LAND- EN TUINBOUW
UIT DE OMGEVING
UIT DE RIJNSTREEK
EEN ZAKENMAN
DONDERDAG 28 APRIL 1932
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 7
NEDERLANDSCHE BOYCOT TEGEN DUITSCHLAND?
ULTIMATUM AAN DE REGEERING.
Gisterochtend heeft de minister-presi
dent Jhr. mr. Oh. Ruys de Beerenbrouck
in de groote zaal van zijn departement
vertegenwoordigers ontvangen van het li
berale Ned. Verbond van werkgevers, de
Alg. R.-K. Werkgeversvereeniging, de Mij
van Nijverheid en Handel, en van het Co
mité van Economisch Verweer, gevormd
uit de gezamenlijke landbouworganisaties.
De heeren hebben aan den minister
president verklaard, dat de Duitsche de
viezen-verordeningen zulke toestanden
hebben geschapen voor ons land, dat, bij
aldien de Nederlandsohe regeering niet op
korten termijn slaagt door onderhande
lingen verbetering te bewerkstelligen, de
geheele Nederlandsche Nijverheid en
Landbouw een scherpen boycot zal begin
nen tegen Duitschland.
Het Comité voor Economisch Verweer,
■waarin vertegenwoordigd zijn de vol
gende vereenigingen op landbouwgebied:
de Algemeene Nederlandsche Zuivelbond,
de Bond van Kaasproducenten, de Chris
telijke Boeren- en Tuinder&bond in Ne
derland, de Kath. Nederlandsche Boe
ren- en Tuindersbond, het Koninklijk
Nederlandsch Landbouw-Comité, de Ne
derlandsche Pluimvee-Federatie en do
Nederlandsche Tuinbouwraad, heeft, in
samenwerking met de Centrale Organi
saties op industrieel gebied, t.w.: de Alg.
R. K. Werkgeversvereeniging, de Nederl.
Maatschappij voor Nijverheid en Handel,
het Verbond van Nederlandsche Werkge
vers en de Vereeniging van Christelijke
Werkgevers en Groothandelaren in Ne
derland, het volgende manifest op 27
April aan de Begeering aangeboden.
Reeds eenige malen zag het Comité
voor Economisch Verweer uit de Neder
landsche Land- en Tuinbouworganisaties
zich genoodzaakt, de Regeering te wijzen
op de buitengewoon bezwarende omstan
digheden, welke zich bij den export van
landbouwproducten voordoen, speciaal
eengevolge van de zeer ingrijpende maat
regelen, welke de Duitsche regeering bij
noodverordening genomen heeft inzake
de afgifte der betalings-deviezen voor in
gevoerde goederen. Door de steeds ver
der gaande inkrimping van,. het bedrag
dat aan deviezen wordt beschikbaar ge
steld en de willekeurige wijze waarop
deze door de importeurs kunnen worden
gebruikt, tengevolge van het ontbreken
eener goede regeling, lijdt onze export
niet alleen groote schade, doch voorzien
wij binnen korten tijd een catastrophale
daling der prijzen van zuivelproducten,
eieren en tuinbouwproducten, welke da
ling intucschen reeds ingezet is, omdat
de export dezer producten voor een zeer
belangrijk deel op Duitschland is aange
wezen en de groote productie in ver
band met het voorschrijdende seizoen
voor de deur staat, waardoor groote hoe
veelheden dezer producten onverkocht
zullen blijven.
Het is echter niet alleen de export van
landbouwproducten, welke hier voor een
debacle staat. Ook de export van indus-
trieele producten ondervindt de gevol
gen van de funeste werking der Duitsche
maatregelen, terwijl bovendien de ineen
storting van onzen boeren- en tuinders
stand, tengevolge van de steeds lager
wordende prijzen' der producten, voor
onze voor de binnenlandsche markt wer
kende industrie onberekenbare gevolgen
zal hebben.
Het is daarom van het allergrootste
belang dat onze export naar Duitschland
veilig gesteld wordt, zoowel wat de hoe
veelheid te exporteeren producten als
wat de betaling daarvan betreft. Dit is
een algemeen Nederlandsch belang en
het Comité heeft daarom gemeend, zich
te dezer zake niet tot den land- en tuin
bouw te moeten bepalen, doch ook over
leg te moetten plegen met de centrale
industrieele organisaties, t.w. de Alg. R.
K. Werkgeversvereeniging, de Nederland
sche Maatschappij voor Nijverheid en
Handel, het Verbond van Nederlandsche
Werkgevers en de Vereeniging van Chris
telijke Werkgevers en Groothandelaren
in Nederland.
De vergadering van deze organisaties,
waarin dus zoowel de geheele land- en
tuinbouw als de geheele Nederlandsche
industrie waren vertegenwoordigd, was
unaniem van oordeel dat ter zake van
den export naar Duitschland de meest
krachtige pogingen moeten worden aan
gewend om de verdere ontreddering van
het Nederlandsche bedrijfsleven tegen te
gaan.
Op dit punt moet ons land veel meer
kunnen bereiken dan tot nu toe het ge
val is. Tot nog toe was het alleen een
welwillende houding, die wij ter zake
van onzen export van Duitschland moch
ten erlangen. Wij nemen gaarne aan dat
deze welwillendheid bestaat, doch daar
mede kunnen wij onzen export niet op
de been houden. De door Duitschland ge
nomen maatregelen inzake het handels
verkeer met het buitenland treffen ons
land even zwaar als de landen, die ten
aanzien van den Duitschen export lang
niet zoo'n belangrijke positie innemen
als ons land. Het is een zakelijk belang
voor ons land, zoowel ale voor Duitsch
land, dat hier een reciprociteit betracht
wordt, die onzen export op de been kan
houden en waaraan onze Regeering thans
vóór alles aandacht dient te schenken.
Onze import uit Duitschland is belangrijk
grooter dan onze export daarheen. De
cijfers voor 1030 en 1931 waren als volgt:
Waarde van den Duitschen export
naar Nederland:
1930 1931
768 millioen 620 millioen
Waarde van den Nederlandschen export
naar Duitschland
1930 1931
306 millioen 256 millioen
Deze cijfers doen zien dat ons handels
verkeer met Duitschland niet alleen sterk
achteruitgaande is, maar ook dat de
Duitsche import uit Nederland naar ver
houding in sterker mate afneemt dan
de Nederlandsche import uit Duitschland.
In procenten uitgedrukt bedraagt de da
ling van den Duitschen import 30 pet.,
die van den Nederlandschen import ruim
19 pet. In beide gevallen heeft de waar
dedaling der goederen natuurlijk een rol
gespeeld. Onze handelsbalans met Duitsch
land, die reeds sterk passief was, is in
1931 dus relatief nog passiever ge
worden. Deze passiviteit bedraagt thans
59 pet. van onzen totalen import uit
Duitschland, hetgeen dus zeggen wil dat
wij van onzen Duitschen import slechts
41 pet. kunnen betalen in goederen en
59 pet. moeten betalen in geld. Voor
Duitschland is dit een zeer gunstige ver
houding, vooral waar dit land tegenwoor
dig in uiterst moeilijke financieele om
standigheden verkeert, zoodat alles er
op gericht moet zijn om tot dergelijke
exportoverschotten te komen. Anderzijds
plaatst dit ons in een sterke positie te
genover Duischland, omdat het onze
klandizie noodig heeft.
Deze omstandigheid moet voor ons be
drijfsleven volledig benut worden. Het is
de opvatting van de geheele georgani
seerde Nederlandsche landbouw en in
dustrie, vertegenwoordigd in bovenge
melde vergadering, dat onze Regeering
aan de Duitsche Regeering nauwkeurig
omschreven eisohen moet stellen ten aan
zien van onzen export. Hieraan moet de
volgende gedachte ten grondslag liggen.
Door onzen veel grooteren import uit
Duitschland, die ook behoorlijk betaald
wordt, hebben wij er recht op dat onze
export naar dit land op basis van 1930
gehandhaafd wordt en wij dienen zeker
heid te hebben dat hetgeen wij leveren
ook behoorlijk betaald wordt. Maatregelen
van handelspolitieken aard. die onzen ex
port in belangrijke mate in gevaar bren
gen. zooals het Duitsch-Finsche handels
verdrag, dienen achterwege te blijven,
tenzij Duitschland ter zake een zooda
nige regeling treft dat met onze export-
belanen in den bestaanden omvang wordt
rekening gehouden (proportioneele con-
tingenteering) en niet, zooals nu, alle
landen gelijk stelt, ongeacht welke posi
tie zij in zijn handelsverkeer innemen.
Duitschland dient, zoolang het geldver
keer op de huidige wijze geregeld is, de
betaling van onzen export veilig te stel
len door een voldoende beschikbaarstel
ling van deviezen. Het kan dit doen,
omdat uit onzen veel grooteren import
een overschot van guldens-vordoringen
beschikbaar komt. Hieruit worden thans
verplichtingen tegenover andere landen
voldaan. Wij hebben daartegen geen be
zwaar, mit-s de Nederlandsche export op
een bepaalde hoogte gehandhaafd blijft
en hiervoor behoorlijke betaling plaats
vindt.
De meergenoemde vergadering stond op
het standpunt, dat de Nederlandsche Re
geering tot nog toe een zeer onvoldoende
gebruik heeft gemaakt van de boven na
der aangeduide sterke positie, die wij ten
aanzien van Duitschland innemen, door
dat zij nog nimmer de voorwaarden ge
steld heeft, die noodig zijn om onzen ex
port naar dat land op gang te houden.
Zij was van oordeel dat nu het bedrijfs
leven hier met den ondergang bedreigd
wordt, indien er niet spoedig verande
ring komt in den toestand, er niet lan
ger gedraald mag worden met het nemen
van krachtige maatregelen. Men ver
trouwde dat de Regeering niet in gebreke
zal blijven, een krachtige poging te doen
om onzen export naar Duitschland te
redden. De belanghebbende groepen zou
den het betreuren, genoodzaakt te zijn,
zelf in te grijpen, doch zij weigeren, zich
te laten afslachten.
Het is bekend dat de Algemeene Ne
derlandsche Zuivelbond destijds op eigen
gelegenheid een boycot is begonnen tegen
de Duitsche artikelen in verband met
een Duitsch-Finsche handelsovereenkomst.
Het is ook bekend dat deze daad vooral
in Duitsche industrieele kringen niet
heeft nagelaten, den noodigen indruk te
maken. Indien de Regeering niet spoedig
handelend optreedt, zal het weer tot een
dergelijk optreden der belanghebbenden
moeten komen, doch dan in veel groote
ren omvang en in veel krachtiger mate
dan in 1930, daar nu de geheele georga
niseerde landbouw en industrie het er
over eens zijn, dat de tijd niet ver meer
af kan zijn dat dergelijke maatregelen
genomen moeten worden.
„Koopt Duitschland niet meer van ons
en zorgt het niet voor behoorlijke beta
ling van het van ons gekochte, dan kun
nen wij ook niet meer van Duitschland
koopen", dit moet het uitgangspunt zijn
der te voeren onderhandelingen. De Re
geering zal daarbij het geheele Neder
landsche bedrijfsleven achter zich heb
ben.
Voor het Comité voor Economisch Ver
weer uit de Nederlandsche Land- en
Tuinbouworganisaties is dit adres onder
teekend door: Posthuma, voorzitter, Ge
luk, secretaris.
Hun instemming met dit adres hebben
betuigd: de Algemeene R. K. Werkge
versvereeniging, de Nederl. Maatschappij
voor Nijverhied en Handel, het Verbond
van Nederlandsche Werkgevers, de Ver
eeniging van Christelijke Werkgevers en
Groothandelaars in Nederland.
GEMEENTERAAD VAN BODEGRAVEN
Woensdagmiddag vergaderde de Raad
onzer gemeente. Alle leden waren aanwezig.
Reeds aanstonds zaten we in de „hooge po
litiek", door een verklaring van den heer
Oldemans, dat hij uit de S.D.A.P. getreden
was en zich voortaan beschouwde als ver
tegenwoordiger van de O.S.P. Oorzaak
daarvan was de prijsgeving van de revo
lutionaire basis door de S.D.A.P. Hij meent
gehandeld te hebben in de geest dergenen,
die hem tot Raadslid hebben gekozen.
De heer Oldemans lid van de
0. S. P.
Vervolgens kwamen enkele ingekomen
stukken, die alle voor kennisgeving werden
aangenomen, waarna dezelfde affaire werd
voortgezet door een adres van de S.D.A.P.,
waarin deze mededeelde, dat de heer Ol
demans niet langer haar vertegenwoordi
ger is en dat deze dus zijn zetel zal moe
ten afstaan. Daartegen kwam echter de
heer O. in het geweer. Hij vertelde dat
ook niet-leden hem hadden gecandideerd,
dat zijn stemmen veel meer bedroegen als
de leden van de S.D.A.P., dat het beste
deel met hem was meegetrokken en dat
wat overbleef een futloos zaakje w&s, dat
hij nog op hetzelfde standpunt stond als
toen hij gekozen werd en dat hij uittrad
omdat de S.D.A.P. haar program niet na
volgt. AIb om te laten zien wat het is als
liefde veranderd in haat, werden thans de
zonden van de S.D.A.P., die tot voor een
maand steeds met warmte werd verdedigd,
in schrille kleuren geteekend. Zoo erg wa-s
het, dat spr. verklaarde thans dichter bij
de communisten te staan dan bij de S.D.
En toch was zijn standpunt niet veranderd.
Aan puders van schoolgaande kinderen
te de Meije en Nieuwerbrug werd de helft
der kosten van vervoer vergoed uit de ge
meentekas. De ouders zijn hiermee tevre
den, doch de heer v. d. Poll, die het tegen
overgestelde van een ouder had vernomen,
wilde alles vergoeden, in ieder geval voor
inkomens beneden f 1000, en dan, dit na
opmerking van de heeren Baan Batelaan,
Jongeneel en weth. v. d. Marei, dat hij dan
wel eens de boeren zou kunnen ontzien
en de arbeiders laten betalen, omdat de
boeren nu geen inkomen hebben, met de
toevoeging: „wanneer zij geen vermogens
belasting betalen". Dit heele voorstel kreeg
slechts de stemmen van twee der R. K.
leden plus den heer Oldeman#, vooral om
dat bleek, dat de gemeente niet kan zien
of iemand vermogensbelasting betaalt.
De huurprijzen der 36 woningen van de
Woningbouwstichting zullen worden ver
laagd. De heer Beijen kon mededeelen, dat
het tekort daardoor waarschijnlijk niet
grooter zal worden. Meer dan twee uur
werd besteed aan het verzoek der T.B.O.-
vereen. om een terrein aan de Oranje-straat.,
dat reeds in de vorige vergadering was in
gediend. B. en W. stelden nu voor afwij
zend te beschikken. De argumenten waren
daartegen echter zeer zwak. Allereerst
werd het terrein gebruikt voor speel- en
sportterrein en misschien was het over
paar jaar noodig voor de lichamelijke oefe
ning op de Lagere School. Dan wilde men
geen kernvorming achter de Oranjestraat.
De heer Oldemans leverde een vinnige be
strijding.
Heelemaal van streek.
Plotseling komt echter weth. v. d. Marei
met het voorstel om de zaak verder te be
handelen in besloten zitting. Niemand, be
grijpt waarvoor dat noodig is. De heer Ol
demans protesteert, maar de voorzitter
acht het heel nuttig en de heer Beijen, die
ook verwonderd is, legt zich erbij neer, om
dat de wethouder het noodig vindt. Enfin,
noodig zal het wel geweest zijn, want de
geheime zitting duurde ruim 5 kwartier
en toen de zaak weer kon worden voort
gezet waren de hoofden der leden merk
waardig kleuriger geworden. In de beslo
ten zitting bleken verschillende tegenstrij
dige beweringen te zijn geuit, waardoor de
leden heelemaal van streek waren ge
raakt. De heer Baan Ba te Laan diende nu
een motie in, waarin verklaard werd, dat
de zaak nog niet rijp was, dat de Raad
nog niet kon beslissen, maar toch de T.B.
C.-vereen. wel een terrein wilde geven,
maar eerst B. en W. vroeg to oonfereeren
met dr. Putto, den inspecteur van do
Volksgezondheid en het T.B.-bestuur.
Intusschen bleek van eigenlijke bezwaren
nog weinig. De heer Oldemans, die eer9t
niets van de motie moest hebben, stemde
er tenslotte ook voor, zoo alle leden. Weth.
v. d. Marei kwam met het bezwaar, dat
het terrein te groot was, welk bezwaar B.
en W. niet eens hadden genoemd. De heer
Oldemans zag een persoonlijke vecte van
den voorzitter hier achter, hoewel deze het
eterk ontkende. Deze spreker vertelde ook,
dat de voorz. had gezegd, dat dr. Putto
mondeling ook dit terrein had afgekeurd,
terwijl het T.B.-bestuur zegt van goedge
keurd. Dezelfde spreker merkte ook op,
dat de heele geheime vergadering al heel
weinig geheims bevatte.
De heeren v. d. Poll, Jongeneel en Huit-
kaar steunen tenslotte allemaal de motie,
als er dan maar grooten spoed wordt be
tracht. De motie wordt tenslotte z. h. s.
aangenomen.
De werkloosheidsregeling.
Het nu volgende debat over de werk
loosheidsregeling vorderde bijna evenveel
tijd, temeer daar er tenslotte 5 voorstellen
waren te verwerken. B. en W. wilden de
bestaande regeling, die 1 Mei zou afloopen
nog doorzetten tot 28 Mei en dan stopzet
ten. Dat was natuurlijk niet naar den zin
van den heer Oldemans, die voorstelde het
adres van de Centrale bonden te volgen en
voor onbepaalden tijd voort te gaan, maar
dan op de hoogere uitkeeringen, zooals die
tot April golden. Ook do heer v. d. Poll
waa het er lang niet moe eens. De steun
moet er toch komen, zoo redeneerde deze.
Of het nu Werkloosheidssteun ie of ar
menzorg, de menschen moeten geholpen
worden en dan is de eerste vorm psycholo
gisch juister. Spr. stelde voor de bestaande
regeling met 3 maanden te verlengen.
De heer Kelfkens was het daar wel moe
eens, maar dan moesten ook de steunbedra
gen weer worden verhoogd tot die van voor
April. De menschen hebben dat hard noo
dig, aldus spr. De heer liaan Batolaan wil
het voorstel van B. en W. zoo zien, dat de
steunregeling zal gelden nog voor Mei en
dat dan verder zal worden gezien. Hij stelt
dan voor inplaats van 28 Mei te lezen 4
Juni. De heeren Batelaan en Oldemans ra
ken even slaags over de Kerkelijke Arm
besturen, die volgens den eersten in Bo
degraven wel 25.000 gulden per jaar uitkee-
ren. De heer Oldemans wees op de vakver-
eenigingen. Hij maakt overigens nogal
eenig revolutionair rumoer, waartegen
weer werd opgemerkt, dat de andere leden
niet bang waren voor een revolutiebedrei
ging. Nietwaar, meende de heer Oldemans,
jullie knijpen hem. Spr. zou de airbeiders
wel ophitsenen als hij kans zag, zou hij
zeker naar de macht grijpen. De voorzitter
zei nog, dat van de 14 duizend gulden, die
was uitgetrokken al 11.000 gulden was ge
bruikt, en nu moeten, behalve den zomer,
nog de herfst en de winter komen. Er moet
nu wel een eind aan komen. Geen enkele
gemeente houdt dat uit. Bovendien geeit
de zomer wat meer werkkans. De regeling
in Bodegraven is wel eigenaardig, omdat
hier geen arbeiders uit bepaalde bedrijven
werkloos zijn, maar uit vrijwel alle bedrij
ven enkele, waaronder verschillende die
noodt regelmatig werken.
Tenslotte wordt het voorstel-Oldemans
niet gesteund, waarover deze nog al boos
was. Het voorstel-Kelfkens, van denzelfden
inhoud, maar beperkt tot 3 maanden, dui
kelde met 103 steramen. Met zijn fractie
genoot v. d. Poll stemde alleen de heer
Oldemans mee. Evenzoo het voorstel-v. d.
Poll, waarna B. en W. het amendemeut-
Batelaan overnamen, dat nu met het voor
stel van B. en W. werd aangenomen. De
heer Batelaan verklaarde zich bereid, zoo
noodig mede to werken om einde Mei een
speciale vergadering bijeen te roepen.
Nog enkele kleinere punten werden afge
daan, een premie van 275.toegestaan
voor de aanschaffing van een duplicator en
van ƒ5000 voor den bouw van e>en nieuwe
transformatorengebouwtje, waarna de ver
gadering werd gesloten.
HAZERSW0UDE.
Personalia. Aan den hulptelegrambe-
steller F. Vermeulen is op zijn verzoek na
ruim 30-jarige diensttijd met 1 Mei a.s.
eervol ontslag verleend.
Emmabloem. De alhier gohouden Em-
mabloem-collecte heeft opgebracht op heb
Dorp 222.20 en Rijndijk 89.82 5 Te sa
men dus 312.02 5.
INVOER VAN ROZENSTRUIKEN IN
ENGELAND.
Het Lagerhuis heeft de verordening
goedgekeurd, waarbij de invoerrechten op
rozenstruiken van 1 Mei tot 11 December
a.s. verlaagd worden tot 20 shilling per
honderd.
LISSE.
Rectificatie. Een verslag van de Han
delsavondschool in ons blad van gisteren
is verkeerd geplaatst en onder „Ter-Aar"
opgenomen.
SASSENHEIM.
Emmabloem. Als nagekomen giften
heeft het bestuur van het Groene Kruis
voor den verkoop van de Emmabloem nog
6.10 ontvangen.
Gevonden voorwerpen. Een wieldop,
van auto, een bonboekje, een bruin lede-
xen portemonnaie met inhoud, een sleutel
ring met drie sleutels, een gedeelte van
achterlicht van auto, een witte rotting
mand, een rozenkrans, een belastingmerk
in étui.
Verloren voorwerpen. Twee el ta
felzeil.
ST0MPWIJK.
Poststation. Met ingang van Maan
dag 2 Mei zal het poststation van 1 tot 2
uur voor alle postzaken gesloten zijn.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
De heer Ten Cate Brouwer.
Naar wij vernemen heeft de heer D. ten
Cate Brouwer, lid van den Raad dezer
gemeente, voorzitter ven de Kamer van
Koophandel voor Rijnland, het voorne
men zich in Leiden te vestigen.
Aanrijding. Gisterenmiddag is langs
den Steekterwcg een zesjarig zoontje van
S., dat plotseling den weg overliep, door
een passeerende auto, bestuurd door G.
O. C. uit Leimuiden aangereden. Het kind
dat kwam te vallen, werd aan neus en
knie verwond. Dr. M. verleende heelkun
dige hulp.
Tennisclub. Naar we vernemen zal
de opening van de nieuwe baan van de
Tennisclub T. E. A. N. plaats hebben Don
derdag 5 Mei half twaalf.
KOUDEKERK
Ontspanningsavond werkloozen. Hot
programma van de ontspanningsavonden
voor de werkloozen op Donderdag en Vrij
dag a.s. luidt als volgt: 1. Openingsmarsch
2. Wintersport in Partenkirchen; 3. Sport
staalt spieren; 4 en 5. De strijd om een er
fenis, komisch in 2 actcn; 6 en 7. Een lastig
examen in 2 acten. 8. De moord in de Lour-
cinestraat (Een aaneenschakeling van ko
mische gebeurtenissen, in de hoofdrol de
beroemde Maurice Chevalier) in 4 acten.
12. Finale. Bovendien zal met welwillende
medewerking van de dames van Beek, Boer
en van Dokkura ter afwisseling eenige zang
nummers worden uitgevoerd.
FILM-NIEUWS
TWEE TROUWE KAMERADEN.
„Wij probcercn geen kunst te brengen',
zeide Oliver Hardy, „ons zakelijk doel is
het publiek te laten lachen".
Stan Laurel knikte instemmend.
De twee komieken rustten tusschen de
opnamen van hun nieuwste film in het ge
luidsstudio.
De grondslag van de klucihten van dit
populaire tweetal is het beproefde recept
van rondvliegende taarten, vallen, modder
poelen en brekende ruiten. Toch on 1 van
gen zij brieven over de geheele wereld ge
schreven door serieuze zakenmensohen,
doctoren, advocaten, bankiers, professors
en ook door werklieden en zelfs zeelieden.
De sympathie voor Laurel en Hardy is
algemeen en zij slaagden, waar anderen
geen suoces haddon. Zij probeeren niet
moer in hun spel te leggen, dan heb be
kende type van twee ongelukkige hulpe-
looze zwervers. De grondslag van hun suc
ces is hun kennis van het publiek, het lo
ven en den menschelijken aard en boven
dien hun aangeboren gave voor echt ko
misch spel. Zij maken van te voren uit wat
hun fiimpersoonlijkheden moeten doen en
welk type zij moeten zijn. Zij nemen dit
type aan en volgen consequent de hande
ling van de uit te beelden personen.
De meeste menschen laohon om I>aurel
en Hardy en vragen zioh later af, waarom
zij eigenlijk gelachen hebben. Zij lachten,
omdat zij toestanden en personen, dio zij
zicb in hun eigen omgeving konden inden
ken op het witte doek gezien hadden.
Voor het amusement van het publiek heb
ben deze twee mannon ons gebracht: oen
paar zwervers, hun zeldzame gave van
kluchtspelers heeft hen in staat gesteld
iets komisch menschclijks uit te boelden
en een naieve jougdige verwondering over
omstandigheden rond hen.
Zij hebben dit moeten vergrooten en ver
sterken om filmeffecten en komiseho hoog
tepunten te kunnen bereiken, maar zij ver
persoonlijken de eenvoudige kinderlijkheid
en de gretige verwondering, die onbewust
in de meeste menschen is.
Laurel en Hardy maken geen kluohten
met lukrake effecten. Iedere film van hen
wordt ernstig overwogen en een grondidee
is de basis voor iedere geschiedenis.
Hardy, de „gewichtige" helft van het
tweetal, zegt, dat een zekere spontaniteit
het geheim is vtan een goede klucht.
„Wij werken altijd volgens hetzelfde
principe. Wij beginnen mot een gegeven,
dat wij samen uitgedacht hebben en iodor-
een geeft zijn meening te kennen of opport
nieuwe ideeën. Als de basis vastgesteld is
beginnen wij met de opnamen en worden
de details gedurende hot spel verder uit
gewerkt.
„Eigenaardig is, dat het woord klucht
een soort uitdaging voor het publiek schijnt
te zijn net als een strijdkreet, de bioscoop
bezoekers nemen dikwijls de houding aan:
Laat ons zien wat u kent en laat ons laohen
als u kunt, en wij moeten steeds opnieuw
door deze hindernis heenbreken en het pu
bliek voor ons veroveren.
Ook Stan Laurel gaf zijn opinie te ken
nen. Eigenaardig is Laurel'# diepe muzi
kale stem iin heb privéleven. Hij zeide:
„Als je denkt, dat je iets geweldig goeds
kunt brengen, is bij het publiek moestal
weinig te bereiken, maar als je gowooa
menschelijk bent en je hebt enkele ideeën,
flie lachsuccessen beteekenen, heb je het
i publiek gauw op je hand.
I „Toen wij besloten samen te gaan wer-
I ken, „vervolgde Laurel „waren Oliver en
j ik het een», dat wij vóór alios moesten stro-
I ven naar natuurlijkheid. Wij moesten be
grijpelijk zijn en door het publiek herkend
worden".
„Iedereen kont ergens in zijn omgeving
oen Stan en een Oliver", zegt Hardy, „wat
j wij doen zou door iedereen gedaan kun-
i nen worden. Wij moeten natuurlijk het ko-
misohe iets aandikken, maar niet meer dan
noodig is. Het doek verlangt een scherper
omlijnd beeld, dan hot gewone leven".
Gewoonlijk is Oliver Bpraakzainor dan
Stan, maar als deze laatste op zijn kalme
manier iets uitlegt., is er een zekere auto
riteit in zijn woorden, doch ook Oliver kAn
oen zaak zeer sorieus bekijken. Als men
met deze beide mannen een kalm gesprek
heeft., kan men zich haast niet voorstellen,
dat het dezelfde personen zijn, dio avond
aan avond in duizenden theaters laoh-
s tor men weten te ontketenen. Deze tweo
zijn de eenige komieken, die jarenlang suc
cesvol samen gowerkt hebben. Met iedere
nieuwe film zijn zij meer populair gewor
den misschien is het omdat zij zelf zoo
goed de grenzen van hun eigen mogelijk
heden kennen en daarbinnen weten te blij-
zal vooral in dezen tijd de
kooplust trekken door doel
treffende reclame.
