DEHI/AI/ON/
PEEKTCLOPPEMBURfi
DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1932
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
HET CONCEPT-PROGRAM
DER R. K. STAATSPARTIJ.
BEHANDELING IN DE
R. K. KIESVEREENIGINGEN.
Het is nu tijd om het concept-program
1933 der R. K. Staatspartij te behandelen
in de plaatselijke kiesvereenigingen.
De plaatselijke kiesvereenigingen moe
ten in deze dagen vergaderingen beleggen
om de leden der R. K. Staatspartij in de
gelegenheid te stellen: a. amendementen
op dit concept-program en b. voorstellen
ter behandeling op de a.s. Partijraadsver
gadering in te dienen.
Üm iedereen in de gelegenheid te stel
len zijn gedachten nog eens over het con
cept-program te laten gaan en op de ver
gadering der R. K. Kiesvereeniging besla
gen ten ijs te komen, laten wij hier dit
concept-program nog eens volgen.
Concept-program der R. K.
Staatspartij.
De komende parlementaire periode zal
in menig opzicht een der gewichtigste en
moeilijkste zijn, die ooit in de moderne
politieke geschiedenis zijn voorgekomen.
Niemand weet wanneer de wereldcrisis
haar diepste punt zal hebben bereikt. Dat
zij echter in haar moreele en economische
gevolgen nog langen tijd zal -nawerken,
staat vast. Het gaat er om deze gevolgen
©enerzijds zooveel mogelijk te verzachten,
anderzijds zoo krachtig mogelijk te beheer-
echen en ten goede te keeren tot welzijn
van ons volk.
Meer dan ooit is dan ook bezinning noo-
dig op beginsel en praktijk; het beginsel,
dat de ^praktijk moet bezielen en gezond
houden; de praktijk, die het beginsel
vruchtbaar moet maken door een uit da
den sprekenden wakkeren werkelijkheids
zin en vooruitziend beleid.
Aan ons Program van actie-1933 behoo-
ren daarom vooraf te gaan enkele princi-
pieele richtlijnen, die uiteraard niet nieuw
zijn, maar thans bijzondere beteekenis heb
ben.
Het program van actie zelve noemt ©eni
ge concrete onderwerpen, die in dezen tijd
op den voorgrond treden.
De staat is in zooverre dienstbaar aan
het individu dat hij door zijn inrichting,
wetgeving en bestuur er naar mö'et stre
ven, het individu in staat te stellen door
eigen kracht, in samenwerking met an
deren, zijn tijdelijk geluk gezien in het
licht van zijn eeuwige bestemming zoo
veel mogelijk te verzekeren, met name een
behoorlijk peil van welvaart te bereiken.
Daartoe is onmisbaar het staatsgezag,
hetwelk de activiteit der in het staatsver
band levenden individuen en groepen
zoo noodig dwingend moet richten op het
gemeenschapsdoel en moet voorkomen, dat
in het nastreven van particuliere doelein
den de natuurlijke vrijheid misbruikt wor
de ten nadeele van het algemeen welzijn.
Daaruit volgt de plicht van de Over
heid om het gezag hoog te houden en de
plicht van de burgers om het gezag te eer
biedigen.
De eerste en voornaamste gemeenschap
van individuen in het staatsverband is het
gezin. De werkzaamheid van den Staat
moet er dus op gericht zijn de voorwaarden
te scheppen, waardoor het gezin in zedo-
lijk, maatschappelijk en economisch op
zicht tot volle ontplooiing kan komen. Deze
gezinspolitiek moet het geheele staatsbeeld
doortrekken.
Van dit uitgangspunt moeten worden be
oordeeld de maatregelen:
op het terrein van opvoeding en onder
wijs, als primaire recht en primaire plicht
van de ouders;
op het gebied van het burgerlijk recht'
met betrekking tot het huwelijk;
op het terrein der sociale politiek, in het
bijzonder ten aanzien van de loonsvor-
ming en ten aanzien van den arbeid dor
gehuwde vrouw;
op het gebied van het strafrecht, ter
voorkoming van alles, wat den zedelij
ken grondslag van het gezin kan onder
mijnen (neomalthusianisme, pornografie,
zedeloosheid)
op het gebied van volksgezondheid en
woningbouw,
ten aanzien van de verdeeling der open
bare lasten.
Naast de zorg voor het gezin staat als
hoofdpunt van activiteit der R. K. Staats
partij de politiek op sociaal en economisch
terrein.
De encycliek Quadragesimo Anno wijst
hier de fundamenten aan voor een betere
ordening der verhoudingen, ook voorzoo
ver de Staat daarbij, juist in den tegen-
woordigen tijd, een taak heeft te vervullen.
Geen steen kan uit dezen onderbouw wor
den losgemaakt maar enkele voorname on
derdeden zijn toch duidelijk te onderken
nen:
de eigendom in zijn individueel en sociaal
karakter;
de dringende noodzakelijkheid om allen
die aan de voortbrenging direct of indi
rect deelnemen, in rechtvaardige verhou
ding te doen deelen in de vruchten en
ook degenen, die door arbeid deelne
men, te brengen tot voldoend eigen be
zit;
eensgezinde samenwerking in organi-
schen vorm van allen, die in bedrijf en
onderneming werkzaam zijn;
verwerping èn van de vrije concurrentie
èn van de economische dictatuur, als lei
dend beginsel voor de volkshuishouding;
opbouw eener sociale en juridische orde
ning, doortrokken van sociale rechtvaar
digheid en sociale liefde.
Program van Actie.
I.
Het is de les uit de laatste zware jaren,
dat ©enerzijds de crisis buitengewone
eischen stelt aan de werkzaamheid van
den Staat, terwijl deze anderzijds juist zeer
groote moeilijkheden ondervindt bij het
zich verschaffen der middelen om die taak
te vervullen. Het is immers zóó, dat de
mogelijkheid om hulp te verleenen gerin
ger wordt, naarmate de nood stijgt en de
internationale verwarring op economisch
gebied toeneemt.
Daarom zal de staat zeker in dezen tijd
alles moeten doen om te voorkomen, dat
hij zelf zijn vermogen om helpend en steu
nend op te treden ondermijnt, zoodat hij
in gevaar zou brengen met name volkson
derwijs en sociale voorzieningen.
Zoo is allereerst noodig:
1. dat de Staat zorgvuldig waakt voor
het behoud en de versterking van het fi
nancieel evenwicht in zijn eigen huishou
ding en in die van zijn deelen, en dat bij
zijn eigen werkzaamheid doeltreffend or-
ganiseere.
2a. Bij het opleggen van nieuwe lasten
rechtstreeks of zijdelings, worde een recht
vaardige verdeeling daarvan nagestreefd.
Wanneer aan deze hoofdvoorwaarden
wordt voldaan, komen eenige punten van
actueel crisisbeleid op den voorgrond, waar
bij in het oog moet worden gehouden, dat
het program nimmer de beteekenis kan
hebben van een beperking der politieke ac
tiviteit, zeker niet in crisistijd met zijn
telkens wisselende omstandigheden.
3. Krachtige maatregelen ten behoeve van
den Nederlandschen Landbouw en Nijver
heid, den Handel en de Scheepvaart, oot
behoud en verruiming van den afzet in bet
binnenland en tot bescherming van den
export.
4. Voorzoover anders dan door de
maatregelen onder 3 nationale werkloos
heid kan worden tegengegaan, dient voor
op te staan:
a. het bevorderen met alle dienstige mid-
deeln van een geregeld overleg tusschen de
organisaties van werkgevers en werkne
mers tot werkbehoud;
b. werkverruiming, zoo noodig ook door
het verschaffen van werkgelegenheid bij
niet-aanstonds-productieve werken.
5. Waar werkgelegenheid ontbreekt, aan
passing der werkloosheidsverzekering aan
de nooden van den crisistijd, in overleg
met de betrokken organisaties en de ge
meentebesturen; bevordering, zoo noodig,
door wettelijke maatregelen, van de tot
standkoming van behoorlijke, aansluiten
de steunregelingen in de gemeenten.
II.
In sterk Godsvertrouwen mag de eigen
werkzaamheid voor den opbouw van een
betere toekomst, ook in de oogenblikkelij-
ke moeilijke omstandigheden, waarin
slechts geleidelijk verbetering kan worden
verwacht, niet worden uit het oog verlo
ren. Voor die werkzaamheid stelt de R.K.
Staatspartij, onder handhaving van de pro
grams 1922 en 1929, voor zoover niet ge
wijzigd of niet reeds verwezenlijkt, de
navolgende punten voor de eerstvolgende
periode op den voorgrond:
1. Krachtige medewerking aan iedere
poging om de internationale samenwerking
op economisch gebied vooral in Europa te
herstellen en de bevorderen, met inachtne
ming van gelijkberechtigdheid van alle, dus
ook de kleine Staten. Onderwijl, bij gelei
delijken terugkeer van meer normale toe
standen, bijzondere concessies verleenen
aan Staten, die medewerken aan maat
regelen tot herstel van een vrijer ruilver
keer.
2. Krachtige bevordering in den geest der
Vredesnota van Benedictus XV, van een
zoodanige werkzaamheid van den volken
bond, dat de stoffelijke macht der wape
nen worden vervangen doqr de zedelijke
macht van het recht, waartoe gelijktijdige
en wederzijdsche vermindering der bewa
pening onmisbare voorwaarde is.
3. Bij de regeling van de verhouding van
Nederland tot België worde vooropgesteld:
erkenning van de cultureele banden tm-
schen beide volken; eerbiediging van de
souvereiniteit van elk der beide staten over
eigen gebied; geleidelijke ontplooiing van
de mogelijkheden tot wederzijdsche aan
vulling op economisch terrein.
Verbetering van onderlinge verkeerswe
gen worde mede dienstbaar gemaakt aan
de ontwikkeling, binnen het eigen staats
verband, van die gebiedsdeelen, welke bij
de totstandkoming ervan meer in het bij
zonder zijn betrokken.
4. Wettelijke regeling van geheele of ge
deeltelijke verhinderd verklaring van col
lectieve arbeidsovereenkomsten.
Verdere uitbouw van de organische sa
menwerking in bedrijf en onderneming.
5. Regeling van het Pachtvraagstuk on
der volledige erkenning van het sociale
karakter van den grondeigendom.
6. Zoodanige invloed van den Staat op
het beleid der centrale Circulatiebank, dat
dit blijvend gericht zij op het algemeen
welzijn. Daarbij tevens versterking van de
positie van de centrale Circulatiebank, in
haar verhouding tot de credietbanken.
Wettelijke bepalingen omtrent de uit
oefening van het bankbedrijf, in het bijzon
der ten aanzien van de openbaarheid.
7. Wettelijke regeling, zooveel mogelijk
op internationalen grondslag, van de opne-
baarheid ten aanzien van concerns, trusts
en kartels.
Zorg voor de vergrooting der ontwikke
lingsmogelijkheden van het in zich gezonde
kleinbedrijf.
8. Ook bij verlaging van belastingen
worde gestreefd naar een rechtvaardige
verhouding tuschen directe en indirecte
belastingen.
9. Met behoud van zelfstandige, gelijkbe
rechtigde omroepsorganisaties worde op
het gebied van de radio gestreefd naar sa
menwerking zoowel op het gebied van het
programma als op dat der techniek.
Morgenavond vergadert de
R. K. Kiesvereeniging te Leiden
ter behandeling o.m. van het bovenstaande,
in „den Burcht", te 8.15 uur.
BUITENLAND
ONTWAPENING
HET ONTWAPENINGSBUREAU.
Werkzaamheden hervat.
Precies op den in Juli daarvoor bepaal
den dag heeft het bureau der ontwape
ningsconferentie gisteren zijn werkzaamhe
den "hervat, meldt de „Msbd."-correspon-
dent.
Tot de van Fransche zijde in uitzicht ge
stelde afrekening met Duitschland is het
vandaag echter nog niet gekomen.
Ofschoon Herriot en Paul Boncour bei
den te Genève waren, hebben de Franschen
gehoor gegeven aan het Engelsche verlan
gen, om nog het stilzwijgen over de Duit-
sche gedragslijn te bewaren, opdat sir John
Simon en Henderson in de eerstvolgende
dagen nog gelegenheid zullen hebben, in
vertrouwelijke gesprekken met von Neu-
rath, die vandaag te Genève aankomt, een
bemiddelingspoging te ondernemen, die in
de eerste plaats er op gericht zal zijn,
Duitschland er toe te bewegen, weder aan
de werkzaamheden van het bureau deel te
nemen.
In Duitsche kringen te Genève acht men
het niet geheel uitgesloten, dat de Engel
sche bemiddelingspogingen bij von Neu-
rath een welwillende ontvangst zullen vin
den. Alles zal dan afhangen van de hou
ding der Franschen.
De beraadslagingen van gistermiddag
waren niet zeer belangrijk en betroffen
voornamelijk kwesties van procedure, in
het bijzonder de rangorde, waarin de ver
schillende kwesties, die de algemeene com
missie aan het bureau heeft toevertrouwd,
zullen behandeld worden en de vraag van
het bureau om nieuwe deskundigen com
missies voor de voorbereidende besprekin
gen van sommige dezer vraagstukken.
Boncour hield bij deze gelegenheid een
rede, die hem veler sympathie verwerven
deed, doordat hij het bureau dringend ver
zocht, zoo weinig mogelijk nieuwe deskun
digen-commissie te benoemen. Na alle voor
bereidende studies is het oogenblik thans
aangebroken, zeide Boncour, waarop de
leden van het bureau eindelijk als politici
den moed behooren te hebben, een beslis
sing te treffen.
Ook John Simon en De Madariaga spra
ken in denzeifden geest, zoodat dan ook
besloten is, geen nieuwe commissie te be
noemen voor het door prof. Rutgers in de
algemeene* commissie ter sprake gebrachte
vraagstuk van een verbod van de voorbe
reiding in vredestijd tot den chemischen en
bacteriologischen oorlog. Dit onderwerp zal
onmiddellijk in het bureau zelf behandeld
worden.
Zooals men weat, is Nederland ook in
het bureau vertegenwoordigd in den per
soon van prof. Moresco als voorzitter der
vlootcommissie.
Het bureau zou vandaag met de bespre
kingen over het internationale toezicht
op de naleving der ontwapeningsconventic
beginnen, ofschoon Litwinoff bedenkingen
maakte, dat men over controle zou spre
ken zonder reeds te weten, wat te contro
leeren zal zijn. Litwinoff had willen begin
nen met de behandeling van de kwestie
van een vermindering van het personeel
der landmacht, doch Benesj vond het
oogenblik hiervoor nog niet rijp, daar dit
delicate^ onderwerp tevoren in persoon
lijke besprekingen tusschen de leden moet
worden voorbereid.
HONGARIJE
REGEERINGSCRISIS.
De regeering Karolyi heeft met het oog
op den tegenwoordigen binnenlandschen
politieken toestand met algemeene stem
men besloten af te treden.
De rijksbestuurder heeft het ontslag aan
genomen en de regeering met de waarne
ming der loopede zaken belast.
ENGELAND
ONDERHANDELINGEN
VASTGELOOPEN.
Werkgevers en werknemers katoenindustrie
blijven op hun stuk staan.
De onderhandelingen te Manchester in
zake het conflict in de katoenindustrie zijn
gisteren feitelijk vastgeloopen daar de ver
tegenwoordigers van werkgevers on werk
nemers niet schijnen te willen afwijken van
het standpunt door hen in Augustus ten
aanzien der loonen ingenomen.
BRITSCH-INDIE
EEN ACCOORD MET GANDHI?
De honger heeft hem verzwakt.
Zooals gemeld, heeft Gandhi gisteren in
de Jerawda-gevangenis een delegatie ont
vangen van de te Bombay vergaderde con
ferentie van Hindoel-leiders. Volgens een
bericht uit New Delhi zouden de afgevaar
digde Hindoe-leiders hebben verklaard,
dat een compromis tusschen de Hindoe's
en paria's is bereikt. Vervolgens verklaar
de zij, dat de inahatma veel zwakker is ge
worden en dat zijn stem minder krachtig
klinkt. De gedelegeerden zeiden, dat een
accoord beslist noodzakelijk was; het zal
morgen tot stand komen of nooit, zoo ver
klaarden zij. Na een tiental dagen vasten
zou Gandhi waarschijnlijk zoo uitgeput
zijn, dat hij niet meer zou kunnen deelne
men aan de besprekingen en misschien niet
weer zou herstellen, al kon hij dan nog
veertien dagen in leven blijven. Reeds se
dert ruim dertig uur heeft Gandhi niets
genuttigd behalve water, dat hij in ruime
mate drinkt. Hij gaat voort met spinnen en
bidden. Hij is overgebracht naar een andere
cel in de Jeravda-gevangenis, die dichter
bij den ingang is gelegen, hetgeen voor de
bezoekers gemakkelijker is.
De vooruitzichten op en accoord worden
te Poona vrij goed geacht en in Londen
koestert men veel hoop, dat een compro
mis tot sland zal komen. Vandaag zullen
dr. Ambedkar, de leider de paria's en pan
dit Malaviya een bezoek aan Gandhi bren
gen om de gedane voorstellen te bespre
ken.
AMERIKA
ROOSEVELT TEGEN TARIEFSTELSEL
DER V. S.
Franklin Roosevelt, de candidaat der
democraten voor de presidentsverkiezing
der V. S. heeft te Sea til© een rede ge
houden, waarin hij het tegenwoordige Ame-
rikaansche tarievenstelsel scherp veroor
deelt. Hij beloofde, indien hij gekozen
werd, het initiatief t© zullen nemen voor
een tarievenpolitiek om alle wederkeerigo
maatregelen tusschen de naties te doen
verdwijnen. Roosevelt verklaarde voorstan
der te zijn van een tarievenstelsel, dat ge
baseerd is op het eenvoudige principe van
voordeelige uitwisseling van goederen,
hetgeen bereikt kan worden door te onder
handelen over tarieven, die gunstig zijn
voor alle betrokken naties, d.w.z. dat wan
neer andere landen iets van Amerika noo
dig hebben en Amerika iets noodig heeft
van andere landen, dan moeten overeen
komsten getroffen worden, die voor beid©
partijen bevredigend zijn.
BOLIVIAANSCH STUDENTEN-
BATAILLON VERNIETIGD.
De Assoiated Press meldt, dat volgens
berichten uit Asuncion een Boloviaansch
bataillon, samengesteld uit jonge studenten
uit La Paz. in het Chaco-gebied door Para-
guaysche strijdkrachten volkomen zou zijn
vernietigd. Het was op weg naar hefc fort
Goqueron, waar sedert ongeveer twee we
ken verwoed wordt gevocht.
CHINA
JAPANS BEDOELINGEN IN
MANDSJOEKWO.
Verklaring van den gezant.
De Japansche gezant in de hoofdstad van
den nieuwen staat Mandsjoekwo heeft zich
tegenover een Fransch journalist uitgela
ten over Japans houding ten opzichte van
het nieuwe rijk. Het optreden van Japan
in Mandsjoerije, zoo verklaarde de gezant,
heeft uitsluitend ten doel dit gebied be
schaving te geven. Japan kan den nieuwen
staat veiligheid en orde garandeeren, en
zal het land helpen in zijn economisch©
ontwikkeling. Ten slotte zei de gezant, dat
tusschen Japan en Mandsjoekwo volledig©
overeenstemming bestaat en dat beid©
staten door niets gosoheidon kunnen wor
den.
Chineesch geld wordt ingetrokken.
De Mandsjoerijsohe regcering heeft ver
klaard, dat zij binnen enkele dagen een
wet ?al afkondigen volgens welke het Chi-
neesche geld in Mandsjoerije wordt inge
trokken en niet meer als betalingsmiddel
zal worden beschouwd. De wet zal spoedig
in werking treden.
BUITENL. BERICHTEN.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ
ALGIERS.
De definitieve cijfers.
Het gouvernement van Algiers publi
ceert thans een officieelo lijst van do
slachtoffers betrokken bij het spoorweg
ongeluk in de nabijheid van Tlemoen.
Het totaal aantal dooden bedraagt 61;
hiervan waren 56 personen leden van het
Vreemdelingenlegioen, terwijl vijf spoor
wegambtenaren tot de slachtoffers be
hooren. 52 personen werden onmiddellijk
gedood, negen anderen zijn in het zie
kenhuis aan de bekomen ernstige ver
wondingen overleden. Het totaal aantal
gewonden bedraagt 219. Hieronder bevin
den zich twee ambtenaren, 217 personen
behooren tot het Vreemdelingenlegioen.
Van deze gewonden zijn 69 personen
ernstig, de anderen licht gewond.
Onder de overblijfselen van de wagen»
bevinden zioh geen lijken meer. Een der
gekwetste officieren is ernstig gewond,
de andere officier is er beter aan toe,
daar er voor hem geen levensgevaar
oneer bestaat.
AANRIJDING MET DOODELIJKEN
AFLOOP.
Chauffeur slaat de hand aan zich zelf.
Uit Kattowitz wordt gemeld: De auto
van den bekenden politicus, Korfanty,
uit Oostelijk Oppcr-Silezië, heeft in vol!©
vaart een ijsverkooper aangereden, dio
met zijn wagentje langzaam op den weg
reed. De man was op slag dood.
De auto reed hierop tegen een trottoir
band, waarbij eeen paasseerend jongetje
zoo ernstig werd gewond, dat hij in be
denkelijker toestand naar het ziekenhuis
moest worden overgebracht.
De bestuurder van de auto, door
wiens schuld het ongeval veroorzaakt
was, haalde een revolver te voorschijn
en echoot zich voor het hoofd.
FAMILIEDRAMA.
In de villawijk Gauting bij München
heeft de vroegere „oberre-gierungsrat"
dr. Wilhelm Jucht met een schot in het
hoofd een einde aaan zijn leven go-
maakt. Zijn 72-jarige schoonmoeder, zijn
66-jarige schoonzuster, de fabrikant©
Ling en haar 42-jarige dochter vond men
dood in de keuken, welke geheel met
gas gevuld was. Men neemt aan, dat fi
nancieels moeilijkheden de oorzaak is,
dat de geheele familie zelfmoord heeft
gepleegd.
