Duitschlands nieuwe koers 23ste Jaargang VRIJDAG 3 JUNI 1932 No. 7217 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BINNENLAND 3)e £eidóclie (Bou/foa/nt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal Franco per post f2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt 'heb dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. VON PAPEN'S KABINET THANS VOLLEDIG DINSDAG A.S. ONTBINDING VAN DEN RIJKSDAG? Hindenburgs afscheid van dr. Brüning. BERLIJN, 2 Juni. Duitschlands nieuwe politieke leiders zijn aangewezen, de nieuwe regeering is ge vormd. Rijkspresident von Hindenburg heeft van daag nog de volgende benoemingen goed gekeurd Freiherr von Neurath tot rijksminister van BuiteniLaai'dsche Zaken; graaf Schwerin von Kros-igk tot rijksmi nister van Financiën; - dr. Gürtner tot minister van Justitie, terwijl prof. dr. Warmbold, die reeds de portefeuille van Economische Zaken op zich heeft genomen, voorloopig is belast met dc waarneming der zaken van den rijksminis ter van Arbeid. Behalve de bovengenoemde persoonlijk heden omvat het kabinet-von Papen zooads men weet de volgende functionarissen: Freiherr von Gayl: minister van Binnen- landsche Zaken. Generaal von Schleicher: minister van Rijks weer. Freiherr von Braun: minister van Land bouw en Oostelijke provincies. Von Elts Rübenach: minister van Pos terijen en Verkeerswezen. Hedenmiddag om helfzes werden de mi nisters door den rijkspresident beëedigd, waarna het kabinet om zes uur voor zijn eerste zitting bijeen kwam, welke zitting slechts een formeel karakter droeg. De formeering dezer nieuwe regeering is vlugger in zijn werk gegaan, dan men verwaclit had, toen Maandag het aftreden van dr. Brüning bekend werd. Hindenburg heeft thans zijn kabinet, dat boven de partijen staat, want de rijkskan selier is door zijn partij, het Centrum, uit- gesbooten, terwijl verschillende ministers uit hun partij zijn getreden, hetgeen van de overige leden van het kabinet eveneens verwacht wordt. Het Centrum heeft zich in scherpe be woordingen tegen von Papen verklaard en ook de Beiersche Volkspartij is niet bereid hem te steunen. De Duitsche Centrum-partij zoo luidt het m een resolutie heeft steeds weer met zelfopoffering politieke verantwoor delijkheid op zich genomen. Zij heeft dat gedaan, m het teeken van een christelijk- nationale staatspolibiek en van een moreele opvatting van het openbare leven. Wij ver werpen het maandenlang gevolgde systeem van niet te controleeren kuiperijen en ver klaren, dat wij voor de hieruit volgende vergrooting van onze binnenlandsche en buitenilandsche moeilijkheden elke verant woordelijkheid van de hand wijzen. Daar behalve de linkerzijde ook de mid denpartijen zich tegen von Papen hebben verklaard en de nationaal-socialisten ook niet enthousiast kunnen zijn met dezen kanselier, is er weinig twijfel aan, of het kanselierschap van von Papen is slechts van zeer spoedig voorbijgaanden aard. In het buitenland beschouwt men dan ook vrij algemeen de nieuwe Duitsche re geering als een „over gangs-kabinet", een tusschenschakel naar een Hitler-regeering. Dit is in ieder geval zeker: zoodra von Papen zich aan den rijksdag presenteert, heeft hij geen kans op een meerderheid. Hij staat dan voor de keus, om ofwel zonder parlement te regeeren, en dat be- teekent dictatuur, ofwel zijn parlementaire leven nog een oogenblik te rekken door den Rijksdag te doen ontbinden. Naar alle waarschijnlijkheid zal hij het laatste kiezen. Men verwacht hier te Berlijn, dat de rijkskanselier a.s. Dinsdag zijn regeerings- verklaring zal voorlezen en aan het einde daarvan aan den Rijksdag de mededeeilng zal doen, dat hij ontbonden is. Dit is natuurlijk koren op de molen van de nationaal-socialisten, die den laatsten VON PAPEN, de nieuwe Duitsche Rijkskanselier verlaat het Rijksdagge bouw te Berlijn, na een bespreking omtrent de vorming van het nieuwe Duitsche kabinet tijd herhaaldelijk op nieuwe verkiezingen hebben aangedrongen, teneinde overeen stemming te brengen zoo betoogen zij tuaschen den volkswil en het parlement, dat dien volkswil behoort te weerspiegelen. En van hun standpunt bekeken, hebben zij geen ongelijk, want zij kunnen zeker zijn van een groote zetelwinst, gezien de voortdu rende stijgende lijn van het aantal natio- naal-soc.ialistische afgevaardigden bij de opeenvolgende verkiezingen. In Oldenburg en Anhalt hebben zij reeds de absolute meerderheid. Doch wanneer de nieuwe rijksdag, ver sterkt door een nog aanzienlijk grooter kwantum nationaal-socialisten bijeen zal komen, zullen de Hitler-mannen dan ge noegen nemen met het ministerie, zooals von Papen dit zoo juist heeft weten te vor men 1 Een vastomlijnd program heeft de nieu we rijkskanselier nog niet gepubliceerd. In een gesprek met de vertegenwoordi gers der bladen verklaarde hij heden avond „U zult van mij op dit oogenblik geen programmatische verklaring kunnen ver wachten. Ik wensch evenwel een paar woor den als mensch tegenover mensch tot u te spreken. Het ligt mij bizonder na aan het hart u te zeggen, dat ik deze functie heb aanvaard in een uur, dat het vaderland in zeer ernstigen noodtoestand verkeert, over eenkomstig het beroep, dat de heer Rijks- presidient op mij heeft gedaan, dat ik even wel dit besluit na rijp beraad heb geno men, niet alleen wegens de buitengewone zorgen en lasten welke er aan verbonden zijn, doch in het bizonder ook in verband met het feit, dat het mij als mensch bizon der leed heeft gedaan mij te zetten op de plaats van een mensrh wien iik innerlijk bizonder na heb gestaan. Ik mag u zeg gen, dat het werk dat de Rijkskanselier twee jaren geleden heeft aangevangen door mij krachtig zal worden voortgezet en dat ik niet minder wensch, dat het zal mogen leiden tot een groot succes voor land en volk. Het oordeel over de werkzaam heden van dezen kanselier blijft overgela ten tot een ander uur. Zijn werk evenwel blijft. Het behoort tot de geschiedenis. In dien de menschen wisselen, zijn de opvol gers er toe geroepen dit werk voort te zet ten. Waarom deze nieuwe regeering gevormd is, aldus vervolgde Rijkskanselier von Pa pen, behoef ik u niet lang te spreken. Wij beschouwen het als onze taak de la-sten en offers welke in dezen tijd van Duitschland worden geëischt nog draaglijk te maken, doordat men de psychische fundeering vindt welke alleen het dragen dezer las- T WEE DE KAMER BEHANDELING DER LAGER ONDERWIJSWET UITGESTELD HET WETSONTWERP OP DE CLEARING AANGENOMEN. De Communisten praten voor leege banken. Het staat nu wel vast: de L. O.-wet zal voor het reces niet meer worden behan deld. Het was ook bijna ondoenlijk. Niet alleen heeft de Kamer een buitengewoon inspannende werkperiode achter den rug; maar men kan er bovendien op rekenen, dat de afhandeling van de huidige agenda en van eenige noodontwerpen, die nog in voorbereiding zijn, zeker op de geheele maand Juni beslag zal leggen. Het was ovigens niet eens op grond van deze over wegingen, dat de voorzitter op een verzoek der Regeering om de L.O.-wet nog voor het uiteen gaan der Kamer te behan delen te kennen gaf zijnerzijds niet aan dit verzoek te kunnen voldoen. Hij grond de dit hierop, dat in het wetsontwerp bij nota van wijziging zulke diep ingrijpende veranderingen waren aangebracht, dat de Kamerleden tijd moesten hebben om dit te bestudeeren, en dat er bovendien zulke belangrijke paed agogische vraagstukken aan de orde zouden komen dat behande ling der wet in de gegeven omstandighe den nu deze telkens door de behandeling van noodwetten zou kunnen worden on derbroken, niet raadzaam moest worden De Kamer nam zonder debat z.h.s, het voorstel van den voorzitter tot regeling van werkzaamheden aan, zoodat men er wel op kan rekenen dat voor het recès de L.O.-wet niet meer in behandeling komt. De voortgezette bespreking over het Clearingsontwerp stelde Min. Ver schuur in de gelegenheid, de beteekenis van dit ontwerp nog eens klaar uiteen te zetten. Er is alle reden om aan te nemen, dat deze even gematigde als krachtige en zakelijke rede ook zal worden verstaan over de grenzen, waarvoor zij soms nog meer bestemd scheen dan voor het Nederland- sche parlement, waaraan uit den aard der zaak over deze aangelegenheid weinig nieuws kon worden verteld. De minister er kende, dat het wetsontwerp van zeer ern- stik karakter was; maar dit vond zijne oorzaak in den ongewonen ernst van den economischen toestand. Noch de regeering, noch de Kamer was ook maar eenigszins in de stemming van verlangen naar een economischen oorlog, zooals de heer Wijn koop had te verstaan gegeven. Integendeel de Regeering hoopte van harte, dat zij het wapen dezer wet, hetwelk zij vroeg aan hare handen toe te vertrouwen, niet zou hoeven te gebruiken. Zij was volkomen be reid, zelfs een grooteren Duitschen invoer dan tot nu toe te accepteeren en te be vorderen, mits op deze ééne voorwaarde dat de verhouding, tusschen Duitschen in voer en Nederlandschen uitvoer naar Duitschland ongeveer op de bestaanden voet van 1 tot 1 zou worden gehandhaafd. De Regeering wilde zelfs nog verder gaan, en zelfs een gunstiger verhouding voor Duitschland aanvaarden voorzoover de daar nóg sterker dan hier verminderde koopkracht daartoe aanleiding gaf. Dit is toch waarlijk de redelijkheid in het kwadraat, aldus de Minister. Maar Neder land weigert de rol van Lamme Goedzak te spelen of als de Duitschers dit beter verstaan die van Hans Glück. Met instemming van den Minister is het gekomen tot een intrekking van het amen- ment van der Waerden, dat tot strekking had een Commissie in het leven te roepen, welke met de Minister zou samenwerken bij het uitvoeren dezer wet, Nadat de voorzitter op aandrang van den heer C o 1 ij n (A.-R.) had verklaard, dat hij de instelling eener Kamercommissie voor de handelspolitiek zou bevorderen, onder wel ker taak ook de toepassing dezer wet zou vallen en nadat de Minister nog eeni ge geruststellende verklaringen had gege ven aan den heer Knottenbelt (V.B.) die vreesde, dat het de bedoeling was niet alleen de betalingen aan Duitschland te beperken, doch ook de goedereninvoer, is het wetsontwerp aangenomen met alge- meene stemmen, op die der Communis ten, na. De Kamer werd daarna op 'n zware proef gesteld; want op de agenda stond de be handeling van het wetsontwerp-Wijnkoop inzake bestrijding van de nadeeligo gevol gen van de economische crisis voor de ar beidersklasse. Men kent den hoofdinhoud van dit wetsontwerp: -uitkeering van het volle loon aan alle werkloozen uit de open bare kassen. Wat het volle loon is en wel ke openbare kassen zullen moeten beta len, wordt voor het gemak buiten beschou wing gelaten. De geheele redactie van het wetsontwerp is van dien aard, dat het to taal onuitvoerbaar zou zijn. De bedoeling om door de behandeling reclame te maken voor de comm. partij ligt er dan ook dui men dik op. Aanvankelijk had het den schijn, dat geen enkele spreker over het wetsontwerp zich zou aanmelden. Maar de S. D., K u- p e r s, vond het toch noodig, de algemeen bekende, zwakke punten van het ontwerp nog eens te belichten, wat voor den com munist De Visser een gereedo aanlei ding was tot het houden eener Dauer-rede van ruim 2 uren, waarin de ondergang van het kapitalisme, de opgang der Sovjet- Unie, het verraad der Soc. Dem., de schan delijke behandeling der werkloozen en het aansturen der kapitalistische landen op den wereldoorlog, de revue passeerden. Het is alles zulk een bekend geluid, dat het onnoodig is dit hier nog eens te doen hooren. De geheele linkerzijde vloeide reeds bij het begin der redevoering weg, zoodat daar een ware bankenwoestenij ontstond. Rechts zaten nog eenige vereen zaamde leden aan hun arbeid of in be spreking. Heden worden wij waarschijnlijk op een doublure dezer rede door W ij n- k o o p vergast, die heden reeds even aan het woord kwam. ten mogelijk maakt, dat wil zeggen de sa menvatting van alle nationale krachten om het even uit welk kamp zij komen. Een zoo geweldige krachtsinspanning als van het Duitsche volk in de toekomst moet wor den verwacht, kan slechts worden verricht indien alle moreele en psychische potentie wordt aangewend. Dat zal de taak der re- geering zijn. Ik zou mij er op het oogen blik toe willen beperken u te verzoeken uw medewerking aan dit werk te willen verleenen. Al scheiden ons ook politieke tegenstellingen; het welk blijft voor ons allen gelijk". In gelijken geest heeft von Papen ook aan mgr. Kaas, den leider van het Centrum In één opzicht heeft de nieuwe rijkskan selier ons reeds gerustgesteld, doordat n.l. overeenstemming is bereikt met den pre sident van de rijksbank dr. Luther ten aan zien van toekomstige geldpolitiek der re geering. Valuta-experimenten zullen niet worden genomen en in het algemeen gee nerlei maatregelen op valuta- en credietter- rein, die een gevaar voor de stabiliteit van het Duitsche betaalmiddel zouden kunnen opleveren. De „Leidsche Courant" heeft dezer da gen op het gevaar van een dergelijke de preciatie-politiek gewezen met een ver wijzing -naar het voorbeeld van Engeland en ook hier was men bang, dat de nieuwe regeering dergelijke experimenten zou gaan toepassen. Tot afscheid heeft von Hindenburg nog het volgende schrijven gezonden aan den afgetreden rijkskanselier dr. Brüning: „Aan uw verzoek om ontheffing uit uw functies van Rijkskanselier en Rijksminister van Buitenland'sche Zaken voldoe ik hier bij. Ik betreur het ten zeerste mij van u te moeten losmaken, nadat ik gedurende de twee jaren onzer samenwerking zoo dik wijls gelegenheid heb gehad, uw hoogstaand karakter, uw uitgebreide kennis en uw on zelfzuchtige overgave aan den door u aan vaarde taak te leeren kennen en hoogach ten. Voor dit alles dank ik u namens het Rijk en uit eigen naam. De samenwerking met u zal ik nooit vergeten en uw per soon steeds met de grootste hoogachting gedenken". De nood der oud-gepensionneerden. Naar wij vernemen is tusschen de De partementen van Financiën en van Defen sie overleg gaande in zake een eventueele tegemoetkoming in de nooden der z.g. oud- gepensionneerden, tot welk overleg de Mi nister van Defensie zich bij de behande ling in de Tweede Kamer van de Defensie- begrooting voor 1932 bereid verklaarde. Dit nummer bestaat uit drie bladen VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De ontwikkeling van den politieken toe stand in Duitschland. Volgende week waar schijnlijk rijksdagontbinding. (2o blad). De vervolgingsmaatregelen tegen de Ka tholieken in Mexico. (2e blad). BINNENLAND. Het Clearing-ontwerp door de Tweede Kamer aangenomen, (lste blad). Afzet van bollen in de tropen (lste blad) NIEUWE REGELING VAN DEN DUITSCHEN BOTERINVOER. Gunstiger regeling voor Nederland. Men meldt uit Berlijn d.d. 1 Juni: De Duitsche Landwirtschafstrat zal morgen in de Duitsche pers onder don ti tel „Botercontingent? Accoordoen voor Nederland zeer belangrijk artikel publiceeren, waarin deze halfofficieelo in stelling meedeelt, dat de Duitsche land bouw tegen het door Nederland bogeorde proportioneelo botorinvoercontingent, dat op don gemiddelden invoer in vroegere ja ren gebaseerd is, hoegenaamd geen prin cipieel© bezwaren hooft. Denemarken en Nederland, zoo heet het in dit artikel, voelen zich door <le regeling van het Duit sche boterinvoerrecht in hoogo mate be nadeeld, en inderdaad is hun uitvoer in vergelijking met hun vroegeron botcrex- porb naar Duitschland zwaardor getroffen dan dc uitvoer uit andore landen, waar voor do meestbegunstiging geldt. In 1931 was het aandeel van Denemarken in don Duitschen boberinvoer 30.6 pet. hot aan deel van Nederland 16,3 pet.in do maan den Febrauri, Maart en April 1932 bedroeg dit percentage voor Denemarken slochtH 28.8 pet., voor Nederland zelfs niet meer dan 11,2 pet. Andcro landen, b.v. Let land, Estland en Rusland, konden hun aan deel echter vergrooten. Dat do Duitsche landbouw bij deze verandering in do ver houding der leveranties uit de verschillen de landen zoo goed als niet gcintoressoerd is, ligt voor de hand. In het artikel wordt er dan verder op gewezen, dat bij de eventueele invoering van een proportioneel contingent de in voerrechten voor dit contingent uit dc ver schillende landen gelijk moeten zijnzij kunnen het gemiddelde van het thans gel dende tarief bedragen. De eerste voor waarde voor de invoering van een propor tioneel contingentsregeling is echter, dat het contingent, dat thans Finland toege staan wordt, zal worden opgeheven. Een proportioneelo contingents verdeeling, waarbij heb Finland toegestando contin gent als basis voor de andere landen zou gelden, wordt voor den Duitschen land bouw indiscutabel genoemd. Tot zoover het artikel van den Landwirt- schaftsrat. Dit gewijzigde standpunt botee- kent niet, dat de Duitsche landbouw er geen bezwaar tegen heeft, wanneer er meer boter zal worden ingevoerd. Toch kan dit gewijzigde standpunt voor Neder land van groote beteekenis zijn. Het komt toch daarop neer, dat Nederland en Dene marken meer materiaal naar Duitschland zullen kunnen uitvoeren, terwijl Finland Letland, Estland en Rusland niet langer hun bevoorrechte positie zullen kunnen handhaven. Er valt niet aan te twijfelen, dat de nieuwe Duitsche regeering met het gewijzigde standpunt van den Landwirt- schaftsrad rekening zal houden. Zoo heeft het er dan toch allen schijn van, dat de reis van de Nederlandsche ro- geeringscommissie naar Berlijn en de rede van Minister Verschuur in de Tweede Ka mer om van de actie van dr. Posthuma met zijn Comité voor Economisch Verweer en de circulaire van den Duitschen Con sul-Generaal nog maar te zwijgen eenig voorloopig succes hebben gehad. VERSCHE VISCH NAAR FRANKRIJK. Het contingent uitgeput. Een officieel bericht uit Parijs meldt, dat heb contingent verscbe visch, dat in het tweede kwartaal van 1 April tot 30 Juni in Frankrijk uit Nederland mocht worden in gevoerd, ia uitgeput. Dientengevolge ie de invoer tot en met 30 Juni etopgeaet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1932 | | pagina 1