WOENSDAG 20 APRIL 1932
No. 7181
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
VERMAKELIJKHEDEN IN ENGELAND
UIT HET PARLEMENT
23ste Jaargang
S)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
JBij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per pott f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL INT. ADMINISTRATIE 935. REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en vprkoop f 0.50.
WIJZIGING VAN EEN WET
VAN 1780.
De Valera's gevaarlijk standpunt.
Het Volkslied.
LONDEN, 18 April 1932.
De vorige week is het wetsontwerp op
de Zondagsvoorstellingen door het Lager
huis in tweede lezing aangenomen met
235 tegen 217 stemmen. Het was een vrije
stemming, geheel los van de partij-indee
lingen. Ministers spraken en stemden te
gen ministers, en oppositiemannen gingen
met leden der regeeringspartij mede.
De meerderheid was zeer gering. Zij
was zóó gering, dat zich bij de artikels-
ge wijze behandeling nog tal van moeilijk
heden kunnen voordoen. De mogelijkheid
dat in het najaar des Zondags alle „open
bare vermakelijkheden" voor het publiek
gesloten zullen moeten blijven, blijft dus
bestaan.
Het wetsontwerp op de Zondagsvoor
stellingen of, gelijk het in den volksmond
heet: de Zondagsbioscoop, bevat niets
waardoor wijziging gebracht zou worden
in den toestand, gelijk deze reeds sinds
vele geslachten bestaat. In Engeland zijn
des Zondags alle „openbare vermakelijk
heden" gesloten tot 's avonds zeven uur;
daarna kunnen zij voor het publiek ge
opend worden. Van dit recht maken de
bioscopen bijna algemeen, concertzalen in
grooten getale, schouwburgen evenwel
nooit gebruik. Gemeentebesturen kunnen
door bijzondere verordeningen de Zon
dagssluiting verscherpen, hetgeen vooral
in het meer puriteinsche Noord- en mid-
den-Engeland gebeurt, of, met toestem
ming van de regeering, vrijstellingen ver-
leenen, b.v. in de badplaatsen tijdens
het seizoen.
Deze regeling beheerscht sinds een
'halve eeuw of langer de Zondagsontspan
ning. Het voornaamste doel der overhe
den is steeds geweest te voorkomen dat
gedurende de kerkdiensten wereldsche
vermaken toegankelijk waren. Daar in
Engeland de Anglicaansche avonddien
sten en het Katholieke Zondagslof zelden
later aanvangen dan zes uur of half ze
ven, wordt althans in Londen den bios
copen en concertzalen toegestaan van ze
ven uur af haar deuren te openen. In an
dere steden, zooals Manchester, blijven
zij echter den geheelen dag gesloten.
De tot nu toe gevolgde regeling even
wel is niet in overeenstemming met de
wet van1780, die hooge boeten stelt
niet alleen op het geven van uitvoeringen
en voorstellingen op Zondag, doch ook
op de bijwoning daarvan. Het vorige jaar
stelde een jonge dame, klerkjjr _op een no
tariskantoor, een vordering vjpi bedrage
van 5000 p. st. in tegen een -groote Lon-
deneche bioscoop, omdat deze op Zondag
▼oors te Hingen gegeven had. Aldus trad zij
op in een rol, die ten onzent en in de
meeste andere landen niet bestaat, die
van „public informer", of „openbaar aan
klager". Aangezien de wet er is in het
algemeen belang, heeft de Engelsche bur
ger onder bepaalde omstandigheden het
recht, schadeloosstelling te eischen we
gens overtreding der wet. Het proces,
dat groote belangstelling gaande maakte,
eindigde met toewijzing van den eisch.
Maar tevens werd in regeerings- en par-
lementskringen de wenschelijkheid be
sproken, de bijna vergeten wet van 1780
op zoodanige wijze te herzien, dat de
sinds lang toegepaste regeling gewettigd
zou worden. Hiertegen stak evenwel
krachtig georganiseerd verzet op van de
zijde der Puriteiten, en in het bijzonder
van die der Sabbattisten, die, gelijk steeds
wanneer iets dergelijks aan de hand is,
oneindig veel talrijker bleken te zijn dan
iemand vermoed had.
Van de zijde der twee groote kerken,
de Anglicaansche en de Katholieke,
vond dit verzet evenwel geen steun. Geen
van beide moedigt het bezoek van bios
copen op Zondag aan, en geen van beide
verbiedt het. Maar beide zijn vUn oordeel
dat het de geestelijke en niet de wereld
lijke overheden zijn, die in beginsel heb
ben vast te stellen of het bezoek aan een
bioscoop of concertzaal in strijd is met
de Zondagsheiliging.
De zaak had bovendien nog een ande
ren dan een ethiscben kant. Het over-
groote deel van de winst, door Zondags
voorstellingen afgeworpen, kwam terecht
in de kassen der ziekenhuizen en liefda
dige instellingen, die hiervan ten bedrage
van vele millioenen per jaar profiteerden.
Het nieuwe wetsontwerp is in hoofdzaak
©en compromis. De bestaande feitelijke
toestand wordt erdoor bevestigd. De wet
van 1780, die tot stand kwam in een tijd
van politieke en moreele inzinking, waar
van een puriteinsche herleving de reactie
was, zal vervallen. Het geven en bijwonen
van voorstellingen op Zondag zal niet lan
ger bij de wet verboden zijn, maar de plaat
selijke overheden zullen hebben te beslis
sen of de Zondags-vergunningen verleend
worden, en dit zal alleen mogen gebeuren
indien een aanzienlijk deel van de ingeze
tenen eener gemeente openstelling van
bioscopen, concertzalen enz. op Zondag
verlangt. De winsten zullen in haar geheel
ter beschikking van weldadige doeleinden
moeten worden gesteld.
Dat op negen na de helft der parle
mentsleden tegen een ontwerp stemde, dat
niets anders doet dan den sinds onheugelij-
ken tijd bestaanden feitelijken toestand
«codificeeren, bewijst opnieuw dat er maar
heel weinig behoeft te gebeuren om het
puriteitsinstinct in den Engelschman te
doen ontwaken. Indien het religieus in
stinct der Britten even gevoelig was, dan
zouden er des Zondags in de kerken min
der leege banken zijn!
De lersche eed en de industrie.
Hoeveel sympathie men ook moge voe
len voor de nationale aspiraties der Ieren,
men zal zich bezwaarlijk kunnen vereeni
gen met het standpunt, door mr. De Va
lera in zijn nota aan de Britsche regeering
ingenomen met betrekking tot den eed.
Aanvankelijk had hij dezen uit de grond
wet willen lichten, omdat naar zijn oor
deel en dat van door hem geraadpleegde
lersche juristen de eed in het Tersch-Engel-
sche verdrag niet verplichtend gesteld was.
Deze interpretatie van art. 4 mocht aan
vechtbaar zijn, zij diende in ieder geval
ernstig onder de oogen gezien te worden,
en wij gelooven dat indien De Valera voet
bij stuk gehouden had. Engeland erin had
moeten toestemmen het bewuste artikel te
onderwerpen aan de uitspraak van een on
partijdig scheidsgerecht.
In zijn onlangs bekend gemaakte nota
van 5 April evenwel schreef De Valera:
„Of de eed al da/n niet een integraal
deel was van 't tien jaren geleden gemaak
te verdrag doet thans niet ter zake. Het
eigenlijke punt is dat de eed een ondraag
lijke last is voor het volk van dezen Staat,
en dat het op de meest formeele wijze de
onmiddellijke afschaffing ervan verlangd
heeft".
Aldus geeft De Valera het zuivere stand
punt, dat hij aanvankelijk innam, op. Hij
baseert zich niet lancer op het verdrag,
wellicht omdat andere juristen hem heb
ben medegedeeld dat zijn interpretatie
twijfelachtig was Maar zelfs indien deze
door een scheidsgerecht verworoen was.
had De Valera met En?eland onderhande
lingen kunnen aanknoopen over wijziging
van art. 4. Thans zegt hij r Of art. 4 ons
al dan niet bindt, doet niet ter zake; wij
zijn er in geen geval langer van gediend.
Dit standpunt is zwak en gevaarlijk;
door het in te nemen, geeft De Valera de
tegenpartij troeven in de hand, en dit was,
bij den huidigen stand van het gesohil,
even onnoodig als ongewenscht.
De republikeinsche leider begaat, naar
ons oordeel, in zijn ongeduld een ernstige
fout. Hij gaat uit van de veronderstelling
dat Ierland sterk zal worden door onaf
hankelijkheid. Het omgekeerde evenwel
lijkt ons dichter bij de waarheid: Ierland
kan alleen onafhankelijk worden door
sterkte. En wel door economische sterkte.
Zoolang slechts 5 procent van Ierlands ex
port naar andere landen dan Groot-Brit-
tannië gaat, is de vrijstaat te zeer op En
geland en op het gemeenebest aangewezen
dan dat hij zich, door uit het Britsche ge
meenebest te treden, niet hopeloos zou ver
zwakken. Ierlands strijd heeft eeuwen lang
geduurd, en president Cosgrave heeft te
recht ingezien dat alleen een sterk en ge
consolideerd, en bovendien een vereenigd
Ierland, kon hopen zijn onafhankelijkheid
te zullen bekronen. Na al die eeuwen van
strijd spelen eenige jaren meer of minder
geen rol. Zij mogen een rol spelen in het
leven van De Valera, doch niet in dat der
natie. Door overleg, op den grondslag van
het verdrag, had misschien reeds thans
iets verkregen kunnen worden. Maar het
verloochenen van een verdrag of verdrags
bepaling is steeds gevaarlijk en zelden
goed te praten.
De economische gevolgen kunnen nood
lottig zijn. De groote lersche fabrieken
werken voornamelijk voor Engeland.
Scheidt Ierland zich af, of schrapt het den
eed (hetgeen praktisch dezelfde gevolgen
kan hebben) dan zullen lersche goederen
aan dezelfde rechten onderworpen worden
als buitenlandscbe, en in vele gevallen
daartegen niet meer kunnen concurreeren
Reeds ie er sprake van dat Messrs. Guin
ness, een der grootste brouwerijen ter we
reld, in dit geval een belangrijk deel van
hun bedrijf naar Manchester zullen over
brengen. Messrs. Jacob and Co., biscuits-
fabrikanten te Dublin, die met ongeveer
3000 man werken, hebben aan het personeel
medegedeeld, dat zij de helft hunner arbei
ders zullen moeten ontslaan ingeval Ier
land uit het gemeenebest treedt. Ongerust
heid heerscht ook ten aanzien van de Ford
Company te Cork (de oudste Ford), welker
bestaan in Ierland eveneens onzeker zou
worden.
God save the King.
Een der plaatselijke afdeelingen van de
League of Nations Union heeft een wijzi
ging aangebracht in het Engelsche volks
lied, de British Legion heeft hiertegen ge
protesteerd, en wil een Nationale confe
rentie bijeenroepen, en de openbare mee
ning begint zich over de zaak op te win
den.
De League of Nations Union is een hon
derdduizenden leden tellende vereeniging,
welke propaganda voor Volkenbondsbegin
selen beoogt, maar ontelbare vrienden van
Genève van zich vervreemd heeft door haar
uiterst-pacifistische tendenzen, haar op
vallende welwillendheid jegens oommunisti-
sche kringen, en haar neiging om bij alles,
wat gebeurt, Engeland in het ongelijk te
stellen. De British Legion is de door veld
maarschalk Haig opgerichte, en van alle
politiek onafhankelijke organisatie van
oud-strijders.
De belangrijkste wijziging, welke in hot
volkslied aangebracht is, betreft de be
roemde regels:
O Lord our God arise,
Scatter his enemies,
And make them fall.
Hiervan heeft de Bond gemaakt:
May just and righteous laws
Uphold the public cause
And bless our isles.
Wij gelooven niet dat een dergelijke
uiting van pacifisme eenig nut heeft.'De
„vijanden des konings". die „verdreven en
ten val gebracht" moeten worden, zijn
zelfs geen buitenlandsohe, maar binnen-
landsche vijanden. Het vers werd gedicht
in den tijd toen zoowel republikeinen als
pretendenten de dynastie bedreigden, en
hierop hebben deze, evenals eenige ande
re regels betrekking. Wat zou er overigens
voor kwaad in kunnen steken, dat een volk
God smeekt den koning tegen buitenland-
sche vijanden te beschermen?
Afgezien hiervan moet men oude volks
liederen nooit te veel op den keper be
schouwen. Welke toepasselijkheid hebben
heden nog de Marseillaise en in zekeren zin
ook het Wilhelmus? Maar zij zijn meer of
minder mooie tradities, waaraan wij de
voorkeur geven boven een volkslied, waarin
ouderdomspensioenen, invoerrechten en
werkloozenverzekering bezongen worden.
Wij maken ze toepasselijk door onzen goe
den wil en vaderlandsliefde.
Een nieuw crisisdebat in de Tweede Kamer
(Van onzen Parlementairen medewerker).
Inplaats van een debat te worden over
de vraag, of het gewenscht zou zijn, dat
de Regeering overgaat tot ontbinding van
allerlei burgerrechtelijke overeenkomsten,
is de discussie over de motie-Knottenbelt
uitgedijd, misschien moet men zeggen:
ontaard tot een nieuw crisisdebat, waarin
uiteraard geen nieuwe gezichtspunten
konden worden geopend.
Of men nu den heer Slotemaker de
Bruine (C.-H.) hoort opkomen tegen
de thesis, dat elke loonsverlaging moet
bestreden worden en het behoud der so
ciale verzekeringswetten en der collec
tieve contracten bepleiten; of men den
heer v. Voorst tot Voorst (R.-K.)
hoort uiteenzetten, dat de consumenten
van agrarische producten teren op kosten
van den nood der producenten, waarbij hij
gelegenheid kreeg tot de klacht dat het
slachthuis te Nijmegen 9 80 vraagt voor
het slachten van een varken en 32 pet.
winst maakthet is alles in ietwat gewij-
zigden vorm al evenzeer herhaling van
het bekende, als wanneer de heer W ij n-
koop komt betoogen: al jullie streven, èn
van den heer Knottenbelt èn van de Be
geering èn van* de sociaal-democratie („daar
hèb je de drieëenheid" hoonde Lou de
Visser, toen op dit oogenblik Minister
Verschuur, de heer Knottenbelt en de
heer Cramer bijeenstonden) is op hetzelf
de doel gericht: neerdrukken van het pro
letariaat, om het kapitalisme op de been te
helpenwij alleen communisten kunnen
redding brengen door het kapitalisme te
vernietigen
Al evenmin verrassend was de korte
rede van den heer Weitkam p (C.-H.),
die niets zag in het socialistische pogen
om de Regeering er toe te brengen gelden
uit de zakken van het eene individu in
het andere over te hevelen.
De de heer Kersten (St. Ger.) afkee-
rig is van ingrijpen der overheid in het
maatschappelijk leven en dus niets ziet
in ontbinding van burgerrechtelijke over-
eenkomsten, is niet bepaald een revelatie.
Dat hij van de Overheid wilde, dat zij de
zonde zou tegengaan en van oordeel was,
dat zij dit niet doet, en ook de A.-R. en
C.H. er eigenlijk al evenmin voelen. Alles
is maar eten, drinken en vroolijk zijn, vol
gens dezen afgevaardigde. De werkloozen
moeten niet naar de bioscopen. Het volk
wordt loszinniger. Wij 'maken het geld
zoek in een leven van jool en pret. Er zijn
menschen, laten de A.-R. maar eens in
eigen rangen kijken 1 die tienduizenden
uit de openbare kassen trekken. Ons
volk gaat dansend en springend zijn on
dergang tegemoet. En de Regeering duldt
zonder meer het mishandelen van werk
willigen en doet niets tegen het misbrui
ken van het steungeld. De sociale wetge
ving moet worden ingetrokken. Hoe kon
de heer Slotemaker behoud daarvan be
pleiten Op het platteland is de toestand
onhoudbaar. De Regeering trapt de boe
ren door behoud der verzekeringswetgeving
in den grond De zegelplakkerij is niet
meer te dragen.
Als spreker voortdurend geïnterrum
peerd wordt door de heeren v. d. He u-
v e 1. Beum e r e.a. die hem verwijten de
zaken onjuist voor te stellen, daagt hij den
heer Colijn uit kennis te willen nemen
van de feiten, die hij mededeelde, ten be-
tooge dat de boeren de verzekeringspre-
mieën niet kunnen betalen.
Er is groote opwinding in de Kamer.
De V oorzitter klopt en verzoekt den
spreker in zijn bankje te gaan staan. (Hi
lariteit.)
Dan komt de heer Korten h o r s t
(R.-K.) aan het woorden de atmosfeer
is plotseling ontladen, want deze spreker
komt mot een meer wetenschappelijk ge
tint betoog, dat een verlaging der meeste
loonen en salarissen in ons land onvermij
delijk is en niet noodzakelijk tot verlaging
van het levenspeil behoort te leiden. Spr.
beriep zich op den sociadl-democraat
Mansholt en stelde dezen tegenover Hiem-
stra en tegenover de „romantiek" van
Wijnkoop, die het revolutier>aardje weer
eens aan bet dartelen wilde brengen, zoo
als Wibaut vroeger reeds deed. Spreker
gaat dan uitvoerig in op de systemen, die
zooal tegen de crisis worden aangewend:
de autarchie van Hoover, de inflatie van
MacDonald en het systeem-Brüning, dat
de heer Knottenbelt ook wil. Onze re
geering doet van alles wat. Spr. vraagt
zich af, of niet het systeem ^an Prof.
Mees kan worden toegepast volgens het
welk de geldswaarde in alle contracten op
en neer gaat met het indexcijfer van het
levensonderhoud. Hij beveelt deze ge
dachte, geïnspireerd door de motie-Knot
tenbelt. bij de Regeering aan. In de motie-
Hiemstra ziet hij een aandrang tot sociali
satie welker onbereikbaarheid immers
reeds na een studie van 7 jaar door een
commissie onder voorzitterschap van wij
len Mgr. Nolens is aangetoond.
Heden voortzetting.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een goede stap in de richting van de
ontwapening. (2de blad).
Engelsche begrooting moedgevend. (2de
blad).
BINNENLAND.
Bij een echtelijk drama te Rotterdam
heeft een zeeman zijn vrouw doodgesto
ken. (Gem. Ber., 3de blad).
Verschillende verkeersongelukken.
Twee dooden te Den Haag. (Gem. Ber., 3de
blad en Laatste Ber.).
Weer nieuws van het smokkelfront.
nieuwe pantserauto gesignaleerd. (Gem.
Ber., 3de blad).
De brandstichting te Uithoorn. (Recht
zaken, 1ste blad).
VAN ONZEN ROMEINSCHEN
CORRESPONDENT Bladz. 5
VERMAKELIJKHEDEN IN
ENGELAND. DE IER-
SCHE EED Bladz. 1
ONS KAMEROVERZICHT Bladz. 1
LASTERLIJK GESCHRIJF Bladz. 2
EEN GEÏLLUSTREERDE PA
GINA VOOR DE VROUW Bladz. 7
DE SCHANDAALCOLPORTAGE
TE AMSTERDAM.
Een aanklacht wegens smaad.
Nu de schandaalcol portage in Amster
dams straten zioh niet ontziet een Am
sterdamsehen kapelaan met name te be
schuldigen van ergerlijke handelingen, is
door dezen priester een aanklacht tegen
mej. Bertha Tunteler, echtgenoote van J.
Bon, ingediend wegens beleediging en
smaad. Ook ia een dergelijke aanklacht
ingediend tegen de oolporteurs Meursing
en v. d. Laan.
HET ELECTRISCHE RIJWIEL.
Al eenige maanden zijn er geruchten in
omloop, dat men in het Philips Laborato
rium doende is met het ontwerpen van een
electrisch voortbewogen rijwiel. Naar wij
thans vernemen, hebben proefnemingen
met dit nieuwe rijwiel in de praktijk zeer
goede resultaten opgeleverd, zoodat op
deze nieuwe vinding reeds eenigen tijd ge
leden octrooien zijn aangevraagd. Inmid
dels heeft Philips aan een vijftal Neder-
landsche rijwielfabrieken het recht ver
leend om, gebruik makende van hare
dingen op dit gebied, electrische rijwielen
te construeeren.
Deze fabrieken zijn:
N.V. Burgers E. N. R. te Deventer.
Gazelle-Rijwielfabriek te Dieren
Jüncker-Rijwielfabriek te Rotterdam.
N.V. Simplex, Machine Rijwielfabriek
te Amsterdam.
N.V. Handel Mij. R. S. Stokvis Zn. te
Rotterdam.
Men is in deze fabrieken thans bezig de
kaatste hand aan de olectrische rijwielen
te leggen, zoodat deze spoedig op de markt
zullen verschijnen.
IN HET STUCAD00RSBEDRIJF.
Het landelijk contract.
De Nederlandsche stuca doors patroons
bond en de R. K. stuoadoorspatroonsbond
hebben met den R. K. bouwvakarbeiders en
den Nederlandschen christelijken bouwar-
beidersbond overeenstemming bereikt over
het landelijk collectief contract. De alge-
meene Nederlandsche stucadoorsbond en
de landelijke federatie van bouwvakarbei
ders hebben hot contract niet aanvaard,
omdat zij geen genoegen nemen met een
verlaging van 2 oent per M2. op het tarief
in het vlakke werk, verlaging van tarief
van het cementwerk en enkele onderge
schikte veranderingen in het landelijk col
lectief contract.
Purmerender marktgelden verlaagd.
De raad der gemeente Purmerend heeft
aan B. en W. overgelaten, de marktgelden
te verlagen. Waarschijnlijk zal deze ver
laging gemiddeld 10 pet. bedragen.
