Duitschlands nieuwe koers
23ste Jaargang
VRIJDAG 3 JUNI 1932
No. 7217
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
3)e £eidóclie (Bou/foa/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
'heb dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
VON PAPEN'S KABINET THANS VOLLEDIG
DINSDAG A.S. ONTBINDING
VAN DEN RIJKSDAG?
Hindenburgs afscheid van
dr. Brüning.
BERLIJN, 2 Juni.
Duitschlands nieuwe politieke leiders zijn
aangewezen, de nieuwe regeering is ge
vormd.
Rijkspresident von Hindenburg heeft van
daag nog de volgende benoemingen goed
gekeurd
Freiherr von Neurath tot rijksminister
van BuiteniLaai'dsche Zaken;
graaf Schwerin von Kros-igk tot rijksmi
nister van Financiën; -
dr. Gürtner tot minister van Justitie,
terwijl prof. dr. Warmbold, die reeds de
portefeuille van Economische Zaken op zich
heeft genomen, voorloopig is belast met dc
waarneming der zaken van den rijksminis
ter van Arbeid.
Behalve de bovengenoemde persoonlijk
heden omvat het kabinet-von Papen zooads
men weet de volgende functionarissen:
Freiherr von Gayl: minister van Binnen-
landsche Zaken.
Generaal von Schleicher: minister van
Rijks weer.
Freiherr von Braun: minister van Land
bouw en Oostelijke provincies.
Von Elts Rübenach: minister van Pos
terijen en Verkeerswezen.
Hedenmiddag om helfzes werden de mi
nisters door den rijkspresident beëedigd,
waarna het kabinet om zes uur voor zijn
eerste zitting bijeen kwam, welke zitting
slechts een formeel karakter droeg.
De formeering dezer nieuwe regeering
is vlugger in zijn werk gegaan, dan men
verwaclit had, toen Maandag het aftreden
van dr. Brüning bekend werd.
Hindenburg heeft thans zijn kabinet, dat
boven de partijen staat, want de rijkskan
selier is door zijn partij, het Centrum, uit-
gesbooten, terwijl verschillende ministers
uit hun partij zijn getreden, hetgeen van
de overige leden van het kabinet eveneens
verwacht wordt.
Het Centrum heeft zich in scherpe be
woordingen tegen von Papen verklaard en
ook de Beiersche Volkspartij is niet bereid
hem te steunen.
De Duitsche Centrum-partij zoo luidt
het m een resolutie heeft steeds weer
met zelfopoffering politieke verantwoor
delijkheid op zich genomen. Zij heeft dat
gedaan, m het teeken van een christelijk-
nationale staatspolibiek en van een moreele
opvatting van het openbare leven. Wij ver
werpen het maandenlang gevolgde systeem
van niet te controleeren kuiperijen en ver
klaren, dat wij voor de hieruit volgende
vergrooting van onze binnenlandsche en
buitenilandsche moeilijkheden elke verant
woordelijkheid van de hand wijzen.
Daar behalve de linkerzijde ook de mid
denpartijen zich tegen von Papen hebben
verklaard en de nationaal-socialisten ook
niet enthousiast kunnen zijn met dezen
kanselier, is er weinig twijfel aan, of het
kanselierschap van von Papen is slechts
van zeer spoedig voorbijgaanden aard.
In het buitenland beschouwt men dan
ook vrij algemeen de nieuwe Duitsche re
geering als een „over gangs-kabinet", een
tusschenschakel naar een Hitler-regeering.
Dit is in ieder geval zeker: zoodra von
Papen zich aan den rijksdag presenteert,
heeft hij geen kans op een meerderheid.
Hij staat dan voor de keus, om ofwel
zonder parlement te regeeren, en dat be-
teekent dictatuur, ofwel zijn parlementaire
leven nog een oogenblik te rekken door
den Rijksdag te doen ontbinden.
Naar alle waarschijnlijkheid zal hij het
laatste kiezen.
Men verwacht hier te Berlijn, dat de
rijkskanselier a.s. Dinsdag zijn regeerings-
verklaring zal voorlezen en aan het einde
daarvan aan den Rijksdag de mededeeilng
zal doen, dat hij ontbonden is.
Dit is natuurlijk koren op de molen van
de nationaal-socialisten, die den laatsten
VON PAPEN, de nieuwe Duitsche
Rijkskanselier verlaat het Rijksdagge
bouw te Berlijn, na een bespreking
omtrent de vorming van het nieuwe
Duitsche kabinet
tijd herhaaldelijk op nieuwe verkiezingen
hebben aangedrongen, teneinde overeen
stemming te brengen zoo betoogen zij
tuaschen den volkswil en het parlement, dat
dien volkswil behoort te weerspiegelen. En
van hun standpunt bekeken, hebben zij geen
ongelijk, want zij kunnen zeker zijn van
een groote zetelwinst, gezien de voortdu
rende stijgende lijn van het aantal natio-
naal-soc.ialistische afgevaardigden bij de
opeenvolgende verkiezingen. In Oldenburg
en Anhalt hebben zij reeds de absolute
meerderheid.
Doch wanneer de nieuwe rijksdag, ver
sterkt door een nog aanzienlijk grooter
kwantum nationaal-socialisten bijeen zal
komen, zullen de Hitler-mannen dan ge
noegen nemen met het ministerie, zooals
von Papen dit zoo juist heeft weten te vor
men 1
Een vastomlijnd program heeft de nieu
we rijkskanselier nog niet gepubliceerd.
In een gesprek met de vertegenwoordi
gers der bladen verklaarde hij heden
avond
„U zult van mij op dit oogenblik geen
programmatische verklaring kunnen ver
wachten. Ik wensch evenwel een paar woor
den als mensch tegenover mensch tot u te
spreken. Het ligt mij bizonder na aan het
hart u te zeggen, dat ik deze functie heb
aanvaard in een uur, dat het vaderland in
zeer ernstigen noodtoestand verkeert, over
eenkomstig het beroep, dat de heer Rijks-
presidient op mij heeft gedaan, dat ik even
wel dit besluit na rijp beraad heb geno
men, niet alleen wegens de buitengewone
zorgen en lasten welke er aan verbonden
zijn, doch in het bizonder ook in verband
met het feit, dat het mij als mensch bizon
der leed heeft gedaan mij te zetten op de
plaats van een mensrh wien iik innerlijk
bizonder na heb gestaan. Ik mag u zeg
gen, dat het werk dat de Rijkskanselier
twee jaren geleden heeft aangevangen
door mij krachtig zal worden voortgezet
en dat ik niet minder wensch, dat het zal
mogen leiden tot een groot succes voor land
en volk. Het oordeel over de werkzaam
heden van dezen kanselier blijft overgela
ten tot een ander uur. Zijn werk evenwel
blijft. Het behoort tot de geschiedenis. In
dien de menschen wisselen, zijn de opvol
gers er toe geroepen dit werk voort te zet
ten.
Waarom deze nieuwe regeering gevormd
is, aldus vervolgde Rijkskanselier von Pa
pen, behoef ik u niet lang te spreken. Wij
beschouwen het als onze taak de la-sten en
offers welke in dezen tijd van Duitschland
worden geëischt nog draaglijk te maken,
doordat men de psychische fundeering
vindt welke alleen het dragen dezer las-
T WEE DE KAMER
BEHANDELING DER LAGER ONDERWIJSWET UITGESTELD
HET WETSONTWERP OP DE CLEARING AANGENOMEN.
De Communisten praten voor
leege banken.
Het staat nu wel vast: de L. O.-wet zal
voor het reces niet meer worden behan
deld. Het was ook bijna ondoenlijk. Niet
alleen heeft de Kamer een buitengewoon
inspannende werkperiode achter den rug;
maar men kan er bovendien op rekenen,
dat de afhandeling van de huidige agenda
en van eenige noodontwerpen, die nog in
voorbereiding zijn, zeker op de geheele
maand Juni beslag zal leggen. Het was
ovigens niet eens op grond van deze over
wegingen, dat de voorzitter op een
verzoek der Regeering om de L.O.-wet nog
voor het uiteen gaan der Kamer te behan
delen te kennen gaf zijnerzijds niet aan
dit verzoek te kunnen voldoen. Hij grond
de dit hierop, dat in het wetsontwerp bij
nota van wijziging zulke diep ingrijpende
veranderingen waren aangebracht, dat de
Kamerleden tijd moesten hebben om dit te
bestudeeren, en dat er bovendien zulke
belangrijke paed agogische vraagstukken
aan de orde zouden komen dat behande
ling der wet in de gegeven omstandighe
den nu deze telkens door de behandeling
van noodwetten zou kunnen worden on
derbroken, niet raadzaam moest worden
De Kamer nam zonder debat z.h.s, het
voorstel van den voorzitter tot regeling
van werkzaamheden aan, zoodat men er
wel op kan rekenen dat voor het recès de
L.O.-wet niet meer in behandeling komt.
De voortgezette bespreking over het
Clearingsontwerp stelde Min. Ver
schuur in de gelegenheid, de beteekenis
van dit ontwerp nog eens klaar uiteen te
zetten. Er is alle reden om aan te nemen,
dat deze even gematigde als krachtige en
zakelijke rede ook zal worden verstaan over
de grenzen, waarvoor zij soms nog meer
bestemd scheen dan voor het Nederland-
sche parlement, waaraan uit den aard der
zaak over deze aangelegenheid weinig
nieuws kon worden verteld. De minister er
kende, dat het wetsontwerp van zeer ern-
stik karakter was; maar dit vond zijne
oorzaak in den ongewonen ernst van den
economischen toestand. Noch de regeering,
noch de Kamer was ook maar eenigszins
in de stemming van verlangen naar een
economischen oorlog, zooals de heer Wijn
koop had te verstaan gegeven. Integendeel
de Regeering hoopte van harte, dat zij het
wapen dezer wet, hetwelk zij vroeg aan
hare handen toe te vertrouwen, niet zou
hoeven te gebruiken. Zij was volkomen be
reid, zelfs een grooteren Duitschen invoer
dan tot nu toe te accepteeren en te be
vorderen, mits op deze ééne voorwaarde
dat de verhouding, tusschen Duitschen in
voer en Nederlandschen uitvoer naar
Duitschland ongeveer op de bestaanden
voet van 1 tot 1 zou worden gehandhaafd.
De Regeering wilde zelfs nog verder gaan,
en zelfs een gunstiger verhouding voor
Duitschland aanvaarden voorzoover de
daar nóg sterker dan hier verminderde
koopkracht daartoe aanleiding gaf. Dit
is toch waarlijk de redelijkheid in het
kwadraat, aldus de Minister. Maar Neder
land weigert de rol van Lamme Goedzak
te spelen of als de Duitschers dit beter
verstaan die van Hans Glück.
Met instemming van den Minister is het
gekomen tot een intrekking van het amen-
ment van der Waerden, dat tot strekking
had een Commissie in het leven te roepen,
welke met de Minister zou samenwerken
bij het uitvoeren dezer wet, Nadat de
voorzitter op aandrang van den heer
C o 1 ij n (A.-R.) had verklaard, dat hij de
instelling eener Kamercommissie voor de
handelspolitiek zou bevorderen, onder wel
ker taak ook de toepassing dezer wet zou
vallen en nadat de Minister nog eeni
ge geruststellende verklaringen had gege
ven aan den heer Knottenbelt (V.B.)
die vreesde, dat het de bedoeling was niet
alleen de betalingen aan Duitschland te
beperken, doch ook de goedereninvoer, is
het wetsontwerp aangenomen met alge-
meene stemmen, op die der Communis
ten, na.
De Kamer werd daarna op 'n zware proef
gesteld; want op de agenda stond de be
handeling van het wetsontwerp-Wijnkoop
inzake bestrijding van de nadeeligo gevol
gen van de economische crisis voor de ar
beidersklasse. Men kent den hoofdinhoud
van dit wetsontwerp: -uitkeering van het
volle loon aan alle werkloozen uit de open
bare kassen. Wat het volle loon is en wel
ke openbare kassen zullen moeten beta
len, wordt voor het gemak buiten beschou
wing gelaten. De geheele redactie van het
wetsontwerp is van dien aard, dat het to
taal onuitvoerbaar zou zijn. De bedoeling
om door de behandeling reclame te maken
voor de comm. partij ligt er dan ook dui
men dik op.
Aanvankelijk had het den schijn, dat
geen enkele spreker over het wetsontwerp
zich zou aanmelden. Maar de S. D., K u-
p e r s, vond het toch noodig, de algemeen
bekende, zwakke punten van het ontwerp
nog eens te belichten, wat voor den com
munist De Visser een gereedo aanlei
ding was tot het houden eener Dauer-rede
van ruim 2 uren, waarin de ondergang van
het kapitalisme, de opgang der Sovjet-
Unie, het verraad der Soc. Dem., de schan
delijke behandeling der werkloozen en het
aansturen der kapitalistische landen op
den wereldoorlog, de revue passeerden.
Het is alles zulk een bekend geluid, dat
het onnoodig is dit hier nog eens te doen
hooren. De geheele linkerzijde vloeide
reeds bij het begin der redevoering weg,
zoodat daar een ware bankenwoestenij
ontstond. Rechts zaten nog eenige vereen
zaamde leden aan hun arbeid of in be
spreking. Heden worden wij waarschijnlijk
op een doublure dezer rede door W ij n-
k o o p vergast, die heden reeds even aan
het woord kwam.
ten mogelijk maakt, dat wil zeggen de sa
menvatting van alle nationale krachten
om het even uit welk kamp zij komen. Een
zoo geweldige krachtsinspanning als van
het Duitsche volk in de toekomst moet wor
den verwacht, kan slechts worden verricht
indien alle moreele en psychische potentie
wordt aangewend. Dat zal de taak der re-
geering zijn. Ik zou mij er op het oogen
blik toe willen beperken u te verzoeken
uw medewerking aan dit werk te willen
verleenen. Al scheiden ons ook politieke
tegenstellingen; het welk blijft voor ons
allen gelijk".
In gelijken geest heeft von Papen ook
aan mgr. Kaas, den leider van het Centrum
In één opzicht heeft de nieuwe rijkskan
selier ons reeds gerustgesteld, doordat n.l.
overeenstemming is bereikt met den pre
sident van de rijksbank dr. Luther ten aan
zien van toekomstige geldpolitiek der re
geering. Valuta-experimenten zullen niet
worden genomen en in het algemeen gee
nerlei maatregelen op valuta- en credietter-
rein, die een gevaar voor de stabiliteit van
het Duitsche betaalmiddel zouden kunnen
opleveren.
De „Leidsche Courant" heeft dezer da
gen op het gevaar van een dergelijke de
preciatie-politiek gewezen met een ver
wijzing -naar het voorbeeld van Engeland
en ook hier was men bang, dat de nieuwe
regeering dergelijke experimenten zou gaan
toepassen.
Tot afscheid heeft von Hindenburg nog
het volgende schrijven gezonden aan den
afgetreden rijkskanselier dr. Brüning:
„Aan uw verzoek om ontheffing uit uw
functies van Rijkskanselier en Rijksminister
van Buitenland'sche Zaken voldoe ik hier
bij. Ik betreur het ten zeerste mij van u
te moeten losmaken, nadat ik gedurende de
twee jaren onzer samenwerking zoo dik
wijls gelegenheid heb gehad, uw hoogstaand
karakter, uw uitgebreide kennis en uw on
zelfzuchtige overgave aan den door u aan
vaarde taak te leeren kennen en hoogach
ten. Voor dit alles dank ik u namens het
Rijk en uit eigen naam. De samenwerking
met u zal ik nooit vergeten en uw per
soon steeds met de grootste hoogachting
gedenken".
De nood der oud-gepensionneerden.
Naar wij vernemen is tusschen de De
partementen van Financiën en van Defen
sie overleg gaande in zake een eventueele
tegemoetkoming in de nooden der z.g. oud-
gepensionneerden, tot welk overleg de Mi
nister van Defensie zich bij de behande
ling in de Tweede Kamer van de Defensie-
begrooting voor 1932 bereid verklaarde.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De ontwikkeling van den politieken toe
stand in Duitschland. Volgende week waar
schijnlijk rijksdagontbinding. (2o blad).
De vervolgingsmaatregelen tegen de Ka
tholieken in Mexico. (2e blad).
BINNENLAND.
Het Clearing-ontwerp door de Tweede
Kamer aangenomen, (lste blad).
Afzet van bollen in de tropen (lste blad)
NIEUWE REGELING VAN DEN
DUITSCHEN BOTERINVOER.
Gunstiger regeling voor Nederland.
Men meldt uit Berlijn d.d. 1 Juni:
De Duitsche Landwirtschafstrat zal
morgen in de Duitsche pers onder don ti
tel „Botercontingent? Accoordoen
voor Nederland zeer belangrijk artikel
publiceeren, waarin deze halfofficieelo in
stelling meedeelt, dat de Duitsche land
bouw tegen het door Nederland bogeorde
proportioneelo botorinvoercontingent, dat
op don gemiddelden invoer in vroegere ja
ren gebaseerd is, hoegenaamd geen prin
cipieel© bezwaren hooft. Denemarken en
Nederland, zoo heet het in dit artikel,
voelen zich door <le regeling van het Duit
sche boterinvoerrecht in hoogo mate be
nadeeld, en inderdaad is hun uitvoer in
vergelijking met hun vroegeron botcrex-
porb naar Duitschland zwaardor getroffen
dan dc uitvoer uit andore landen, waar
voor do meestbegunstiging geldt. In 1931
was het aandeel van Denemarken in don
Duitschen boberinvoer 30.6 pet. hot aan
deel van Nederland 16,3 pet.in do maan
den Febrauri, Maart en April 1932 bedroeg
dit percentage voor Denemarken slochtH
28.8 pet., voor Nederland zelfs niet meer
dan 11,2 pet. Andcro landen, b.v. Let
land, Estland en Rusland, konden hun aan
deel echter vergrooten. Dat do Duitsche
landbouw bij deze verandering in do ver
houding der leveranties uit de verschillen
de landen zoo goed als niet gcintoressoerd
is, ligt voor de hand.
In het artikel wordt er dan verder op
gewezen, dat bij de eventueele invoering
van een proportioneel contingent de in
voerrechten voor dit contingent uit dc ver
schillende landen gelijk moeten zijnzij
kunnen het gemiddelde van het thans gel
dende tarief bedragen. De eerste voor
waarde voor de invoering van een propor
tioneel contingentsregeling is echter, dat
het contingent, dat thans Finland toege
staan wordt, zal worden opgeheven. Een
proportioneelo contingents verdeeling,
waarbij heb Finland toegestando contin
gent als basis voor de andere landen zou
gelden, wordt voor den Duitschen land
bouw indiscutabel genoemd.
Tot zoover het artikel van den Landwirt-
schaftsrat. Dit gewijzigde standpunt botee-
kent niet, dat de Duitsche landbouw er
geen bezwaar tegen heeft, wanneer er
meer boter zal worden ingevoerd. Toch
kan dit gewijzigde standpunt voor Neder
land van groote beteekenis zijn. Het komt
toch daarop neer, dat Nederland en Dene
marken meer materiaal naar Duitschland
zullen kunnen uitvoeren, terwijl Finland
Letland, Estland en Rusland niet langer
hun bevoorrechte positie zullen kunnen
handhaven. Er valt niet aan te twijfelen,
dat de nieuwe Duitsche regeering met het
gewijzigde standpunt van den Landwirt-
schaftsrad rekening zal houden.
Zoo heeft het er dan toch allen schijn
van, dat de reis van de Nederlandsche ro-
geeringscommissie naar Berlijn en de rede
van Minister Verschuur in de Tweede Ka
mer om van de actie van dr. Posthuma
met zijn Comité voor Economisch Verweer
en de circulaire van den Duitschen Con
sul-Generaal nog maar te zwijgen eenig
voorloopig succes hebben gehad.
VERSCHE VISCH NAAR FRANKRIJK.
Het contingent uitgeput.
Een officieel bericht uit Parijs meldt, dat
heb contingent verscbe visch, dat in het
tweede kwartaal van 1 April tot 30 Juni in
Frankrijk uit Nederland mocht worden in
gevoerd, ia uitgeput.
Dientengevolge ie de invoer tot en met
30 Juni etopgeaet.