AARDSCHOKKEN IN NEDERLAND 24ste Jaargang MAANDAG 21 NOVEMBER 1932 No. 7360 3)e £cicbolie (Soti^ant DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal Franco per post f2.95 per kwartaal Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeeliugen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden waarin be trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. De aarde dreunde en trilde gedurende 5 seconden IN BRABANTSCHE STEDEN QROOTE ONGERUSTHEID Kort voor middernacht is een groot gedeelte van Nederland opgeschrikt door eenige heftige aardschokken. Het juiste tijdstip, waarop dit voor Nederland zoo zeldzame verschijnsel zich voordeed, kun nen wij op dit oogemblik moeilijk bepa len, aangezien de diverse waarnemingen in dit opzicht eenigszins verschillen en 'het Meteorologisch Instituut in de Bilt, waarschijnlijk hiertoe gebracht door oen overmatig aantal telefonische aanvragen uit verschillende deelen des lands, geen gehoor meer gaf. De meeste stemmen noemen echter vier vijf minuten voor twaalf uur het tijdstip, waarop de aard schokken zich deden gevoelen. Een in woner van de hoofdstad, die met vijf personen in de huiskamer om de tafel zat, heeft de aardschokken, naar hij ons vertelde, duidelijk waargenomen. Hij kreeg een gevoel, alsof hij een klap op het hoofd had gehad, of een lichte her senschudding had bekomen. «Zijn huis- genooten meenden allen plotseling dui zelig te zijn geworden. De lamp zwaaide vrij hevig heen en weer en het dienst meisje, dat een verdieping hooger sliep, werd met een schrik wakker. Toen men eindelijk realiseerde, wat de oorzaak van deze verschijnselen was, vluchtte men naa-r buiten, maar bemerkte daar al spoedig, dat alles rustig bleef. Het merk waardige is, dat maar zeer weinig per sonen in de hoofdstad iets van de aard schokken gemerkt hebben. Van nog sléchts één andere zijde in Amsterdam konden wij bevestiging krijgen van het doordrin gen der schokken in de hoofdstad. Hier zijn de mer.schen naar de deur ge- loopen, om te kijken wie er zoo aan het bonzen was. In de meening, dat straat jongens aan het werk waren geweest, is men toen weer met zijn bezigheden voortgegaan. Een hevig dreunen; de meu bels dansten op en neer. Anders ging het in het Zuiden des lands. In een café in den Bosch bespeur de 'men, eveneens om vier minuten voor middernacht een hevig dreunen, dat on geveer 5 seconden aanhield. De meubelen dansten op en neer, ruiten rinkelden, deuren rammelden en schilderijen zwaai den langs den muur. Vol schrik snelden de mensöhen naar buiten, waar zij nog lang na-dien de „aardbeving" bleven be spreken. Tal van personen, die naar bed waren gegaan, en die wakker geworden waren van het' dreunen, hadden zich weer aangekleed en waren naar buiten gekomen, velen in de overtuiging, dat ergens in de stad een hevige ontploffing moest hebben plaats gevonden. De com mandant van politie, Alexanderveld, in den; Haag vertelde ons, dat om precies vief minuten voor middernacht het ge- heele gebouw op zijn grondvesten stond te dreunen. Het merkwaardige was hier, dat de agenten, die beneden zaten, niets van een aardschok hadden bemerkt, en dat ook in Scheveningen geen enkele waarneming dienaangaande was gedaan, zooÜat de commandant reeds aan zijn eigen observatie was gaan twijfelen, tot dat hij van ons vernam, dat Nederland inderdaad deze min of meer tropische ervaring had ondergaan. Het blijkt echter wel, dat de aard schokken hoofdzakelijk in het midden en Zuiden des lands zijn voorgekomen. Het is zelfs, voor zoover wij op dit oogen- blik kunnen nagaan niet onwaarschijn lijk, dat het centrum van het verschijn sel op Nederlandsch grondgebied heeft gelegen, aangezien de verschillende be richten, die ons in den loop van den nacht bereikten, uitwijzen, dat in den Bosch, Helmond, Roermond, Nijmegen, Arnhem, Sittard hevige aardschokken gevoeld zijn. Naar het Westen schijnt het verschijnsel zich binnen Brabantsche grenzen te hebben gehouden. Althans de plaatsen in Zeeland, die wij in den loop van den nacht opbelden, konden ons niets vertellen over een aardschok, hoorden er zelfs vreemd van op. Naar het Oosten en Noorden schijnt de beving ook vrijwel te zijn opgehou den in de grenzen van Gelderland. De Veluwe bleef op zijn grondvesten rusten en ten Oosten en Noorden van Hengelo, evenmin in-de plaats zelve, heeft niemand iets van aardschokken bespeurd. Ook bevingen in Duitschland. Ook in de richting van Duitschland schijnt de hevigheid der schokken lang zamerhand te zijn afgenomen. Uit Essen in Duitschland vernemen wij, dat aldaar tegen middernacht twee liphte aard schokken, die ongeveer 3 seconden duur den, werden waargenomen. Hier werd de beving van een dof gerommel bège- leid. Dit schijnt in Nederland niet te zijn vernomen, al vertelden verschillen de personen ons wel, dat de grond ge dreund had. Rommelen echter werd niet gehoord. In verschillende andere plaat sen in het Ruhrgebied, zooals Gelsen- kirchen, Bochum, Recklinhausen, Dussel- dorf enz. werden dezelfde schokken op gemerkt. Nergens echter schijnt mate- rieele schade te zijn ontstaan. Verdere plaatsen in Duitschland, waar de aard schokken bespeurd zijn, zijn o.a. Aken, Gladbach-Riheydt, Eschwiler en Koblenz. In Koblenz was de beving zoo sterk, dat de ruiten rinkelden en op verschil lende plaatsen de meubels kraakten, ter wijl de schilderijen aan de muren in be weging kwamen. In Eschweiler schijnt de beving zoo krachtig geweest te zijn, dat verscheidene personen angstig de straat- op gevlucht zijn. Ook in Dortmund werd de beving geobserveerd. Hier ontstond groote ongerustheid, daar men meende, dat éen 'mijnontploffing had plaats ge vonden. Hetgeen ons te meer versterkt in de veronderstelling, dat het centrum van de beving in Nederland gelegen heeft is het verhaal, dat onze correspondent te Helmond ons deed. In de geheele stad werden de menschen opgeschrikt. Zoo hevig waren hier de schokken, dat hem verschillende gevallen ter oore kwamen, dat menschen, die reeds waren gaan sla pen uit bed waren gevallen. Wandelaars voelden de grond bewegen. Late wandelaars, die huiswaarts keer den hadden duidelijk den grond onder hunne voeten voelen bewegen. Tal van personen hier waren zoo zeer onder den indruk, of zoo zeer geschrokken, dat zij het bewustzijn verloren. Anderen renden in paniek, nog in hun ondergoed hun hui zen uit en zochten een goed heenkomen op straat, vreezende, dat de huizen bo ven hunne hoofden spoedig zouden in storten. Cafébezoekers vertelden, dat de tafel tjes waaraan zij zaten eenige centime ters heen en weer hadden geschoven, alsof iemand opzettelijk daartegen ge duwd en gestooten had. Twee kleine meisjes, die in één bedje sliepen, waren door de beving zoo onzaoht tegen elkan der aangekomoen, dat zij huilende wak ker waren geworden. Zij hoorden de ra men rinkelen en dachten, dat een inbre ker in de kamer was. Een der kleinen verloor hierop het bewustzijn, doch is later gelukkig weer bijgekomen. De ge heel e stadverkeerde geruimen tijd in groote opwinding. Overal stonden groe pen menschen het voorgevallene te be spreken, tevens afwachtende of het ver schijnsel zich zou herhalen. Na 1 uur keerde echter langzamerhand de rust weer en vatte de bevolking weer moed. De straten kregen hun gewone aanzien weer en betrekkelijk spoedig daarna la gen de menschen rustig te slapen. Des gevraagd deelde de politie van Helmond ons mede, dat zij geen enkele melding had ontvangen over ontstane materieele schade. Trouwen® in geen enkele andere plaats, noch in Nederland, noch in West- Duitsohland schijnen de schokken van dien aard geweest te zijn, dat hierdoor schade ontstaan is. Tot dusverre althans bereikten ons nog geen berichten om trent schade of ongelukken. Ook schokker» om half tien en om half één. Uit Veghel, den Dunge en verschil lende andere plaatsen in het Zuiden be reiken ons berichten, dat reeds om half tien daar aardschokken zijn gevoeld. In den Dunge scheurde toen in de R. K. pastorie op tal van plaatsen de muur. Ook om eenige minuten voor half één werd wederom in tal van plaatsen in Brabant een aardschok bespeurd. Het is uitgesloten, dat men hier met sug gestie te doen zou hebben, Volkomen onafhankelijk van elkander waarschuw den ons verschillende betrouwbare per sonen, die door de eerste schokken heen geslapen hadden, maar die om half één wakker waren geworden door het dreu nen van den grond. In 's-Bosch heersch- te dan ook een ware paniekstemming. Met groote stelligheid verspreidde zich het gerucht, dat de Hembrug in de lucht gevlogen zou zijn en dat de ramp onaf zienbaar was. De schokken zouden zijn veroorzaakt door de ontploffingen van kruid en ammunitie. Gelukkig kon dit gerucht spoedig wordsn tegengesproken. In café van Haaren op den weg naar den Dunge scheurde tijden* de aard schokken een zware granieten v'oer over de volle breedte door. Aan de beide bui tenzijden scheurden ook de muren van het dak tot in het plafond toe. Onnoo- dig te zeggen, dat het publiek in doods angst door alle mogelijke en onmogelijke uitgangen naar buiten stoof. Persoonlijke ongelukken kwamen ge lukkig niet voor. Het café staat nog overeind. Vrees voor instorten schijnt nog niet te bestaan. Rondom Leiden. De beving is ook in de omgeving van Leiden gevoeld. Een abonné uit Hillegom deelde ons mede, dat ook daar de trilling van de aardschok duidelijk is waargeno- De haard der beving ligt in Noord-Oost-Brabant. Omtrent de aardbeving wordt nader medegedeeld, dat volgens de registreering te de Bildt de oorsprr ng is gelegen op een afstand van 50 K -.1. in Zuid-Oostelijke richting, dat is in Noord-Oost-Brabant. De duur der registreering te de Bildt was omstreeks 10 minuten. Zij begon om 11.56,37 AmsL tijd. Behalve die beving is te de Bildt in den afgeloopen nacht geen verdere aardbeving opge teekend. Van de aarbevingen, welker oorsprong binnen ons land zijn gelegen, was deze de sterkste welke te de Bildt, waar sedert 1908 geregeld registreeringen plaats hebben, is opgeteekend. Het instituut zal gaarne schriftelijke be richten ontvangen over schade, die door de aardbeving is veroorzaakt. HOE ONTSTAAN AARDBEVINGEN. Aardbevingen zijn bodembewegingen, die haar ontstaan te danken hebben aan bewe gingen in meer of minder diep gelegen la gen der aarde en zich als elastische trillin gen door de buitenste aardkorst voortplan ten. Het aantal aardbevingen is op aarde overal veel aanzienlijker dan men aanvan kelijk meende. De registratie-instrumenten, seismografen genaamd, doen zien, dat de bodem eigenlijk nooit in rust is. Ons land behoort tot de landen, waar aardbevingen, Ook lichtere, weinig voorko men: De bevingen worden veroorzaakt door onderaardsche grondverschuivingen langs bepaalde lijnen. Tot de verschrikkelijkste aardbevingen dezer eeuw behooren die van Messina (1908) en San Francisco (1906). Men stelt zich de zaak meestal zoo voor, dat de aarde, vroeger een gloeiende massa, door uitstraling van warmte naar. de we reldruimte, van buiten is afgekoeld, waar door de vaste aardkorst, éen betrekkelijk dunne schaal is ontstaan, terwijl de kern door de, met de afkoeling gepaard gaande inkrimping, kleiner werd dan het vaste om hulsel. In dit omhulsel, te ruim geworden voor de kern, treden geweldige spanningen op, als gevolg waarvan de aardkorst, als de span ning te sterk geworden is, op de zwakste plaatsen buigt, zich plooit of breekt en groote aardstukken langs elkaar schuiven. Op deze wijze laat zich het ontstaan van de vele gebergten en groote diepten onder het oppervlak der zee verklaren. Het vervormingsproces der aarde zet zich voortdurend voort; af en toe blijkt de in de aardkorst optredende spanning te sterk te zijn hetgeen zich uit in wat wij als waarnemen. BINNENLAND CRISIS-ZUI VELA ANGELEGEN HEDEN. Wijziging van het Crisis- zuivelbesluit II. De crisis-zuivel-centrale vestigt de aan dacht van belanghebbenden op het Kon. besluit van 9 November, dat op 20 Novem ber a.s. in werking treedt en dat onder meer op na te noemen punten een wijzi ging brengt in de bepalingen van het Cri- sis-Zuive!-Be3luit II. 1. Boter mag niet zonder merk worden vervoerd, verkocht of afgeleverd door of ten behoeve van een producent en uit een bereidplaats of een daarbij behoorende be- waat plaats, noch aldaar zonder merk, in eenheden voor verkoop of aflevering, voor handen zijn. 2. Margarine, hetzij A of B, mag niet voorhanden zijn, tenzij de samenstelling en de verpakking voldoen aan de door den minister van oeconomische zaken en arbeid gestélde eischen, waartoe weldra ook een speciaal merk zal behooren. (Men zie ver der de beschikking van genoemden minis ter van 18 Nov. No. 159, Staatscourant van Zaterdagavond No. 225). 3. Het hebben van een inrichting (d.w.a. een toestel, een werktuig enz.) tot het be reiden van boter, melk- en zuivelproduc ten en margarine is slechts toegestaan 1 \- der voorwaarde, dat de houder is ingeschre ven bij de Crisis-Zuivel-Centrale. Teder, die een karn heeft, ook hij, die alleen voor eigen gebruik karnt, is derhalve verplicht zich te doen inschrijven. Verzoeken om te wor den ingeschreven als houder dienen te wor den gericht tot het controle-station binnen welks gebied de houder woonplaats heeft, of tot de.Centrale, Laan van Meerdcr- voort 84, 's-Gravenhage. Houders van inrichtingen tot het berei den van boter enz, die reeds in het bezit zijn van boeken, hun door of vanwege de Centrale verstekt, worden geacht bij de Centrale te zijn ingeschreven. (Men zie voor de verplichtingen, welke op den ingeschre ven houder rusten, de beschikking van den minister van oeconmische zaken en arbeid van 18 November, Staatscourant No. 225). Het ligt in de bedoeling, om aan houders van bovenbedoelde inrichtingen nog tot en tnet 27 November gelegenheid te geven om zich te doen inschrijven. Degene, die, hoe wel houder zijnde, niet vóór 28 November van de geboden gelegenheid gebruik heeft gemaakt, zal dus in overtreding zijn. C ONTI NG ENTEER INGEN. De Staatscourant van hedenavond zal een Koninklijk Besluit bevatten, waarbij de invoer van metaaldraadgloeilampen wordt gecontingenteerd. De invoer wordt voor 3 maanden, te re kenen vanaf 1 November, beperkt tot 100 pet. van den gemiddelden invoer per 3 maanden in 1930 en 1931. Het Corr. Bur. teekent hierbij aan, dat blijkens de nota inzake de gevoerde con- tingenteeringspolitiek, welke de Minister van Economische Zaken en Arbeid dato 7 November aan de Tweede Kamer overleg de, de contingenteering van gloeilampen reeds, eerder was aangevraagd, doch dat op deze aanvrage afwijzend was beschikt. Naar ons ter oore komt, is de invoer echter, vooral van Japansche zijde, in de laatste maanden zoo sterk toegenomen, dat een hernieuwd onderzoek noodzakelijk was. Dit heeft thans tot de bovenvermelde in voerbeperking geleid. DE ZOMERTIJD BLIJFT. Wijziging te bezwaarlijk. Aan de Memorie van Antwoord nopens de Algemeene Beschouwingen van hoo'il- stuk V der Rijksbegrooting ontleenen wij betrefftnde den zomertijd het volgende: Meer dan eenmaal heeft de Minister ge legenheid gehad ten aanzien van het vraag stuk van den zomertijd te kennen te ge ven, dat zijnerzijds geen voorstel is te ver wachten, hetwelk in de ter zake bestaande wetgeving wijziging zou brengen. Het was de Minister dan ook aangenaam, dat in het Yoorloopig Verslag stemmen werden vernomen, die behoud van de bestaande regeling wenschen. Wijziging van de thans geldende periode van den zomertijd ontmoet ernstige be zwaren. Zoowel verkorting al® verlenging zouden tijdelijke wijzigingen in den internationa len treinenloop noodzakelijk maken. Ook thans is de Minister van meening, dat invoering van een andere localen tijd dan de bestaande ongewenscht moet wor den geacht en kan hij zich ook te dezen aanzien ten volle vereenigen met het oor deel van de vele leden, die de tegenwoor dige regeling wenschen te behouden. Dit nummer bestaat uit drie bladen VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Hitiers kansen op het rijkskanselierschap. (lste blad). Mislukte aanslag op den Franschen mi nister-president Herriot. (lste blad). De regeling der oorlogsschuldenkwestie blijft voor Roosevelt gereserveerd, (lste bla-d). Japansch schip met 50 opvarenden ver gaan. (Buitenl. Berichten lste blad). BINNENLAND. Aardschokken in Nederland, (lste en *ïde pagina). SPORT EN WEDSTRIJDEN. De Zesdaagsche te Amsterdam. Holland wint den hockey-wedstrijd te gen België. Het Bondselftal door het Rotterdam- sche elftal geslagen. De tennisspeler H. Knottenbelt bij een ongeval gedood. BRANDSTOFFENBIJSLAG VOOR TEWERKGESTELDEN. Het besluit van den minister van Binnen- landsche Zaken. De minister van Binnenlandsche Zaken heeft op de vragen van den heer Y. Keestra, lid van de Tweede Kamer, over het verlee- nen van een wekelijkschen brandstoffenbij- slag aan de lewerkgestleden bij de van rijks wege gesubsidieerde werkverschaffingon geantwoord Hot komt in tijden van veel regen voor, dat de weekinkomsten van sommige tewerk- gestolden bij de gesubsidieerde werkver schaffingen blijven beneden, althans niet uitgaan boven de uitkeering, die zij inge volge de steunregeling zouden hebben ont vangen. Hiertegenover staat, dat, wanneer de storing van veel regen zich niet doet ge voelen, de loonen bij de werkverschaffing, dooreengenomen, niet onaanzienlijk hooger zijn dan de gemiddelde uitkeeringen vol gens de steunregeling. De minister heeft reeds besloten en hier van aan de gemeentebesturen, door tus- schenkomst van de inspecteurs voor de werkverschaffing, mededeeling gedaan, dat ook aan de tewerkgestelden bij de van rijks- wege gesubsidieerde werkverschaffingen een brandstoffentoeslag kan worden uitge keerd. DE WINKELSLUITING. Te Amsterdam en in Den Haag mogen banketbakkerswinkels op Zondag 4 December tot 8 uur geopend zijn. Naar men aan de „N.R.Crt." meldt, heeft de Vereemging van banketbakkers, exploi tanten en bestelzaken, van B. en W. van 's-Gravenhage bericht ontvangen, dat, over eenkomstig het verzoek van deze vereeni- ging, winkels, waar uitsluitend of in hoofd zaak brood, banket, suikerwerk en choco lade wordt verkocht, geopend mogen zijn op Zondag 4 December tot 8 uur 's avonds. Een soortgelijk verzoek, ten aanzien van Zondag 25 December (eerste Kerstdag), is evenwel afgewezen, ofschoon ook op dezen dag een groote drukte verwacht mag wor den. In de Amsterdamsche gemeenteverorde ning is eveneens bepaald, dat de banket bakkerszaken op Zondag 4 December ge opend mogen zijn tot 8 uur 's avonds. In an dere gemeenten bestaat deze faciliteit evenwel niet. Genoemde vereöniging acht het onbillijk, dat hetgeen voor Amsterdam en Den.Haag geldt, niet voor Rotterdam en andere plaat sen zou mogen gelden en vertrouwt er daar om op, dat ook andere gemeentebesturen, evenals van Amsterdam en Den Haag, tij dig een vergunning geven aan banketbak kerszaken, om in ieder geval op 4 Decem ber a.s, geopend te mogen zijn. Te Delft is gisteren, 76 jaar oud, over leden de heer O. J.. L. K e r sb e r g e n, be kend architect en taxateur van onroerende goederen. Tallooze winkel- en woonhuizen, hofsteden en utiliteitsgebouwen, enz. wer den in den loop der jaren onder zijn leiding gebouwd, zoowel te Delft als in de omge ving.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1932 | | pagina 1