zjste Jaargang
MAANDAG 4 APRIL 1932
No. 7167
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
ST. CLEMENS-RETRAITENHUIS
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week MM f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
'het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V „Onverdraagzaam" tegenover
beginselen.
Het liberale „Vaderland" herdenkt op
zeer waardeerende wijze het overleden
Kamerlid den heer A. C. A. van Vuuren.
En het blad schrijft o.m.:
„Hij gaf het bewijs, hoe men onver
draagzaam kan wezen, niet tegenover
personen, maar tegenover beginselen wel
te verstaan, en toch aller achting kan
wegdragen. Want al had hij den vollen
moed zijner overtuiging, en, al kon hij
die zelfs fel naar voren brengen, ieder
was overtuigd van zijn volkomen eerlijk
heid.
R. I. P. Een bekwaam en goed man is
aan de Kamer ontvallen; moge ook deze
overweging zijne trouwe gade troost
schenken".
Deze getuigenis drukken wij af op deze
plaats ter leering.
De liberale schrijver betuigt zijn ach
ting voor wat hij noemt onverdraagzaam
heid tegenover beginselen en hij her
denkt het overleden Kamerlid, dat deze
„onverdraagzaamheid" betrachtte, air een
volkomen eerlijk, een bekwaam en goed
man.
Daar zijn er, die zulk een „onverdraag
zaamheid" in een Katholiek niet zóó
waardeeren althans in de practijk van
het leven vaak van het tegenovergesteldé
doen blijken
En de hier bedoelde personen treft
men aan in liberale èn in andere kringen!
Maar ten slotte moeten toch alle
weidenkenden, a 1 s zij eerlijk hun overtui
ging laten spreken, die „onverdraagzaam
heid" waardeeren, in tegenstelling met de
halfslachtigheid; zullen zij hooger opzien
naar den katholiek die den vollen moed
zijner overtuiging openbaart, dan naar den-
gene, die anderen naar den mond praat. Al
zal deze laatste dan ook vaak om z.g. „breed-
denkendheid" in gezelschapskringen veel
meer de gevierde persoon zijn en daar, in
tegenstelling met andere katholieken, ge
rekend worden onder de katholieken „li
beraal" van opvatting!
Wat het „Vaderland" onverdraagzaam
heid tegenover beginselen noemt kan ver
keerd worden begrepen; in een zin, zoo-
als de katholieken deze niet betrachten
en zooals ook de heer v. Vuuren z.g. deze
niet heeft beleefd.
Als n.l. wij, katholieken, beoordeelen een
samenstel van beginselen, als zoodanig in
strijd met onze beginselen, dan staan wij
daar tegenover niet a priori geheel „on
verdraagzaam"; wij bezien, of in dit sa
menstel niet een. of ander apart beginsel
is, niet een of ander element kan worden
ontdekt, waarmede wij ons wel kunnen
vereenigen. En, wij verheugen ons er over
als wij inderdaad vinden wat ons met
menschen van andere beginselen ver-
eenigt
Tegenover beginselen, die werkelijk
met onze eerlijke en zeker gegronde over
tuiging in Etrijd zijn, staan wij echter „on
verdraagzaam", wat wil zeggen:
dat wij daarmede niet transigeeren, het
daarmede niet op een accoordje trachten
te gooien. Op deze houding is echter de
kwalificatie „onverdraagzaam", die feite
lijk een waar-onsympathieke beteekenis
heeft gekregen, o.i. niet heel passend.
En van zulke „onverdraagzame" Katho
lieken zal ieder eerlijk mensch moeten
getuigen, dat zij goed zijn goed
nidl alleen in hun eigen Katholieke om
geving, maar goed ook in elke sociaal
of maatschappelijk milieu, waarin hun
bekwaamheid hen brengen kan....
TE N00RDWIJKERH0UT
Dinsdag 19—22 April Jonge Dames f 10.—
Zaterd. 23—26 April Geh. Mannen 6.50
Dinsd. 26—29 Apr. Meisjes bov. 17 j. 6.50
Zaterdag 30 April—3 Mei Leden
Voetbalbond 6.50
Dinsd. 36 Mei Meisjes 15-17 j. 6.50
Zaterdag 14—17 Mei (Pinksteren)
Mannen 6.50
Zaterdag 28—31 Mei Jonge Mannen 6.50
Dinsdag 31 Mei3 Juni Gehuwde
Vrouwen 6.50
PATER HENDRICHS 70 JAAR.
NOG VEEL GEESTDRIFTIGE
PLANNEN VOOR DE TOEKOMST.
Het geheele Katholieke Nederlandsche
volk uit alle deelen des lands en uit alle
standen was gistermiddag samengekomen
in hotel „Wittebrug" te Den Haag, om
Pater Hendriohs te huldigen op zijn zeven
tigsten verjaardag. Een groot aantal bloem
stukken en een heele zwerm telegrammen
getuigde van de belangstelling van hen, die
niet aanwezig konden zijn.
Onder de aanwezigen merkten wij op den
Deken van Den Haag, den hoogeerwaarden
heer Van Dam, Pastoor Beukers uit
Leiden, pater dr. Borret S.J. van
het St. Aloy si us-college, pater Esser
S.J. van Huize „Katwijk", prif. mr.
Aalberse, prof dr. Keesom, prof. dr. Alf.
Steger, het lid der Tweede Kamer Henri
Hermans, het lid van Ged. Staten den heer
Borghols en vele anderen.
Toespraak van Staatsraad Kooien.
Namens het Huldigingscomité heeft
Staatsraad mr. dr. D. A. P. N. Kooien een
rede gehouden, waarin hij de groote ver
diensten van Pater Hendrichs heeft getee-
kend.
De vrienden van den jubilaris zijn vele,
zeide spr., en zijn werkzaamheden zijn
velerlei. Het ligt voor de hand, dat de
waardeering voor dit werk zich uiten moest
in even zooveel schakeeringen. Spr. heeft
zich afgevraagd, wat juist datgene is, dat
allen tot Pater Hendrichs getrokken heeft
gevoeld. Eén groote trek in zijn karakter is
het, zijn vurig enthousiasme. Of het was
als leeraar in Sittard en Oudenbosch, of de
stichting van dagbladen, of zijn werkzaam
heden in Amsterdam, of de oprichting van
vereenigingen „Geloof en Wetenschap", of
op de preekstoel, of in vergaderingen, of in
tragedies en comedies alles wat hij aan
pakte, deed hij met vurig enthousiasme en
dat heeft hem vele vrienden gemaakt.
Veel heeft hij van zijn krachten gevor
derd te veel zelfs, zoodat de Pater eeni-
gen tijd rust moest nemen.
Na die rust heeft Pater Hendriohs zich
erop bezonnen iets geheel anders te be
ginnen.
Als ware zoon der Orde, wier sieraad hij
is, heeft hij steeds één ding voor oogen
gehouden: de uitbreiding en versterking
van de Kerk van Christus.
In 't leven van Pater Hendrichs ziet spr.
echter een scheidingslijn: de eene periode
was gewijd aan zorg voor de Katholieken,
de latere periode aan de zorg voor de an
deren.
In de eerste periode heeft hij gewerkt
om het leven zijner Katholieke langenoo-
ten op hooger peil te brengen Hij zag dui
delijk in het verschil in omstandigheden,
waarin de Katholieken waren gekomen na
de grondwetsherziening van 1848 en het
hcrstpl der Hiërarchie in 1853. „Concordia
res parvae crescunt". De krachten der
Kath. waren klein; daarom moesten zij wor
den samengebonden en organisaties worden
gesticht, zoowel van boeren, onderwijzers of
studenten.
In zijn latere levensperiode heeft zijn
mededoogen zich ook uitgestrekt over het
andere gedeelte van de schare, over hen
die dwalen en zoeken, voor wie toch ook
Christus op aarde is gekomen, In wijd-
openstaande kerken heeft hij in magistrale
conferenties de hoofdzaken der Kath. leer
op welsprekende wijze uiteengezet. Hij
heeft andersdenkenden bijgebracht onder
scheid te maken tusschen het essentieele
en accidenteele door erop te wijzen, dat de
praktijk van sommige Katholieken geen af
breuk doet aan de waardigheid der over-
schoone Bruid van Christus. Men kan zich
voorstellen wat in de harten der hoorders
moet zijn omgegaan, als Patër Hendrichs
van de gouden keten der Waarheid" de
schakels een voor een samenbond. Hij heeft
er niet tegenopgezien in verschillende ste
den van ons land zijn conferenties te hou
den. Naar 'Ebme reisde hij verscheidene
malen om uit eigen aanschouwing te leeren
hoe de Kath. Kerk is gegrondvest in het be
gin der eeuwen van Christendom.
Een geridderde Jesuiet
Allen, die hem hoog in 't hart dragen
hebben dezen gedenkdag willen maken tot
een feestdag. Zij hebben hem ook willen
geven het geschenk, dat hij zoo gaarne had
een fonds voor de stichting van gezellige
interieurs voor hen, die zich „eenzaam voe
len". Namens het comité bood spr. den ju
bilaris een album met de namen der schen
kers aan en tevens deelde hij onder dave
rend applaus mede, dat Pater Hendriohs
benoemd was tot Ridder in de Orde van
Oranje Nassau.
Wat hem beven het hoofd hing. v
Pater Hendrichs sprak vervolgens een
dankwoord. Zooveel heeft spr. reeds gele
zen van de hand van goede vrienden, die
zijn verdiensten naar voren wilden bren
gen. Gelukkig heeft hij die kranten op zijn
kamer kunnen lezen, want hij zou niet
graag gehad hebben, dat iemand erbij was,
toen hij sommige passages las.
De jubilaris dankte den heer Kooien voor
zijn toespraak, die duidelijk heeft gezegd,
wat hem, den jubilaris, steeds voor den
geest heeft gestaan. Wat St. Paul us schrijft
aan de Colossers moet ieder aanvoelen, die
de Kath. Kerk begrijpt: „dat wij allen ge
roepen zijn tot één lichaam". Dit is hij St.
Paulus de inzet van den waren vrede. Daar
om moeten wij dankbaar zijn, dien vrede
te kunnen vinden in het mystiek lichaam
van Christus. In dezen tijd is de Kath.
Kerk de hou-vast voor de volken temidden
van de tegenstellingen in de mensohheid.
Spr. gewaagde vervolgens van een brief,
hem gezonden door Minister Ruys de Bee-
renbrouck, waarin deze schreef, dat het
werk van Pater Hendrichs van nationale
beteekenis was.
Wat zal me nu boven het hoofd hangen,
had spr. gedacht„En wat me toen boven
't hoofd hing, hangt me nu op de borst!"
Velen zullen het diepzinnig woord van
Pascal wel begrijpen: „Le ooeur a des
raisons que le raison ne comprend pas".
Het moeten redenen van het hart geweest
zijn, die mijn vrienden naar de pen heeft
doen grijpen en die allen hier heeft samen
gebracht.
Als spr. echter niet zulk heerlijk „mate
riaal" had gehad, zou hij nooit bereikt heb
ben, wat hij nu met Gods hulp heeft tot
stand gebracht. Men ,a:ag aannemen: het
zijn de besten, die komen luisteren, maar
onder die besten zijn ook verbazend goeden.
Dank bracht spr. aan de Katholieke Ge-
loofsgenooten voor de gebeden en offers
ten bate van zijn werk verricht. Spr. is
slechts het werktuig geweest.
Een grief tegen zichzelf.
Pater Hendriks vertelde daarop maar een
grief tegen zichzelf te hebben, namelijk dat
hij nog niet dood wasIn vroeger jaren was
hij maar een „sprietje", zeer zwak van ge
zondheid en daarom zeide hij steeds: „ik
heb geen tijd om te wachten met werken,
want ik word geen 40 jaar; ik moet dus
6 maal zoo hard werken".
„Nu, blijkbaar heb ik niet hard genoeg
gewerkt
Vondel is zijn beste tijd ingegaan na zijn
70sten jaardag. Dat voorbeeld hoopt spr. na
te volgen, maar dan moeten niet alleen de
convertieten, maar ook alle Katholieken
liem helpen door hun gebed.
Moge dit feest zijn een bevestiging van
wat Tertulliaan eens schreef: „wij zijn één
lichaam van liefde".
Het verheugt spr. dat een begin is ge
maakt met een fonds voor tehuizen voor
bekeerlingen. Het geeft Haarlems Bisschop
veel zorg, dat de nazorg voor de bekeerlin-
lingen goed wordt verricht. (Dankbaar ver
meldde spr. 'n telegram van den Bisschop
van Breda en 'n schrijven van den Bisschop
van Haarlem). Het behoeven geen luxueuse
huizen te zijn, maar geschikte zaaltjes, waar
de bekeerlingen elkaar kunnen vinden.
En als U mensohen weet, besloot Pater
Hendrichs, die nog iets voor dit werk over
hebben, houdt ze er dan niet van terug!
Hierna werd gelegenheid gegeven pater
Hendrichs de hand te drukken.
Tot half 6 duurde de receptie. We ver
moeden, dat Pater Hendrichs' hand wel
moe geweest zal zijn....
DE TWEEDE KAMER.
Komt op 12 April bijeen.
Behandeling van het voorstel-
Ebels inzake loopende pach
ten.
De Tweede Kamer is overeenkomstig
het aanvankelijk voornemen van den voor
zitter, medegedeeld in de vergadering van
18 Maart jJ., bijeengeroepen tegen Dins
dag 12 April a.s. te één uur.
De voorzitter zal voorstellen, in deze ver
gadering een aanvang te maken met de be
handeling van o.a. het voorstel-Ebels c.s.
houdende bijzondere maatregelen ten aan
zien van loopende pachtovereenkomsten,
en de motie-Knottenbelt c.s. betreffende
het nemen van tijdelijke maatregelen inza
ke burgerrechtelijke overeenkomsten in ver
band met verlaging van productiekosten en
1 van de kosten van levensonderhoud.
PATER DR. GERLACH ROYEN
O. F. M.
BUITENGEWOON HOOGLEERAAR
AAN DE RIJKS-UNIVERSITEIT TE
UTRECHT.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Pater dr. Gerlach Royen O.F.M., leeraar
aan de R.K. H.B.S. te Heerlen, is bij Kou.
Besluit benoemd tot buitengewoon hooglee
raar in de faculteit der letteren en wijsbe
geerte aan de Rijksuniversiteit te Utrecht,
om onderwijs te geven in de vergelijkende
en algemeene taalwetenschap.
Pater Royen werd geboren te Valken
burg (L.), studeerde aan het destijds door
de Jesuieten geleide college te Sittard. en
trad daarna in de orde der Franciscanen.
Na zijn priesterwijding in 1905 te Weert,
gaf pater Royen les aan de gymnasia van
zijn Orde, legde staatsexamen af en stu
deerde taalwetenschap aan de Rijksuniver
siteit te Leiden, waar hij onder prof. C. C.
Ulhlenbeck op 22 Juni 1926 cum laude doc
toreerde op het proefschrift: „De jongere
veranderingen van het indogermaanse no
minale drieklassensysteem".
„Uw proefschrift", zei toen de promotor,
prof. Uhlenbeck ojn.: „is maar een klein
deeltje van uw groot werk; uw groot werk
is een standaardwerk en met dat werk zult
gij uw naam vestigen".
In 1929 verscheen „Die Nominale klassi-
fikationssysteme in den Spraohen der Er-
de", een werk van ruim duizend bladzijden.
In Mei van het vorig jaar werd pater
Royen gekozen tot hoofdbestuurslid van
de vereeniging tot vereenvoudiging van de
spelling.
Zijn eerste studie over het woordgeslacht
schreef pater Royen in „De Katholiek" wan
1914 en 1915. In „Ons Eigen Blad", het Tijd
schrift voor Taal en Letteren" en „De Nieu
we Taalgids" en in de „Maasbode" schreef
pater Royen artikelen over taalkunde. Pa
ter Royen hield referaten op het interna- j
tionaal Amerikanistencongres in 1924, op
het elfde filologencongres in 1925, op het j
eerste linguistencongres in 1928, op den zes- I
den Duitschen Oriëntalistendag te Weenen
in 1930, op het tiende Zuid-Nederlandsone
Philologencongres te Antwerpen in 1930 en
op talrijke andere bijeenkomsten.
Op 4 Mei 1931 werd pater Royen be
noemd tot gewoon lid der Koninklijke Aca
demie van Wetenschappen te Amsterdam.
Aan de Utrechtsche Universiteit zijn nu
twee paters Franciscanen hoogleeraar en
in dezelfde faculteit. Prof. dr. R. Ligten-
berg, O.F.M. is al jarenlang hoogleeraar
aan de Utrechtsche universiteit, waar hij
de geschiedenis der kerkelijke kunst do
ceert, en hij was de eerste priester, die
aan een Rijksuniversiteit dit ambt ver
vulde.
Aan den nieuwen hoogleeraar die
door zijn studie aan de Leidsche Universi
teit speciaal in Leiden geen onbekende is
onze welgemeende gelukwenschen.
Moge 't hem zijn gegeven, vele jaren de
wetenschap te dienen, mede ten bewijze,
dat Wetenschap en Geloof niet met
elkaar in strijd zijn, evenmin als weten
schappelijke eruditie met Franciscaanschen
eenvoud.
R. K. WERKGEVERS.
Tweede crisiscongres.
De Alg. R. K. Werkgevers vereeniging en
het R. K. Verbond van Werkgeversvakver-
eenigingen houden op Dinsdag 10 Mei in
Den Haag een tweede crisiscongres met
als sprekers mr. M. P. L. Steenberghe, dr.
L. G. Kortenhorst en mr. B. J. M. van
Spaendonck.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het einde van den godsvrede in Duitsch-
land. (2e blad).
Overeenstemming tusschen de Chinee-
zen en Japanners te Sjanghai? Nu zijn de
Chineezen onderling slaags geraakt (2de
blad).
Verscherping van den Kulturkampf in
Mexico. (2de blad).
BINNENLAND.
Benoeming van pater dr. G. Royen O.F.M.
tot buitengewoon hoogleeraar aan de Uni
versiteit te Utrecht (1ste blad).
Huldiging van pater Fr. Hendrichs S.J.
te 's-Gravenhage. (1ste blad).
De Tweede Kamer in haar Vooiiooplf
Verslag over contingenteering. (lste blad).
OMGEVING.
Nieuwe Kerk te Wassenaar. (2de blad).
Doodelijk auto-ongeval te Zegwaart
(lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Holland wint den hockey- en scherm-
wedstrijd van België.
Het Ned. dames-hockey-elftal slaat het
West-Duitsche met 10.
Mej. Jenny Kastein vestigt een nieuw
wereld- en een nieuw Ned. record resp.
op 400 en 200 M. schoolslag.
Ajax verplettert Veendam in de kam
pioenscompetitie. Feijenoord speelt ge
lijk tegen P. S. V.
Het koperen jubileum van den D.H.V.B.
Poensgen wereldkampioen biljarten.
De Finsche athleet Nurmi gediskwali
ficeerd.
A. C. A. VAN VUUREN t
Nadat de „Residentiebode" heeft gewe
zen op de groote verdiensten van het over
leden Kamerlid v. Vuuren voor het open
bare leven, vervolgt het blad:
„Ten slotte willen we hier ook nog wij
zen op het diep godsdienstig leven van
dezen overleden politicus. Hij was katho
liek in merg en been, zijn katholieke be
ginselen waren zijn eenige richtsnoer voor
heel zijn openbaar leven. Als hij ook maar
vermoedde, dat iels tegen het kath. begin
sel in zou gaan, dan viel er met hem niet
te transigeeren.
Eiken morgen, winter en zomer, al was
het 's avonds te voren nog zoo laat gewor
den, kon men hem aantreffen in de kerk
aan de Elandstraat, waar hij door de da-
gelijksche H. Communie kracht putte voor
zijn dagelijksch werk.
Daardoor kon hij naast zijn drukke po
litieke werkzaamheden nog zooveel tijd
vinden voor allerlei charitatief-sociaal werk
in onze stad, waar zijn heengaan ook een
geweldige leemte achterlaat.
Zoo was heel het leven van dezen man
katholiek in woord en daad.
Helaas, persoonlijkheden als de thans
ontslapene worden steeds zeldzamer. Er
wordt wel eens gekleegd, dat de politiek
karakters neerhaalt, maar dat dit ver
schijnsel niet inhaerent is aan de politiek
heeft het illustre .voorbeeld van deze fijne
figuur bewezen".
In ©en „in memoriam" in de „Maasbo
de" schrijft het Kamerlid mr. A. baron van
Wijnbergen o.m.:
„Wie nagaat zijn plichtsgetrouwe, met
taaie volharding doorgezette werkzaamheid
op politiek en op sociaal terrein, zal moe
ten erkennen, dat van Vuuren was chris
ten-democraat in den vollen, waren zin des
woords, verafschuwend alles, wat maar
zweemt naar demagogie. Zijn hoogstaand,
rechtschapen karakter, zijn voelbare belan
geloosheid, zijn weerzin van alles, wat maar
kon doen vermoeden de zucht naar popula
riteit, maakten hem wij aarzelen niet
het neer te schrijven tot de geziene per
soonlijkheid bij alle partijen".