23ste Jaargang
WOENSDAG 4 MEI 1932
No. 7193
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
9e- £cid6elve0oii^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per port f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
HEMELVAARTSDAG.
Ook in dezen tijd, ook op den Hemel
vaartsdag in het jaar 1932 ondanks den,
helaas, nog steeds droevigen en troosteloo-
zen wereldtoestand houdt de Kerk haar
kinderen voor den jubel van den Psalmist:
„Gij, alle volkeren, klapt in de handen;
juicht Gode toe met jubelende stem!"
Dit psalm-vers bidt de Kerk zingend in
de Introïtus van de H. Mis op het feest
van 's Heeren Hemelvaart. En morgen be
hoeft Zij dien blijden zang niet te omsluie
ren met droefheid, om den nood van zoo
talloos velen
Neen, juist nu, als de zorgen neerdruk
ken hoofd en hart, levenslust en levens
durf, juist nü is 't zoo nuttig en noodig,
om óp te stijgen, om te trachten, b 1 ij te
zijn in het vertrouwen op God in den
hemel
Wij geloovenen het Geloof heeft ons
de waarheid geleerd, dat God ons heeft
vrij gemaakt, ons heeft verlost. En in onze
verlossing ligt de grond, de reëele
grond voor dien blijden troost, waarbij
ons kinderen Gods! wordt geopend
het lichtende verschiet van een gelukkige
toekomst bij onzen Vader.Om het bezit
van deze kostbare gave, deze rijke levens
schat zingen wij morgen jubelend mede met
de Kerk, na het Epistel van de H. Mis:
„Omhoog stijgend heeft de Heer de ge
vangenschap gevankelijk met Zich meege
voerd. Alleluja".
Het feest van 's Heeren Hemelvaart
moge voor ons zijn, wat de Kerk het voor
ons wil doen zijneen feestdag, een
bijzondere zonnedag!
TWEEDE KAMER
INTERPELLATIE-OUD OVER DE STICHTING VAN SCHOLEN
IN DE WIERINGERMEER. WAT WILLEN DE GRONDWET
EN DE L. O. WET?
V Een éénheid.
Een aantal vrijzinnige Protestanten in
liberalen kring is bezorgd geworden voor
voor het Protestantisme of voor het
Liberalisme.
Onder leiding van prof. Eerdmans heeft
'zich een voorloopig comité gevormd om
geestverwanten tot aaneensluiting te bren
gén. Deze organisatie, zoo heet het in een
oproep, is noodzakelijk omdat „naar onze
overtuiging het vrijzinnig christendom al
leen door den geest van het liberalisme
zijn zuiverste, zijn warmste en zijn rede
lijkste verwerkelijking in maatschappij en
volkerensamenleving kan vinden".
Naast prof. Eerdmans hebben in het
voorloopig comité o.m. zitting prof. van
Bakel, te Amsterdam, mr. Jac. Dutilh en
prof. Eigeman, te Rotterdam, het Eerste
Kamerlid J. Gelderman, te Oldenzaal, dr.
I. Hooykaas te Arnhem en prof. dr. L.
Knappert, Leiden.
Moet het Liberalisme het Protestantisme
beschermen, of omgekeerd? Wij krijgen den
indruk, dat de heeren Eerdmans c.s. het
Protestantisme in zijn vrijzinnigen vorm
gaarne zooveel mogelijk willen benutten
als beschermer en bewaker voor het wan
kele gebouw van het Liberalisme!
OM UIT JE VEL TE SPRINGEN.
Uit een Berlijnsche correspondentie in
het ,>Alg. Hblad":
De Duitsche katholieken hebben
en niet voor de eerst maal de poli- j
tieke toekomst van Pruisen-Duitsch- j
land in de hand. Niet de „Geheime
®!at" dr. Hugenberg, hoezeer die er j
met z'n tactiek van de laatste maan-
den op gespeculeerd had, noch de zeer
machtig geworden partijleider Adolf
Hitler hebben te beslissen, hoe de toe
komstige regeering in Pruisen er uit
zal zien. Rome beslist. En dat brengt
de geruststelling, dat het een verstan
dige, weloverwogen beslissing zal zijn.
Is het niet voor Evangelische Maatscl,ap-
pij en Protestantenbond om uit je vel te
springen? vraagt de „Msb.''s l
Bij de opening der vergadering werd het
nieuwe Katholieke Kamer-lid, de heer Y.
Keestra, de plaatsvervanger des heeren v.
Vuuren, beëedigd. Hij werd bij de feleci-
taties, direct in beslag genomen door de
linkerzijde maar keerde al spoedig terug
te midden der zijnen en bezette de plaats
van Baron v. Wijnbergen naast mej. Annie
Meyer. Eerst zat de eveneens pa-s beëedig-
de heer Maenen daar. Blijkbaar wil men
het den nieuwelingen in onze fractie in
het begin zoo aangenaam mogelijk ma
ken.
Aan de orde was de interpellatie-Oud
over de oprichting van scholen in de Wie-
rin trermeer.
Wil men de portée dpzer interpellatie
goed begrijpen, dan moet men weten, wat
er in de Wieringermeer eigenlijk gebeurd
is. De Wieringermeerpolder is „nieuwe ge
bied". Dat gebied behoort administratief
tot 5 gemeenten. Langzamerhand vestigen
zich menschen en gezinnen op dit gebied.
Er moet in allerlei behoeften van die
menschen en gezinnen worden voorzien.
Er moeten huizen worden gebouwd. Er
ziin met staatshulp reeds patronaten ge
sticht en andere ontspanningslokalen.
Maar er moeten ook scholen komen. In
dien het openbare scholen moeten zijn. dan
behooren de gemeenten op te treden Maar
de gemeenten bedanken er feestelijk voor.
Want de Jerritoriale indeeling van den
Wiéringermeerpolder is slechts voorloo
pig. Bovendien hebben de gemeenten veel
al geen kasgeld. Nu kan, volgens art. 5
der Wet op het Lager Onderwijs, ook het
Rijk openbare scholen oprichten. Dat is
in de Wieringermeer (nog) niet gebeurd.
Daar is een „Stichting" opgericht. In deze
stichting worden 2 van de bestuursleden
aangewezen door de directie van de Wie
ringermeerpolder, die uit ambtenaren van
Waterstaat bestaat.
Deze stichting wil nu een bijzondere
lagere school inrichten doch een neutrale,
waar alle kinderen, die daar wonen op
school zullen kunnen gaan. Voor die stich-
tingsschool zullen nu door hét Departe
ment van Waterstaat lokalen beschikbaar
worden gesteld. En de kernvraag in de in
terpellatie gaat dan ook hierover: Is dit
in overeenstemming met art. 194 der
Grondwet sub. 7 dat bepaalt: de voor
waarden, waarop het bijzonder lager on
derwijs toelagen uit 's Rijks kaa ont
vangt, worden bepaald door de Wet. De
wet nu bepaalt, dat de lokalen voor nieu
we bijzondere scholen, na de totstandko
ming der wet gebouwd, door de gemeen
ten moeten worden betaald, maar dat de
schoolbesturen een waarborgsom moeten
storten en dat er de noodige verklaringen
van ouders moeten zijn, dat zij de school
wenschen. Mocht nu Waterstaat djeze lo
kalen beschikbaar stellen zonder dat aan
deze wettelijke voorwaarden is voldaan?
Eigenlijk gaat het, wat de zaak zelf
betreft, over een betrekakelijk zéér onder
geschikte kwestie, ontstaan uit en in zeer
uitzonderlijke omstandighedenmaar men
is aan de linkerzijde nu eenmaal zeer ge
voelig op het punt der openbare school I
En tengevolge daarvan had de heer Oud
(V. D.) zijne interpellatie wel zéér hoog
opgezet.
Hij begaf zich eerst in een onderzoek
naar de beteekenis van den term „genoeg
zaam" in het wetsartikel dat bepaalt:
„O.L.O. moet gegeven worden in een ge
noegzaam aantal scholen". Dit beteekent,
dat een .gemeen t-e bijv. geen toestand kan
laten bestaan waarin er 3 o.l. scholen zijn,
terwijl er behoefte is aan 4. Of er „genoeg
zaam" wordt voorzien in de behoefte aan
o.l. onderwijs maakt op de eerste plaats
de gemeente uit, vervolgens Ged. Staten
en in hoogste instantie het Rijk. In de
Wieringermeerpolder kunnen de gemeen
ten deze taak van te zorgen voor een ge
noegzaam aantal scholen niet vervullen.
Hoe zal nu de Grondwet worden toege
past? Naar spreker's meening moet 't Rijk
dit doen. Maar hij vreesde, dat dit niet
zou gebeuren. Hij vernam, dat men één
school wil stichten voor alle kinderen. Dit
juicht spr. toe, maar niet dat dit geen o.l.
school zal zijn. Waarom wil men nu een
bijzondere neutrale school Omdat men
de openbare het stempel eener bepaalde
richting wil drukken. Doordat de op
richting dezer school uitgaat van de stich
ting Wieringermeer, waarin vertegen
woordigers van de overheid zitting hebben,
stimuleert de overheid de stichting van
bijzondere scholen; en dit is in strijd met
de Grondwet! De overheid mag dat niet.
Zij heeft ten opzichte van de openbare
school- een andere taak dan ten aanzien
van de bijzondere. De eerste mag zij stimu-
leeren, de tweede nitt.' Daarom vraagt
spr.: Wat is het karakter der stichting?
Spr. ziet voorts strijd met de wet waar
het geldt de beschikbaarstelling en in
standhouding van de lokalen der school
Uit welke overheidskas worden deze ver-
Ten slotte is sprekers belangrijkste
vraag deze. Is er geen strijd met art. 195
7e lid, der Grondwet? Kan het Rijk de
kosten vergoeden als aan de voorwaarden
van de wet» (storting eener waarborgsom
enz.) niet is vodaan. Spr. vraagt of dit
misschien elders geregeld is dan in de L.
O.-wet.
Minister Terpstra antwoordde zéér
kort. dat de directie der Wieringermeer
polder +-ot de stichting eener school wilde
overgaan, omdat zij zich niet verantwoord
achtte langer te wachten. D« gemeenten kon
den geen school oprichten wegens het voor-
loopige karakter van de indeeling van het
territorium, dat niet toelaat de gemeen
ten met kapitaaluitgaven te belasten. Uit
niets is gebleken, welk soort onderwijs ver
langd wordt. Daarom meende de directie
der Wieringermeerstichting dat het de
beste oplossing zou zijn, zelf voorloopig
een eigen schoolgebouw te stichten als tij
delijke oplossing in verband met de zéér
bijzondere omstandigheden. Later kan dan
het gebouw worden overgedragen, hetzij
aan het openbaar, hetzij aan het bijzon
der onderwijs.
Zoolang de behoefte aan o.l.o. niet is
gebleken, kan niet worden gezegd, dat niet
is voldaan aan de L.O.-wet. Uit de statu-
en van de stichting Wieringermeer toont
spr. aan, dat deze stichting zich tén doel
stelt, te voorzien in de behoefte aan alge
meen vormend l.o. met volkomen erken
ning en eerbiediging van elkanders gevoe
lens. Uit art. 4 der Statuten blijkt, dat 2
van de 5 bestuursleden worden aangewe
zen door de directie der Zuiderzeewerken.
Dit bestuur der stichting kan aanspraak
maken op vergoeding voor de gebouwen
door de gemeente, als het Rijk de onder
wijzers betaalt.
Tot nu toe was het vrij rustig geweest
in de Kamer, maar toen de Minister begon
met de beantwoording van de laat-ste
vraag van den interpellant, werd het ru
moerig. In antwoord op die vraag sprak
de Minister als zijn meening uit, dat art.
95 der Grondwet niet verbiedt eenigerlei
steun te geven buiten de voorschriften van
dit artikel o.m (Woedende interrupties van
den heer Ketelaar: Dit is door alles heen!)
De Minister herhaalt, dat niet in alle
omstandigheden verboden is iets te doen,
ook al is niet aan de eischen der wet vol
daan. Er worden immers thans reeds ge
regeld tegemoetkomingen verleend aan
de schoolbesturen, die door fouten of te
late indiening der noodige stukken hun
aanspraken verloren.
De heer Oud (V. D.) repliceert, dat al
les nog veel erger was dan hij had ge
dacht en stelde een motie voor volgens
welke de Kamer zou uitspreken, dat zij
in de Wieringermeer de behoefte aan o.l.
onderwijs aanwezig acht en van oordeel is,
dat in deze van Rijkswege behoort te
worden voorzien.
Nadat de heer Eerdmans (V. B.) den
Minister een andere regeling in overwe
ging had. gegeven de heer Z ij 1 s t r a (A.
R.) zijne verwondering had uitgesproken
óver de interpellatie daar toch de voor
standers van bijzonder onderwijs de rege
ling in de Wieringermeer, allerminst een
ideale achten en deze beschouwen als een
offer hunnerzijds en mej. Groeneweg
(S.D.A.P.) als hare meening te kennen had
gegeven, dat de Regeering in gebreke
was, kwam de heer Suring (R.-K.) met
een strak gehouden scherp betoog tegen
de motie. Deze gaat uit van de gedachte,
dat in de Wieringermeer behoefte zou ge
bleken zijn, aan algemeen vormend open
baar lager onderw. Waaruit is die behoefte
gebleken? vraagt spreker. Er is verschil
tusschen openbaar lager onderwijs en la
ger onderwijs voor alle godsdienstige rich
tingen. Indien er behoefte is aan dit laat
ste, dan beteekent dit nog geenszins, dat
er behoefte zou zijn aan openbaar lager
onderwijs, want neutraal onderwijs voor
alle godsdienstige richtingen kan zéér
wel bijzonder onderwijs zijn.
Die behoefte aan openbaar lager on
derwijs blijkt nergens uit en is door den
heer Oud ook niet aangetoond. Doch zelfs
indien ze had kunnen worden aangetoond,
dan nog werd met geen woord bewezen,
dat in dit geval het Rijk in die behoeften
heeft te voorzien. Ook dat verzuimde de
heer Oud aan te toonen en de wet geeft
aan deze meening geen houvast. Op deze
gronden is de voorgestelde motie onaan
nemelijk. Toch hebben sommige dingen
spreker bevreemd. Ten eerste, dat een of
ficieel lichaam vertegenwoordigd is in een
bijzonder schoolbestuur en ten tweede dat
de Minister van oordeel is zoo heeft de
Kamer het althans begrepen dat ook
buiten de voorschriften der Grondwet en
L. O.-wet om nog subsidies aan bijzondere
scholen zouden kunnen worden gegeven.
Spr. vraagt of de Minister de consequen
ties van deze verklaring wel heeft over
zien en geeft hem in overweging, deze
kwestie nog eens nader te beschouwen.
De Minister betoogt nogmaals, dat
er hier geen. strijd met de wet is; want
dan zouden de toelagen aan schoolbestu
ren in verzuim ook in strijd met de
wet zijn. Aan mej. Groeneweg antwoordt
hij, dat de Regeering niet in verzuim is,
want volgens de wet moeten eerst de ge
meenten, dan Ged. Staten en dan pas de
Regeering zorgen voor het stichten van
o.l.s. Waar de Wieringermeergemeenten en
Ged. Staten van Noord-Holland niets der
den, kan de Regeering niet verweten wor
den. dat zij in verzuim is.
In stemming gebracht wordt de motie
verworpen met 47 tegen 31 stemmen.
De Kamer begon daarna met de behan-
j deling der Vuurwapenwet.
MORGEN, FEEST VAN 'S HEEREN
HEMELVAART, ZAL DE LEIDSCHE
CAURANT NIET VERSCHIJNEN.
EEN KIJKJE op de Von Siebold-tentoonstelling in de Stadsgehoorzaal
te Leiden.
Schoonheidsontwaken.
Zooals de milde stralen der voorjaarszon
een bloesem van schoonheid aan boom en
struik tooveren, wekt het dagelijksch ge
bruik van „Zij"-Crême een nieuwe lente
in Uw huid. 3624
In prijzen van 203045 en 75 cent.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Wordt er in Duitschland geïntrigeerd
tegen de regeering-Brüning? (2o blad).
Groote militaire parade te Moskou. (2e
blad).
Wervelstorm teistert Jucatan in Mexico
(Buiten!. Berichten 2e blad).
LEIDEN.
De Von Siebold-herdenking. (2de blad).
OMGEVING.
Onthulling Dames-monument te Lisse.
(3de blad).
(Foto H. Jonker en Zoon)
EEN FOTO VAN HET BORST
BEELD VAN VON SIEBOLD het
welk geplaatst is in de Hortus alhier
en hedenmiddag bij gelegenheid van
de von Siebold-herdenking wordt
onthuld door den burgemeester.
Het beeld is ontworpen door den
kunstenaar Wenckebach en vervaar
digd in den metaal-kunstgieterij
Prowazeck te Leiden.
H. J. STINS t
Bij de tullooze betuigingen van deelne
ming, welke de familie bij het overlijden
van den voorzitter van den R- K. Mijn-
werkersbond, den heer Stins, mochten ont
vangen, was er ook een van Z. H. Exc. den
bisschop van Roermond en den minister
van Binnenlandsche Zaken jhr. mr. Ruys
de Beerenbrouck.
Volge hier de tekst der telegrammen:
Betuigen u onze oprechte en hartelijke
deelneming met het verlies dat u en de
mijnstreek geleden hebben door het over
lijden van uw vader; wij zullen hem niet
vergeten in Ons gebed,
Bisschop van Roermond.
Mijn hartelijke deelneming in het voor n
treurig verlies.
Schenke de Goede God den overledene
de eeuwige rust van een zoo werkzaam
leven.
Met dankbaarheid gedenk ik de her
haalde ontmoetingen in den Twentschen en
Heerlenschen tijd.
Minister Ruys de Beerenbrouck.
