23ste Jaargang
DONDERDAG 9 JUNI 1932
No. 7222
e £eicbelie
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week MM f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL.. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Geen menschen als automaten.
Het feit, dat drie sociaal-democratische
Raadsleden te Amsterdam gedwongen zijn,
als lid van den Gemeenteraad af te treden,
omdat zij vóór loonkorting hebben ge
stemd geeft aanleiding tot geschrijf en
gewrijf buiten en in de S. D. A. P.
In de S. D. A. P. wrijven en botsen de
meeningen tegenover elkander.
Een gezaghebbend sociaal-democraat,
de heer v. d. Tempel, heeft al reeds, geheel
onverwacht, als lid van. den Amsterdam-
schen Gemeenteraad ontslag genomen.
Naar geschreven wordt (de socialistische
pers zwijgt over het geval) houdt deze ont
slagname verband met hetgeen ten opzichte
van de drie bovenbedoelde Raadsleden is
gebeurd.
En wij mogen veronderstellen, dat deze
deiAonstratie van ontevredenheid en mis
noegen door andere van uit de partij-zelf
zal worden gevolgd. Wij verwijzen in dit
verband naar een beriöht onder „Binnen
land" over een verdwaalde briefkaart van
den heer Vliegen, die zich ook blijkbaar
tegen de partij-tyra-nnie der" S. D. A. P.
verzet.
In het „Volk" dat het partij-besluit
der S. D. A. P. langs allerlei kronkelingen
tracht te verdedigen komt Henri Polak
op voor de vrijheid.
Hij schrijft o. hl:
Wanneer onze menschen, die in de
verschillende vertegenwoordigende
lichamen zitting hebben, ten opzichte
van zulke aangelegenheden gebonden
zouden moeten zijn aan „adviezen'' van
plaatselijke partij-organisaties, dus
zouden hebben te spreken en te stem
men tegen eigen geweten, dan zou het
onmogelijk worden in deze lichamen
zitting te nemen. Want wie zou de
kans willen loopen, dat een plaatselij
ke partij-organisatie hem te eeniger
tijd, of herhaaldelijk, noopt haar wil
loos werktuig te worden, zoo besluit
de heer Polak.
En in gelijken zin hebben ook de heeren
Albarda en Wibaut zdoh uitgesproken.
Maar de overgroote meerderheid in de
S. D. A. P. redeneert of redeneert niet,
doch wil anders.
't Is wel een bedroevend verschijnsel 1
Zij, die de volkeren vertegenwoordigen
in de internationale conferenties, zijn ver
blind en verdwaasd door nationalisme.
En, als zij, die in de nationale politiek
leiding geven, zich niet laten leiden door
eer en geweten, doch naar wat een niet di
rect verantwoordelijke en in vele opzichten
niet deskundige partij-vergadering hen op
legt te doen dan is ook nationaal bin
nen den kortst mogelijken tijd de ohao6
volkomen.
De chaos volkomen indien niet an
deren, met meer kracht van zelfstandig
heid en onafhankelijkheid de bestuurs
macht uitoefenen.
Vooral in onzen tijd zijn menschen, die
handelen als automaten, in bestuursfuncties
niet op hun plaats!
TWEEDE KAMER
BINNENLAND
BEZUINIGINGSPLANNEN.
Het rapport der bezuinigingscommissie-
Welber stelt aan de regeering voor, op do
in d© Bezoldigingsbesluiten vastgelegde
salarissen van burgerlijke ambtena
ren en militairen een uniforme korting toe
te passen van 8 pet. voor de gehuwden en
van 13 pet. voor de ongehuwden.
De vergoedingen voor reis- en ver
blijf kosten zullen belangrijk worden
verlaagd. Tevens zal strenge controle wor
den ingevoerd op de noodzakelijkheid en
doelmatigheid van de dienstreizen.
Het voornemen bestaat, de door het Rijk
verleende of nog te verleenen gratifi
caties met 25 pet. te verminderen.
DRIE CRISISMAATREGELEN Z. H. S. AANGENOMEN.
Over een Rotterdamsch Raadslid,
dat in een Russisch bedrijf
heeft gewerkt.
De Kamer kreeg heden in de interpella
tie van den heer L. de Visser (C.P.)
over de vraag of Nederlanders, die in
dienst treden van Russische bedrijven, hun
Nederlanderschap verhezen, een belang
rijke juridische kwestie te behandelen.
Deze zaak vindt hare oorsprong in een
mededeeling van den Burgemeester van
Rotterdam aan het Communistische raads
lid Reudering, dat hij geen lid van den
Raad zou kunnen blijven, omdat hij zijn Ne
derlandschap had verloren, door in dienst
te treden van een Sovjet-Russisch bedrijf.
De interpellant betwistte, dat door zulk een
daad het Nederlanderschap verloren kon
gaan. Op de eerste plaats niet omdat men
in den vreemde in een overheidsbedrijf te
treden nog niet in vreemden Staatsdienst
trad. Er waren tal van gevallen, waarin dit
was geschied, zonder dat het tot verlies
van het Nederlanderschap had geleid. Zoo
was er het bekende geval van Minister
Kraus, die in Chileenschen Staatsdienst
wa-s getreden zonder zijn Nederlander
schap te verliezen. Spr. haalde zelfs een ge
val aan, van een anderen Nederlander, die
zes jaren in een Russisch bedrijf was werk
zaam geweest en toch blijkbaar zijn Neder
landerschap niet had verloren, want hij was
in dienst aangenomen van den Nederland -
schen Staat in Ned. Indië. Men kan overi
gens volstrekt niet zeggen, dat de bedrijven
in Rhisland straatsbedrijven zijn. Integen
deel, daar evengoed als hier heeft men al
lerlei zelfstandige bedrijfsvormen: coöpe
raties, trusts, zelfstandige lichamen, enz.
enz. en de kolonie Koezbas was zelfs een
geheel zelfstandige industrieel© kolonie, in
welker dienst Reuderink was getreden.
Maar spr. ging nog verder. Zelfs, indien
iemand in Russischen staatsdienst zou tre
den, betoogde hij, dan nog zou hij tenge
volge daarvan zijn Nederlanderschap niet
kunnen verliezen; want de Russische Staat
is door den Nederlandschen Staat niet de
jure erkend, zoodat men evengoed in dienst
zou kunnen treden van bijv. een Nederlan
der, die zich ergens in de Sahara tot. ko
ning zou opwerpen. Daardoor zou men zijn
Nederlanderschap toch ook niet verliezen.
Tot zoover waren er in het betoog van de
Visser goede argumenten aan ons besta*in-
de recht ontleend en hij was dan ook veel
rustiger en zakelijker dan hij gewoonlijk
pleegt te zijn. Indien hij het nagelaten had
aan deze beschouwing de veronderstelling
vast te knoopen, dat de Regeering alleen
om politieke redenen en met opzet degenen
zocht, die in Sovjet^Russischen dienst wa
ren getreden ten einde hun als straf het
Nederlanderschap te ontnemen, dan had
men kunnen zeggen, dat de communist dit
maal een zakelijk betoog had geleverd.
Nu kon de Minister van Buiten
land sche Zaken beginnen met de ver
klaring, dat de stelling van den interpel
lant als zou de Regeering aan Reudering
het Nederlanderschap hebben ontnomen, te
eenen male onhoudbaar was. In de zaak
TJeuderink was de Regeering slechts zijde
lings betrokken; zij had daarin geen enkel
initiatief genomen.
Het verlies van het Nederlanderschap is
niet iets, dat intreedt doordat het van re-
geeringswege wordt ontnomen, doch dat
vastzit krachtens de wet aan het treden in
vreemden Staatsdienst, zonder verlof.
Daarom kan men zich hier niet beroepen op
zulke gevallen, als dat van minister Kraus,
waarin wel verlof was verleend. Alle ge
vallen waarin geen verlof werd verleend,
hebben ook automatisch tot verlies van het
Nederlanderschap geleid, zooa-lg de Minis
ter aan de hand van een lijstje* van zulke
gevallen aantoonde. Het is evenwel uiter
aard mogelijk, dat er gevallen zijn, die niet
ter kennis der Regeering komen. Ook met
het geval Reudering was dit zoo. Voordat
het gemeentebestuur van Rotterdam bij de
Regeering inlichtingen vroeg. De Regee
ring beantwoordt de vraag, of het treden in
Sovjet-Russischen Staatsdienst tot verlies
van het Nederlanderschap moet leiden, be
vestigend. Dat de Sovjet-Republiek niet de
jure is erkend, belet niet het intreden van
dit gevolg voor hen, die in dienst van de
zen Staat treden.
Het was ©enigszins begrijpelijk, dat de
heer de Visser door dit antwoord niet te
vreden was gesteld; want de eigenlijke
vraag, waarover het ging, of men n.l. door
in een Rhissisch bedrijf te treden, ook in
Russischen Staatsdienst treedt, was door
den Minister niet beantwoord.
Dit was waarschijnlijk de reden, waarom
de heer de Visser voorstelde de beraad
slaging te schorsen tot heden bij het begin
der zitting, wanneer de Minister van Jus
titie, wiens afwezigheid door zijn collega
geëxcuseerd was, aanwezig zou kunnen zijn.
Dit voorstel vond steun bij den heer
Marchant (VD.) omdat ook de vraag
ter sprake moest komen, hoe de houding
behoorde te zijn tegenover hen, van wie
eventueel zou worden uitgemaakt, dat zij
in Russischen dienst hun Nederlander
schap hadden verloren, en die dan later
om naturalisatie zouden vragen. Het voor
stel de Visser werd aangenomen met 37 te
gen 25 stemmen. Van de rechterzijde stem
den voor de heeren Visscher (A.R.), Van
der Meijs, Van Poll en Uyen, allen R.K.
Zeer vele leden van rechts waren afwezig.
Ook de rest van de zitting had een bui
tengewoon merkwaardig verloop. Op de
eerste plaats wel omdat Minister de
Geer sedert geruimen tijd zijn eerst echec
had te boeken. Dat was het geval bij een
wetsontwerp om aan de Gemeente Den
Haag een strook grond te verkoopen welke
grenst aan de Kamergebouwen. Reeds vroe
ger heeft het plan bestaan, om op dit ter
rein een nieuw Parlementsgebouw te zet
ten, wat echter telkens met het oog op de
ongunstige tijdsomstandigheden is uitge
steld. In 1922 is toen het bestaande ge
bouw eenigszins uitgebreid; en hierop be
riep zich Minister de Geer om te beteogen,
dat toentertijd gezegd werd: dit is een op
lossing voor afzienbaren tijd. Zijn tweede
argument was, dat Den Haag dringend be
hoefte had aan verbreeding der straat, den
Hofweg, die langs dit terrein gelegen is.
Bovendien kon het bestaande Parlements
gebouw nog altijd worden uitgebreid met
localiteiten van den R'jad van State, en zou
men eventueel zelfs elders een nieuw Parle
mentsgebouw kunnen zetten. De Kamer
was echter onvermurwbaar.
Na betoogen van den heer Van D ij k
(A.R.), dat het niet de vraag was, of men
nog uitbreiden kon, maar wel of men zóó
kon uitbreiden, <3at een praotisch en econo
misch geheel werd verkregen, en van den
heer K. ter Laan (S.D.A.P.), dat Den
Haag geen behoefte had aan dit terrein,
doch alléén aan een strook van 7*/j M., ter
wijl men dan in afwachting een plantsoen
zou kunnen aanleggen, verwierp de Kamer
het wetsontwerp met niet minder dan 59
tegen 9 stemmen.
Er volgde daarna een buitengewoon
komisch slot. Op de agenda stonden nog
een viertal wetsontwerpen, waarvan het
laatste was, dat op de artsenijbereidkunde.
De drie overige waren wetsontwerpen, die
alweer Minister Verschuur regardeerden,
t.w. het wetsontwerp op den invoer van
boter, de contingenteering van leestklaar
schoenwerk, en dat tot steun aan de kip-
penhouderij
Vooral over laatstgenoemd ontwerp wer
den vrij uitvoerige debatten verwacht.
Verschillende afgevaardigden zaten nog
met belanghebbenden te confereeren, toen
tengevolge van de schorsing van de be
raadslagingen over de interpellatie-de Vis
ser het wetsontwerp aan de orde kwam, na
dat de twee voorafgaande z.h s. waren aan
genomen. De voorzitter vroeg, wie het
woord verlangde, en, daar niemand zich
aanmeldde, stelde hij voor het wetsontwerp
z.h.s. aan te nemen. Nauwelijks was de ha
mer over dit voorstel gevallen, of de bo
venbedoelde Kamerleden traden binnen, en
hun beteuterde gezichten verwekte natuur
lijk de grootste hilariteit bij de overige col
lega's. Het was waarlijk een komisch slot!
Om kwart over vier was de Kamer met
hare werkzaamheden gereed.
EEN VERDWAALDE
BRIEFKAART.
EEN BEDENKELIJKE OMWEG.
Wij lezen in het „Handelsblad":
„De Tribune" heeft gisteren een fac
simile gepubliceerd van een briefkaart,
die de heer W. H. Vliegen op 3 Juni uit
Genève aan mr. dr. G. van den Bergh te
Amsterdam heeft geschreven om hem en
de heeren W. Polak en Ossendorp geluk
te wenschen met hun houding in de Ara-
sterdamsche loonenkwestie; de schrijver
voegt er aan toe, dat hij met kracht aan
hun kant. zou hebben gestaan indien hij
nog te Amsterdam was geweest.
Deze uiting van den heer Vliegen ver
baast ons geenszins: wij hadden niet ge
dacht. dat de heer Vliegen aan de zijde
van de Amsterdamsche fedratie en de nog
niet afgezette soc.-dem. raadsleden van
Amsterdam zou staan. Maar wat ons wel
verwondert, is, dat „De Tribune" deze
briefkaart kan publiceeren; dit blad moet
er op een of andere slinksche manier aan ge
komen zijn. Wij vernemen, dat de brief
kaart gisteravond ten huize van den heer
Van den Bergh is bezorgd; er is dus een
verkeerd gebruik van gemaakt vóór dat
het stuk ten huize van den geadresseerde
werd afgeleverd. De zaak is, naar wij ver
der hooren, bij de posterijen in onderzoek
en dat is stellig ook zeer noodig.
Want als er in een rijksdienst „lekken"
bestaan waarvan een communistisch or
gaan profiteert, zou de toestand zeer be
denkelijk zijn. De post is een vertrouwen-
dienst, die vooral vrij van „cellen" gehou
den moet worden.
DE LOONSVERLAGING BIJ DE NED.
SPOORWEGEN.
Zoowel de directie als de personeelraad zal
zich tot den minister wenden.
Het bureau van den personeelraad heeft
zich gisteren in verbinding gesteld met
de directfe der Nederlandsche Spoorwegen
om haar mededeeling te doen van de be
slissing van de vergadering van de hoofd
besturen der personeelsorganisaties.
De directie verklaarde geen aanleiding
te hebben, een nieuwe bespreking met den
geheelen personeelraad te houden. Zij zou
nu een eigen voorstel bij den minister in
zenden.
Ook de personeelraad heeft besloten, zich
tot den minister te wenden.
A.T.O. en Van Gend en Loos-personeel.
Do Centrale bond van spoor- en tram
wegpersoneel en de Centrale bond van
transportarbeiders hebben beide het nieu
we voorstel van de directie van de N.V.
Algemeene Transport Onderneming en de
N.V. Van Gend en Loos in zake loonsver
laging, n.l. 7 pet. met 1 Juli a.s., afgewe
zen. Besloten is, als het moet, een loons
verlaging van 5 pet. te aanvaarden.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Belgische koning bedreigd. (2© blad).
Pruisische noodverordening om de be
grooting in evenwicht te krijgen (2e blad).
Hoe Hindenburg rijkskanselier Brüning
ontsloeg. (2e blad).
BINNENLAND.
Het nieuwe Moederhuis der Vrouwen
van Nazareth te Vogelenzang ingewijd.
(1st© blad).
OMGEVING.
Relletjes te Boskoop; één doode, tien ge
wonden. (2de bladX
HET NATIONAAL MARIACONGRES.
Vanwege het Nationaal Mariacongres,
dat 6, 7 en 8 Augustus a.s. te Nijmegen ge
houden wordt, is een mooie reclameplaat
uitgegeven.
De plaats is het resultaat van een Prijs
vraag, door het Bestuur van het Nationaal
Mariacongres uitgeschreven onder Neder
landsche Katholieke kunstenaars. Het pro
gramma van deze Prijsvraag was goedge
keurd door de Permanente Prijsvraag-Com
missie (P.O.).
De Jury voor de Prijsvraag werd ge
vormd door de Heeren: Joan Collette, Oh.
Estourgie, G. Ligthart S.J., Alb. van der
Kallen en Jhr. J. van Rijckevorsol.
Deze Jury heeft uit 55 inzendingen aan
de plaat, welke onB werd toogezondeg, den
eersten prijs toegekend, omdat aan den
voornamen eisch „reclame" zoor good is
voldaan. De religieuze voorstelling, welke
de Madonnafiguur en wel de „Nijmeegsche"
(het beeldje uit do St Canisiuskerk, dat tij
dens het Congres plechtig zal worden ge
kroond) goed doet uitkomen legen den lich
ten achtergrond, is eveneens te prijzen.
Uitstekend is van de kleurtegcnstelling
tegen den achtergrond partij getrokken, om
het dool, hot Congres goed te doen uitko
men. De idee „Moeder der Menschen" (het
motief van 't Nijmeegsche Congres) spreekt
duidelijk uit den aardbol, beheerscht door
de hoofdfiguur.
Aldus het oordeel der Jury.
De plaats bleek bij opening van liet
motto-briefje ontworpen door den heer W.
Heijnen te Venlo.
Op advies der Jury zal van 1219 Juni
een tentoonstelling der 55 affiches worden
gehouden op do bovenzaal van restaurant
„Germania" te Nijmegen.
KONINKLIJKE BESLUITEN.
Burgemeesters.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester der gemeenten Noordwelle en Se-
rooskerke (S.) W. H. Scholder, burgemees
ter der gemeente Renesse, tot burgemees
ter der gemeente Nieuwe Pekela J. Side-
rius, met toekenning van gelijktijdig eervol
ontslag als burgemeester der gemeente
Termunten.
RIJKSWERKINRICHTINGEN.
Ingediend is een wetsontwerp tot ophef
fing van de Rijkswerkinrichting voor man
nen te Hoorn, tot inrichting van een nieu
we werkinrichting te Groningen en tot
overbrenging van de Rijkswerkinrichting
voor vrouwen van Gorinchem naar Breda.
HUIZE DE „TILTENBERG"het Moederhuis der Vrouwen van Nazareth, onder Voge
lenzang, is gisteren doorZ. H. Exc. Mgr. Aengenent ingewijd. De Bisschop in ge
sprek met mej. Kersbergen, Vrouwe van Nazareth (In hetMoederhuis doch alléén,
daar dragen de Vrouwen van Nazareth een wit habijt met blauwen ceintuur en wit
ten sluier).
