HOOGSPANNING IN HET
DUITSCHE RIJK.
23ste Jaargang
DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1932
No. 7287
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Fraaoo per port f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Geen goed voorbeeld.
Als degenen, die zoo mooi kunnen be-
toogen, dat alles naar beneden moet, aller
eerst loonen en salarissen en dan ook ve
ler levensstandaard als kl dezen 'ns vrij
willig begonnen met zichzelf, met zelf
minder te willen ontvangen, of met eigen
levensstandaard te doen dalen, teneinde
daardoor meer geld over te houden om
anderer behoeften te lenigen....
Als dkt 'ns zóó zou zijn
Maar een massa brave menschen nemen
nog wat ze krijgen kunnen en gebruiken
of houden nog liefst zoo veel mogelijk
voor zichzelf.
Dat wordt echter heel ergerlijk, als de
zelfden zoo mooi en stichtend levensverso
bering voor anderen gaan preeken....
Wij meenen, dat wij al 'ns hebben gewe
zen op een goed voorbeeld, gegeven door
vele volksvertegenwoordigers, vele leden
der Tweede Kamer, die 200 gld. van hun
„schadeloosstelling" in 's rijks schatkist la
ten. De vertegenwoordigers der S. D.
A. P. hebben zich echter daaraan onttrok
ken, zij zijn hun volle 5000 gld. blijven op
strijken.
De „Vrijheid" schreef dezer da
gen: „Is het nu niet merkwaardig,
dat juist de dames en heeren, die zich ar
beiders-afgevaardigden noemen, weigeren
200. van 5000 prijs te geven 1 En hoe-
velen zijn daar niet onder, die, behalve
de 5000, inkomens genieten, waarvan de
meest bevoorrechte arbeider zou water
tanden
De meerderheid der Kamer heeft inge
zien, wat de huidige toestand eischte;
heeft ingezien, dat het aanzien der Ka
mer er onder zou lijden, als haar leden
buiten de salarisverlaging bleven. De da
mes en heeren der S. D. A. P. zien dit ech
ter niet in. Ook niet bijvoorbeeld Ir. Cra
mer, die blijkens een recent krantenbericht
maandelijks een wachtgeld van 750 ont
vangt; ook niet afgevaardigden met non-
activiteitstraktementen en wethouderspen
sioen gelijk de heeren Duys en J. ter Laan.
In plaats van het goede voorbeeld te
geven doen zij niet voor het eerst
precies, wat veler kan opzetten tegen het
Parlement. Het zijn de leden der fascisti-
schen sympathieën, zoo fel door de so
ciaal-democraten bestreden, die zullen
gnuiven over deze houding der S. D. A. P.
Wij mogen echter over dit besluit der
vertegenwoordigers van de S. D. A. P. in
de Tweede Kamer weer niet kl te zeer
verontwaardigd zijn.
Ze grijpen vast wat ze kunnen krijgen,
hoewel de omstandigheden hen tot een an
dere houding móesten bewegen....
Onder ons zijn er, eerlijk gezegd, in het
gewone dagelijksche leven maar al te veel,
die hetzelfde doen; en dan bovendien, on
gevoelig, met hardheid anderen tot verso
bering willen dringen en dwingenDeze
deugdzame lieden geven een nog slechter
voorbeeld.
BINNENLAND
ARTIKEL 177 R.R.
Pater W. van Opstal, missionaris van
het H. Hart, leeraar aan het Seminarie te
Woloan, schrijft in het Koloniaal Missie
tijdschrift over de Missie op Celebes:
Zich op het vasteland vestigen mag men
eenvoudig niet, omdat de regeering er geen
verlof voor geeft. Meer dan 3/4 van Ce
lebes is nu nog ontoegankelijk gebied
voor ons, vanwege het onrechtmatige
artikel 177 R.R.
Zoo werd bij de toelating voor den Bang-
gai-archipel duidelijk bepaald, dat deze
geen toelating voor den vasten wal in
hield, waar de protestanten werken.
Zoo zit dat artikel ons zelfs dwars in de
Minahassa op plaatsen waar we gevestigd
zijn. Een pastoor mag geen katholieken
doopen in een dorp, waar nog geen katho
lieken zijn; en als hij dat wel doet, kan
men hem aanklagen, (wat kleingeestige
pandeta's ook doen, zelfs al is het niet ge
beurd), maar de regeering .is gewoonlijk
zoo verstandig zulke zaken op zij te leg
gen.
OPHITSING EN ANTI-SEMITISME.
MOORDENAARS WORDEN MARTELAARS.
De „Angriff" voor een week verboden.
Het wordt er niet beter op in Duitsch-
land. Naarmate de dagen verstrijken en de
bijeenkomst van den nieuwen Rijksdag na
der komt, trekt de politieke mist zich meer
en meer samen en niemand weet, welke ge
heime krachten er schuilen achter dit on
doorgrondelijk gordijn. Het woord „revo
lutie" zit allang in de lucht en wie leest
van de voortdurend toenemende spanning
en van het ophitsend gebrul der „leiders",
vraagt zich af, wanneer de tot barstens toe
opgedreven lading zich ontladen zal in een
knallende explosie.
Zooals men weet, nam het aantal politie
ke moorden tot vóór kort zóó onrustbarend
toe, dat de regeering zich tot het uitvaar
digen van een noodverordening gedwongen
zag, waarin uiterst strenge straffen be
dreigd werden tegen politieke aanslagen.
Deze noodverordening is thans te
Beuthen toegepast tegen een vijftal natio-
naal-socialisten, die een communist op
beestachtige wijze hadden mishandeld en
afgeslacht. Tegen hen is de doodstraf uit
gesproken.
Waren het communisten geweest, de
Hitlerianen hadden dit vonnis met groot
gejuich ontvangen, doch nu de moorde
naars nazi's zijn, die een politieken tegen
stander uit den weg hebben geruimd, nu
zijn zij nationale helden, voor wie de heele
nationaal-socialistische beweging in de bres
springt. Nu xs de rechterlijke uitspraak van
Beuthen een „slag in het aangezicht van
Duitschland". Hitier beweert, dat von Pa
pen zijn naam met bloed in de geschiedenis
heeft geschreven en andere fraaiigheden
meer.
Geuniformde S.A.-mannen demonstreeren
en schelden voor het gebouw van de recht- J
bank te Beuthen en roepen: „De gevange
nen moeten eruit''.
In één woord, het vonnis van Beuthen
wordt behoorlijk door de*nazi's uitgebuit
als propaganda-materiaal en de gemoede
ren worden door manifesten van de nazi
leiders tot koortshitte opgezweept. Van
moordenaars zijn de vijf nationaal-socialis-
ten verheven tot martelaren.
Hoezeer de onverantwoordelijke leiders
tot moord en geweld ophitsen, blijkt uit
een artikel van de „Angriff" van Woens
dagavond, waarin dr. Göbbels den Joden
de schuld van alles geeft.
Uit het „Hbld" ontleenen wij het volgen
de gedeelte van dit onzinnige artikel.
„Hoort het, S. A.-kameraden", schrijft
Göbbels, „hoort het, partijgenootenDenkt
er aan en vergeet nooit, nimmer, gij veer
tien millioen menschen, die vóór Hitier
hebt gestemd, zulke brutaliteiten Er gebie
den in Duitschland nog dezelfde joden, die
veilig en door politie-cordons beschermd in
hun redactiebureaux zitten en Duitsche ar
beiders tegen Duitsche arbeiders ophitsen.
Dezelfde joden, uit wier gelederen de
Sklarz's, de Barmats en de Sklareks zijn
voortgekomen, die de Duitsche arbeiders
het brood uit den mond stootten, dezelfde
joden, die Duitschland veertien jaar lang
openlijk in het geheim hebben geregeerd,
die onze volksmoraal vergiftigden, die hun
presidenten van politie tot gummiknuppel-
aanvallen en vervolgingen tegen het natio
nale Duitschland ophitsten, dezelfde joden,
die door hun schreeuwerige, hemeltergende
taal er in hoofdzaak toe bijdroegen, dat ons
volk opnieuw ontwaakte en die heden, ten
aanhoore van veertien millioen nat.-socia-
listen en dus anti-semietisch voelende
Duitsche menschen, hun driestheid zóó ver
drijven, dat ten slotte de zachtzinnigste een
verscheurende wolf wordt".
Göbbels valt dan de rijksregeering aan,
die nog niet den moed heeft gevonden het
vonnis van Beuthen op te heffen, en ein
digt met de volgende bedreiging: „Nog zit
ten de ware schuldigen achter de cordons
der politie, maar het uur zal komen dat de
justitie andere plichten te vervullen krijgt
dan bescherming van volksverraders tegen
de woede der massa's. Vergeet het nooit
kameraden. Herhaalt het honderdmaal per
dag, totdat het u in uw diepste droomen
vervolgt: De Joden zijn de schuldigen en zij
zullen het strafgericht dat zij verdienen niet
ontgaan".
De „Angriff" van Woensdagavond was
trouwens zóó aggressief, dat de regeering
aanleiding gevonden heeft om het blad tot
en met 31 Augustus te verbieden; wegens
„het beschimpen en op boosaardige wijze
verachtelijk maken'' van den rijkskanselier
in het nummer van Woensdag, wegens aan
sporing tot ongehoorzaamheid en tot ver
zet tegen het staatsgezag.
Men vraagt zich af, waar dat heen moet,
als het orgaan van do sterkste partij in
Duitschland, die n.b. aanspraak maakt op
het overnemen van de regeermacht zich op
dergelijke wijze meent te keer te moeten
gaan.
Dat het op die manier tot botsingen en
ordeverstoringen komt, is dan ook werke
lijk niet onbegrijpelijk.
Zoo lezen wij oa. dat het te Breslau zeer
rumoerig is geweest in verband met de
doodvonnissen van Beuthen. Een groote op
tocht trok door de straten, waarvan de
deelnemers luidkeels tegen de veroordee
ling protesteerden. De politie probeerde
eenige malen tevergeefs de betoogers uiteen
te jagen. Toen de stoet het warenhuis van
Wertheim passeerde, weerklonk een sterke
ontploffing die opwinding onder de betoo
gers veroorzaakte, doch de oorzaak van do
ontploffing kon niet worden vastgesteld.
Voor het paleis werd een kinderwagen in
brand gestoken en een der betoogers hield
bij de vlammen een redevoering. Toen de
politie van den gummistok gebruikt maak
te, wierpen de betoogers op hun vlucht de
ruiten van een winkel van een Joodschen
winkelier in.
Zooals men weet, zijn de doodvonnissen
wel uitgesproken, doch is een beroep ge
daan op den rijkskanselier von Papen, die
de bevoegdheid heeft, gratie te verleenen.
Wat zal von Papen doen? Hij bevindt
zich in een uiterst moeilijk parket.
Worden de veroordeelden terechtgesteld,
dan handhaaft hij het staatsgezag en de be
ginselen van den rechtsstaat, maar ontke
tent hij tevens een onbegrensde agitatie,
wellicht zelfs de nationaal-socialistische re
volutie.
Laat hij daarentegen het voor gratie ze
ker niet onaanvaardbare motief gelden, dat
bovenbedoelde noodverordening nauwelijks
een uur oud was, toen de misdaad bedreven
werd, zoodat de moordenaars de zwaarte
der straffen, welke hen boven het hoofd
hingen, practisch nog niet konden kennen,
dan zal het steeds moeilijker worden de
noodverordening, welke in de huidige om
standigheden voor Duitschland onontbeer
lijk is, in de toekomst toe te passen. Hij on
dermijnt derhalve in een tijd, waarin het
strafste gezag noodzakelijk is, zijn eigen
autoriteit, en verliest aldus de laatste basis,
waarop de regeering zich nog gegrondvest
kan achten.
De toestand is duister en niemand weet
wat de toekomst brengen zal.
Weging van varkens na de slachting.
Op de vragen van den heer Keestra be
treffende de bij ministerieels circulaire
van 8 Aug. voorgeschreven weging van
varkens na de slachting heeft minister
Verschuur geantwoord:
Hoewel aanvankelijk werd uitgegaan
van het denkbeeld de varkens levend te
doen wegen, werd aan weging der var
kens na slachting ten slotte de voorkeur
gegeven, nadat gebleken was bij een be
spreking met een zestigtal hoofden
keuringsdiensten, dat weging na slachting
uit practische overweging te verkiezen is
boven levend wegen.
De gelegenheid is geopend, een voorloo-
pig bedrag te heffen, waardoor de hoofden
der keuringsdiensten het wegen der ge
slachte varkens zooveel mogelijk aan de
tot heden door hen gevolgde werkwijze
kunnen doen aanpassen.
HET BEGINSEL VAN B EN W. VAN
AMSTERDAM.
Handhaving van salarissen
en loonen, onaangetast laten
der sociale bemoeiing.
Verschenen is de door B. en W. opge
maakte ontwerp-begrooting van inkomsten
en uitgaven der gemeente voor het jaar
1933. De voorstellen omtrent belasting ver
hooging hebben wij reeds medegedeeld.
Aan de ontwerp-begrooting ontleenen wij
thans nog een belangrijke passage, waarin
B. en W. (althans de meerderheid van B.
en W.) mededeelen, van welk beginsel zij
bij het opmaken der begrooting zijn uitge
gaan.
B. en W. schrijven, de begrooting niet
sluitend te hebben kunnen krijgen zonder
rekening te houden met de verhooging van
het aantal opcenten op de gemeentefonds
belasting voor het jaar 1933-'34 van 74 op
80 en met een verhooging van de opcenten
op de personeele belasting van 60120 op
70—140.
Zonder deze verzwaring van lasten voor
de burgerij, zoo schrijven B. en W., welke
tot het uiterste is beperkt, zouden wij ons
bij het aanbrengen van noodzakelijke be
zuinigingen genoodzaakt hebben gezien af
te wijken van het leidende beginsel, dat
bij het opmaken van deze begrooting als
grondslag diende.
Dit beginsel, door ons na rijpe overwe
ging aanvaard, strekte tot het onaangetast
laten, ook in dezen crisistijd, van de so
ciale bemoeiingen, den werkloozensteun in
begrepen, en tot handhaving van salaris
sen en loonen van het gemeentepersoneel.
Met toepassing van dit beginsel hebben wij
niet geschroomd alle uitgaven aan haar
sociale en economische nuttigheid te toet
en in verhouding tot het resultaat,
waartoe wij kwamen, te verminderen. Ten
opzichte van de subsidies is dezelfde lijn
>lgd, met dien verstande, dat als al-
gemeene norm een vermindering van 15
pet. als noodzakelijk werd beschouwd.
Het moeilijk sluitend maken der begroo
ting was naar onze meening niet een om
standigheid van zoo buitengewonen aard,
dat het, in strijd met de gedane toezeg
ging, een nieuwe vermindering van salaris-
n en loonen zou rechtvaardigen.
Overigens dient hierbij wel te worden
overwogen, dat een vermindering van het
salaris- en loonpeil in de belasting haar
invloed doet gelden en dat een deel van
de burgerij van de verminderde koop
kracht van het groote gemeentepersoneel
de directe nadeelen zou ondervinden.
VOORSCHOTFONDSEN VOOR DEN
MIDDENSTAND.
Een Jubileum-gave aan den
R.-K. Middenstandsbond in
het Bisdom Haarlem.
Begin 1930 werd door den Ned. R.-K.
Middenstandsbond gepubliceerd een com
missoriaal rapport, dat aanbeval de op
richting van plaatselijke hulp- of voor
schotbanken van soberen opzet en beschei
den omvang, vooral ten bate van den klei
nen middenstand.
Feitelijk resultaat van dit rapport, in
den zin van oprichting van nieuwe plaat
selijke voorschotbankjes, bleef voorshands
uit.
Daarom besloot het Hoofdbestuur van
den R.-K Middenstandsbond in het Bis
dom Haarlem in Augustus 1931 tot instel
ling van een Commissie tot onderzoek van
de vraag, op welke wijze b.v. door het
bijeenbrengen van een diocesaan fonds
in den Bond de oprichting en de goede
werking zou kunnen worden bevorderd van
plaatselijke voorschotbanken voor den
middenstand, in den geest van het rapport
van den Ned. R.-K. Middenstandsbond.
In de Commissie namen zitting de hee
ren J. Th. Peters te Amsterdam, voorzit
ter W. Boon te 's-Gravenbage, en H. E.
van den Brille te Rotterdam en J. F. X.
Urbanus te Amsterdam.
De practijk wijst uit, dat in den midden
stand, en vooral in de kringen van den
kleineren middenstand, herhaaldelijk be
hoefte wordt gevoeld aan voorschotten
op langoren termijn, credieten en credie-
tjes, die voor verleening door het gewone
bankbedrijf niet in aanmerking komen.
In enkele plaatsen bestaan dan ook
reeds, ook in het verband van de katho
lieke' middenstandsorganisatie, instellin
gen, die op dit terrein met nut en met suc
ces werkzaam zijn.
Vooropzettend, dat het nooit op den
weg der voorschotbanken in den geest
van haar rapport kan liggen, te treden op
het terrein van het gewone bankbedrijf
en van het middenstandsbankwezen, stel
de de Commissie voor, dat er zal worden
opgericht een Diocesaan Instituut in den
vorm van een stichting, waarvan het be
stuur verantwoording verschuldigd is aan
het hoofdbestuur van den Bond.
Het bestuur van het Diocesaan Instituut
heeft tot taak de oprichting van plaatse-
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Toenemende spanning in Duitschland.
(lete blad).
De doodstraf tegen den Spaanschen re-
bellengeneraal Sanjurjo geëischt. (2de
blad).
Een nieuw anti-godsdienstig decreet in
Sovjet-Rusland. (2de blad).
BINNENLAND.
Beperking van den vleeschinvoereen
wetsontwerp tot bekrachtiging van de ver
lenging der contingenteering. (1ste blad).
Ernstige fabrieksbrand te Zaandijk.
(Gem. Ber., 3de blad).
Doodelijke verkeersongelukken. (Gem.
Ier., 3de blad en Laatste Ber.).
Stakersrelletjes te Rotterdam. (Gem.
Ber., 3de blad).
lijke of gewestelijke voorschotbanken in
het diocees te bevorderen.
De voorschotbanken worden opgericht
als zelfstandige stichtingen. Maar hot dio
cesaan instituut geeft leiding aan de werk
zaamheid der banken, het bepaalt de
voorwaarden waarop credieten zullen wor
den verleend en het houdt toezicht op de
gestie der plaatselijke stichtingen.
Er zal geleidelijk-aan moeten worden
begonnen met stichting van voorschotban
ken of met opname van bestaande instel
lingen in het verband met het diocesaan
instituut.
Ten slotte zal dan kunnen worden be
reikt, dat in het bisdom een net van plaat
selijke en gewestelijke bankjes aanwezig
is, werkend onder algemeene leiding en
toezicht van het diocesaan instituut, waar
door kan worden voorzien in de behoefte
van de katholieke middenstanders aan do
hier bedoelde credieten.
Tot zoover het rapport der Commissie,
dat door het Hoofdbestuur en den Cen-
tralen Raad van den Bond werd aan
vaard.
De Jubileum-Commissie dor Haarlem-
sche Hanze heeft het initiatief genomen
tot een actie onder de leden om het stam
kapitaal van het diocesaan instituut bij
een te brengen als feestgave aan den
Bond bij gelegenheid van zijn 25-jarig be
staan, dat op 6 en 7 September a.s. te
Haarlem zal worden gevierd.
ONZE ZUIVEL-EXP0RT.
In drie jaar tijds van 20 tot 6 millioen
gulden gedaald.
Het „Hbld." wijst er op, dat het met on
zen boteruitvoer zeer snel bergafwaarts
gaat.
Het verloop van onzen uitvoer geduren
de de maand Juli was als volgt:
Juli 1928 4.6 millioen K.G.
Juli 1929 4.6 millioen K.G.
Juli 1930 4.0 millioen K.G.
Juli 19312.9 millioen K.G.
Juli 1932 1,1 millioen K.G.
De export is dus gedaald tot beneden
het vierde deel van normaal
Duitschlands aandeel daalde in dien tijd
van 3.3 op 0.5 millioen K.G., dus tot be
neden het zesde deel van normaal
En met de waarde staat het natuurlijk
nog slechterdie daalde n.l. van acht mil
lioen gulden in Juli 1928 tot één millioen
than6, dus tot precies het achtste deel van
normaal I
Verder hebben wij de moeite genomen,
de export-waarde van alle zuivel- en melk
producten in Juli 1929 en in Juli 1932 bij
elkaar op te tellen. Het resultaat is:
totale Juli-uitvoer 1929 20.5 mill.
totale Juli-uitvoer 1932 6.4 mill.
De waarde van onzen zuivelexport is dus
in drie jaren tijds met ruim veertien mil
lioen gulden of wel zeventig procent ge
daald