c\YVeicn'lS ^Xee.
CENTRALE VERWARMING
EÏIZX SANITAIRE INSTALLATIES
ZATERDAG 14 MEI 1932
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD PAG. 15
Een beeld van afwisse
lenden bloei en verval.
Opnieuw hebben we ons nedergezet om
eens na te gaan, wat de stads- en dorps
beschrijver van omstreeks heb jaar 1S00
wist te vertellen van Katwijk aan Zee en
we hebben, behalve dingen, die ongeveer
ieder bekend zijn, ook nog veel gevonden,
wat de vermelding overwaard is.
Katwijk dan zou zijn naam te danken
hebben aan de Katten, een volksstam, die
ten tijde van de Batavieren aan de Noord
zee huisde. Wanneer dit dorp ontstaan of
gesticht is, weet men niet met zekerheid
vast te stellen, maar het behoeft geen be
toog, dat het reeds zeer oud is. Langs het
strand gaande ligt het 1480 roeden van
Noord wijk aan Zee en 3552 roeden van
Scheveningen. Van Katwijk aan den Bijn,
ook wel Katwijk-Binnen geheeten, is het
700 roeden verwijderd. De weg tusschen de
beide Katwijken is moeilijk te begaan,
aangezien hij midden door de duinen loopt
en uit geel zand bestaat. Sedert 1661 heeft
men de duinen zooveel mogelijk van ko
nijnen gezuiverd, welke dieren door hun
groot aantal zeer veel schade deden.
STICHTING EN GROOTTE.
Zooals reeds eerder gezegd is, zou het
dorp door de Katten gesticht zijn, doch
dit is natuurlijk niet met zekerheid vast
te stellen.
Wat verder de grootte aangaat, hier
van hebben we nergens een opgave kun
nen ontdekken. „De tegenwoordige Staat
van Holland" vermeldt ze niet, evenmin
als het „Geapprobeerd Reglement van
Rhijnland" van 10 Februari 1796. Ook de
geschriften van „Paes" en „Van Leeuwen"
maken er met geen enkel woord gewag
van. Ons oude manuscript deelt ons mede,
dat de jaarlijksche verponding (belasting
op vaste goederen) de somma beliep van
398 ponden. 18 schellingen en 1 denier. (Een
pond Vlaamsch was 6.verdeeld in 20
schellingen, 240 groot).
BLOEI EN VERVAL.
Hoe aanzienlijk dit dorp geweest is, kan
blijken uit een verzoekschrift in 1540 ge
richt tot Keizer Karei V, waarin gespro
ken wordt van 200 haardsteden of huizen,
die er in dien tijd gevonden werden, waar
van er 150 alleen door visschers eu de ove
rige door bakkers, schoenmakers, wagen
makers en andere handwerkslieden be
woond werden.
Dit aanzien werd daarna merkelijk min
der en wel het allermeest in den oorlog
met Spanje, toen het dorp door de Span
jaarden (volgens anderen door de Water
geuzen, nadat ze Den Briel hadden inge
nomen) geheel in den asoh gelegd werd.
Ook de zee heeft het op verschrikkelijke
wijze geteisterd.
Bij het redres (opnieuw vaststellen) der
verpondingen in het jaar 1632 zeggen ge
zworenen, dat in 15 jaren tijds 79 en later
nog eens 70, te zamen dus 149 huizen al
hier weggespoeld zijn en naderhand nog
eens verscheidene huizen, herbergen, tim
merwerven en stukken duin bonevens 11
huizen tegelijk door de zee zijn verzwol
gen. Daarbij kwam nog de pest, die menig
ingezetene wegrukte, zoodat er in 1625 ten
gevolge van deze schrikkelijke ziekte en
den watersnood 56 huizen onbewoond wa
ren.
Toen in het jaar 1632 het getal huizen
tot 187 geslonken was, bekwam het dorp
eenige jaren aaneen om aangevoerde en
gegronde redenen ook een vermindering in
de op te brengen veroondingsgelden. In
1694, dus 62 jaar later waren er niet meer
dan 154 huizen, ofschoon er in dat jaar
verscheidene huizen door meer dan één
huisgezin bewoond werden. Hieruit kan
men opmaken, dat dit dorp v >or het einde
van 1694 een verlies had geleden van niet
minder dan 182 huizen. Na 1694 werd de
toestand langzamerhand beter. De bevol
king nam toe en wel in die male, dat het
aantal inwoners in het jaar 1795 op 2469
en het aantal woningen en andere gebou
wen op 294 geschat werd.
De welvaart der inwoners hield gelijken
tred met de opbrengst van de vischvangst.
Deze was, zooals blijken zal, aan allerlei
wisselvalligheden onderhevig. De schrijver
A. Pars zegt, dat er in het jaat 1694 dagen
waren, waarop 50 k 60.000 scbelvisschen op
den afslag verkocht werden, die overal
heen gezonden werden. Tn 1540 was het ge
tal der visschersvaartuigen van 30 tot 20
en dat der haringvissohers van 50 tot 6 ge
daald. Later nam het aantal weer toe en
bedroeg in 1694 voor alle bedrijven weer 38
of 40. In 1746 was het reeds 60 en in 1797
was het getal 70 bereikt. De toen heer-
schende oorlog deed dit getal weer dalen
tot 50 en deze schepen lagen nutteloos langs
het strand aangezien de visschers zich
niet op zee waagden uit vrees, dat de En
gelsehen hun schepen zouden afnemen. De
seheepmakerijen, zeilmakerijen, lijnbanen,
nettenbreierijen en alle bedrijven, lie
maar eenigszins met de vischvangst in
verband stonden, lagen stil. zoodat vele
inwoners ten prooi vielen aan de dienste
armoede. Honderd jaren terug was Kat
wijk door een zelfde ramp getroffen geweest
en dat wel in de jaren 1690 en 1695, toen
Holland met Frankrijk in oorlog was. In
die jaren werd de eene vissehersschuit na
de andere door de Franschen genomen, te
gen hooge geldsommen weer vrijgegeven
en dan soms weer genomen. We zouden
hier nog verder over kunnen uitweid
doch we meenen den lezer al genoeg ge
zegd te hebben over de rampen, waaraan
dit dorp in den loop der tijden is bloot
gesteld geweest, en de welvaart er deden
verminderen.
KERKELIJKE EN GODSDIENSTIGE
GEBOUWEN.
De kerk der Gereformeerde gemeente,
die in vroeger tijd onderhoorig was aan
die van Valkenburg en daarna aan die van
Katwijk aan den Rijn, is toegewijd aan St.
Andreas. Het jaar van stichting wordt
evenmin vermeld als de namen van haar
eerste priesters. In 1571 werd het dorp
overvallen door eenige vrijbuiters, op 2000
gulden gebrandschat en daarna uitgeplun
derd. Bij die plundering werd de kerk van
al haar sieraden beroofd en in brand ge
stoken. Na 1574 werd ze voor een gedeelte
weer opgebouwd en in 1694 vergroot, en
verbeterd, zoodat ook de inwoners van
Valkenburg en Katwijk aan den Rijn er
ter kerke konden gaan. Als eerste predi
kant werd op 15 Maart 1599 bevestigd de
eerw. heer Josias Heinsius, die in 1606 van
hier naar Delft vertrok.
Het tegenwoordige kerkgebouw is in
goeden staat en van binnen netjes inge
richt, heeft een hoogen toren met- een vier
kanten, fraaien spits, goed uurwerk en twee
klokken. Behalve deze twee heeft ze nog
een klein klokje, dat geluid wordt, als er
afslag van visch wordt gehouden.
De woning van den predikant en het
schoolhuis verkeeren in goeden staat, en
worden evenals het kerkhof behoorlijk in
orde gehouden.
Er wordt hier ook een gasthuis of H.
Geesthuis gevondert, dat in 1481 door heer
Hugo van Zwieton en diens huisvrouw
Luydgaert van Boschhuizen is gesticht, die,
onder zekere godsdienstige bepalingen,
nog zeer veel aan genoemd huis geschon
ken hebben.
Het weeshuis, een ruim en geriefelijk ge
bouw, heeft zich stichting te danken aan
het volgende ongelukkige voorval:
„Op den 14den October 1615, gebeurde
„het, dat eene Lambert Dirksz. op zee
„verongelukte, latende een weduwe na
„met zeven kinderen. Daar nu deze weduwe
..binnen een maand tijd daarna mede
„overleed en deze kinderen dus hulpeloos
„zonder ouders zouden hebben moeten
„rondzwerven, zoo vonden de kerkelijke
„zoowel als de wereldlijke overheden,
„gasthuismeesters, stuurlieden, buren en
„anderen het met elkander goed om alhier
„een weeshuis op te richten, waartoe de
„kosten alleen uit liefdegaven werden
„goedgemaakt, en waartoe al spoedig een
„som van 1400.17 in gereedheid was, wel-
„ke met nog andere penningen werden
„vermeerderd, waarna er mede een en
.andere voorrechten aan hetzelve werden
„verleend en ook verscheidene makingen
„daar aan werden gedaan, zóodat de stich-
„ting reeds in den jare 161S zijn volle be-
„slag had, blijkens het jaartal hetwelk bo-
„ven een der ingangen gevonden wordt,
„onder welke het jaartal nog te leze is:
,„God komt den armen Weezen te
baaten
„Die van Vader en Moeder zijn
verlaaten."
In 1Ö87 hebben do „weesmeesteren" (re
genten) aan dit gebouw aan de Oostzijde
een langen, steonen muur laten aanbren
gen, waarin een mooie steonen poort met
twee pilaren is geplaatst. Op ieder van
deze pilaren staat een schild met een wa
pen. Op den pilaar aan de rechterzijde ziet
men het wapen van Willem van Lier, heer
van de beide Katwijken en het Zand (liet
Zand was een ambacht, dat aan Katwijk
grensde), welk wapen door eenige kinde
ren op de schouderrs gedragen wordt. Het
schild op den linkor pilaar verbeeldt het
wapen van zijn huisvrouw, vrouwe Geer-
truida Anna, baronesse van Wassenaar
en Duivenvoorden.
WERELDLIJKE GEBOUWEN.
Hiertoe rekenen we het raadhuis, als
mede het rechthuis, dat een aanzienlijke
herberg is. Ook vindt, men hier een waag,
die aan het gasthuis behoort.
In 1605 werd alhier een nieuwe vuur-
boet (vuurbaak, lichttoren) gebouwd. Dit
was hard noodig, omdat de oude door de
afkabbeling van de zee op 't punt stond
om te vallen. Deze nieuwe vuurboet staat
thans niet ver van de kerk op een duin en
heeft do gedaante van een torentje. Eon
gevelsteen vermeldt het jaar van stichting.
Aan de eene zijde ziet men het wapen van
Holland en aan de andere hot wapen van
Wassenaar.
Volgens Resolutie van 24 Mei 1628 moet
van elke 15 stuivers, die er aan visch op
den afslag verkocht wordt, één duit (vier
duiten is 2.5 cent) afgedragen wordon om
in de onkosten van den vuurtoren to
KERKELIJKE REGEERING.
Deze wordt uitgeoefend door den predi
kant, zijnde sedert 1792 de eerw heer Roe
lof Schouwenburg, met nog vier diakenen
en vier ouderlingen.
De kerk met toebehooren wordt bestuurd
door vier kerkmeesters, de gasthuismees
ters en weesmoeders.
REISG ELEG ENH EDEN.
Deze bestaan hier bijna niet. We kun
nen slechts wijzen op de wagens en rijtui
gen, die langs het strand van Schevenin
gen en Noordwijk aan Zee en ook van
Katwijk aan den Rijn heen en weer rijden.
HERBERGEN EN LOGEMENTEN.
Herbergen en logementen zijn er hier
verscheidene. De voornaamsten zijn: het
Rechthuis, genaamd het Hof van Holland,
en de Witte Zwaan.
ECHTE FRIESCHT
CffM HEEREN BAAI
50 c' Pcroni^
syttelangc vati rijpe tabakken
GEMEENTERAAD VAN NOORDWIJK
BERNARD SCHULTE - Voorhout bij Leiden -Telefoon: Sassenheim 4532
Gistermiddag te 2 uur kwam de Raad dezer
gemeente in openbare vergadering bijeen. Alle
leden waren aanwezig. Voorzitter de burge
meester, de heer J. B. V. M. J. van de Mortel.
De wethoudersbenoeming.
Het eerste agendapunt is tevens het belang
rijkste,n.l. de benoeming van een nieuwen wet
houder ter aanvulling van de vacature, die ont
staan is door het aftreden van den héér C. v.
d. Wiel, wegens drukke werkzaamheden, met
ingang van 1 Mei. De heer Krau dringt vóór
de stemming er bij de leden op aan bij deze
stemming alleen te denken aan het belang der
gemeente. Bij eerste stemming wordt tot wet
houder gekozen de heer E. L. de Witt met 8
stemmen, terwijl 5 stemmen werden uitge
bracht op den heer H. Liefferink en 2 stemmen
op den heer D. van der Niet. De oud-wethou
der van der Wiel was de anti-revolutionaire
beginselen toegedaan, terwijl de nieuw-benoem-
de wethouder chr,-hist. is. Op een vraag van
den voorz, deelt de heer de Witt mede, dat
hij beraad wenscht over de aanvaarding van
zijn benoeming tot het einde der vergadering.
De voorz. huldigt den oud-wethouder van
der Wiel voor de bekwaamheid en de toewij
ding waarmede hij de belangen van de ge
meente heeft behartigd, terwijl de heer van der -
Wiel dankt voor de aangename samenwerking
in het college van B. en W. en in zijn dank
woord ook betrekt den secretaris en verdere
hoofden van dienst, waarmede hij meer in het
bijzonder heeft samengewerkt.
In handen van B. en W. om advies wordt
gesteld het schrijven van Ged. Staten, waarbij
deze het gevoelen van den Raad vragen over
een voorgenomen korting met 3 pet. op de sa
larissen van burgemeester, secretaris, gemeen
te-ontvanger en wethouders. De voorz. deelt
mede, dat aan den opzichter-teekenaar, den
heer Theunissen met ingang van 15 Mei eervol
ontslag is verleend uit zijn tijdelijke betrek
king, terwijl het eveneens, tijdelijk dienstver
band van den heer Imthorn bij den dienst van
openbare werken in deze week na Pinksteren
De voorz. deelt voorts mede, dat hij in ver
band met de ernstige tijdsomstandigheden bij
gelegenheid van de Oranje-feesten geen ver
gunning voor vermakelikheden zal geven.
Overeenkomstig het voorstel van B. en W.
wordt afwijzend beschikt op een verzoek van
dc firma Zandvooit om reductie als grootver
bruiker op de tarieven van gas en water. De
heer Braun bepleit hierbij om in het algemeen
de bedrijven en speciaal de broeiers van bol
gewassen, die in een bepaalden tijd van het
i iar veel water gebruiken, reductie op het ta
rief toe te staan. De heer Soeteman, zelf
broeier, verklaart deze reductie niet noodig te
achten.
Verbetering van den Rijnsburgerweg.
B. en W. bieden aan den Raad aan een voor
stel tot verbetering van den Rijnsburgerweg
door het aanbrengen van een wegdek teersplit,
waarvan de kosten worden geraamd op 5200,
en dit werk uit te voeren in eigen beheer. De
aan te brengen verharding zal gelijk zijn aan
die van de Beeklaan en Boerenburgerweg. De
verharding zal worden opgesloten tusschen be-
tonbanden. Het voorstel wordt met algemeene
stemmen aangenomen.
B. en W. deelen aan den Raad mede, dat
Zaterdag de openstelling van de telefoon des
anchts en op de Zondagen zal ingaan. Een
definitieve regeling van deze openstelling zal
echter eerst over eenige weken kunnen worden
getroffen als de onderhandelingen van het rijk
zijn beëindigd. De Raad gaat hiermede accoord
De winkelsluiting.
De ter goedkeuring ingezonden verordening,
houdende afwijkingen van de bepalingen der
winkelsluitingswet voor deze gemeente is met
verschillende bemerkingen van den minister
van Economische Zaken en Arbeid terug ge
komen. B. en W. stellen voor de eerst vastge
stelde verordening in te trekken en een nieu
we verodening vast te stellen waarvan de voor
naamste bepalingen de volgende zijn:
In de maanden Juni, Juli en Augustus zullen
de winkels waar uitluitend of in hoofdzaak
worden verkocht: kunstvoorwerpen, antiquitei
ten, souvenirs, foto-artikelen, prentbriefkaar
ten. brood, koek, banket, suikerwerk en cho
colade, fruit, kleine consumptie-artikelen, zoo
als belegde broodjes e.d., melk en andere al
coholvrije dranken, tabaksartikelen, badartike-
len en speelgoed (emmertjes, schopjes, e.d.)
uitsluitend voor den verkoop van genoemde ar
tikelen geopend zijn op alle Zondagen tusschen
9 uur des voormiddags en 10 uur des namid
dags. Slagerswinkels mogen op de Zondagen
in de drie genoemde maanden geopend zijn vao
12 tot 4 uur.
Van 1 Mei tot 15 September zullen alle win
kels op de Zaterdagen geopend mogen zijn van
5 uur des voormiddags tot 11 uur des namid
dags. Op de andere werkdagen zullen zij in dit
tijdvak geopend mogen zijn van 5 uur des voor
middags tot 10 uur des namiddags.
Verder wordt nog toegestaan om met afge
sneden bloemen te venten of aan voor het
openbaar verkeer openstaande land- en water
wegen buiten de kommen der gemeente tus
schen 8 uur des voormiddags en 10 uur des
namiddags- op de Zon- en feestdagen vallende
in het tijdvak van lc Maart tot en met 31 Mei.
De voorz. geeft in overweging geen enkel
amendement in te dienen op het voorstel van
B. en W., omdat dit oorzaak zou kunnen zijn
dat de voorgestelde ontheffingsbepalingen met
het a.s. seizoen niet meer in werking kunnen
treden. Eventueel gewenschte wijzigingen kun
nen dan beter na afloop van het badseizoen
worden aangebracht.
Het voorstel van B. en W. wordt zonder
hoofdelijke stemming aangenomen.
De heer C. G. J. Alkemade had bij gelegen
heid van de algemeene beschouwingen van de
begrooting 1932 een voorstel ingediend tot wij
ziging van de schoolgeldregeling, waarbij het
tarief in het algemeen eenigsins werd verlicht,
terwijl de grootste reductie werd voorgesteld
voor de middelbare inkomens. Spr. grondde
zijn voorstel hierop, dat deze klasse van in
gezetenen door de gemeentelijke belastinghef
fing in haar geheel onevenredig zwaar werd
getroffen. B. en W. die in opdracht van den
Raad over dit voorstel hun advies hadden uit
te brengen deelden den Raad mede, dat zij
het voorstel van den heer Alkemade tot wijzi
ging van de schoolgeldregeling met eenige
kleine wijzigingen ter vaststelling aan den
Raad aangeboden. B. en W. kwamen ook tot
hun voorstel omdat zij het gewenscht achten
de belastingdruk op de groote gezinnen eenigs
zins te verlichten. De heeren Braun en van
der Meer verklaarden zich tegen dit voorstel
omdat naar hun meening de gemeente in dezen
tijd geen 2000 aan belasting kon missen. Na
een krachtige verdediging door den voorz. en
den heer C. G. J. Alkemade wordt het voor
stel van B. en W. aangenomen met 11 tegen
4 stemmen.
Bij de rondvraag informeert de heer den
Hollander wanneer het uitbreidingsplan nu ein
delijk eens klaar zal zijn. Daar komt nooit
een eind aan, terwijl er toch voldoende voor
wordt betaald. De voorz. zegt, dat het plan
nu spoedig kan worden tegemoet gezien.
De wijze van belasting-hellen.
De heer C. G. J. Alkemade stelt voort een
raadscommisie te benoemen onder voorzitter
schap van een lid van het dagelijksch bestuur
en met als secretaris een deskundig secre
tarie-ambtenaar, welke commissie het belas
tingstelsel der gemeente in verband met de
buitengewone omstandigheden in studie zal
hebben te nemen. De voorz. zal de meening van
B. en W. hierover in een volgende vergade
ring kenbaar maken.
De heer Krau vraagt hoe het staat met de
gemeentelijke vuilnisbelt. Massa's, geheele
vrachtauto's tegelijk, met kwaden grond wor
den in de schuiten ter wegvoering ingeladen.
Kan de politie hier niet op toezien, waar het
toch iederen dag gebeurt. Waar ik het alleen
we' zie, kan het 14 man sterke politiecorps
deze overtreding toch ook wel conslateeren. De
heer van der Meer dringt er op aan, dat de
gemeente zelf een terrein zal koopen, waarop
de ingezetenen zelf hun vuil kunnen storten,
terwijl de heer Liefferink de noodzakelijkheid
bepleit van een zoodanig terreintje in het hart
van Noordwijk aan Zee. Dan wordt er geen
rommel op het strand en in de duinen gebracht.
De heer C. W. Alkemade informeert wat er
geworden is van het voorstel van eenige in
gezetenen om den vuilnisafvoer en het ophalen I
van de gemeente aan te nemen. Waar hier dui-
zende guldens voor de gemeente kunnen wor- 1
den bespaard, dringt hij op grooten spoed
aan. De heeren van der Niet en van der Wiel
vestigen er de aandacht op, dat het ophalen
van het vuil niet veel geld kost maar alleen
het wegvoeren en dat er bij een particulieren
dienst voortdurend klachten zullen komen.
De heer de Witt verklaart hierna op een
vraag van den voorz., zijn benoeming tot wet
houder aan te nemen.
De voorz. wenscht de heer de Witt geluk
met zijn benoeming. De nieuwe wethouder
dankt den voorz. voor zijn felicitatie en den
Raad voor het vertrouwen. Spr. hoopt, dat God
hem de noodige kracht en wijsheid zal geven
om de gemeente te dienen.
Hierna gaat de Raad in besloten zitting
Na de heropening der vergadering besluit de
Raad z.hst. tot het leggen van een nieuwe
straat in het verbreede gedeelte van den Nieu
we Zeeweg te Noordwijk aan Zee, bestaande
uit een rijstraat van 11 meter en tegelvoetpaden
aan weerszijden van 2 meter breedte. B. en W.
krijgen hiervoor een crediet van 11.200. Het
leggen van deze nieuwe straat zal worden aan
besteed
Hierna sluiting.
ST00MVAARTBFRICHT>
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
JOH AN VAN OLDENBARNEVELT,
(vacant iereis) vertr. 13 Mei van Amsterdam
naar Oslo.
TABIAN (thuisr.) pass. 12 Mei Gibraltar
KON. H0LL. LLOYD.
FLANDRIA (uitr.) pass. 13 Mei van Oucs-
sant.
ZEELANDIA (thuisr.) vertr. 13 Mei van
Montevideo.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
DRECHTDIJK, Vancouver naar Rotter
dam arr. 13 Mei te Willemstad.
HOLLAND—BR ITS CH-IND IE LIJN.
MEERKERK arr. 13 Mei van Hamburg
te Rotterdam.
STREEFKERK (thuisr.) arr. 13 Mei to
Suez.
HOLLAND—00ST-AZIE LIJN.
GAASTERLAND (thuisr.) vertr. 11 Mei
van Honkong.
SEROOSKERIv (uitr.) arr. 13 Mei to
Port Said.
ZUIDERKERK (uitr.) arr. 11 Mei to
Hongkong.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
IJSTROOM (uitr.) vertr. 10 Mei van
Dakar.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
INDRAPOERA (uitr.)-vertr. 13 Mei nam.
1 uur van Marseille.
SIBAJAK (thuisr.) vertr. 11 Mei van
Colombo.
TOSARI vertr. 13 Mei van Rotterdam
naar Batavia.
STOOMVAART MIJ. OCEAAN.
EURYLOCHUS, Java—Amsterdam,
arr. 13 Mei te l'enang.
MEMNON, JapanAmsterdam, pass. 13
Mei Bcvczier.
STENTOR arr. 12 Mei van Batavia 1. v.
Amsterdam te Londen.
TROILUS, JavaAmsterdam arr. 13 Mei
te Singapore.
EMZETC0 LIJN.
JONGE ELISABETH, Valencia naar
Londen, pass. 12 Mei Ouessant.
JONGE JACOBUS arr. 9 Mei van Can
nes te I'alma (Muj.).
JONGE JOHANNA. Carthagena naar
Londen, pass. 12 Mei Gibraltar.
