23ste Jaargang
DINSDAG 26 JANUARI 1932
No. 7110
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Zal Mussolini naar den Paus gaan?
BINNENLAND
S)e£cid^clie(2oii^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
V oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franoo per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Een openbare school-kwestie.
De gemeenteraad van 's-Gravenhage
heeft zioh gisteren langdurig bezig gehou
den met een voorstel tot overplaatsing van
een onderwijzer zekere heer De Groot
een overplaatsing niet als straf bedoeld,
maar gedaan omdat cr tussohen het hoofd
der school en bedoelden onderwijzer een
scheeve verhouding bestaat.
Over dit voorstel is nog niet gestemd.
De communist De Visser is hevig tekeer
gegaan tegen het hoofd en tegen den wet
houder van onderwijs, den heer Marchant.
Bedoelde onderwijzer wilde, tegen de
wet in, de republikeinsche school invoe
ren, waarbij de schoolvergadering het
wetgevend lichaam is. Hij wilde van con
trole door het hoofd niets weten en had
als uitdrukking daarvan b.v. voor zijn klas,
als deze bezig was, een bordje staan met
verboden toegang!
In een overzicht van deze Raadszitting
in het liberale „Vaderland" lezen wij:
„Vóór de wethouder aan het woord
kwam heeft de heer De Jong namens
de katholieken 'n woord op zijn plaats
gesproken. Het is beschamend, dat
het van de voorstanders der bijzon
dere school moest komen, maar de
heer De Jong heeft het zonder eenige
Sohadefreude geuit, en waar is, dat de
zoogenaamde propagandisten voor de
openbare school, die school het meeste
nadeel toebrengen, door hun geschrijf
en door hun optreden. Ze hebben nu
weer onrust gewekt door allerlei oudp
koeien uit de sloot te halen en door
de kibbelarij in het publiek te bren
gen, terwijl alle onaangenaamheden
zijn begonnen met de komst van den
heer De Groot op de schóól. Hij stelde
zioh geheel achter het hoofd, al
praatte hij diens menschelijke fouten
niet goed, maar dat de sfeer aan deze
school, welke hef hoofd tot bloei heeft
gebracht, niet goed meer is, is de
schuld van den heer De Groot, die als
te ijverig Bondslid voortdurend aan
het hoofdschap knaagt, het altijd be
ter weet dan het hoofd en niet weet
te gehoorzamen. Vandaar dat de ka
tholieke fractie de overplaatsing goed
keurt".
't Gebeurt méér, dat de voorstanders
van de bijzondere school het doeltreffendst
waken voor de belangen van de openbare
school
Zij toonen daardoor hun plicht in deze
te begrijpen en «te willen uitvoeren.
Verder ontleenen we nog aan het over
zicht van genoemd liberaal Haagseh blad:
„Wethouder Marchant begon met de
verklaring, dat hij gepoogd heeft het
geschil binnenskamers af te doen,
maar dat dit door den heer De Groot
en den Bond is mislukt en dat dezelf
de Bond, die nu zegt dat hij met een
vermaning van het hoofd in de wet
houderskamer tevreden is, hem, toen
hij net was opgetreden, heeft bezocht
en overplaatsing van /het hoofd ge
vraagd. Tegenover de beweringen van
den communist stelde hij dat unaniem
alle instanties, de gemeentelijke zoo
wel als de rijksinspecteur, de over
plaatsing van den onderwijzer hebben
geadviseerd nu de beide personen ge
scheiden moesten worden. Met stem
verheffing verklaarde hij dat de
school aan den Hyacinth weg (de
school, waar de oneenigheid bestaat)
de concurrentie met het bijzonder on
derwijs nog heeft kunnen volhouden,
wat een droevige verklaring is voor
een voorstander van het openbaar on
derwijs. Om die concurrentie te kun
nen volhouden heeft men de beste
krachten noodig anders gaat het
openbaar onderwijs te gronde. Het
hoofd heeft met het personeel de
school tot grooten bloei gebracht
en hij had er aan kunnen toevoegen,
met vaak wisselend personeel waar
hij maar tijdelijk over beschikte en
nooit zijn klachten van ouders of
personeel over het hoofd bij B. en W.
ingekomen."
Deze Haagsche aangelegenheid zal ook
buiten Den Haag worden bekeken en
wij zijn belangstellend, welke houding bij
de stemming zal worden aangenomen door
de sociaal-democraten in den Haagschen
Raad, die zich bij de discussie nog niet
klaar hebben uitgesproken.
Zullen zij de openbare school durven of
willen beschermen tegen.... den Bond.
fe Haarlem heeft Maandag de officieele opening plaats gehad van de
nieuwe schilderijenzaal van het BISSCHOPPELIJK MUSEUM te Haar
lem. Vele autoriteiten waren hierbij tegenwoordig: v.I.n.r. Jhr. Mr. Dr.
A. Roëll, Comm. der Koningin in N.-Holland, Mgr. M. P. J. Möllmann,
en Mgr. J. D. J. Aengenent, Bisschop van Haarlem.
De betrekkingen niet vriendschappelijk maar-correct.
(Van onzen Eomeinschen correspondent).
Het gesprek van den dag tegenwoordig
is: Zou het waar zijn, dat de Duce den elf
den Februari naar den Paus gaat?
Niemand kan er een antwoord op geven,
want zij, die er meer van weten, houden
over deze kwestie een ondoorgrondelijk
stilzwijgen. Het persbureau „Havas" heeft
deze geruchten al over het wereldrond
heengesemd, wat echter niet uitsluit, dat
men er tegenover de grootste reserve in
acht moet nemen. We willen niet beweren
dat het niet waar is, of dat een audiëntie
van Mussolini bij den Paus onmogelijk is,
maar vinden alleen, dat de grond, waarop
die gerucht steunt, geen voldoende zeker
heid geeft.
De aanleiding was de hooge onderschei
ding, die de H. Vader aan den Duce heeft
verleend. Men verwachtte de audiëntie al
op den elfden Januari, maar de Duce be
paalde zich er toe, den Paus in een zeer
hoffelijk ^elegram te bedanken.
Objectief beschouwd zijn de ridderordes
door den Paus aan de vooraanstaande per
sonen van de Italiaansche regeering ge
schonken, een noodzakelijk gevolg van het
verdrag van Lateranen. Italië had deze di
plomatieke plicht al eerder vervuld door
aan kardinaal Gasparri, den toenmaligen
staatssecretaris, de hoogst mogelijke ou
derscheiding van de „Aununziata orde" te
verleenen. Het Vaticaansche Hofprotocol
verbiedt den Paus ridderorden van andere
mogendheden aan te nemen. Het feit, dat
de Paus zoo lang wachtte, met deze daad
van de regeenng te beantwoorden, wordt
alleen maar verklaard, doordat men eerst
de innerlijke waarde en de oprechtheid van
die vrede wilde ondervinden. Men moet
achter deze Pauselijke onderscheidingen
dan ook niet meer zoeken, dan een bevesti
ging, dat er van beide kanten een ernstige
wil bestaat, om de betrekkingen tusschen
de Heilige Stoel en Italië correct te doen
blijven. Deze betrekkingen waren vanaf
October 1922, toen het fascisme de regee
ring overnam, altijd min of meer correct
geweest, al bleven enkele wrijvingen ook
niet uit. Maar de politiek schijnt van pa
radoxen te houden, want nauwelijks was
het verdrag van Lateranen geteekend, of
de toestand tussohen Vaticaan en regee
ring werd uiterst gespannen, en bleef ge
spannen, ook na het in September
bereikte accoord, tot voor een paar
weken. Eerst toen Mussolini enkele invloed
rijke mannen uit zijn omgeving verwijder
de, kon men tot de overtuiging komen, -lat
de Duce werkelijk ernstige pogingen deed,
de betrekkingen goed te doen zijn.
Het Vaticaan en de regeering hebben er
per slot van rekening allebei belang bij, dat
de betrekkingen goed zijn. De economische
toestand in Italië is van dien aard, dat de
regeering zich waarlijk niet de „luxe" van
een strijd met het Vaticaan kan permit-
teeren, want omdat het regime absolutis
tisch is, wordt het door het volk zij het
dan ook voor een groot deel ten onrechte
voor den treurigen toestand aansprakelijk
gesteld en daardoor is de politieke toe
stand al gespannen genoeg geworden voor
het fascisme, om een vrede met het Vati
caan raadzaam te maken. Ook het Vati
caan moet doorgaan op den weg, dien iet
bij den vrede van Lateranen ingeslagen
heeft, al is die weg ook moeilijk en al
bleek hij ook veel ontgoochelingen te bevat
ten. In alle geval is iedereen ervan over
tuigd dat een eventueel nieuw staatsregi-
me in Italië de kerk veel vijandiger gezind
zal zijn, dan het fascisme ooit was.
Maar vriendschappelijke betrekkingen
tusschen Vaticaan en regeering zijn bij den
tegenwoordigen stand van zaken toch on
mogelijk; daartoe ontbreekt het eeme
vereischte: n.l. het wederkeerige vertrou
wen. De redevoering, die Mussolini den
13en Mei 1929 in het parlement gehouden
heeft en waarin hij het werk, dat hijzelf
een paar weken geleden voltooid had, mot
bittere en ironische woorden zoo goed als
vernietigde, is nooit herroepen. De strijd,
die in den laatsten zomer om de jeugd en
om de katholieke actie gestreden is, was
te heftig en is nog te kort geleden, om ge
heel vergeten te zijn. Ook blijft alles staan,
wat de Paus gesproken heeft over de anti
godsdienstige en immoreele jeugdopvoe
ding. De Pauselijke veroordeeling van de
fascistische jeugdopvoeding en van de fas
cistische staatsopvatting blijft in haar volle
kracht bestaan. Eveneens de Pauselijxe
verklaring, dat de fascisten-eed ongeoor
loofd en zoodoende ongeldig en niet ver
plichtend is, wanneer hij niet ,met een be
paalde „restrictio mentaüs" afgelegd wordt.
Uit opportuniteitsgronden moest de re
geering de katholieke actie weer toelaten,
maar in een werkelijk honderd procent fas
cistisch Italië is er voor zulke vcreenigira
gen eigenlijk geen plaats. De katholieke
vereenigingen zijn nog altijd in hun arbeid
en innerlijke ontwikkeling veel te veel ge
handicapt, al is hun numeriek aangroeien
ook bevredigend. Maar bovenal: de strijd
om de jeugd duurt voort, een strijd die
met ongelijke wapens maar met gelijke
hardnekkigheid gestreden wordt.
En zoo is het te begrijpen, dat de betrek
kingen tusschen het Vaticaan en de'fascis
tische regeering hoogstens correct maar
niet vriendschappelijk kunnen zijn. En deze
correctheid uitte zich in het verleenen van
de hooge onderscheidingen. Of zij zich ook
zal uiten in een bezoek van Mussolini aan
den Paus, zullen de gebeurtenissen van dé
volgende weken laten zien.
HET BISSCHOPPELIJK MUSEUM TE
HAARLEM.
De nieuwe aanbouw plechtig in gebruik
genomen.
Hedenmorgen werd dan onder groote be
langstelling van kerkelijke en, burgerlijke
autoriteiten de nieuwe lokalen van het bis
schoppelijk museum en archief te Haarlem
ingewijd.
in de groote zaal waren o.m. aanwezig
Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, bis
schop van Haarlem; Z. D. H. Mgr. M. P.
J. Möllmann, vicaris-generaal van het bis
dom; voorts de Hoogeerw. heeren Mgr. H.
J. M. Taskin, dr. Th. Vlaming, H. A. Th.
van Dam, M. W. A. Wij ten burg, L. Wester-
woudt, dr. G. V. van Noort, Mgr. A. H. L.
Hensen, allen van het kathedraal kapittel,
de Hoogeerw. heer Deken H. C. J. Sondaal,
Deken van Haarlem en voorts een groot
aantal Eerw. heeren geestelijken, waaron
der veel Dekens uit het bisdom. Ook wa
ren aanwezig Z. Exc. de Commissaris der
Koningin in de provincie Noord-Holland,
jhr. mr. dr. A. Röell; de leden van Ged.
Staten van Noord-Holland, mr. J. B. Bo-
mans en P. J. M. Verschure; als vertegen
woordigers van het gemeentebestuur van
Haarlem de heeren W. J. B. van Liempt,
mr. M. Slingenberg en mr. J. Gerritz, wet-
houuers; mr. J. M. J. E. Heerkens Thijs-
sen, lid van de Eerste Kamer; dr. P. C.
Molhuysen, president van het Ned. Histo
risch Instituut te Rome; dr. J. F. M.
Sterok, G; H. Weustink, L. Knoppert, areïü-
varis der gemeente Haarlem; prof. Huib
Luns.
Mgr. Aengenent werd bij zijn binnen
komst verwelkomd met gezangen die door
een jongenskoortje werden uitgevoerd.
Daarna verrichtte Mgr. de inzegening,
na afloop waarvan allen in de groote ten
toonstellingszaal bijeen kwamen.
Hier sprak de archivaris en conservator
van het museum, Pastoor L. J. Boogman3,
het welkomstwoord uit, waarna hij de ge
schiedenis van het museum en den arbeid,
die er voor verricht is, niet het minst door
Mgr. Graaf, belichtte. Groote hulde bracht
spr. aan Mgr. Hensen, wien hij als souve
nir een foto-album van het museum aan
bood.
Mgr. Aengenent, hierna het woord ne-
mènd, herinnerde er aan, dat hij bij de in
wijding twee gebeden namens de Kerk
heeft uitgesproken, in het eerste werd God
gesmeekt Zijn overvloedigen Zegen aan
het museum te schenken, terwijl het onder
bescherming der engelen werd gesteld, in
het tweede gebed had Mgr. gebeden dat
Gpd het museum en het archief zou beveili
gen tegen natuurrampen en tegen onrecht
vaardigheden van de zijde der menschen.
ünaer een tweevoudig opzicht achtte
Mgr. dezen dag van groot belang, In de
eerste plaats in betrekking tot de geschie
denis van dit bisdom. De codex van not
Kerkelijk recht toch legt den bisschop den
plicht op een archief te stichten op de vei
ligste plaats en daarin alles, wat op de
historie van het bisdom betrekking heelt,
zorgvuldig te bewaren. Met de voltooiing
van dit werk, zoo zoide Mgr., is aan dezen
eisch geheel voldaan en in den persoon van
Pastoor Boogmans bezitten wij een kracht,
die ons groote resultaten mag döen verho
pen.
Vervolgens is het tot stand komen van
die museum voor geheel het land van be
lang. Het staat ten dienste van alle Neder
landers, die zioh aan geschiedenis en kunst
wijden. Mgr. begreep, dat de tijden nu
moeilijk zijn, doch hij hoopte dat, als deze
moeilijkheden voorbij zijn, de overheid zal
willen aanvullen wat door particulier initia
tief is tot stand gebracht.
Dank bracht spr. vooral aan Mgr. dr.
Hensen, de man die dit alles mogelijk heeft
gemaakt. Moge, aldus eindigde de bisschop,
dat museum voor geneel het land van be-
zijn dienst bewijzen aan allen, die in ker
kelijke kunst en geschiedenis belang stel
len.
Vervolgens^ sprak Mgr. dr. Hensen, die
zich geheel bij de woorden van den bis
schop aansloot, behalve wat betreft den
steun, welken de bisschop van de overheid
verwachtte. Mgr. Hensen had alle vertrou
wen in het particulier initiatief en meen
de, dat de Katholieken zelf voor dit mu
seum en voor de uitbreiding daarvan moo-
ten zorgen. Hij hoopte, dat alle geestelij
ken jaarlijks een vrijwillige gift zullen in
zenden. Van de vele artiesten welke hij on
der zijn vrienden heeft, hebben vejen zich
onmiddellijk bereid verklaard iets van hun
werkstukken af te staan voor de afdeeldng
„Hedendaagsohe Kunst". Zoo hoopte Mgr.
Hensen, dat wij zelf in staat zullen zijn,
om het museum verder uit te breiden en
in stand te. houden.
Hierna spraken nog jhr. mr. A. Röell en
de heer Slingenberg, die namens de pro
vincie en de gemeente hun gelukwenschen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een belangrijke conferentie te Parijs
tusschen Frankrijk en Engeland inzake het
herstelvraagstuk. (Buitenl. 2e blad).
De verdrijving der Jezuïeten uit Spanje.
(Buitenl. 2e blad).
De communistische putsch in San Saiva-
dor. (Buitenl. 2e blad).
BINNENLAND.
Beperking van den vleeschinvoer; con-
tingenteeringsbesluiten treden In werking.
(lste blad).
Anonieme brieven, die waarschuwden
voor de plaats gehad hebben spoorweg-
aanslagen. (Gem. Ber., 3de blad).
Dak van een huis te Helmond ingestort.
Twee gewonden. (Gem. Ber., 3de blad).
De gemeenteraad heeft de begrooting
afgehandeld. (2de blad).
ONZE ROMEINSCHE COR
RESPONDENT SCHRIJFT
OVER DEN PAUS EN
MUSSOLINI Bladz. 1
DR. FELIX RUTTEN OVER
ZIJN VERBLIJF IN BETH
LEHEM Bladz. 5
aanboden. Beiden verklaarden nadrukke
lijk zich buiten het „geschil", dat tusschen
Mgr. Aengenent en Mgr. Hensen gerezen
was, te zullen houden.
De heer Slingenberg voegde daar nog
aan toe, dat hij met bijzondere verheuging
had gezien hoe door particulier initiatief
dit museum is ingericht.
Hierna sloot pastoor Boogmans de bij
een komst, waarop hij de Aanwezigen uit-
noodigde het museum te bezichtigen.
„Msbd."
R.-K. STATENCENTRALE
„LEIDEN".
De Algemeene Vergadering van boven
genoemde Centrale heeft, zooals reeds eer
der gemeld plaats op Zaterdag 30 Januari
a.s. in „Den Burcht" te Leiden, te kwart
over drie uur n.m.
Verschenen is een aanvullende agenda:
5. Verkiezing van het bestuur. Candi-
daat zijn gesteld de heeren: C. G. J. Al
kemade, Noordwijk; H. Bader, Sassen-
heiiuH. A- Boekraad, Leiden; Mr. E. Bol-
sius, LeidenO. Boskamp, KatwijkG.
Bulten, Voorhout; H. van Delft, War
mond P. Heemskerk, LeidenJ. Korte-
kaas, LisseF. C. van Lierop, Hillegom;
G. Mathot, HillegomA. Meijer, Noord-
wijk A. C. Paardekooper, Zoeterwoude
O. P. Paardekooper, Oegstgeest en J.
Schouten, Zoeterwoude.
De heer M. Schölvinck, ook candidaat
gesteld, woont niet meer in dezen kies
kring.
6. Voorstellen. De R.-K. Kiesvereeni-
ging Lisse stelt voor, bij de samenstelling
der groslijst voor de Provinciale Staten, de
stemming daarvoor in de Kiesvereeniging
niet in 3, doch in 1 stemming af te wer
ken, en zooveel noodig daarvoor het Re
glement te wijzigen.
De Centrale R.-K. Kiesvereeniging
Noordwijkerhout, stelt voor, arti
kel 3 van het Reglement der Statencen-
trale te wijzigen in dien zin, dat het in
overeenstemimng wordt gebracht met het
Reglement der R.-K. Kamercentrale, het
welk de mogelijkheid open, dat in een "ge
meente meerdere R.-K. Kiesvereenigingen
worden opgericht, welke onder een ge
meentecontrole staan, zooals nu reeds oog
luikend wordt toegestaan, en wat regle
mentair behoort te worden vastgelegd.
Bovengenoemde kiesvereeniging stelt te
vens voor, artikel 15 te wijzigen in dien
zin, dat de stemmingen voor candidaten
voor de Provinciale Staten worden ver
eenvoudigd, door deze in een, of hoogstens
tweemaal te doen afloopen.
HET GEVAL-K0RS.
De Belgische - ministers hebben, naar
V.D. uit Brussel bericht, het optreden van
den minister van Justitie inzake het ver
bieden der vredesbetooging, georganiseerd
door de Leuvensche studenten, goedge
keurd.
Zjj waren van oordeel, dat deze laatsten
ongelijk hadden een Duitscher uit te noo-
digen om over ontwapening en dienstwei
gering te spreken.
Zoo alleen pater Kors ware uitgenoodigd,
zou men er niet aan gedacht hebben de
meeting te verbieden.
