Z3ste Jaargang DINSDAG 19 JANUARI 1932 No. 7104 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN De betoovering der Hitleriaansche leuzen. BINNENLAND 3)e£eicbclie0oii^cmt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per poet f2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij ■vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regeL Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. Dr. Brüning in haar ban. Einde der herstelbetaling? BELGRADO, 13 Januari. Ik heb weer eens eenige diagen allerlei steden in Duitschland bezocht en met Jan en alleman gesproken. Wat ik er gezien en geboord heb, geeft mij een duidelijk beeld van de gesties en verklaringen van dr. Brüning, den kanselier van het Rijk. Men weet hoe gemakkelijk in perioden van normalen voorspoed in Duitschland uitge geven consignes z.g. „Sohlagworte" bij het publiek ingang vonden. Direct als er een simpele energieke formule was gevonden die het publiek wist te boeien, was ook het succes daar. Ook Hitier heeft met zulke betooveringsformules de massa veroverd. Men moet hem hebben gezien en gehoord. Met vast ineenklenide handen bezweert hij als het ware den hemel. Hij vouwt die han den samen als tot een gebed. Dan balt hij ze weer tot vuisten om als het ware de hersens van zijn hoorders te bedreigen. Men moet zijn zware, zijn sonore stem hebben gehoord om de uitwerking ervan te begrijpen. Hij hamert altijd weer met dezelfde woorden. En dan begrijpt men pas dat zijn litaniën binnen eenige maanden het evangelie der massa en hun geeste lijk dagelijksch brood zijn geworden. Een van de verleidelijkste, de meest meesleepende, de aangenaamste voor de ooren uit die litaniën is voor de discipelen van den grooten „Fuhrer", leider, de for mule, herhaald en herhaald in 80.000 ver gaderingen en conferenties per jaar: „Wir zaïhlen mcht mehr" (wij betalen niet meeil. Men vindt haar dagelijks in de nationaal socialistische bladen. Vandaag vindt zij haar weg naar de reehtsche bladen. Dan ziet men haar ook dikwijls in die van het centrum. Men moet snuffelen in de meeste linksche bladen, om, ik zeg niet tot andere sentimenten te komen, maar 'n andere taal te vinden. Ook de communisten nemen de zelfde formule voor hun rekening. Maar op grond van andere motieven en andere over wegingen. Inplaats van te zeggen: wij be talen niet meer, want dat is een vernede ring, een tribuut, een cijns, een declassee ring van Duitschland, zeggen communis ten: de Duitsche arbqjder mag niet meer betalen aan het buitenlandsche kapitaal. Er is dus geen verschil in het resultaat. Deze formule, deze mnantram (dat is de naam die de wijze Hindoes geven aan hun eindeloos herhaalde klanken en geluiden) zit vastgeroest in de massa. En nu is het noodig, dat de élite wordt veroverd. En hier grijpen de professoren in. Er is b.v. een zekere dr. Köpke van de Universiteit te Marburg, die een boek over deze kwes tie heeft geschreven. Vroeger doceerde deze professor dat herstelbetalingen een last waren, maar dat zij in crisistijden een ondragelijke vracht werden. Dit beteeken- de zoo was zijn conclusie dat de eco nomische krachten van het land aan het einde van haar verplichtingen waren ge komen en dat men het opkomende geslacht niet mocht verplichten tot verdere beta ling. Nu, opgewonden en dronken door de ontboezemingen van Hitier en begeerig om zich voor de élite te rechtvaardigen, doceert dezelfde professor: „De herstelbe talingen zijn psychisch onver-dragelijk voor het Duitsche volk". Men ziet het voort schrijden der ideeën. Als men zegt: „Wij kunnen psychisch een tractaat niet nako men" is het reeds alsof men zegt: „Wij willen het niet nakomen". De formule nu, opgekomen uit de mas sa, en geperfectioneerd door de élite, is opgeklommen tot de ooren van kanselier Brüning toe. Stellen wij hem ons voor als een apart soort wezen. Hij is geen staats man. Hij is een peinzer, een droomer. Hij is gewend ook met geestelijke teksten om te gaan. Hij i« veeleer een kenner, een doorgronder van de moreele dan van de materieele krachten. Want hij is opge groeid onder Franciscaansche discipline. Tot aan zijn rijpen leeftijd vertoefde hij in dien sfeer. Hij wikt en weegt de „psychi sche" factoren. Hij realiseert voor zich de kracht van die propaganda, die de volks massa's in haar ban heeft geslagen. Hij ziet hoe de jengd der scholen en der universi teiten zich aansluit als het ware tot een mystiek geheel. Hij ontvangt, hij ziet Hitier zelf bij de besprekingen over de verlen ging van het presidentschap van Hinden burg. Hij geeft er zich rekenschap van, dat het eenige middel voor het Duitsche gou vernement, om de propaganda der nazi's te onderbinden, die is: dezelfde formules, de leuzen van Hitler over te nemen, er zich van te bedienen. Hij vraagt raad aan man nen der werkelijkheid, die de macht heb ben en koud oalculeeren. Gróner, von Hammeeste in, en van Schleicher. Alle drie raden hem aan, de ballast over boord te werpen en vrede te sluiten met Hitier. Is er in de Wilhelmstrasse een functio naris te vinden, die vooruitziende en dap per genoeg is om Brüning toe te roepen: „Pas op!", om hem te zeggen, dat Duitsch land zich deze reactionaire politiek niet kan veroorloven en dat er buitenlandsche mogendheden zijn die deze politiek nooit zullen kunnen goedkeuren en aan welke mogendheden men toch maar zoo niet een soort van moreelen oorlog kan verklaren! Ik vrees, dat niemand uit de Wilhelmstras se het zelfs heeft beproefd. In elk geval, indien iemand het heeft gedaan, heeft hij daarmee geen succes gehad. Dr. Brüning heeft nagedacht, overwogen en is tot het besluit gekomen: neen, hij zal geen officieel communiqué, bij zal geen di plomatieke nota de wereld inzenden, maar hij zal in den gewenschten zin een gesprek houden met den ambassadeur. En dat ge sprek, dat zal duidelijk genoeg zijn om de nationale psychose te kalmeeren en duis ter genoeg om (naar buiten) het effect to verzachten door oppertune uitleggingen en verklaringen. In ieder geval kan hij dan naar Lausanne gaan met het groote voor deel, dat zijn meest vooruitgeschoven stel ling reeds bekend is, en dat hij dus ruimte genoeg heeft om zich terug te trekken. Hij koos heel geschikt een bepaalden ambassadeur. Dien van Engeland. Waar lijk, Engeland verkeert in een zeer bijzon deren toestand. Het heeft al tevoren de overtuiging dat Duitschland niet meer zal betalen. Zelf is zijn budget belast met een schuld van meer dan dertig millioen gou den Ponden jaarlijks af te dragen aan de Vereenigde Staten. In welk geval kan de hoop bestaan, dat de Vereenigde Staten zich laten bewegen van de betaling van de schulden af te zien! Alleen dian, wan neer de herstelbetalingen geheel en radi oaal in Europa worden geschrapt. Dan al leen zal het mogelijk zijn in de Vereenigde Staten een campagne op touw te zetten, om te bewijzen, dat het oude continent één front vormt, dat het voor zijn economisch bestaan gaat op leven of dood en dat Ame rika zich niet veroorloven kan op voet van vijandschap te komen met al die groote mogendheden, die weliswaar zijn schulde naren zijn, maar onder elkaar tot één blok zijn samengesmeed. Engeland heeft niet het minste belang bij de betaling van de eigen herstelschulden, waaraan uit het oogpunt der Fransche doctrine niet mag worden geraakt. Het trekt er weinig of geen voordeel van. De Engelsche ambassa deur leende er zich dus gaarne toe om de verklaring van dr. Brüning in ontvangst te nemen en te propageeren. Zoo staan de zaken. De formule „Wij wil len niet" is niet officieel bevestigd. Men houdt zich aan het „non possumus", wij kunnen niet, noch psychisch nooh econo misch. Wij kunnen dien moreelen last niet meer dragen. Als op een goeden dag de kwestie van den oorridor en het militair statuut ter sprake komt, dan zal eveneens de formule van „moreele onmogelijkheid" dienst doen. Het ongeluk is maar en dr. Brüning zou de eerste moeten zijn om dit te weten dat zekere krachten, wanneer zij een maal zijn ontketend, niet meer zijn te con troleeren. Nu de verantwoordelijke kanselier heeft gesproken, zeggen de Duitsohers in den ban der Hitleriaansche leuzen: „Wij hebben gelijk. Alles is in orde. Onze regeering denkt net zooals wij". Een triest perspectief voor 1932. En dit alles gebeurt op het oogenblik dat men om allerlei redenen van plan was een mora torium toe te staan. Met zulk een morato rium zal Brüning zich tenslotte tevreden moeten stellen. Mag-r wat voor een figuur zal hij slaan en wat zal de terugslag zijn in zijn land wanneer hij uit Lausanne, in plaats van het einde van het „tribuut", leen een simpel compromis meebrengt! DREIGEND CONFLICT IN DE MIJN-INDUSTRIE. De meening van Mgr. Dr. Pools. De „Volkskrant" geeft de meening van mgr. dr. Pools over een in de mijn-industrie dreigend conflict als volgt weer: Doctor Poels hoopt nog steeds, dat de dreigende staking alsnog kan worden voor komen. Een staking, waarbij zoovele dui zenden arbeiders zijn betrokken, moet in dezen tijd van economischen nood en re- volutionnaire woelingen, wel als iete heel verschrikkelijks worden beschouwd. Er zullen inderdaad zelfs wel menschen zijn, die haar niet alleen dwaas, maar zelfs misdadig zullen noemen. Maar juist dat doet mij hopen, dat, hoever het ook reeds is gekomen, die ramp van ons mijn- district nog zal kunnen worden afgewend. Om het al of niet-reohtmatige van deze dreigende staking vooral in deze omstan digheden goed te kunnen beoordeelen, zal men er zich eerst en vooral rekenschap van moeten geven, dat het bij dit geschil niet gaat om een kwestie van hooger of lager loon. De pensioen-kwestie is heel iets anders dan een zuivere loonkwestie. Hoevele jaren reeds hebben de arbeiders gestreefd naar een betere regeling hunner pensioenen, die volgens de meening van alle daarbij betrokken partijen veel te laag zijn. Uit de groote offers, welke de arbeiders zelf voor een betere pensioen-regeling be reid zijn te brengen, blijkt duidelijk hoe zeeT hun deze kwestie ter harte gaat. Zij weten zeer goed dat de boogere bijdragen welke zij van de directies vragen, uit het bedrijf moeten komen en dus zij het on rechtstreeks de loon en kunnen drukken. Zij gaan akkoord met de stelling dat hun pensioen niets anders is dan een stuk uitgesteld loon. Maar juist dat stuk van him loon wenschen zij onder alle omstan digheden veilig te weten. De zorg voor hun ouden dag en voor den tijd, dat zij wegens invaliditeit niet meer kunnen wer ken, gaat hun zoozeer ter harte, dat zij daaromtrent zekerheid verlangen. Gaat het over de verantwoordelijkheid van een staking, vooral in dezen tijd, dan wachte men zich wel, deze zonder meer op de arbeiders te laden. Een staking is een conflict tusschen werkgevers en werknemers. Dat conflict bestaat hierin, dat men het niet eens is over de voorwaarden, waaronder de arbeid moet worden gepresteerd. Zijn de voor waarden, door welke van de twee partijen gesteld niet rechtmatig, dan komt de ver antwoordelijkheid der staking voor reke ning van de partij, door welke zij gesteld worden. Zijn de gestelde voorwaarden wel rechtmatig, maar worden zij niettemin door welke van de twee partijen ook, niet aanvaard, dan laadt deze de verantwoor delijkheid op zich. De groote kwestie, waarom het bij het vaststellen der verantwoordelijkheid gaat, is geen andere dan deze: is het billijk wat de arbeiders verlangen met het oog op hun ouden dag of op het dreigende ge vaar van invaliditeit op reeds betrekkelijk jeugdigen leeftijd! Mocht dit wat zij verlangen billijk zijn, dan zou alleen de vraag nog kunnen wor den gesteld of inderdaad nadat zoo lange jaren over deze kwestie gesproken geschreven en gestudeerd is, ze van alle kanten gewikt en gewogen is, den ar beiders niets anders overblijft dan wat nu STOPZETTING VAN DE STEEN INDUSTRIE. Met 1 Februari zullen 4 a 500 menschert werkloos worden. In verband met het feit, dat in de pro vincie Groningen nog ongeveer ruim 60 pet. van de jaarlijksohe productie van, de steenfabrieken op de tasvelden aanwezig is, hebben de Groninger Steenfabrikanten besloten niet alleen dit jaar de ovens voor den tijd van 3 maanden te sluiten, doch te vens bepaald, dat iedere fabriek 25 pet. van haar productie aan gevormde ongebakken steen niet mag afbranden voor 1 Mei a.s. Een en ander heeft tot gevolg, dat thans reeds verschillende fabrieken stop liggen en dat andeer spoedig zullen volgen, ter wijl 1 Februari a.s. het geheele bedrijf met uitzondering van de aflevering welke uit de groote voorraden zal plaats hebben, zal rusten. Door deze maatregelen zullen on geveer 4 a 500 menschen werkloos worden. De Groninger steenfabrikanten omvat tende de steenfabrieken aan het Boter- en Damsterdie'p in de provincie Groningen LOONSVERLAGING IN DE BLOEMBOLLENSTREEK. De patroons stellen een verlaging van ruim 30 pet. voor. Zooals men weet, is het collectief con tract in het Bloembollenbedrijf door de De werkgevers-organisaties zijn, via uit voerige besprekingen, met een voorstel ge komen tot een drastische loonsverlaging. Was het loon voorheen gemiddeld 26 plus 2 pet. ouderdomspensioen en pl.m. 0.5 pet. kindertoeslag, thans stellen de Pa^ troonsbonden voor het loon te bepalen op 18.plan. 1 pet. ouderdomspensioen en 0.5 pet. kindertoeslag. Dit komt dus neer op een salaris-verla ging van meer dan 8.of van 30 pet. Over dit voorstel van de drie Patroons bonden, de Kath., Prot. Ohrist. en Neu trale, zijn lang niet alle werkgevers het eens. Een van de meest vooraanstaanade ka tholieke bloemistenihandelaren te Lisse deelde ons mede, dat hij en verschillende groote katholieke bloembollenkweekers met hem, dit voorstel met schouderopha len hebben gehoord, omdat deze loonsver laging veel te drastisch is. Een loon van 22.kwam hun redelijk voor. De toestand in het Bollenbedrijf is in derdaad zeer slecht, maar ook uitermate onzeker. Het is niet uitgesloten, dat de za ken weer zullen opfleuren en het is daar om onredelijk de arbeiders te binden aan zulk een contract. Weinig takken van han del zijn zoo wisselvallig als de bollenhan- del. Het mag bovendien uitgesloten heeten, dat de arbeiders een contract op die basis zullen aanvaarden. Op het oogeniblik kij ken de arbeiders-organisaties de zaken wat aan. Véél sterker komen de organisa ties te staan in den rooitijd, wanneer in de Bollenstreek alle handen noodig zijn, om het werk te verzetten. Vermoedelijk zullen zij tot dien tijd wachten, alvorens tegen-eischen te stellen. hebben de collectieve arbeidsovereenkomst, afgesloten met de Ned. eVreen. van Fa brieksarbeiders en den Ned. Ohr. Bond van fabrieks- en transportarbeiders opgezegd ingaande 1 April 1932. Dit is ook geschied door de steenfabrikanten Holthuis te Mid- delstum, Strating te Winschoten en Oude Pekela en N.V. Hamster en Rooseboom te Soheemda. INVOER VAN NED. F0KVEE IN FRANKRIJK. Voorloopig alleen vergunnin gen voor vaarzen en stieren. De directie van den Landbouw deelt mede, dat blijkens telefonisch bericht van den Rijkslandbouwconsulent te Parijs, het Journal officiel van 17 dezer het bericht bevat, dat met Nederland en Italië een re geling is getroffen voor den invoer in Frankrijk van die landbouwproducten, waarvan die invoer in dat land is gecon- Er zullen geen zendingen dier goederen in Frankrijk ten invoer worden toegelaten, tenzij voorzien van een certificaat welke, voor zoover die goederen uit Nederland af komstig zijn, vergezeld zijn van een certi ficaat, afgegeven door of namens den Mi nister van Arbeid, Handel en Nijverheid. Voorts heeft de Directie van den Land bouw medegedeeld, dat blijkens bericht van den Rijkslandbouwconsulent te Parijs, de afgifte van invoervergunningen voor fole vee uit Nederland, welke in November j.l. was gestaakt, thans is hervat. Voorloopig worden nog sleohts vergunningen afgege ven v-oor vaarzen en stieren en wel alleen aan leden van erkende Fransche fokver- eenigingen. UITVOER NAAR FRANKRIJK. Certificaten van oorsprong van 20 dezer verplicht De Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid heeft bepaald, dat het Kon. besluit van 11 Januari jl., waarbij de uit voer van goederen met bestemming naar Frankrijk, indien daarvoor certificaten van oorsprong worden afgegeven, is verboden, tenzij deze goederen van zoodanige certi ficaten vergezeld zijn, in werking treedt op 20 dezer. Dit nummer bestaat uit drie bladen VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Rijksminister Gröner over de eenheid van Duitschland. (Buitenl. 2e blad). Naar een verbreking der diplomatieke betrekkingen tusschen China en Japan? (Buitenl. 2e blad). Opnieuw kerken in Spanje in brand ge stoken. (Buitenl. 2e blad). BINNENLAND. Dreigende staking in de mijnen. (Bin- nenl., 1ste blad). De voorgestelde loonsverlaging in het bloembollenbedrijf. (1ste blad). Een wethouderscrisis in Rotterdam (lste blad). Groote brand in de Chemische fabriek „De Regenboog" te Tilburg. (Gem. Berich ten, 2de blad). Tekort van f 24.000 in de kas van den Ned. Bond van Korporaals. (Gem. Berich ten, 2de blad). EEN BESCHOUWING OVER DEN POLITIEKEN TOE STAND IN DUITSCHLAND Bladz. 1 LLOYD GEORGE OVER HET WERKLOOZENVRAAGSTUK Bladz. 5 AAN CORRESPONDENTEN EN MEDEWERKERS. Nog enkele correspondenten, wier nota wij nog niet ontvingen, verzoeken wij dringend deze binnen enkele dagen toe te zenden. DE ROTTERDAMSCHE BEGROOTING. Wethouderscrisis' Er heerscht in den Rotterdamschen Raad een verwarde toestand; de leden vertrouwen elkander niet meer. Men weet hoe de situatie was. Naast twee voorstellen tot belastingverhooging (100 pet. op de straatbelasting, 50 pet. op de personeels belasting) is bij de begroo ting ter tafel gebracht, een voorstel om een korting van 3 pet. op de loonen en salarissen van het gemeentepersoneel bij het Georganiseerd Overleg aanhangig te maken. En blijkens de thans ter visie liggende notulen van de collegevergade ring van 31 December 1.1. stond het col lege eenstemmig achter deze voorstellen. Echter, de vorige week Maandag had de woelige federatie-vergadering der S. D. A. P. plaats. En sinds dien dag was de houding der soc.-dem. wethouders zoo-, danig gewijzigd, dat men alleen bereid was de 3 pet. loonaftrek bij het Geor ganiseerd Overleg aanhangig te maken om dan naar bevind van zaken te han delen. Ook was het niet duidelijk of die 3 pet. aftrek alleen het loon zou betref fen, of dat daarin werd berekend de zoogenaamde „franje", de bedragen voor overwerk, continutoeslagen enz., die voortaan beperkt zouden worden. Toen nu gisterenmiddag de reohter- zijde vroeg, om een duidelijke verklaring van de zijde der soc.-dem. wethouders, of zij al dan niet aan het eerst ingeno men standpunt: belastingverhooging èn tegelijkertijd loonsverlaging zouden blij ven vasthouden, kreeg men daarop geen antwoord, waaraan men eenig houvast had. En toen heeft de Raad het voorstel tot belastingverhooging verworpen, om daardoor het college van B. en W. de noodzakelijkheid van een meer open po litiek op te dringen. In stemming kwam de verhooging der straatbelasting. Het voorstel wordt ver worpen met 26 tegen 16 stemmen. Met de sociaal-democraten stemden voor wethouder De Jong (A. R.), wet houder Nivard (R. K.) en van de R. K. fractie de heer Hendrikx. Tegen stem den alle anti-revolutionairen op den wet houder na, alle christelijk-historisohen, de Roomsoh Katholieken op twee na. alle liberalen, de vrijzinnig-democraten en de aanwezige revolutionairen. De voorzitter heeft, na de verwerping van dit voorstel, de vergadering ge»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1932 | | pagina 1