23ste Jaargang
MAANDAG 13 JUNI 1932
No. 7225
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
Sfe- £eicbelie 6ou^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling
Voor Leiden J9 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 t
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
'het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste*30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Velerlei cultuur.
„Oultuur" is een van die woorden, wel
ke verscheidene, min of meer los van eükaar
staande begrippen aanduiden.
Er is een „uiterlijke" en een „innerlijke"
cultuur, en elk dezer kan men weer van
meerdere kanten bezien en dan anders
definieeren.
Een Katholiek waardeert, vanzelf spre
kend, de innerlijke cultuur véél hooger, dan
de uiterlijke; maar hij verwaarloost de
eerste volstrekt niet.
Een Katholiek maakt ook onderscheid
in de waarden van de verschillende objec
ten van de innerlijke oultuur, naar gelang
zij in meer of minder direct verband staan
met den Godsdienst en het zede-
1 ij k leven.
In onze krant- en tijdschriftlectuur ont
moetten wij gisteren twee artikelen over
cultuur.
In „Bouwen" schrijft pater dr. J. van
Heugten S.J. over: „Cultuur, Courant cn
Boek". En in dat artikel lezen we:
„I'k zou cultuur hier willen noemen
een zekere geestesgesteldheid, waar
in de mensch openstaat en een zekere
gevoeligheid bezit voor al wat goed
en schoon en edel is, waarin hij zich
heeft losgewerkt van een al te sterke
gebondenheid aan de aarde, een ze
kere expansie van den geest heeft ver
worven. Mijn definitie is misschien
gebrekkig, maar ik meen toch, dat dit
ongeveer onder „oultuur" verstaan
wordt.. Ongetwijfeld, men kan ook zijn
laatste doel bereiken en in den he
mel komen, zonder cultuur, maar ware
cultuur kan onmogelijk de genade in
den weg staan, zal juist een vrucht
baarder bodem voor het Goddelijke
zaad zijn dan on- of wancultuur. De
natuur immers staat geordend en ge
richt naar de bovennatuur."
Naar onze bescheiden meening, is de
hier gegeven definitie van cultuur nog
niet zoo erg gebrekkig! Integendeel.
Naar de mate die „niet al te sterke ge
bondenheid aan. de aarde" en die „zekere
expansie" meer direct gericht is op over
wegingen van Godsdienstigen aard, naar
die mate is de cultuur van hooger innerlij
ke èn effectiever innerlijke waarde.
In den zin van direct-dhristelijke cul
tuur, schrijft de „Gelderlander" in een ar
tikel over cultuur, Zaterdagavond.
Wij citeeren uit dit artikel het volgende:
alles wat wij zien en hooren
van de nieuwe katholieke jeugdbewe
ging staat op den grondslag der kui
tuurbeweging in den eenvoudigen
Chris bel ij ken zin van het woord, in de
vorming der persoonlijkheid door de
beoefening der christelijke deugden en
de ontwikkeling van het karakter. De
beweging neemt de baak van het ge
zin niet over, maar is zioh bewust, dat
zij deze taak moet aanvullen en naar
de behoeften van dezen tijd verster
ken. De gezinnen zijn er dankbaar voor;
ouders erkennen vaak met ontroering
dat het jonge geslacht op een hooger
plan staat, dan zij ooit hebben bereikt
en zij zegenen de werkers en de werk
sters, die zich uit liefde Gods geven
aan de opvoeding der kinderen van
anderen."
Inderdaad, in onze katholieke jeugd-be
weging bot aan alle kanten frisoh leven
uit. Niet alleen in de organisatie der vrou
welijke jeugd voor ons Bisdom onder
leiding van de Graal maar ook in die
van de mannelijke jeugd, vereenigd in ka
tholieke organisaties, openbaart zioh een
veelzijdige cultureele activiteit, die
wij moeilijk te hoog kunnen waarde©ren.
V Stuurlooze gevoelens.
„Kan een katholiek socialist zijn"
onder dezen titel kondigde de Vara Zater
dag een radio-lezing aan van mevr. Buising
van Besouw. Een sensationeele aankondi
ging die bij de socialistische luisteraars,
wier verwachtingen daardoor waren opge
wekt, wel ontgoocheling zal hebben ver
oorzaakt.
Genoemde spreekster, die sinds enkele
jaren voor zichzelf tracht katholiek- en so
cialist-zijn te vereenigen, constateerde
dat het socialisme strevingen heeft, welke
met de christelijke leer harmonieeren; dat
er vele ^Christenen zijn, die in het maat
schappelijke sociale leven niet overeenkom
stig de christelijke beginselen leven, en
trok uit deze juiste gegevens de frap-
pant-onlogische conclusie, dat christen-, ka
tholiek- en socialist-zijn kunnen samen
gaan!
Zoo „redeneerend" zou men ook nog wel
kunnen „concludeeren", dat een katholiek
communist kan zijn, en nóg vreemdere
„conclusies" trekken.
Als iemand op zijn gevoelens rondzeilt,
terwijl het oordeelend versband het roer
loslaat, dan weet hij niet, waar hij be
landt. Genoemde dame geeft daarvan
een treffend tragisch voorbeeld!
Z. EXC. Mr. TH. HEEMSKERK t
In den ouderdom van 79 jaren is, na een
korte ongesteldheid, welke operatief ingrij
pen in de Diaconessen-inrichting te Utrecht
noodzakelijk maakte, overleden de Minis
ter van Staat, mr. Th. Heemskerk, Tweede
Kamerlid en oud-Minister.
Met den heer Heemskerk is heengegaan
een politicus, wiens naam ten nauwste is
saamgeweven met de parlementaire ge
schiedenis van ons land gedurende bijna de
laatste halve eeuw. Mr. Heemskerk was
een Staatsman, men zou wel haast kunnen
zeggen „par droit de naissance".
De Kroon verliest door zijn verscheiden
een kundig, scherpzinnig raadsman, het
land verliest in hem een staatsman vaji be-
teekems, het Parlement zal in hem missen
een zijner bekwaamste afgevaardigden
wiena met gezonden humor gekruide rede
voeringen, tintelend van geest, als 't ware
tot luisteren dwongen, en de Anti-revolu-
tionnaire partij ziet zioh door zijn heen
gaan beroofd van een harer meest talent
volle voormannen, die nog slechts weinige
dagen geleden bij de behandeling van het
Godslasteringwetje voor de verdediging
van de beginselen zijner partij op de bres
6tond.
Hoewel van oud-liberalen huize zijn
vader was de bekende Staatsman mr. J.
Heemskerk Azn. en ook nog als student
aan de Leidsche Universiteit de liberale
beginselen toegedaan, schaarde de thans
ontslapene zich nadat hij na zijn promo
tie in de rechten op 13 Mei 1876 op een
proefschrift getiteld.: „Over huwelijken van
Nederlanders buitenslands", zich als advo
caat had gevestigd te Amsterdam waar
hij van 1877 tot 1887 plaatsvervangend kan
tonrechter is geweest onder het anti-
revolutionnaire vaandel. In 1883 ving daar
op zijn eigenlijke politieke loopbaan aan.
Want in dat jaar verkreeg hij voor het dis
trict Weesp zitting in de Provinciale Staten
van Noord-Holland, een zetel welke hij se
dert bleef bezetten tot Februari 1908 toen
hij als Minister-President optrad van het
Kabinet dat zijn naam droeg en dat tot
Augustus 1913 aan het bewind is geweest
en toen, omdat de verkiezingsstrijd ten na-
deele van de rechtsche partijen was uitge
vallen, plaats maakte voor het Ministerie-
Cort van der Linden.
In 1888 deed mr. Heemskerk zijn intrede
in de Tweede Kamer voor het toenmalige
district Ridderkerk en sedert vertegen
woordigde hij tot aan zijn eerste Minister
schap, achtereenvolgens onderscheidene
kiesdistricten in 's lands vergaderzaal, na-
melijk van 1888 tot 1891 Ridderkerk; in 1893
Harlingen; van 1894 tot 1897 Sneek; van
1901 tot 1905 Amsterdam VII en daarna tot
1908 Sliedrecht, het oude Kuyper-district.
Zooals uit deze opgave blijkt, bleef de
thans ontslapene van 1897 tot 1901 buiben
de Kamer, hetgeen zijn oorzaak hierin vond,
dat hij bij den stembusstrijd van 1897 in
Sneek met één stem minderheid ten achter
bleef bij den liberalen candidaat mr. van
Gilse, terwijl hij ook in Amsterdam, hoe
wel evenveel stemmen op zich vereenigende
^ls de liberale tegenstander tegenover de
zen afviel, omdat deze ouder was.
Inmiddels was mr. Heemskerk reeds in
1889 gekozen tot lid van den gemeenteraad
van Amsterdam en den 15en Mei 1901 volg
de zijn verkiezing tot wethouder in de
plaats van den tot burgemeester benoem
den mr. van Leeuwen.
In Februari 1908, na den val van het Ka
binet-de Meester wegens de verwerping
van de Oorlogsbegrooting van Minister
Ridder van Rappard, trad op het Ministe
rie-Heemskerk, in welk Kabinet de thans
ontslapene zich belastte met de portefeuille
van het Departement van Binnenlandsche
Zaken, terwijl hij zioh, gedurende de ruim
vijf jaren dat zijn Ministerie aan het bewind
is geweest, bij herhaling genoopt zag, te
vens voor langeren of korteren tijdsduur het
beheer van andere departementen op zich
te nemen. Zoo trad. hij onder meer een paar
malen op als Minister van Justitie ad inte
rim, eerst voor Minister mr. Nelissen en la
ter voor Minister nir. E. R. H. Regout cn
voorts als Minister van Koloniën ad interim
toen Minister Idenburg in Augustus 1909
benoemd werd tot Gouverneur-Generaal
van Nederl.-Indië.
Kort na zijn aftreden als Minister in
1913 werd mr. Heemskerk geroepen om zit
ting te nemen in den Raad van State ter be
zetting van de opengevallen plaats in dat
hoog staatscollege doordien mr. Cort van
der Linden als lid aftrad tengevolge van
zijn optreden als Minister. In den Raad van
State maakte hij deel uit van de Afdeeling
voor de geschillen van bestuur en van de Af
deeling Binnenlandsche Zaken.
Gedurende vijf jaren maakte mr. Heems
kerk deel uit van den Raad van State,
want in September 1918 werd hij geroepen
om als Minister van Justitie zitting te ne
men in het toen optredende Kabinet-R uys
de Beerenbrouck, dat na de eerste verkie
zingen volgens het stelsel van Evenredige
Vertegenwoordiging aan het bewind kwam
ter vervanging van het extra-parlementaire
Kabinet-Cort van der Linden.
De portefeuille van Minister van Justitie
is door mr. Heemskerk waargenomen tot
Augustus 1925, toen het tweede Ministerie-
Ruys de Beerenbrouëk aftrad, daar het zijn
taak als geëindigd beschouwde.
Sedert 16 September 1925 was de thans
ontslapene weder lid van de Tweede Ka
mer, waar hij een tijdlang voorzitter is ge
weest van de anti-revolutionnaire fractie.
Den 27en Augustus 1926 viel mr. Heems
kerk de hooge onderscheiding te beurt te
worden benoemd tot Minister van Staat,
terwijl reeds vroeger zijn verdiensten jegens
den lande waren beloond met het Comman
deurskruis der Orde van den Nederland-
schen Leeuw.
Nog kan worden gememoreerd dat de
thans ontslapen Staatsman in 1930 voorzit
ter is geweest van de in Maart van dat jaar
te 's Gravenhage gehouden internationale
oonferentie voor Codificatie van het Inter
nationaal Recht.
Mr. Heemskerk was voorzitter van het
College van Curatoren der Vrije Universi
teit en maakte deel uit van het Curatorium
der Nederlandsche Handelshoogeschool te
Rotterdam.
Van verschillende belangrijke Staatscom
missies heeft de thans ontslapene gedu
rende zijn langdurige Staatskundige loop
baan deel uitgemaakt, o.a. sinds 1897 van
de Staatscommissie tot bevordering van de
codificatie van het internationaal privaat
recht en in 1903 van de Staatscommissie
voor de gemeente-financiën. Van de Inter
parlementaire Unie was hij een zeer gezien
lid en meermalen heeft hij op vergaderin
gen der Unie in het buitenland het woord
gevoerd over groot© internationale proble
men van onzen tijd. Ook is hij gedelegeer
de geweest ter Conferentie voor Interna
tionaal Privaatrecht.
In het begin van zijn loopbaan zijn ver
schillende geschriften van zijn hand ver
sohenen, waarvan het voornaamste is: Het
Wetboek van Strafrecht in doorloopende
aanteekening verklaard (met medewerking
van mrs. K. Hazelhoff en B. J. Polenaar,
18811890, twee deelen).
Onder de wetten, die mr. Heemskerk tij
dens zijn Ministerschap van Binnenland
sche Zaken heeft tot stand gebracht ver
dienen vermelding: de wet tot invoering
van een wettelijken tijd, verschillende wij
zigingen in de Gemeentewet en de Lager-
Onderwijswet, de Pandhuiswet, de Trekhon-
denwet 1910 en de wet tot regeling van het
Armbestuur; van de wetten, welke hij als
Minister van Justitie heeft tot stand ge
bracht, mogen worden genoemd, de nieuwe
wet op de coöperatieve vereenigingen, het
nieuwe Wetboek van Strafvordering, de
uitbreiding van de mogelijkheid tot het op
leggen van geldboete in strafzaken, de wij
ziging der Loterijwet, de nieuwe bepalin
gen omtrent het wisselrecht, de koopmans
boeken, de makelaardij, het Zeerecht en
andere onderwerpen, in het Wetboek van
Koophandel geregeld, alsmede de wijziging
van een aantal bepalingen in ons Burger
lijk Wetboek, o-a. betreffende het erfrecht.
Ook heeft mr. Heemskerk een belangrijk
aandeel gehad in de voorbereiding van de
wet op de naamlooze vennootschappen.
De thans ontslapene was behalve met de
versierselen van Commandeur van de Orde
van den Nederlandschen Leeuw, begiftigd
met het Grootkruis in de Orde van San
tiago van Portugal, van de Belgische Leo
poldsorde, het Legioen van Eer van Frank
rijk en andere hooge buitenlandsche ridder
orden.
KRUISTOCHT VAN
HELPENDE LIEFDE.
REDE MGR. JANSEN
De jongste encycliek van den Paus heeft
te Utrecht de laatste dagen plannen doen rij
pen, die gisteravond vaste vormen hebben aan
genomen en bekend zijn gemaakt in ^n groote
vergadering welke in het gebouw van K. en W
aldaar is gehouden en waar ook de Aartsbis
schop Z. H. Exc. Mgr. J. H. G. Jansen in een
enthousiaste rede zijn instemming heeft be
tuigd.
In opdracht van den HoogEerw. Deken Th.
J. Knuvelder is eenigen tijd geleden door de
geestelijke adviseurs van de verschillende or
ganisaties een voorloopig comité gevormd om
de uitvoering van de kruistochtgedachte, wel
ke in de jongste encycliek tot uiting kwam,
onder de oogen te zien.
De voorzitter van het voorloopig bestuur,
moderator S. Tr. Visser, heeft in de vergade
ring, waartoe de volledige besturen van alle
R.K. organisaties waren uitgenoodigd de
groote zaal van K. en W. was dan ook stamp
vol nadere mededeeling over de plannen
gedaan.
Na deze inleiding van moderator S. Th. Vis
ser. sprak Z. H. Exc. Mgr. J. H. G. Jansen,
aartsbisschop van Utrecht de vergadering toe,
Toen men voor deze zaak bij mij kwam, al
dus de Aartsbisschop ,heb ik mijn geheele
persoon daarvoor toegezegd en daarom ben
ik ook op deze vergadering gekomen om het
woord tot u te te richten. Gij allen te zamen
en ieder in het bijzonder moet op de allereer
ste plaats diep doordrongen zijn van de ge
dachte, die u moet bezielen, wil deze kruis-
toch slagen. Wij moeten niet slechts meeloo-
pen met de anderen, maar zelf werken alsof
we alleen op de bres stonden. We moeten
enthousiast denken, voelen en werken en als
belooning van Christus zult gij vinden een
doorwerken van het enthousiasme voor deze
goede zaak. Gij zult gaan, lichtend voorge
gaan door den Paus, een zekeren weg naar
het toekomstig heil van velen. Aan de armen
en aan hen, die tegen wil en dank leegloopen,
zullen we leeren dat we allen broeders zijn
in Christus, we zullen leeren, dat zij die de
middelen hebben, zich niet terugtrekken in
hun huizen en zoo nu en dan maar eens een
schandelijke kleinigheid gaven. We zijn niet
verantwoord met een bordje aan de deur of
met de afgifte van koud geld door een dienst
bode. Juist van de hoogste standen moet het
voorbeeld komen van zichzelf geven. We moe
ten niet geven aan datgene, waarvoor wij voe
len, wij Katholieken moeten voor alles voelen
en van hoog tot laag leeren geven. Zoo zul
len dan ook de noodlijdenden begrijpen, dat
het hier geen vertooning is, maar een kruis
tocht van liefde, dat zij op u allen zullen kun
nen rekenen.
Wij zuilen den kruistocht prediken van
liefde, zooals Franciscus predikte, die niet zei,
maar zich in al zijn liefde en deugd in de
straten van Assisië vertoonde. We zullen pre
diken door ons te geven en wij zullen ons
met allen een en dezelfde voelen, stammend
van één God en allen verlost door Gods Zoon
Wij zullen ook werkelijk collecteeren, wer
kelijk geld verzamelen. Hoog en laag zal zich
vernederen en langs de huizen gaan collectee
ren als bedelaars voor de armen. Is dat geen
stoute gedachte: is het geen durf om te vra
gen om langs de straten te loopen van de
stad Utrecht, als de dwaze Franciscus, predi
kend voor Christus.
Toen men mij vroeg om zelf in de kerk te
preeken en te collecteeren, heb ik een oogen-
blik geaarzeld, want als er maar een heele
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het nieuwe spoor in de Lindbergh-af
faire dood geloopen. Violet Sharpe, het
meisje, dat zelfmoord pleegde, was onschul
dig. (Buitenl. Berichten, 2de blad).
De Poolsche Oceaanvlieger Hausner ge
red na een week op zee rondgedreven te
hebben. (Luchtvaart, 2de blad).
binnenland.
Overleden is oud-minister Heemskerk in
den ouderdom van 79 jaren, (lste blad).
Overleden is de yiaamsche letterkundige
dr. René dé Clercq. (L. en K., lste blad).
De vliegtuig-lijn Twente—Amsterdam
(lste blad).
Drie jongemannen bij het roeien ver
dronken. (Laatste Brichten).
Ongelukken bij het ontratten van het
s.s. Marnix van St. Aldegonde te Amster
dam. (Gem. Ber., 3de blad).
De zomerwarmte eischte reeds weer ver
scheidene slachtoffers van het zwemmen.
(Gem. Ber., 3do blad).
sport en wedstrijden.
Schitterende prestaties onzer athleten
in het Olympisch Stadion.
De athletiek- en zwemploegen voor de
Olympische Spelen samengesteld.
Ongelukken bij de motorraces op Hout-
rust.
kleine kans zou zijn, dat men dit als een ver
tooning had opgevat, zou ik het niet hebben
gedaan, maar ik heb het toch aangenomen
omdat het alleen maar kan worden opgeno
men als de bazuinstoot door Utrecht, het
Aartsbisdom en geheel Nederland, dat de
Kruistocht der helpende liefde is begonnen.
Als ik rondga langs die enkele rijen kerk
banken, zullen mijn zwakke krachten maar
weinig kunnen doen, maar mijn hand zal ver-
duizendvoudigd worden door uwe handen, die
liefdegaven zullen bedelen.
Dit is het woord, dat ik uit mijn hart ge
sproken heb en ik wensch daarbij vurig, dat
dit woord weerklank zal hebben gevonden in
uwe harten. Voor het welslagen van deze zaak
heb ik van morgen het H. Sacrificie opgedra
gen en i|c laat het thans over aan de heeren
van het comité om over mijn persoon te be
schikken.
Ik wil mijn bisschoppelijken zegen geven
speciaal voor ieder van u, dat deze kruistocht
volkomen moge slagen.
Na een kort dankwoord van de leider der
vergadering, gaf Mgr. aan de neergeknielde
aanwezigen zijn bisschoppelijken Zegen.
Nadat Mgr. Jansen de zaal had verlaten,
waarbij de aanwezigen staande het „Aan U,
o Koning der Eeuwen" zongen, zette modera
tor S. Th. Visser nader uiteen hoe het voor
loopig Comité zich de organisatie had ge
dacht.
HET NIEUWE VLIEGVELD IN
TWENTE.
Hedenmorgen zijn uit Amsterdam in
twee vliegtuigen een aantal vertegenwoor
digers van de K.L.M. en een aantal gas
ten van deze onderneming naar hot vlieg
veld Twente vertrokken. Onder deze gas
ten was de wethouder der bedrijven, do
heer dr. E. J. Abrahams, de heer G. van 't
Hek, lid van de Kamer van Koophandel.
Op het vliegveld Twente, dat ligt in den
driehoek EnschedeOldenzaalHengelo
waren ter ontvangst aanwezig do voorzit
ter van het nieuwe vliegveld Twente, do
heer Edo Bergsma,-burgemeester van En
schede, benevens vertegenwoordigers van
de Kamers van Koophandel in Twente. Dit
gezelschap heeft daarna een rondreis per
auto door Twente gemaakt om hen do
schoonheid van dat landschap te tooncn.
In den avond opende burgemeester Edo
Bergsma officieel het vliegveld met een
rede, waarin hij de hoop uitsprak, dat dit
vliegveld een groote bloei tegemoet zal
mogen gaan tot heil van Twente, waarmee
een nieuwe verbinding tusscben oost en
west was tot stand gekomen.
Hierna vertrok het eerste vliegtuig naar
Amsterdam, waarmede deze lijn officieel
geopend is. Het vliegtuig voor heden was
reeds volgeboekt.
