WOENSDAG 13 JULI 1932
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. S
DE OUDJES OP HET ZILTE
NAT. De 44e boottocht voor
ouden van dagen is Dinsdag van
uit R'dam gehouden. De tocht
werd georganiseerd door het Da
mescomité van liefdadigheid naar
vermogen. Een kijkje aan boord.
Illlllll
DE ONRUST IN HET BELGI
SCHE MIJNGEBIED. De on
lusten in de Borinage zijn sinds
de laatste dagen niet verminderd.
Herhaaldelijk hebben samenscho
lingen plaats, welke door de po
litie, die zich van gepantserde wa
gens bedient, uiteengedreven
worden.
TWEE GEREDDEN. De matrozen Carpentier (links) en Gate-
paille twee der geredden van de onderzeeboot „Promethée" welke
zoo jammerlijk vergaan is met 63 menscfhen aa-n boord.
DAT IS DIE.... GROOTE MAN. Bata, de be-
VERKLARING VAN MACDONALD.
Gisteren heeft MacDonald in het Brit-
sche Lagerhuis een verklaring afgelegd
over de conferentie te Lausanne.
De premier, die hartelijk werd toege
juicht, wees er allereerst op, dat de con
ferentie en de door haar bereikte resulta
ten kunnen leiden tot een regeling van die
herstelkwesties, welke op de een of ande
re wijze de oorzaak zijn van alle economi
sche moeilijkheden, waaronder de wereld
sinds den oorlog gebukt gaat, welke een
l onjuist beeld van de nationale begrootin
gen hebben gegeven en die in het centrum
van Europa een land hebben geplaatst,
I welks financieel^ toestand een bedreiging
j voor de geheele wereld vormde. Zoolang
de reparatie-verplichtingen van kracht wa-
I ren, was een volledig industrieel herstel
j onmogelijk.
Een der eerste moeilijkheden, waarvoor
de conferentie zich zag geplaatst, was, dat
Duitsohland reparaties had te betalen, en
wel uitsluitend reparaties. Frankrijk, En
geland en andere landen daarentegen had
den zoowel oorlogsschulden te betalen, als
dat zij betaling er van ontvingen, terwijl de
Vereenigde Staten uitsluitend betaling van
oorlogsschulden ontvingen.
Elk van deze drie groepen weigerde van
zelfsprekend verdragen en contractueels
verplichtingen aan te gaan, waardoor zij
bij de positie der andere zouden worden be
trokken. Rijkskanselier Von Rapen weiger
de pertinent toe te geven, dat hij iets met
de kwestie der oorlogsschulden uitstaande
had, terwijl Washington verklaarde, dat
het deze kwestie niet kon zien van het
standpunt van zijn debiteuren, die repara
tiebetalingen ontvingen. Gelukkigerwijs
was de strekking der in Amerika gehouden
redevoeringen en van andere uitingen der
openbare meening in de Vereenigde Sta
ten: „Laat Europa tot een beslissing ko
men, hoe het op de meest practische wijze,
die aangelegenheid voor zichzelf kan op
lossen. Laat het zijn opvattingen publicee-
ren, dan zullen wij overwegen, welke rol de
Vereenigde Staten redelijkerwijs spelen".
Het „gentlemen's agreement".
Veel is reeds geschreven over een „gent
lemen's agreement". Blijkbaar is dit het
gevolg van het antwoord, door mij in de
plenaire zitting van Vrijdag j.l. gegeven,
naar aanleiding van een vraag van rijks
kanselier Von Papen, of, wanneer het plan
zou falen, men aan Duitsohland den waar
borg kon geven, dat een nieuwe conferen
tie zou volgen. Hierop gaf ik ten antwoord,
dat dit zeker het geval zou zijn.
In plaats dat Duitsohland weer van het
Young-plan zou hebben uit te gaan, kwa
men wij overeen, dat wij in dat geval het
probleem opnieuw onder het oog zouden
zien, om te onderzoeken, of een andere
methode kon worden gevolgd. Echter wa
ren wij er van overtuigd, dat het plan geen
schipbreuk kon lijden.
De quintessence van het „gentlemen's
agreement" is Vrijdag in het openbaar aan
gekondigd. Bij het ontbreken ervan, zouden
de Britsche gedelegeerden in een moeilijke
positie hebben verkeerd, wanneer de Fran-
sche en Italiaansche vertegenwoordigers
zouden hebben gezegd: „U zult uw agree
ment krijgen, wanneer u ons thans al onze
schulden kwijtscheldt". De Britsche dele
gatie had hierop geantwoord: „U zult moe
ten afwachten. De Britsche regeering is cr
niet op uit, eenigerlei voordeel te trekken
uit hetgeen zij op grond van reparatiever
plichtingen en oorlogschulden ontvangt en
dit standpunt zal zij handhaven".
Verhouding tot Amerikaa.
De premier vervolgde: Bij het aansnijden
dezer kwestie tegenover Amerika raken wij
een uiterst gevoelige plek. Niemand kan
er de Vereenigde Staten een verwijt van
maken, wanneer zij een ander standpunt in
nemen. Wanneer wij het probleem geza
menlijk hadden behandeld, zou onze taak
veel eenvoudig zijn geweest. Amerika
echter meende, dat het ten deze oonsequent
diende te blijven en „ofschoon Amerika
nimmer eenige belofte heeft gedaan noch
op eenigerlei wijze heeft aangeduid, hoever
het bereid is ons tegemoet te komen", ge
loof ik, dat er in heel de wereld geen land
bestaat, dat eerder bereid is, om mee te
helpen de verwarring en moeilijkheden,
waardoor wij ons thans zien omringd, uit
den weg te ruimen dan juist de Vereenigde
Staten en het Amerikaanscke volk. Wegens
het ongunstige resultaat, dat vermoedelijk
zou zijn gevolgd op iedere aanduiding, dat
de Europeesche landen zich aaneen hadden
gesloten, om zooiets als een ultimatum tot
de Vereenigde Staten te richten, wensch ik
het volkomen duidelijk te doen zijn, dat ai
hetgeen te Lausanne is gedaan, was, de in
terne moeilijkheden van Europa op te los
sen en tot overeenstemming te geraken met
betrekking tot voorstellen, welke de te Lau
sanne vereenigde staten, als essentieel be
schouwden.
Zij zijn niet overeen gekomen de repara
tie-verplichtingen zonder meer opnieuw te
verminderen. Groot-Brittannië wenschte
een algemeene schrapping van reparatie
verplichtingen, oorlogsschulden enz. Dat
kon niet worden verkregen, maar wel be
reikten wij, dat de delegaties zich met een
slotbetaling accoord verklaarden. Een be
drag van drie milliard mark moet door de
Duitsche regeering bij de Bank voor Inter
nationale Betalingen worden gestort, die te
dien aanzien als trustee zal fungeeren.
Na langdurige besprekingen werden wij
het eens over een volledig moratorium
voor den duur van drie jaar, terwijl wij een
regeling troffen, krachtens welke de Bank
voor Internationale Betalingen zelf zal be
slissen, wanneer de obligaties op de markt
zullen worden gebracht.
Door de beëindiging der reparatiever
plichtingen heeft de industrie een kans tot
herstel gekregen. Wij hebben nimmer repa
ratiebepalingen ontvangen, want wij heb
ben meer betaald, dan wij ontvingen. De
vermindering in de exporten over twee jaar
van de vier voornaamste handelsstaten be
draagt het tienvoudige van de maximuman
nuïteit, die over het laatste jaar verschul
digd was.
Met het voorbereidende werk voor de
tweede phase der conferentie is reeds een
aanvang gemaakt De Vereenigde Staten
hebben zich bereid verklaard, aan de eco
nomische wereldconferentie deel te ne
men. De premier was er echter tegen, als
plaats voor deze conferentie Genève te kie
zen.
EEN ATTRACTIE VOOR DE JEUGD. In den Amsterdamsohen kende Tsjechische schoenfabrikant is in de nabij-
dierentuin is een kinderboerderij waar allerlei exotische dieren beid van Zlin bij een vliegongeluk om het leven
rondwandelen en waarmede de jeugd zich vermaken mag. gekomen.
UIT DEN LEIDSCHEN RAAD.
Maandag was de dag va-n het Raadhuis-
debat. Er stonden nog verscheidene pun
ten meer op de agenda die wonderlijk
genoeg ook alle (op een interpellatie na)
zijn afgehandeld! maar het raadhuisde
bat stond monumentaal, zooals het toekom
stige stadhuis zelf, boven de andere debat
ten uit en praedonimeerde zijn omgeving
volkomen.
Het lijkt ons niet ondienstig in 't kort
aan te geven waartoe Maandag is besloten,
want wij kunnen het begrijpen als iemand
uit de wirwar van stemmingen over amen
dementen en voorstellen niet goed wijs
kan worden.
Er is dan besloten de arch. Blauw (Haar-
lem), Kropholler (Wassen.) en Mertens (Bilt-
hoven) uit te noodigen plannen te ontwer
pen voor den bouw van een nieuw raad
huis met behoud van den ouden gevel op
het terrein begrensd door de Breestraat,
i de te verbreeden Koornburgsteeg en de
Visohmarkt. Naast deze drie heeren be
sloot de raad ook de Leidsche architecten
Buurman en ir. J. v. d. Laan uit te noodi
gen.
Deze vijf architecten ontvangen voor hun
teekeningen ieder 5000 honorarium, voor
welke som de plannen eigendom worden
van de gemeente.
Wanneer aan een van hen de opdracht
wordt verstrekt, het nieuwe raadhuis te
bouwen, wordt deze 5000 afgetrokken
van het architecten-honorarium.
De vijf genoemde heeren zullen teeke
ningen moeten maken voor een raadhuis,
dat niet meer dan 1.250.000 mag kosten
en 6 maanden na de opdracht be'hooren de
teekeningen klaar te zijn. Zij mogen daar
bij geen Visohmarktgevel maken met een
winkelgalerij, maar wel moet in elk geval
een toren worden geprojecteerd.
Nadere bijzonderheden zullen zij verne
men van een commissie van advies, welke
tevens benoemd is en bestaat uit de hee
ren v. Gelder (Den Haag), Bremer (Den
Haag), v. d. Kloot Meijburg (Den Haag),
Driessen (Leiden), Plantenga (Den Haag)
en qualitate qua den directeur van ge
meentewerken.
Ten behoeve van den bouw van het nieu
we raadhuis en van de verbreeding van de
Koornbrugsteeg, zullen eenige perceelen
aan de Breestraat, de Koornburgsteeg en
de Visohmarkt onteigend worden, terwijl
men nog nader met de Rijkscommissie voor
de Monumentenzorg en de bovengenoemde
commissie van advies zal overleggen, wat
er gedaan moet worden met den ouden
gevel, Als bet niet anders kan, zal men
hem afbreken en tijdelijk ergens opbergen.
Zoover staat het op 't oogenblik met de
stadhuiskwestie.
Eenige teekening begint er dus toch in
te komen. Wij weten, dat de oude gevel
moet blijven, wij weten, waar het stadhuis
zal komen, wij weten, dat de Koornbrug
steeg verbreed wordt en dat er een toren
op ons stadhuis komt. Overigens weten
wij alleen, dat er geen winkelgalerij komt.
Over die winkelgalerij is veel gesproken;
allerlei veronderstellingen zijn geuit. Het
zouden prutswinkeltjes worden, die bo
vendien nog leeg zouden blijven. Och kom,
er is evenveel reden om dat te gelooven
als om het niet te gelooven. Het monu
mentale zou van den gevel verdwijnen.
Hierbij vergete men echter niet dat de
Vischmarktgevel altijd een achtergevel
zal blijven, en dat een verlevendiging van
dien achterkant met een winkelgalerij
waarschijnlijk heel wat beter in de omge
ving zal passen (het niet passen in de om
geving was immers ook een grief tegen
h t plan-Dudok!) dan een monumentale
gevel.
Hoe dit zij, dit denkbeeld, dat z'n voor
en z'n tegen heeft, is van de baan en het
lijkt ons in ieder geval beter, dat de ar
chitecten weten, waar zij aan toe zijn, dan
daf de winkelgalerij facultatief was ge
steld. Hier kruisen economische en aesthe-
tische belangen door elkander; de raad
heeft het economische belang geëlimineerd,
wat een beslissing later gemakkelijker zal
maken.
Tegen den zin van de kleinst mogelijke
meerderheid van het college van B. en W.
besloot de raad naast de voorgedragen drie
niet-Leidsöhe architecten ook twee Leid
sche architecten uit te noodigen. Daarme
de krijgen ook de heeren Buurman en v. d.
Laan een kans.
O.i. is dit een gelukkig besluit van den
raad. Maar al te dikwijls worden krachten,
uit andere steden of zelfs uit het buiten
land hooger aangeslagen omdat zij van
ver af komen en wordt aan meer van nabij
bekende krachten zelfs geen kans gegeven,
omdat men meent, dat zij het toch wel niet
zuilen kunnen. Het bezwaar, dat deze twee
architecten den bouw weer 10.000 duur
der zullen maken, maakt een zeer klein-
geestigen indruk, waar het hier om een
bouwwerk van ongeveer anderhalf millioen
gaat. Ons zou het stadhuis veel meer
waard zijn, wanneer een Leidsche kracht
in staat bleek het met eere te kunnen
bouwen.
De overige punten leverden, zooals ge
zegd, weinig stof tot spreken op. Een
ietwat stekelige discussie ontstond nog
over het voorstel-Schiiller om tegen een
belachelijk lagen prijs gronden aan te koo-
pen, welke niet te koop waren. Een ma
noeuvre van den heer Schiiller, waar wij
met de pet niet bij kunnen. Wanneer de
„Vooruit" ditmaal zou willen schrijven,
dat wij van de zaak niets begrijpen, dan
zou het blad voor dezen keer inderdaad
gelijk hebben.
Tenslotte werd nog een motie aange
nomen om bij de Vereen, voor Schoolkin
dervoeding aan te dringen op het verstrek
ken van voedsel ook gedurende de vacan-
tie, een denkbeeld, dat vooral in dezen tijd
alleszins redelijk is.
Een geheime zitting besloot tegen mid
dernacht deze zeer heete vergadering,
waarbij een schaaltje kersen een even on
verwachte als welkome verkwikking was.
Mr. H. G.
JUBILEUM.
De brievenbesteller R. VAN STROHé,
alhier, hoopt den 16en Juli aanstaande, den
dag te herdenken, dat hij voor 25 jaar werd
aangesteld bij Posterijen en Telegrafie,
alhier. Naar men hoopt zal het den Jubi
laris dien dag niet aan belangstelling
ontbreken.
BUITENLAND
HERSTEL VRAAGSTUK
HOE DENKT MEN OVER LAUSANNE?
DE H. VADER OVER DE 'KJESULTATEN.
Het eerste morgengloren van betere dagen.
In een toespraak, welke de H. Vader
Zondag ter gelegenheid van een zaligver
klaring hield, verklaarde Hij, duidelijk,
zinspelend op het resultaat van de confe
rentie van Lausanne, dat Hij het gevoelen
zou hebben, dien dag zijn taak niet vervuld
te hebben, als Hij de Goddelijke Goedheid
niet zou gedankt hebben voor het eerste
morgengloren van betere dagen, dat thans
den duisteren horizon schijnt te verlichten.
Men moet blijven volharden in het gebed1,
dat des te vertrouwvoller moet zijn, naar
mate Gods goedheid, dit schijnt te verhoo-
ren.
Brüning over Lausanne.
In een te Breslau gehouden rede heeft
ex-kanselier Brüning verklaard, dat het
pact van Lausanne ook door de rechter
zijde onder alle omstandigheden zal moeten
worden aangenomen.
De herstelkwestie volgens deze oplossing
is slechts een wegruimen van puin, maar
nog niet het begin van den economischen
heropbouw.
