23ste Jaargang
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1932
No. 7316
e£cid^cfie(Bou/tant
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonué's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruit betaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarir
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ec.
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V De jongeren en de vredesactie.
Van uit Leiden zal men niet den oorlog
uit de wereld kunnen bannen een ver-
eeniging te Leiden, die 'ns een keer ver
gadert, zal niet de wereld kunnen bekee-
ren van de dwaasheid, welke nog zoo velen
verblindt voor het feit, dat de menschen-
slaohting, die oorlog heet, onmogelijk
moet worden gemaakt dat de volke
ren naar dit ideaal ernstig en ge
wetensvol moeten streven!
Helaas, ontbreekt er nog zooveel aan dat
streven.
En nogmaals: wij hier in Leiden zullen
daar geen ommekeer in kunnen brengen.
Maar toch toch mogen de Leidsche
Katholieken niet stilzitten, niet onverschil
lig of werkloos staan tegenover de vre-
Wij mogen niet stilzitten; en daarom
hebben wij met sympathie opgenomen een
ingezonden artikel, waarin bepleit wordt
de oprichting van een afd. Leiden van de
R. K..Jongeren Vredesbond, een onderaf-
deeling van den R. K. Vredesbond.
Van onder-af: nationaal en in de na
ties ook weer locaal zal over heel de
wereld moeten worden verspreid de vre-
des-gedachte, moeten worden gevoerd een
vredes-actie.
En daarbij is ook de hoop gevestigd op
de frissche energie van de jongeren.
De jongeren goed geleid in een
organisatie, als de R. K. Jongeren Vredes
bond. Want er heerscht ook op dit terrein
zooveel dilettantisme; er is op dit gebied
zooveel geestes-verwarring ook onder goed-
gewillendenutopisme wordt hier zoo vaak
aangeduid als idealisme.
Zoo zijn enkele jongere Katholieken in
het begin van dit jaar begonnen een Ka
tholieke Jongeren Vredes-Actie; zij uiten
zich in het bijtend en bittere orgaan „Oor
log en Vrede", want de katholieke orga
nen „Pro Pace" of „Vred es-a ktie" zijn hun
blijkbaar niet radicaal genoeg.
Voor de ware katholieke vredes-actie
vragen wij daadwerkelijke sympathie
dus ook voor het initiatief van eenige
jongere katholieken in Leiden, die hier
een afdeeling van den R. K. Jongeren
Vredesbond willen oprichten.
V Wat erg naar zich toel
Naar aanleiding van het 25-jarig be
staan van de Leidsclie Lichtfabrieken
schrijft het Leidsche Raadslid mr. D. A. v.
Eek in „Vooruit" een beschouwing, waarin
hij, als sociaal-democraat, dankbaar erkent,
„dat Leiden in het monopolistisch bedrijf
der Lichtfabrieken een waardevol bezit
heeft." En verder lezen we:
„Onder de buitengewone omstandighe
den van thans verzetten wij sociaal-demo
craten ons niet tegen de groote winst-uit-
keeringen aan de gemeente."
In gewone omstandigheden is echter
het standpunt der S. D. A. P. anders ge
weest:
In den loop der jaren heeft zich
een belangrijk verschil van opvatting
geopenbaard tusschen de sociaal-de
mocraten en de burgerlijke partijen op
welke wijze bij de exploitatie dei
lichtfabrieken het best de belangen
der ingezetenen zouden worden ge
diend. Wij sociaal-democraten hebben
steeds aangedrongen op lage tarie
ven, terwijl van burgerlijke zijde steeds
werd geijverd voor groote gemeente
lijke baten. Al zijn de sociaal-democra
tische voorstellen tot verlaging der
lichtprijzen geregeld afgestemd, toch is
het resultaat geweest, dat die prijzen
niet hooger waren dan in andere
plaatsen over het algemeen zelfs lager,
en dat de gemeente aanzienlijke win
sten trok uit de exploitatie der fa
brieken.
Deze voorstellig is grappig door de zelf
ingenomenheid, welke er uit spreekt!
Alle voorstellen der S. D. A. P. inzake
het beheer der Lichtfabrieken zijn afge
stemd, en toch is het feit, dat in Leiden
èn de prijzen laag èn de winsten hoog zijn
te danken aan de S. D. A. P. 1
Een brutaal mensch....
„Als kameraden,,.
„Wij dienaren van de overheid, ambtena
ren, politie van hoog tot laag, van hier en
van elders, wij staan hier als kamera
den bij de baar van een onzer" aldus
de burgemeester van 's-Gravenhage in het
doordachte woord, dat hij gisteren heeft
gesproken aan het graf van de bij het ver
vullen van zijn plicht gevallen politie-agent
Baas.
Inderdaad, er moet een zekere kame
raadschap bestaan tusschen hen, die
door eenzelfde streven worden geleid, die
eenzelfde doel hebben. Zoo behoort het te
zijn bij de dienaren van de Overheid; zoo
behoort het ook te zijn elders in het maat
schappelijke leven.
Dit gevoel van kameraadschap
moge niet alléén spreken aan het graf
BINNENLAND
DE STRIJD VAN TRAM EN AUTOBUS.
CONCESSIE-VERLENGING
BROCKWAY LIJN HAARLEM—LEIDEN
Vijf jaar geleden heeft de Brock way Mij.
concessie verkregen tot het rijden met
autobussen tusschen Haarlem en Leiden.
Deze concessie zou niet meer worden ver
lengd per 4 Januari 1933, omdat dan de
electrische tram zou rijden. Daar het wel
zeker is, dat de stoomtram op dien datum
niet verdwenen is, heeft de Brocway ver
lenging der concessie aangevraagd. Thans
zijn de bezwaren daartegen voor Ged. Sta
ten behandeld.
Allereerst zette de N.Z.H.T.M. de beken
de bezwaren in 'n uitvoerig schrijven uit
een. De chauffeurs van de Brockway had
den een verzoekschrift tot verlenging der
concessie ingezonden, omdat zij anders oe-
gen 1 Januari broodeloos zouden worden.
De gemeente Heemstede maakte geen be
zwaar, temeer daar het gedeelte Haarlem
Bennebroek op den hoofdweg geen tram
zal krijgen. In een schrijven van het ge
meentebestuur van Haarlem werd voor ver
lenging van de concessie gepleit, omdat ae
bussen in de behoefte voorzien en de elec
trische tram op het bedoelde traject vol
komen overbodig is!
De heer ir. Burgersdijk, directeur van de
N.Z.H.T.M., verkreeg het eerst het woord.
Het schrijven van het gemeentebestuur
"van Heemstede heeft hem bevreemd. De
opvatting: hoe meer verkeersmogelijkheid
hoe beter, mag toch niet meer door auto
riteiten als de onderhavigen worden aan
gehangen Teveel doet veel afbreuk aan net
goedeHet komt spreker voor, dat de zaak
feitelijk is afgedaan, ook door de Kroon.
De bram-maatschappij heeft direct na de
beslissing van de Kroon, waarbij haar plan
nen tot electrificeering van de trambaan
HaarlemLeiden werden goedgekeurd en
gemonopoliseerd, alle maatregelen getrof
fen om op tijd klaar te komen. Vertrouwd
wordt, dat de lijn.klaar komt. En het zou
onverantwoordelijk zijn om nu de toen ge
nomen beslissing ondersteboven te gooien.
De heer v. d. Wal, directeur van de Haar-
lemsche Brockway Maatschappij, was van
meening, dat de zaak nog niet is afgedaan.
Spreker vroeg verlenging van de concessie,
totdat de electrische tram rijdt en de be
hoeften van het verkeer behoorlijk kan
overnemen. Eenvoudige elecbrificatie van
de stoomtram is niet voldoende, over het
geheele traject is dubbel spoor noodzake
lijk en dat komt er niet. De tram moet
eerst bewezen hebben behoorlijk te vol
doen, alvorens een concessie-aanvrage van
de Brockway geweigerd kan worden. Spr.
weet, dat het onmogelijk is, dat de elec
trische 4 Januari a.s. rijdt. De geheele on
derneming za-1 echter een financieele dé-
bacle worden, hetgeen spreker met ver-
voercijfers kan aan toon en. Spr. zeide dat
het niet gaat om het electrificeeren, het
gaat om de goede voorziening in de ver-
keersoehoeften. Op een paar maanden ver
lenging van de concessie stelde spr. geen
prijs, daar de statistieken uitwijzen, dat
Januarie tot Maart de slechtste maanden
van het jaar zijn en dat juist de bollentijd
deze maanden goed moet maken. Spreker
wilde een half jaar verlenging. Het gaat
hier om het brood van 40 chauffeurs die
men tooh maar niet zonder meer op de
De heer Burgersdijk gaf zijn toestem
ming niet aan verlenging voor een half
jaar.
Gedep. Statpn zullen hun uitspraak na
der bekend maken,
keien kan zetten.
BEGRAFENIS VAN POLITIE-AGENT
BAAS.
Onder een belangstelling, die alle ver
wachtingen verre overtrof, heeft gisteren
te 's-Gravenhage de plechtige uitvaart i
plaats gehad van het stoffelijk overschot
van den tengevolge van den op hem ge-
pleegden aanslag overleden Haagschen
agent van politie H. Baas.
'R'eeds vroeg in den x:htend hadden zich
in de omgeving van het woonhuis van den
thans ontslapen politieman aan de Bruin-
bankstraat de straat zelve was afgezet
vele duizenden belangstellenden langs
den weg geschaard om van de droeve plech
tigheid getuige te zijn.
Uit alle deelen des lands waren deputa
ties van politie-vereenigingen, enkele met
haar muziekcorpsen en van aan den politie
dienst verwante instellingen naar de Resi
dentie gekomen om den als slachtoffer van
zijn plicht gevallen kameraad de laatste eer
te bewijzen.
Aan de groeve heeft de burgemeester van
's-Gravenhage het eerst het woord gevoerd.
Als Burgemeester van 's-Gravenhage en
hoofd der politie gevoel ik de behoefte hier
aan het geopende gTaf van den agent van
politie Baas een kort woord te spreken.
In mijn 15-jarige ambtsperiode heb ik,
aldus spr., nooit moeilijker, nooit droever
taak vervuld.
In het aangezicht des doods valt alle
menschelij'k verschil *"eg; ook aan dit graf.
Wij dienaren van de overheid, ambtena
ren, politie van hoog tot laag, van hier en
van elders, wij staan hier als kameraden
bij de baar van een onzer, die in de uit
oefening van zijn plicht als trouw agent is
gevallen. Zooals het hem is gegaan, zoo
kan het morgen ons gaan; zooals zijn ge
zin in rouw is gedompeld zoo kan het mor
gen met het onze zijn en wij gevoelen aan
dit graf, dat wij juist daarom moeten ge
tuigen van onzen in y ?en wil onzen plicht
te blijven doen, zooals hij dat deed, onzen
plicht zonder aanziens des persoons, zon
der rekening te houden met de gevolgen,
die dat voor ons en de onzen met zich
mede zouden kunnen brengen, onzen plicht
ter wille van de orde, van het gezag in de
Maatschappij, in Staat en Stad.
Wij wilen hier ook getuigenis afleggen
van ons vast voornemen elkander te schra
gen, te steunen en te helpen in het nako
men van onze taak, zooals wij ook de in
nerlijke behoefte gevoelen thans en in het
verdere leven te staan naast zijne weduwe
en zijn kind.
Er staat geschreven: Wij hebben hier
geen blijvende stad, maar wij zoeken de
toekomende; Baas is niet verloren, noch
voor zijne naasten, noch voor ons, hij is
slechts eerder gegaan naar dat wat eeuwig
blijft, zooals wij op onzen tijd zullen gaan.
Ons leven is zoo kort, ons strijden, ons
willen, onze ingang en onze uitgang van
zoo weinig beteekenis in het eeuwigheids-
bestel en het oogenblik, waarop ons uur
slaat, kan voor ieder onzer komen altijd,
onverwacht, zooals het voor hem kwam in
volle levenskracht, tijdens zijne plichtsver
vulling.
De beteekenis van ons leven ligt niet in
het tijdsbestek dat ons gegeven werd, maar
in de vraag die voor de eeuwigheid blijft,
of wij onzen plicht hebben gedaan, niet
voor ons zelf maar in gehoorzaamheid aan
i den wil van den Almachtige, in Gods Ge-
nade, in liefde voor onzen evenmensch.
Zoo deed hij het, die ging, ook in liefde
tot zijn naaste; moge dat eens van ons
gezegd kunnen worden.
En zoo kunnen, zoo mogen onze gevoe
lens aan dit graf niet zijn van bitterheid
of van wraak, maar van eerbiedige aan
vaarding van het bestel van den Almachti
ge, in ootmoedige onderwerping, ja, in
dankbaarheid voor het voorbeeld ons gege
ven.
Wij widen hier ook getuigenis aifeggen
misbaren troost voor het gezin aan on-
zijn makker, wij tezamen, wij die hier nog
in het leven, in ons werk staan, wij bidden
aan dit graf God om kracht voor het ver
der vervullen van onze taak, als het mag
zijn in eeuwigheidslicht.
De heer Kooistra, voorzitter van de afd.
Den Haag van den Bond van Chr. Politie
ambtenaren, sprak vervolgens namens alle
collega's. Hij wees er op, hoe dit droevig
sterfgeval voor allen een roepstem is om
trouw te zijn tot in den dood. Deze begra
fenis is geen demonstratie van haat of
wraak, maar wij kunnen mede voelen het
diepe leed, dat zijn gezin en familie heeft
getroffen, want wij weten dat zijn lot ook
een ieder onzer had kunnen treffen. Daar
om klemti de-s te meer voor ons allen de
eisch, om getrouw te zijn, ook in den dienst.
Baas was getrouw in den dienst, ook was
hij getrouw als Oranjeman. Daar zijn we
dankbaar voor, ons blijft de roepstem om
hem na. te volgen en trouw te zijn in alles]
en met en voor elkaar de eenheid te zoe
ken.
Na de ontroerende toespraak van den
heer I£ooistra werd nog het woord gevoerd
door den heer Kompagne, voorzitter van de
Zondagschoolvereeniging Thabor, van wel
ke vereeniging Baas dertien jaar lid is ge
weest.
Ds. Tiokelman beklom vervolgens het
spreekgestoelte om namens de familie te
bedanken. In de eerste plaats richtte ds.
Tickelman zich tot H. M. de Koningin, die
groote belangstelling heeft getoond tijdens
de ziekte van den heer Baas en eiken dag
naar zijn toestand heeft laten informeeren.
Bij de deelneming van het Koninklijk
Huis voegde zich die der regeering en van
de gemeentelijke autoriteiten.
Toen de kist in de groeve werd neerge
laten, negen de vaandels en alle politie
mannen brachten een laats ten groet aan
hun collega.
De groote schare verliet zeer ontroerd
den doodenakker.
DE CRISISVARKENSWET.
Levering van varkens recht
streeks aan de Crisis-varkens
centrale. Op de markten
wordt niet meer ingekocht
De Nederlandsche Varkenscentrale
maakt bekend, dat van Maandag 3 Oct.
af in de provincie Limburg, Noord-Bra
bant, Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Hol
land, Friesland, Groningen en Drenthe le
vering van Varkens rechtstreeks aan de
vertegenwoordigers van de Nederlandsche
Varkenscentrale kan gesohieden. Van de
zen datum af zal inkoop van varkens in
het zoutersgewicht, bestemd voor de Ne
derlandsche Varkencentrale, niet meer ge
schieden op de markten binnen deze pro
vincies. Degene, die varkens aan de Ne
derlandsche Varkenscontrale wil leveren,
zal hiervan mededeeling moeten doen aan
den plaatselijken zaakvoerder der Neder
landsche Varkenseentrale in de gemeente
van zijn inwoning.
NIEUWE LOONSVERLAGING BIJ DE
SPOORWEGEN.
Binnenkort voorstel der directie te
verwachten.
In de gisteren gehouden conferentie
tusschen de directie en den Personeelraad
der Nederlandsche Spoorwegen deelde de
directie mede, tot haar leedwezen verplicht
te zijn, in verband met de steeds slechter
wordende ontvangsten, binnenkort een
voorstel te moeten doen tot verdere loons
verlaging.
Hierover zal de Personeelraad zoo spoe
dig mogelijk nadere mededeelingen ont
vangen.
DUITSCHLANDS INVOERBEPER
KINGEN.
Onderhandelingen met de betrokken
regeeringen?
Wolff meldt uit Berlijn nog, dat de bla
den het bericht, bevatten, dat Woensdag
een ministerinsele commissie onder leiding
van een ambtenaar van het Rijksministerie
voor voedselvoorziening de door het nieuwe
contingenteeringsstelsel getroffen landen
zal bezoeken, om met de betreffende regee
ringen directe onderhandelingen te voeren
over de contingenten.
DE NIEUWE OVEREENKOMST IN DE
BOUWVAKKEN.
R. K. patroons aanvaarden de voorstellen.
In een gistermiddag te Amsterdam ge
houden vergadering van de R. K. Vereeni
ging van patroons in de bouwvokken is met
113 tegen 5 stemmen de nieuwe overeen
komst in de bouwvakken aanvaard.
Alle patroonsorganisaties hebben zich nu
accoord verklaard met het bekende com
promis, evenals de 'R'. K. en de Chr. werk
nemers'vereenigingen.
Het wachten is nu op den uitslag van het
referendum dat de Moderne Bouwvakarbei
dersbond vóór 3 October a.s. onder zijn lo
den houdt.
WAAROM
„NEDERLANDS CH-FABRIKAAT."
Nog steeds wordt ons land ernstig ge
teisterd door werkloosheid, een verschijn
sel. dat onze volle aandacht verdient.
Bij de organen der openbare arbeidsbe
middeling staan thans bijna 300.000 werk
zoekenden ingeschreven, tegen 90.500 op
8 November 1930.
Weet ge, wat dit beteekent? Beseft ge,
dat het overgroote deel van deze werk-
loozen vrouwen en kinderen hebben, zoodat
zeker ruim zeshonderd duizend personen
geholpen moeten worden, d.w.z. een bevol
king viermaal de grootte van de stad
I Utrecht, op vier na de grootste gemeente
van Nederland.
1 Wat kost deze hulp?
Dit nummer bestaat uit vier bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een Scandinavisch ontwapeningsplan.
(4de blad).
Mussolini mobilseert. (4de blad).
Accoord in Lancashire bereikt. (4de bl.)
Hevige aardbeving in Griekenland.
(Buitenl. Berichten 4do blad).
Portorico door een orkaan geteisterd.
(Buitenl. Berichten 4de blad).
BINNENLAND.
Weer een verhaal van twee deserteurs
uit het Fransche Vreemdelingenlegioen
(3de blad).
Nadere bijzonderheden omtrent het
autobus-ongeluk te Laren. (Gcm. Ber. 3d®
blad).
LEIDEN.
De Winkclweek-Lichtweek. (1ste blad).
b iemand, die dit met nauwkurtgbeid kan
zeggen, omdat armenzorg en de werkloo-
zenzorg, d.wz. maatschappelijke en indivi-
dueele oorzaken, dikwerf ineenvloeien De
oorzaak van de armoede van tienduizen
den is dikwijls uitsluitend de werkloos
heid.
Weet dan, dat in ons land volgens de sta
tistiek in 1931 voor de leniging van de ar
moede ongeveer honderd vijftig millioon
gulden is uitgegeven.
En nu do oorzaak van deze noodtoe
stand in Nederland, er zijn zeer vele oor
zaken, ze alle op te noemen zou tot een
boekdeel leiden, dus zullen wij ons bepalen
er enkele van op te noemen.
Duitschland, Frankrijk, Engeland, de
Vercenigde Staten, enz. (vooral eerstge
noemde) beschermen hun nationale indus
trie; hierdoor ontstaan in genoemde lan
den hooge tariefmuren, vooral voor indus-
trieele producten. Vergeleken bij deze laai
den, is het invoertarief in Nederland een
vrijhandeltarief.
Alle landen hebben hun producten tos
ongekende hoogte opgevoerd, met als na
tuurlijk gevolg overproductie.
In eigen land vindt men dan geen vol
doende afzetgebied meer, zoodat het bui
tenland op afname aangewezen is.
Aangezien ons land geen hooge tarief
muren heeft, wordt het land overstroomd
van buitenlandsche producten. Dikwijls
past men het z.g dumpnigsstelsel toe
hooge prijzen in eigen land en spotprijzen
in het buitenland.
Men werkt dan in het buitenland met
verlies, doch dit wordt opgeheven door de
winsten, welke men van het product in
eigen land maakt. De betrokken regeorin-
gen zorgen wel door hooge invoerrech
ten, dat buitenlandsche concurrenten wor
den geweerd.
Hierdoor is in ons land een economi
sche crisis ontstaan, met als gevolg af
danken van arbeiders op groote schaal,
vele faillissementen, enz.
En nog hoeft de werkloosheid haar
hoogste punt niet bereikt, dagelijks wor
den nog vele fabrieken stop gezet.
De schuldvraag is een te moeilijke kwes
tie om hier in haar geheel te behandelen.
Doch een vaststaand feit is, dat de Neder
landsche bevolking voor een zeer groot
deel hieraan schuldig is.
Wanneer ieder Nederlander meer aan
dacht schonk aan hetgeen in Nederland
zelf geproduceerd wordt en uitsluitend ar
tikelen kocht van Nederlandsch Fabrikaat,
wanneer ze in hoedigheid en prijs met de
uit het buitenland ingevoerde waren kun
nen wedijveren, dan werd de werkloosheid
met al haar rampen tot een minimum
beperkt.
Weet wel. dat elke gulden onnoodig
voor een niet Nederlandsch fabrikaat be
steed, tengevolge heeft: toenemnde werk
loosheid en dus toenemende verarming en
daarmede gepaard gaande hooge belas
tingdruk. Daartegenover staat, dat het
koopen van artikelen, welke in Nederland
vervaardigd zijn („Nederlandsch Fabri-
gaat") onvermijdelijk moet leiden tot:
Bestrijding der werkloosheid;
Bestrijding der armoede
Verlaging der belastingen en
Verhooging van het welvaartspeil van j
ons volk.
