re
solutie betreffende dit vraagstuk, aange
nomen door het Algemeen Christelijk Ver
bond van Werkgevers te Antwerpen.
Deze resolutie luidt:
„overwegende
dal de ontwikkeling der moderne tech
niek in de bedrijven de eerste toepassing
van een vc*korten arbeidsduur, onder den
vorm der 48-urenweek, heeft mogelijk ge
maakt;
dat bij den verderen normalen vooruit
gang der techniek een nieuwe verminde
ring der arbeidsuren in de toekomst lo
gisch en aanneembaar voorkomt;
aangezien het vraagstuk der verkorting
van den arbeidstijd acuut .is geworden
door her streven de oplossing der heer-
schende wereldcrisis te bevorderen, waar
bij in uitzicht gesteld wordt het lenigen
der werkloosheid door het rationeel ver
deel en, onder de bestaande werkkrachten,
van het huidig aantal werkuren, mits de
tegenwoordige afname der productie be
houden blijft,
aangezien er wenschen opgegaan zijn,
om tot de wettelijke regeling van den
verkorten arbeidsduur te komen;
in overweging nemend de richtsnoeren,
vei vat in de encycliek Rerum Novarum,
welke onder meer in haar opbouwend ge
deelte het vraagstuk van den arbeidsduur
breedvoerig en algemeen beschouwt van
uit verschillende standpunten;
aangezien nochtans door de algemeene
verwal ring op economisch gebied, die aan
leiding heeft gegeven tot het nemen van
maatregelen zooals het optrekken vai»
steeds hoogere tolmuren, het contingen
teeren, waarbij te voegen is de ontredde
ring van het credietwezen in de meeste
landen, cï geen voldoende positieve gege
vens voorhanden zijn om met zekerheid te
kunnen onderzoeken of de rationalisatie
een ve; korting van den arbeidsduur recht
vaardigt en het dus bezwaarlijk zou zijn
zich aan experimenten te wagen, waarvan
men de draagkracht niet kan voorspellen;
is van tneening dat het voorbarig is
do verkol ting van den arbeidsduur langs
wettelijken weg te regelen;
drukt den wensch uit:
de 48-urenweek eerst internationaal te
zien toepassen en langs wettelijken weg
de afschaffing van den fabrieksarbeid der
gehuwde vrouw en zooveel .mogelijk der
vicuwen in het algemeen te zien verwe
zenlijken;
in het streven naar verdere verkorting
van den arbeidsduur denzelfden weg te
zien volgen als bij de instelling der 48-
urènweek, namelijk dat vooreerst de groot
industrie, daartoe het best in staat ge
steld door een degelijke rationalisatie, zou
overgaan tot hare toepassing, hierbij noch
een loonsvermindering, noch een stijging
der prijzen veroorzakend, zoodat dan ge
leidelijk de kleinere bedrijven zullen die
nen te volgen en de wettelijke regeling in
uitzicht gesteld kan worden;
wenscht, dat de studie van het vraag
stuk met ernst aangevat wordt en ziet met
belangstelling uit naar de resultaten, be
reikt in de bedrijven die, als pioniers, den
verkorten arbeidsduur reeds toepassen".
In deze resolutie kunnen drie elemen
ten worden onderscheiden:
Eerstens: de wettelijke regeling van
een verkorten arbeidstijd wordt voorba
rig genoemd. Dit kan o. i. moeilijk wor
den tegengesproken.
Vervolgens: aangedrongen wordt op
meer algemeene internationale toe
passing van de 48-urenweek en interna
tionale afschaffing van den fabrieksarbeid
der gehuwde vrouw. Dit is een wensch,
waarvan men een onmiddellijke ver
wezenlijking hoopt.
Op de derde plaats: een vermindering
van den arbeidstijd in de toekomst
komt voor logisch en aanneembaar te
zijn; de studie van dit vraagstuk dient
met ernst te geschieden. I
l Het standpunt, door genoemde organi- j
DE BEZWAREN DER ORGANISATIES.
Wat kan wel en wat kan niet het etiket werkverschaffing dragen?
Tusschen de werkgevers- en werkne
mersorganisaties in het bouwbedrijf, t.w.
den Patroonsbond voor de Bouwbedrij
ven in Nederland; den Ned. Aannemers-
bond, den Ned. R. K. Bond van Bouw-
patroons, den Algem. Ned. Bouwarbei-
dersbond, den Ned. R. K. Bouwvakarbei
dersbond „St. Joseph", den Ned. Chr.
Bouwarbeidersbond en den Chr. Nat.
Bouwvakarbeidersbond in Nederland, en
de regeering is overleg gaandeover de
werkverschaffingspolitiek, waartegen in
vakkringen zeer ernstige bezwaren be
staan.
Na gepleegd mondeling overleg ten
Departement© van Binnenlandsohe Za
ken hebben de organisaties aan den
Secretaris-Generaal van genoemd Depar
tement hun zienswijze nader uiteen ge
zet in het navolgende schrijven:
„Bij het onderhoud over de werkver
schaffingspolitiek der regeering, dat een
Commissie uit de onderscheidene werk
gevers- en werknemersbonden in het
bouwbedrijf op 15 dezer met u mocht
hebben, verzocht u nog enkele feiten te
willen mededeelen, welke ons betoog
konden illustreeren.
Het zij geoorloofd van de gelegenheid
gebruik te maken en tevens de kern der
zaak nog even te releveeren.
Wanneer onder werkverschaffing mag
worden verstaan, werk maken of bren
gen waar het niet was met als hoofd
doel lediggang tegen te gaan als niet te
onderschatten bijkomstigheid, dat de
maatschappij een contra-praestatie ont
vangt voor hetgeen aan de betrokken
personen wordt betaald of uitgekeerd,
dan bestaat tegen de wijze, waarop de
werkverschaffing zich aanvankelijk uitte,
geen of weinig bedenking; ontginnen
van heide, recht maken van beken e.d.
Het betalen van loonen beneden die
welke gelden in de vakken waaruit de
arbeiders afkomstig zijn, of in de streek
waar de werkverschaffing wordt uitge
voerd, is rationeel.
Daarnaast ligt de werkverruiming,
hetgeen veelal neerkomt op vervroeging
van „normaal" werk, hetwelk toch had
moeten gebeuren: verbreeding van we
gen, bouwrijp maken van gronden be-
hooren er soms toe.
Als derde groep kan worden aange
merkt het normale werk, waarbij ze!fs
niet van vervroeging sprake is, werk,
dat zonder de buitengewone tijdsomstan
digheden op dit oogenblik ook zou zijn
gebeurd.
Tenslotte is er normaal werk, waar de
machine vervangen wordt door hand-
kracht, waardoor meer menschen te werk
gesteld kunnen worden.
Het heeft onzen besturen zeer be
zorgd gemaakt, dat steeds meer werk,
dat als normaal werk moet worden be
schouwd, kunstmatig in den vorm van
werkverschaffing gegoten wordt en aan
de normale markt onttrokken wordt.
De funeste gevolgen voor het geheele
bouwbedrijf blijken o.m. uit de ontstel
lende laatst bekende werkloosheidscij
fers:
aantal waarv. in werk
loden werkl. versch.
(ronde
Alg. Ned. Bouw- cijfers)
arb. Bond 31.200 14.800 3000
R. K. Rouwvak-
arb. Bond
„St. Joseph" 28.887 14.604 2500
Ned. Chr. Bouw-
arb. Bond 13.800 6.436 500
73.887 35.640 6000
Daaruit blijkt, dat in totaal ongeveer
41.640 arbeiders op een totaal van 73.887
in hun bedrijf geen werk meer kunnen
vinden, d.w.z. rond 57 pet., waarbij zij
opgemerkt, dat de cijfers van dit oogen
blik nog ongunstiger zijn en gevoeglijk
op 60 pet. werkloosheid moet worden ge
rekend.
De grondwerkers op wier terrein bij
voorkeur de „werkverschaffings"-o,bjecten
worden gezocht verkeeren in een nog
bedroevender positie, hetgeen blijke uit
de navolgende cijfers:
aantal waarv. in werk-
grondw. werkl. versch.
(ronde
Alg. Ned. Bouw- cijfers)
arb. Bond 6000 4000 1400
R. K. Bouwvak-
arb. Bond
„St. Joseph" 5242 3103 1300
Ned. Chr. Bouw-
arb. Bond 1200 611 250
12442
7714
2950
satie ingenomen, geeft o. i. juist aan het
standpunt, dat men tegenover het vraag
stuk van den verkorten arbeidstijd dient
in te nemen.
Het aantal der grondwerkers, voor wie
op de normale arbeidsmarkt geen plaats
is, is dus volgens de laatstbekende cij
fers te stellen op 10664 of wel 85 pet.
en hoe hoog het cijfer zal zijn op het
oogenblik, dat deze brief tot u gericht
wordt, willen we liever niet schatten.
Vanzelf spreekt, dit de werkloosheid
onder de ondernemers dienovereenkom
stig is.
Onze besturen zijn' er zich van be
wust, dat er omstandigheden .zouden
kunnen zijn, waarin van het bouwbedrijf
een offer kan worden gevraagd, doch
welke rechtsgrond of welk billijkheids
motief zou er kunnen zijn om speciaal
het bouwbedrijf uit te kiezen om de cri
sis in andere bedrijven op te vangen bo
ven de eigen „normale" crisis, waarin
het bouwbedrijf toch ook reeds ver
keert. Waarom kunnen de landarbeiders-
niet in den landbouw tewerk gesteld
worden, bijv. door daar de machines uit
te schakelen, gelijk men zich bijv. kan
indenken voor werklooze visschers, siga
renmakers enzoovoort evenzeer in hun
eigen bedrijf, hetzij met een overheids
bijdrage hetzij op andere wijze?
Een opsomming van het aantal wer
ken, dat wel als „werkverschaffing"
wordt uitgevoerd, doch het in werke
lijkheid niet is, beslaat vele bladzijden.
Praktisch worden zeer vele gemeenten
en provinciën gedwongen om normaal
werk in werkverschaffing uit te voeren,
doordat haar de gelden ontbreken om
werken, welke noodzakelijk zijn, uit te
voeren. Zij ontvangen dan een belang
rijke rijks-bik! ra-ge, welke zij niet kunnen
ontberen, mits.... het werk gedegra
deerd wordt tot werkverschaffing.
Ook al is de gemeente niet gesteld
op de rijksbijdrage. dan worden somtijds
de besluiten tot uitvoering on normale
voorwaarden vernietigd om de gemeen
ten te dwingen totden werkver-
sohaffingsvorm. Getuige het geval Sap-
pemeer.
Onze indruk is. dat het Departement
van Binnenlandsohe aken, in het sim
pele feit, dat het Rijk in de kosten bij
draagt, een motief schijnt te vinden om
de werkverschaffingsvorm als vanzelf-
snrekend aan te nemen. Afgezien van
de princioieele bedenking moet worden
opgemerkt, dat op die manier het heele
bouwbedrijf, voor zoover de Overheid
als principaal optreedt, werkverschaffing
dreigt te worden, aangezien steeds meer
gemeenten afhankelijk van het Rijk wor
den.
Een bijzonder verschijnsel is, dat ook
werken, bij welke uitsluitend geschoolde
bouwvakarbeiders op hun plaats zijn, dus
kunstwerken in zoogenaamde werkverschaf
fing worden uitgevoerd: boerderijen in
Friesland voor de „Drie Provinciën (voor
waarde der Regeering), dito in Groningen,
de sluis in het Zwinderscheve'd en laatste
lijk de zoo juist in den gemeenteraad aan
genomen verbouwing van een openbare
school in Deilen, welke overigens zonder
werkverschafEingssubsidie evenzeer door
gaat of doorgaan moet.
Dit laatste werk kan practisch geen dag
wachten, is dus als „werkverschaffing" vol
komen misplaatst en behoort op de nor
male markt thuis.
Ditzelfde moet worden gezegd van de
bekende zweminrichting „De IJzeren
Vrouw" te 's Hertogenbosch, waarvan zeer
duidelijk en ondersteund door cijfers in
de raadsstukken de urgentie wordt aan
getoond, zoodat het evenmin iets met werk
verschaffing te maken heeft. Dit in afwij
king van hetgeen Z. Exc. de Minister van
Binnenlandsche Zaken daaromtrent in de
Tweede Kamer heeft gezegd.
En wil men recent blijven, dan worde ge
wézen op de dringend noodige begraaf
plaats aan de Linker Maasoever te Rotter-,
dam, waarover reeds acht jaren lang bij de
begrooting is gesproken en waarvoor de
grond reeds vijf jaar geleden werd be
werkt. Is het iets anders met het aanhan
gige plan te Zwolle tot het bouwrijp ma
ken van grond, rioleering, enz., waaraan
dringend behoefte bestaat?
Het is zeer gemakkelijk nog eenige blad
zijden met het geven van voorbeelden door
te gaan, doch als typeering van het ver
schijnsel, als zoodanig, zijn de reeds ge-
gevene naar ons oordeel voldoende.
Zou het algemeen belang het onverbid
delijk voors:! :\jven, dan zou het patronaat
misschien moeten worden opgeofferd, doch
de uitschakeling der ondernemers door de
Ned. Heide Mij. schaadt integendeel het
algemeen belang. Het werk wordt er duur
der door en iedere aannemer zou met „nor
male" arbeidsvoorwaarden zeer gaarne het
werk maken voor den prijs, welke het on
der de leiding der Ned. Heide Mij. kost
met de lagere arbeidsvoorwaardén, ja zelfs
voor een zeer belangrijk percentage lager.
Zou in bepaalde gevallen werkverschaf
fing noodzakelijk zijn, dan verklaren de
aannemers zich bij voorbaat bereid alle
arbeiders te aanvaarden en dezelfde werk
wijze te aanvaarden als onder leiding der
Ned. Heide Mij. Dat zulks geen looze toe
zegging is, bewijst het verleden: Carel
Coenraadpolder en Thomas van Seerath-
polder. (Zie ook de Biesbosch). Verschei
dene gemeenten sturen tegenwoordig den
aannemers de arbeiders toe op toerbeurt
via de Arbeidsbeurs, zoodat men er reeds
aan gewend is.
Zou de Overheid eenig bezwaar zien te-
in de aanneming voor een vaste som, dan
zullen de aannemers evenals de Ned. Heide
Mij. zeker genegen zijn de geen risico
opleverende vergoeding te aanvaarden van
een zeker percentage der kosten.
Uit sociaal oogpunt is bij her-opdraging
der werken aan de natuurlijke onderne
mers bovendien de mogelijkheid aanwezig,
dat de ontevredenheid tengevolge van on
oordeelkundige leiding onder do arbeiders,
die sterk naar hun vroegere leiding terug
verlangen, vermindert.
Door de ontstellende loop der dingen ge
dreven zouden wij de regeering wel zoor
ernstig willen verzoeken een kleine-advies
commissie uit onze organisaties te benoe
men, welke regelmatig met hen, die practisch
de beslissingen nemen, zal nagaan op welke
wijze bepaalde projecten zullen worden
uitgevoerd, hetgeen dus in zich sluit wat
wel en wat niet het etiket werkverschaf
fing zou ontvangen.
Bij voorbaat verklaren wij ons bereid om
in alle opzichten alle belangen, dus niet
uitsluitend of in hoofdzaak die van het
bouwbedrijf, tot hun volle rechten te doeu
komen.
Het algemeen belang zou naar ons oor
deel zeer door inwilliging van ons verzoek
gediend zijn.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
BINNENLAND
EERSTE KAMER
REGELING VAN WERKZAAMHEDEN.
De V o o r z. doet mededeeling van het
besluit der centrale afdeeling om na de
openbare vergadering een groot aantal
wetsontwerpen, zooals gepubliceerd is, in
de afdeelingen te doen onderzoekon.
De heer Slingerberg (V.D.) wijst
erop, dat daarbij ook is het ontwerp tot
wijziging van de psychopathenwet (om
trent beperking ter beschikkingstelling
van de Regeering.) Dit ontwerp is eerst
Donderdag jl. door de Tweede Kamer be
handeld en Vrijdag aan de Eerste Kamer
toegezonden. In de beide Kerstdagen
heeft spr. geen gelegenheid gehad, dit
ontwerp te bestudeeren. Spr. zou willen
verzoeken, hoezeer hij den Epoed waar
deert, dien de voorz. wil betrachten, dit
ontwerp van de lijst af te voeren.
De Voorz. antwoordt, dat de Regee
ring op spoedige behandeling heeft aan
gedrongen. Indien de Kamer geen uitvoe
rig afdeelingsverslag uitbrengt, dan kan
het ontwerp Donderdag worden behan
deld.
De heer Slingerberg repliceert en
stelt thans voor het ontwerp van de lijst
af te voeren.
De Voorz.: Ik heb mededeeling ge
daan van het besluit der Centrale afdee
ling en heb den hamer reeds laten vallen;
ik wil echter wel terugsporen en het voor
stel van den heer Slingerberg in behande
ling brengen.
De heer De Gijselaar (C.-H.) acht
voor uitstel van behandeling geen aanlei
ding aanwezig; het is hem een raadsel,
wat hieraan te bestudeeren zou vallen.
De heer Oudegeest (S.D.) is het
met deze opvatting niet eens en zegt, het
voorstel-Slingerberg te zullen steunen.
Het voorstel-Slirgerberg, in stemming
gebracht, wordt met 27 tegen 10 stemmen
aangenomen.
Te 8.45 uur wordt de vergadering ver-
tofc morgenochtend 11 uur.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een kapelaan uit Eupen (België) ver
bannen. (2e blad).
Geen staatspensioen aan geestelijken In
Spanje. (2e blad).
Norman Davis confereert met Roosevelt.
(2e blad).
BINNENLAND.
Heiligschennende inbraak in de kerk der
paters Montfortanen te Schaesberg-Leen-
hof. (Laatste Ber.).
Groote wapensmokkel in R'dam ontdekt.
(Gem. Ber. 3de blad).
Ned. scheepskapitein op de Oostzee
overboord geslagen en verdronken. (Gem.
Ber. 3de blad en Laatste Ber.).
Verduistering van 30.000 door een pro
curatiehouder te Veendam. (Gein. Ber. 3de
blad).
DENKT ER NU AAN.
Denkt er nu aan: Wie in het volgend
jaar mede wil werken aan het resultaat
der candidaatstolling voor de Tweede
Kamer in de R. K. Staatspartij, hij moet
vóór 1 Jan. a.s. lid zijn der plaatselijke R.
K. Kiesvereeniging.
Voor niemand kan er een beletsel zijn.
De contributie is overal heel laag. In Lei
den bijv. is de minimum contributie slechts
vijftig cents per 'jaar, van welke betaling
men ook nog zoo noodig vrijstelling kan
krijgen, maar.... waar men ook boven
kan gaan, en, als men het missen kan,
eigenlijk ook boven moét gaan!
Het dagelijk8ch bestuur van de R. K.
Kiesvereeniging te Leiden bestaat uit do
heeren: mr. E. J. M. Bolsius, Rijnsbur-
gerweg 165 (voorzitter); J. M. H. Horikx,
Oude Vost 177 (secretaris); P. van Berge
Henegouwen, Beestenmarkt 32 (ponning-
meester).
VóóR DUITSCH-NEDERLANDSCHE
ONDERHANDELINGEN?
INZAKE HANDELSVERDRAG.
Naar aanleiding van de berichten uit Ne
derland, waarin de bereidheid tot onder
handelen nopens het einde van dit jaar af-
loopende Duitsch—Ncderlandsche Han
delsverdrag word te kennen gegeven, wordt
te bevoogder plaatse verklaard, dat ook
Duitschland bereid is te onderhandelen en
dat de Rijksregeering reeds in het voor
jaar 193-2 bereid is geweest te onderhande
len over de voorwaarden van een nieuw
Duitsch-Nederlandsch handelsverdrag.
GROOTHANDEL EN TARWEWET.
De belangen van den graanhandel.
De Ned. Industrie- en Handclsraad voor
Land- en Tuinbouw heeft betreffende het
wetsontwerp tot wijziging der Tarwewct in
een adres aan de Eerste Kamer verzocht
haar invloed te willen aanwenden, tenein
de van den Minister van Economische Zak
ken en Arbeid alsnog de toezegging te er
langen, dat bij de uitvoering van de Tarwe-
wet de graanhandel zooveel mogelijk in zijn
normale functie worde ingeschakeld, meer
in het bijzonder ten aanzien van het inza^
melen, de waardebepaling, het bewaren en
het afleveren der tarwe. Deze toezegging
zoude moeten inhouden dat bedoelde in
schakeling niet afhankelijk worden ge
steld van den goeden wil de Gewestelijke
Organisaties, zoowel wat het principe als
de wijze van uitvoering betreft, doch zou
den door don Minister dienen te worden
voorgeschreven.
MOLENAARS EN TARWEWET.
In de te Breda gehouden hoofdbestuurs
vergadering van den R. K. Molenaarsbond
„St. Victor", nationale vereeniging van
molenaara, graan- en meelhandelaren, is
bijzondere sympathie uitgesproken ten op-
