23ste Jaargang
WOENSDAG 10 FEBRUARI 1932
No. 7123
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
EEN KLEINE MINDERHEID
IN SPANJE TERRORISEERT
BINNENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f260 per kwartaal
Franco per pott f 2.95 per kwartaal
tiet Ge-llustreerd Zondagsblad is roor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
DE VASTENBRIEVEN.
De Bisschop van Roermond,
Z.H.Exc. Mgr. L. Schrijnen, begint, zijn
Vastenbrief met dank te betuigen aan zijn
diocesanen:
„Nu Wij door eene beschikking van
Gods vaderlijke goedheid herstellende zijn
van eene ernstige ziekte, wenschen Wij U
allen, Priesters en Geloovigen van harte
dank te zeggen voor de vurige gebeden
voor Ons tot God gericht; hieraan toch
schrijven Wij voor een groot gedeelte onze
beterschap toe, en Wij blijven Ons bij
voortduring in Uwe godvruchtige gebeden
aanbevelen.
Wij achten het Onze plicht, met deze in
nige dankbetuiging het schrijven te begin
nen, dat Wij gewoon zijn bij het naderen
van de veertigdaagsche Vasten tot U te
richten. Dit jaar zal het slechts een kort
woord zijn van vermaning maar ook van
opbeuring en troost in de ernstige tijden,
die wij beleven."
Aan het bisschoppelijk schrijven ontlee-
nen we nog verder:
Het kwaad is, als een zondvloed, over
vele zielen gekomen.
De vergoding van al wat aardsch en
stoffelijk is. en de leer, dat het mensche-
lijk verstand de bron is van alle kennis,
heeft uit don geest van vele menscben het
geloof aan een oneindig machtigen Schep
per, de erkenning van eigen nietigheid en
de hoop op een eeuwig, volmaakt geluk
kig leven na den dood geheel en al ver
dreven.
Koud egoïsme, honger naar geld en laag
zingenot heeft bij velen de edele gevoelens
van liefde tot God en liefde tot den naaste
verdrongen.
Zelfs wordt er eene leer verkondigd,
die do heiligste banden van echtelijke
trouw, van familieleven en van ouderliefde
-een beletsel noemden voor de welvaart der
menschen op aarde.
Zoo trachtte men de grondslagen eener
christelijke samenleving te ondermijnen.
En al hebben deze valsche en ver.lerfeli'ke
grondstellingen onder deze katholieke be
volking, Gode zij dank. weinig ingang ge
vonden. toch zijn ook velen onzer n»«t ge
heel vrij gebleven van den geest des tijds.
die naar een valschê onafhankelijbneid
streeft en slechts oog en oor heeft voor
geld en genietingen.
Vooral in den laatsten tijd echter beeft
de wereld ondervonden, dat op aarde goen
geluk, geen welvaart, geen orde, geen vre
de kan heerschen. als de groote en mach
tige God niet erkend wordt als de Heer en
Meester en de Wetgever der menschbeid.
De mensch heeft zich zeiven willen re-
geeren. zonder rekening te boudon met
Gods Wetten, en 'het gevolg is ontredde
ring en ellende over de geheele wereld, on
danks uitvindingen en toepassingen van
natuurkrachten, ontzaglijber als ooit eoni-
ge eeuw gekend heeft.
Moge deze wereldcrisis de menschen tot
inkeer brengen, en op de kniecn doen val
len voor den oneindigen Schepper van
Hemel en aarde en voor Zijn eenigen Zoon
Jezus Christus,.uit den hemel op aarde ge
daald om onze Leermeester, onze Verlos
ser en onze Redder te zijn.
De Bisschop van Breda, Z.H.
Exc. Mgr. P. Hopmans, behandelt in zijn
Vastenbrief de encycliek van Z.H. Paus
Pius XI over het huwelijk.
Mgr. wijst er op, welk een groote wel
daad Gods de kinderzegen is, en houdt den
gehuwden en den ouders huu plichten voor
inzake het voortbrengen en opvoeden van
kinderen.
Dan zegt de Bisschop over de kinder
rijke gezinnen:
„De kinderrijke huisgezinnen inzonder
heid die van den minder rezocJen stand,
verdienen aller belangstelling en steun.
Vóór alles moet er uaar gestreefd wor
den, dat in de burgerlijke maatschappij
dusdanige economisch «n sociale toescan-
den worden geschapen, dat alle huisvaders
zoowel voor zich zelf als voor vrouw en
kinderen, overeenkomstig hun rang en
st-md, de noodzatvciijke levensbehoeften
kunnen verdienen en verkrijgen want de
arbeider heeft recht op zijn loon.
Verder moeten particuliere of publieke
vereenigingen worden opgericht om te kun
nen voorzien in de nooden van hen, die
zich zelf alleen niet kunnen helpen. Wij
rekenen het ons ten plicht hier op heel bij
zondere wijze de aandacht te vestigen op
den katholieken Bond voor Groote Gezin
nen, die zich tot taak stelt niet alleen het
stoffelijk welzijn der groote gezinnen te be
vorderen, maar ook en wel op de voor
naamste plaats het geestelijk welzijn, de
PROF. DR. J. H. LEMMENS.
COADJUTOR BISSCHOP VAN
ROERMOND.
Naar wjj vernemen is tot coadjutor van
Z. H. Exc. Monseigneur L. J. A. H. Schrij
nen, bisschop van Roermond, met recht van
opvolging, benoemd de Zeereerwaarde,
Zeergeleerde heer dr. Joseph, Hubertus,
Guillaume Lemmens, professor aan het
groot-seminarie te Roermond, met den ti
tel van titulair-bisschop van Cardica in
partibus infidehum.
Het oude Cardica (Megalo Gardiki) was
gelegen in het Noord-Grieksche Thessalië
(hoofdstad Lanssa).
Hoewel Mgr. Schrijnen reeds in Juni van
het vorig jaar naar Rome het verzoek had
gezonden om in het bisschoppelijk bestuur
door een assistent-bisschop te worden bijge
staan, kwam de benoeming gisteravond nog
onverwacht.
Mgr. dr. Lemmens werd geboren te
Schinnen en is thans acht en veertig jaren
oud. Hij werd priester gewijd 26 Augustus
1909 in de Jesuietenkerk te Maastricht,
studeerde eenige jaren theologie in Leuven
~n vertrok daarna naar Rome, waar hij m
1913 doctoreerde in het kerkelijk en ro-
memsche Recht.
Een jaar later volgde de aanstelling van
dr. Lemmers tot kapelaan der St. Mat-
thias-kerk te Maastricht.
Na vier jaren in deze parochie werkzaam
te zijn geweest, werd dr. Lemmens oe-
noemd tot professor in de moraaltheolo
gie aan het Groot-Seminarie te Roermond.
Mgr. dr. Lemmens stamt uit een gezin,
dat vier religieuzen voortbracht. Een broer
van dr. Lemmens is leeraar aan het Bis
schoppelijk College te Sittard, een zuster
is overste van „Heliomare" te. Wijk aan Zee
en een tweede zuster is religieuse in de In
dische Missie.
godsdienstige en zedelijke belangen. Ieder
weldenkende zal instemmen met het stre
ven van dezen bond, die zich ook ten doel
stelt de waardigheid van het christelijk
huwelijk boog te houden, de dwalingen en
de ondeugden, strijdig met het christelijk
huwelijk, te bestrijden overeenkomstig de
encycliek van Z.H. den Paus. Daarom koes
teren wij de gegronde hoop, dat welwil
lend zal geluisterd worden naar onze drin
gende aanbeveling om tot dien heilzaam
werkenden bond toe te treden of minstens
dien bond naar beste krachten te steunen.
Ten slotte moet de christelijke liefdadig
heid aanvullen, wat aan hulpbehoevenden
ontbreekt. Vooral de rijken moeten dan de
minderbedeelden helpen en zij, die over
vloed van aardsehe goederen bezitten, mo
gen deze niet besteden voor nuttelooze
uitgaven of ze dwaas verspillen, maar
moeten ze aanwenden tot behoud van le
ven en gezondhei .1 van hen, viien zelfs
het noodzakelijke ontbreekt Vooral moet
het den meergegoeden ter barte gaan om
door ruime bijdragen de St. Vincentius/er-
eenigingen, de St. Elisabeth vereen 'gingen,
de Hulp in de Huishouding en andere in
stellingen van liefdadigheid in staat te
stellen haar zegenrijk werk van naastenlief
de uit te oefenen."
Onze bijzondere corresponded
te Madrid heelt een onderhoud
gehad met een pater Jezuïet
MADRID, 3 Febr. 1932.
Aan de Calle de Alberto Aguiléra ver
rijst statig het Instituto Católico de Artes
e Industrias. Door de vriendelijke bemid
deling van een Spaanschen collega, en,
voorzien als ik was van deugdelijke ge
loofsbrieven, was ik aldra in kennis geko
men met pater Garcia Villada S.J., den
waarnemend-rector van genoemde inrich
ting.
Ik kwam net op tijd, want heden,
Woensdag, moet de overdracht van alle in
richtingen van onderwijs, die tot dusver
door de Paters Jezuieten geleid werden,
aan den Staat plaats hebben, en Pater Vil
lada was blijkbaar in afwachting van de
komst der regcerings-ambtenaren
De kennismaking had op straat plaats.
Op dat oogenblik had pater Villada niet
veel weg van een Jezuiet. Ik had werkelijk
moeite, om te geloovenj dat die eenvou
dige, in burgerkleeding gesloken man. die
met enkele anderen vóór de deur stond te
praten, de door mij gezochte was. Maai
toen hij hoorde, waarvoor ik kwam, trok
hij mij aanstonds mee naar binnen, en
weldra waren wii in een druk gesprek ge
wikkeld. Ik drukte mijn innig leedwezen
uit over wat de Orde in Spanje was over
komen. Maar vóór ik nog uitgesproken
was, vroeg pater Villada:
Hebt u dit gebouw al gezien?
Nu had ik we! een wandeling om het
kolossale bouwwerk gemaakt, en wel op
gemerkt. dat er heel wat ruiten vernield
waren en de deuren en de kelderverdiepin
gen sporen van geweld vertoonden, terwijl
ook de voorgevel niet vrij was van brand-
vlekben zoodat ik het gebouw aan
stonds van een foto, die na de brandstich
ting op 11 Mei gemaakt was, herkend had.
Maar wat ik nu te zien kreeg, was zóó ont
zettend, dat ik mijn oogen niet gelooven
kon. De kerk. die van de inrichting deel
uitmaakte, was een puinhoop Er was ge
woon niets meer in te zien. Alles aan den
wand, en alles, wat los en vast was. de al
taren. alles was weg. De eetzaal, in een
ander deel van de benedenverdieping, was
grondig vernield. Evenzoo de tooneelzaal.
van de studenten. De physica-zaal een
puinhoop; alles, wat breekbaar was, kort
en klein geslagen. Van de bibliotheek was
niets meer over dan in een hoek een sta
pel halfverbrande boeken. Ongevoer 40.000
werken zijn verloren gegaan, waaronder
heel wat. die niet meer vervangen kunnen
worden. Slechts enkele klaslokalen zijn
gespaard gebleven, en ook de kapel
wonder boven wonder.
En daar woonden wij zei pater Vil-
iada weemoedig naar de trap wijzend, die
naar de derde verdieping: leidde.
Maar boe is dat alles toch oo plotse
ling in zijn werk gegaan 1 vroeg ik. toen
ik eenigszins van mijn ontsteltenis beko
men was.
Pater Villada glimlachte even.
Toen de monarchie viel. wisten we.
dat wij het eerst aan de beurt waren,
zeide hij.
Afgesproken werk. Maar (en hij
keek mij veelbeteekeneod aan) wij Je
zuïeten zijn zoo iets gewoon
Wat is nu het eevolg van een en an
der? vroeg ik. Wat gaan de Jezuieten
beginnen
We kunnen niet anders dan weg
gaan, luidde het antwoord.
Hoeveel blijven er nog. denkt u?
Een kleine helft. De meesten gaan
naar Frankrijk, België en elders. Ook naar
Holland gaan er enkelen naar Valken
burg. O, we worden overal goed ontvan
gen.
Ik zag daarstraks beneden nog wat
jongelui rondloooen, zeide ik is dit ge
bouw dan eigenlijk nog open
We blijven hier tot het laatste oogen
blik, antwoordde hij.
Hoeveel paters zijn er in deze in
richting nog?
Behalve mij nog zes.
Moet u nu ook vertrekken?
Ja. Waarschijnlijk vandaag nog.
Wat gebeurt er nu met het onder
wijs
De reveering zet hier eigen manne
tjes neer. Maar het is nog niet zeker,
waarvoor het gebouw voortaan zal die
nen.
Ik dacht bi? mezelf, dat de rceeerine
zich heel wat kos'en had kunnen besparen,
als ze het gepeupel, na de revolutie van
HOE ZULLEN DE AANSTAANDE
VERKIEZINGEN UITVALLEN?
het vorig jaar, wat minder baas gelaten
had.
Was het onderwijs hier geheel gratis?
vroeg ik.
Ja, absoluut.
Dan zal het den Staat heel wat g^n
kosten
O, voor héél Spanje beteekènt het
millioenen
Waar moeten de kinderen nu hee^
zoodra deze en andere inrichtingen aan
den Staat zijn overgedragen? Wat zeg
gen de ouders ervan?
De meeste ouders willen voor hun kin
deren godsdienstig onderricht. Daarom
zullen zij hoogstwaarschijnlijk niet gebruik
maken van wat de Staat hun aan onder
wijs biedt, maar eigen scholen stichten.
Vindt de Regeering dat goed
Pater Vilada haald zijn schouders op.
Tot nog toe is er niets gebeurd, wat
op het tegendeel wijst.
Hoe staat het met de adellijke krin
gen? Hoe reageeren die op den toestand?
Die zijn meerendeels het land uit.
En de intellectueelen
Die zijn slecht geleid, in ongeloovige
en anti-kerkelijke richting.
Maar er zijn toch heel wat katholie
ke professoren en studenten
Wei voor de helft. Maar tegen de an
deren moeten ze vóór alles eoed georgani
seerd zijn, en dat zijn ze niet. Zoo komt
het. dat de anderen ons nog de baas zijn.
Hoe gaat het nu èigeniijk met. dc
overdracht van de kerken en colleges
De kerken worden overgedragen aan
de bisschoppen, en de collegos vervallen
aan den Staat die er dan mee doet, wat hij
wil. Het spreekt natuurlijk vanzelf, -lat de
ouders vrij zijn. toe te zien, wat voor on-
derncht hun kinderen voortaan geboden
wordt.
Doen zich nog incidenten voor bij de
overdracht
Neen. De rogeering gedraagt zich
over het algemeen hoffelijk. En wij moeten
gehoorzamen.
Hoe acht u het mogelijk, dat een be
trekkelijk klein deel van dc be««.l!ong de
rest on deze wijze kan termriseeren
Vergeet u niet, dat de helft van de
regeering tot de Loge behioH!
Behoort de heer Zamora daar ook
toe 1
Denkelijk wel.
Hoe is dat te rijmen met zijn katho
licisme van de daad?
Er zijn gevallen bekend, waarin de
Loge aan haar leden de verplichting op
legt. om in hun eigen kring bepaalde voor
schriften te blijven naleven als bet doel
maar bereikt wordt.
Is het niet mogelijk, dat de heer Za
mora het bekende decreet onderteekend
heeft, om erger te voorkomen
Dat is mogelijk. Maar ik geloof bet
niet. Trouwens, hoe kan het erger?
Het werd tijd, om afscheid te nemen van
Pater Villada.
Nog één vraag, pater. Zijn de Span
jaarden. de katholieke Spanjaarden vooral,
zóódanig geschrokken, misschien, van wat
nu gebeurt, dat bij de eerstvolgende ver
kiezingen althans een sterke minderheid
der katho'ieken in het parlement ge
vormd wordt?
De a.s. verkiezingen die zijn over
enkele maanden. Ja, als het zoo doorgaat,
verwacht ik een grooter aantal Va^nlipt-p
Kamerleden dan de thans aanwezige 120,
Vooral als de Regeering het vrouwenkies
recht invoertDeze Regeering heeft in
ieder geval bewezen, dat zij niet regeeren
kan. Ik betreur, wat er is vooreevallen.
maar ik ben overtuigd, dat er iets goeds
uit voortkpmt. De Spanjaarden zijn min of
meer ingeslapen. Met behulp van O. L. Heer
komt alles terecht, en lang kan het zoo
niet duren dat is mi.in vaste overtuiging.
Ik drukte pater Villada erkentelijk de
hand.
Maak gerust gebruik van mijn mede
deelingen, zei hij ten afscheid. Tk blijf in
Madrid, maar er is niets van alles, wat ik
u gezegd heb, dat ik niet verantwoorden
kan.
Weer spoedde ik mij door de stoffige
straten der buitenwijk naar de Métro
een uiterst voortreffelijk verkeersmiddel
hier ter plaatse, dat het in duidelükheid
van aanwijzing, en in prompte bediening
van zijn Parijsche voorbeeld blijkt te win-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De toestand in China nog onveranderd.
De Vo kenbondsraad bespreekt, doch doet
nog niets. (Buitenl. 2e blad).
Het getal slachtoffers van de mijnramp in
België tot 16 gestegen. (Buitenl. 2e blad).
BINNENLAND.
Tot coadjutor van Z. H. Exc. den Bis
schop van Roermond is benoemd de Zeer-
eerw. heer Dr. J. H. G. Lemmens, profes
sor aan het groot-seminarie te Roermond.
(1ste blad).
Mr. J. Schokking is benoemd tot lid van
den Raad van State. (1ste blad).
Een vergadering van het Partijbestuur
der R. K. Staatspartij. (2de blad).
Groote fabrieksbrand te Eelderswolde.
(Gem. Ber., 3de blad).
De moord te Hemmen. (Gem. Ber., 3de
blad).
LEIDEN.
Het bouwplan voor de nieuwe R. K.
H.B.S. is goedgekeurd. (1ste blad).
B. en W. stellen verschillende wijzigin
gen voor wat betreft de markten. (3de
blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het Zwaluwenvoetbalelftal versloeg de
Roode Duivels te in een goeden
wedstrijd. (Ie en 2e blad).
De Olympische Winterspelen te Lake
Placid. (3de blad).
ONZE CORRESPONDENT TE
MADRID SCHRIJFT OVER
DE UITBANNING DER
JEZUÏETEN Bladz. 1
DR. FELIX RUTTEN
SCHRIJFT OVER HET
OUDE EN NIEUWE JERU
SALEM Bladz. 6
EEN RETRAITE IN HET
PSYC HO PATH EN-AS YL TE
LEIDEN Bladz.
HET GEVAL-KORS.
Motief der Belgische regeering.
Vlaamsch-Nationale afgevaardigden heb
ben gisteren den Minister van Justitie ge
in terpelleeid over de ontzegging van den
toegang tot België aan Pater Kors O.P.,
die als spreker was uïtgenoodigd op een
vredes-meeting te Leuven.
De Minister van Justitie herinnerde er
aan, dat gedurende den laatsten tijd een
krachtige actie werd gevoerd voor dienst
weigering. Meetings als de bewuste vre-
desvergadering te Leuven zouden gelegen
heid k u n d e n geven, om tot ongehoor
zaamheid aan het gezag aan te zetten. Do
Minister gaf toe, dat het hier niet een re-
volutionnaire vergadering gold, maar wol
een meeting, welke tot dienstweigering
zou kunnen leiden
De Minister las een artikel voor uit de
„Nieuwe Rotterdamsche Courant, volgens
welk blad aan het anti-militairistisch ka
rakter van de meeting niet viel te twijfe
len. De regeering heeft niets tegen de per
soon van Pater Kors, maar het was hot bij
zonder karakter van deze meeting, dat
verplichtte om hem te weigeren. Het is de
plicht van elke regeermg, om vreemdelin
gen te beletten, zich te mengen in bmnen-
landache geschillen. Ook de Belgische re
geering is vast besloten, om iedere vreem
de inmenging in Belgische aangelegenne-
den te beletten, en zeker daar,- waar eet.
de eenheid van het land zou kunnen scha
den.
De minister-president gaf een zelfde ver
klaring.
Ingediend werd een Vlaamsoh-nationale
motie, waarbij de houding der Regeering
ten zeerste wordt betreurd. Over deze mo
tie, die geen kans heeft op een meerder
heid in de Kamer, zal m één der volgen
de vergaderingen worden gestemd.
