Z3ste Jaargang
DINSDAG 19 JANUARI 1932
No. 7104
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De
betoovering der Hitleriaansche
leuzen.
BINNENLAND
3)e£eicbclie0oii^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
■vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dr. Brüning in haar ban.
Einde der herstelbetaling?
BELGRADO, 13 Januari.
Ik heb weer eens eenige diagen allerlei
steden in Duitschland bezocht en met Jan
en alleman gesproken. Wat ik er gezien
en geboord heb, geeft mij een duidelijk
beeld van de gesties en verklaringen van
dr. Brüning, den kanselier van het Rijk.
Men weet hoe gemakkelijk in perioden van
normalen voorspoed in Duitschland uitge
geven consignes z.g. „Sohlagworte" bij het
publiek ingang vonden. Direct als er een
simpele energieke formule was gevonden
die het publiek wist te boeien, was ook het
succes daar. Ook Hitier heeft met zulke
betooveringsformules de massa veroverd.
Men moet hem hebben gezien en gehoord.
Met vast ineenklenide handen bezweert hij
als het ware den hemel. Hij vouwt die han
den samen als tot een gebed. Dan balt hij
ze weer tot vuisten om als het ware de
hersens van zijn hoorders te bedreigen.
Men moet zijn zware, zijn sonore stem
hebben gehoord om de uitwerking ervan
te begrijpen. Hij hamert altijd weer met
dezelfde woorden. En dan begrijpt men pas
dat zijn litaniën binnen eenige maanden
het evangelie der massa en hun geeste
lijk dagelijksch brood zijn geworden.
Een van de verleidelijkste, de meest
meesleepende, de aangenaamste voor de
ooren uit die litaniën is voor de discipelen
van den grooten „Fuhrer", leider, de for
mule, herhaald en herhaald in 80.000 ver
gaderingen en conferenties per jaar: „Wir
zaïhlen mcht mehr" (wij betalen niet meeil.
Men vindt haar dagelijks in de nationaal
socialistische bladen. Vandaag vindt zij
haar weg naar de reehtsche bladen. Dan
ziet men haar ook dikwijls in die van het
centrum. Men moet snuffelen in de meeste
linksche bladen, om, ik zeg niet tot andere
sentimenten te komen, maar 'n andere taal
te vinden. Ook de communisten nemen de
zelfde formule voor hun rekening. Maar op
grond van andere motieven en andere over
wegingen. Inplaats van te zeggen: wij be
talen niet meer, want dat is een vernede
ring, een tribuut, een cijns, een declassee
ring van Duitschland, zeggen communis
ten: de Duitsche arbqjder mag niet meer
betalen aan het buitenlandsche kapitaal.
Er is dus geen verschil in het resultaat.
Deze formule, deze mnantram (dat is de
naam die de wijze Hindoes geven aan hun
eindeloos herhaalde klanken en geluiden)
zit vastgeroest in de massa. En nu is het
noodig, dat de élite wordt veroverd. En
hier grijpen de professoren in. Er is b.v.
een zekere dr. Köpke van de Universiteit
te Marburg, die een boek over deze kwes
tie heeft geschreven. Vroeger doceerde
deze professor dat herstelbetalingen een
last waren, maar dat zij in crisistijden een
ondragelijke vracht werden. Dit beteeken-
de zoo was zijn conclusie dat de eco
nomische krachten van het land aan het
einde van haar verplichtingen waren ge
komen en dat men het opkomende geslacht
niet mocht verplichten tot verdere beta
ling. Nu, opgewonden en dronken door de
ontboezemingen van Hitier en begeerig
om zich voor de élite te rechtvaardigen,
doceert dezelfde professor: „De herstelbe
talingen zijn psychisch onver-dragelijk voor
het Duitsche volk". Men ziet het voort
schrijden der ideeën. Als men zegt: „Wij
kunnen psychisch een tractaat niet nako
men" is het reeds alsof men zegt: „Wij
willen het niet nakomen".
De formule nu, opgekomen uit de mas
sa, en geperfectioneerd door de élite, is
opgeklommen tot de ooren van kanselier
Brüning toe. Stellen wij hem ons voor als
een apart soort wezen. Hij is geen staats
man. Hij is een peinzer, een droomer. Hij
is gewend ook met geestelijke teksten om
te gaan. Hij i« veeleer een kenner, een
doorgronder van de moreele dan van de
materieele krachten. Want hij is opge
groeid onder Franciscaansche discipline.
Tot aan zijn rijpen leeftijd vertoefde hij in
dien sfeer. Hij wikt en weegt de „psychi
sche" factoren. Hij realiseert voor zich de
kracht van die propaganda, die de volks
massa's in haar ban heeft geslagen. Hij ziet
hoe de jengd der scholen en der universi
teiten zich aansluit als het ware tot een
mystiek geheel. Hij ontvangt, hij ziet Hitier
zelf bij de besprekingen over de verlen
ging van het presidentschap van Hinden
burg. Hij geeft er zich rekenschap van, dat
het eenige middel voor het Duitsche gou
vernement, om de propaganda der nazi's
te onderbinden, die is: dezelfde formules,
de leuzen van Hitler over te nemen, er zich
van te bedienen. Hij vraagt raad aan man
nen der werkelijkheid, die de macht heb
ben en koud oalculeeren. Gróner, von
Hammeeste in, en van Schleicher. Alle drie
raden hem aan, de ballast over boord te
werpen en vrede te sluiten met Hitier.
Is er in de Wilhelmstrasse een functio
naris te vinden, die vooruitziende en dap
per genoeg is om Brüning toe te roepen:
„Pas op!", om hem te zeggen, dat Duitsch
land zich deze reactionaire politiek niet
kan veroorloven en dat er buitenlandsche
mogendheden zijn die deze politiek nooit
zullen kunnen goedkeuren en aan welke
mogendheden men toch maar zoo niet een
soort van moreelen oorlog kan verklaren!
Ik vrees, dat niemand uit de Wilhelmstras
se het zelfs heeft beproefd. In elk geval,
indien iemand het heeft gedaan, heeft hij
daarmee geen succes gehad.
Dr. Brüning heeft nagedacht, overwogen
en is tot het besluit gekomen: neen, hij zal
geen officieel communiqué, bij zal geen di
plomatieke nota de wereld inzenden, maar
hij zal in den gewenschten zin een gesprek
houden met den ambassadeur. En dat ge
sprek, dat zal duidelijk genoeg zijn om de
nationale psychose te kalmeeren en duis
ter genoeg om (naar buiten) het effect to
verzachten door oppertune uitleggingen en
verklaringen. In ieder geval kan hij dan
naar Lausanne gaan met het groote voor
deel, dat zijn meest vooruitgeschoven stel
ling reeds bekend is, en dat hij dus ruimte
genoeg heeft om zich terug te trekken.
Hij koos heel geschikt een bepaalden
ambassadeur. Dien van Engeland. Waar
lijk, Engeland verkeert in een zeer bijzon
deren toestand. Het heeft al tevoren de
overtuiging dat Duitschland niet meer zal
betalen. Zelf is zijn budget belast met een
schuld van meer dan dertig millioen gou
den Ponden jaarlijks af te dragen aan de
Vereenigde Staten. In welk geval kan de
hoop bestaan, dat de Vereenigde Staten
zich laten bewegen van de betaling van
de schulden af te zien! Alleen dian, wan
neer de herstelbetalingen geheel en radi
oaal in Europa worden geschrapt. Dan al
leen zal het mogelijk zijn in de Vereenigde
Staten een campagne op touw te zetten, om
te bewijzen, dat het oude continent één
front vormt, dat het voor zijn economisch
bestaan gaat op leven of dood en dat Ame
rika zich niet veroorloven kan op voet van
vijandschap te komen met al die groote
mogendheden, die weliswaar zijn schulde
naren zijn, maar onder elkaar tot één blok
zijn samengesmeed. Engeland heeft niet
het minste belang bij de betaling van de
eigen herstelschulden, waaraan uit het
oogpunt der Fransche doctrine niet mag
worden geraakt. Het trekt er weinig of
geen voordeel van. De Engelsche ambassa
deur leende er zich dus gaarne toe om de
verklaring van dr. Brüning in ontvangst
te nemen en te propageeren.
Zoo staan de zaken. De formule „Wij wil
len niet" is niet officieel bevestigd. Men
houdt zich aan het „non possumus", wij
kunnen niet, noch psychisch nooh econo
misch. Wij kunnen dien moreelen last niet
meer dragen. Als op een goeden dag de
kwestie van den oorridor en het militair
statuut ter sprake komt, dan zal eveneens
de formule van „moreele onmogelijkheid"
dienst doen.
Het ongeluk is maar en dr. Brüning
zou de eerste moeten zijn om dit te weten
dat zekere krachten, wanneer zij een
maal zijn ontketend, niet meer zijn te con
troleeren.
Nu de verantwoordelijke kanselier heeft
gesproken, zeggen de Duitsohers in den ban
der Hitleriaansche leuzen: „Wij hebben
gelijk. Alles is in orde. Onze regeering
denkt net zooals wij".
Een triest perspectief voor 1932. En dit
alles gebeurt op het oogenblik dat men om
allerlei redenen van plan was een mora
torium toe te staan. Met zulk een morato
rium zal Brüning zich tenslotte tevreden
moeten stellen. Mag-r wat voor een figuur
zal hij slaan en wat zal de terugslag zijn
in zijn land wanneer hij uit Lausanne, in
plaats van het einde van het „tribuut",
leen een simpel compromis meebrengt!
DREIGEND CONFLICT IN DE
MIJN-INDUSTRIE.
De meening van Mgr. Dr. Pools.
De „Volkskrant" geeft de meening van
mgr. dr. Pools over een in de mijn-industrie
dreigend conflict als volgt weer:
Doctor Poels hoopt nog steeds, dat de
dreigende staking alsnog kan worden voor
komen. Een staking, waarbij zoovele dui
zenden arbeiders zijn betrokken, moet in
dezen tijd van economischen nood en re-
volutionnaire woelingen, wel als iete heel
verschrikkelijks worden beschouwd.
Er zullen inderdaad zelfs wel menschen
zijn, die haar niet alleen dwaas, maar
zelfs misdadig zullen noemen. Maar juist
dat doet mij hopen, dat, hoever het ook
reeds is gekomen, die ramp van ons mijn-
district nog zal kunnen worden afgewend.
Om het al of niet-reohtmatige van deze
dreigende staking vooral in deze omstan
digheden goed te kunnen beoordeelen, zal
men er zich eerst en vooral rekenschap
van moeten geven, dat het bij dit geschil
niet gaat om een kwestie van hooger of
lager loon.
De pensioen-kwestie is heel iets anders
dan een zuivere loonkwestie.
Hoevele jaren reeds hebben de arbeiders
gestreefd naar een betere regeling hunner
pensioenen, die volgens de meening van
alle daarbij betrokken partijen veel te laag
zijn.
Uit de groote offers, welke de arbeiders
zelf voor een betere pensioen-regeling be
reid zijn te brengen, blijkt duidelijk hoe
zeeT hun deze kwestie ter harte gaat. Zij
weten zeer goed dat de boogere bijdragen
welke zij van de directies vragen, uit het
bedrijf moeten komen en dus zij het on
rechtstreeks de loon en kunnen drukken.
Zij gaan akkoord met de stelling dat hun
pensioen niets anders is dan een stuk
uitgesteld loon. Maar juist dat stuk van
him loon wenschen zij onder alle omstan
digheden veilig te weten. De zorg voor
hun ouden dag en voor den tijd, dat zij
wegens invaliditeit niet meer kunnen wer
ken, gaat hun zoozeer ter harte, dat zij
daaromtrent zekerheid verlangen.
Gaat het over de verantwoordelijkheid
van een staking, vooral in dezen tijd, dan
wachte men zich wel, deze zonder meer op
de arbeiders te laden.
Een staking is een conflict tusschen
werkgevers en werknemers. Dat conflict
bestaat hierin, dat men het niet eens is
over de voorwaarden, waaronder de arbeid
moet worden gepresteerd. Zijn de voor
waarden, door welke van de twee partijen
gesteld niet rechtmatig, dan komt de ver
antwoordelijkheid der staking voor reke
ning van de partij, door welke zij gesteld
worden. Zijn de gestelde voorwaarden wel
rechtmatig, maar worden zij niettemin
door welke van de twee partijen ook, niet
aanvaard, dan laadt deze de verantwoor
delijkheid op zich.
De groote kwestie, waarom het bij het
vaststellen der verantwoordelijkheid gaat,
is geen andere dan deze: is het billijk wat
de arbeiders verlangen met het oog op
hun ouden dag of op het dreigende ge
vaar van invaliditeit op reeds betrekkelijk
jeugdigen leeftijd!
Mocht dit wat zij verlangen billijk zijn,
dan zou alleen de vraag nog kunnen wor
den gesteld of inderdaad nadat zoo
lange jaren over deze kwestie gesproken
geschreven en gestudeerd is, ze van alle
kanten gewikt en gewogen is, den ar
beiders niets anders overblijft dan wat nu
STOPZETTING VAN DE STEEN
INDUSTRIE.
Met 1 Februari zullen 4 a 500 menschert
werkloos worden.
In verband met het feit, dat in de pro
vincie Groningen nog ongeveer ruim 60
pet. van de jaarlijksohe productie van, de
steenfabrieken op de tasvelden aanwezig
is, hebben de Groninger Steenfabrikanten
besloten niet alleen dit jaar de ovens voor
den tijd van 3 maanden te sluiten, doch te
vens bepaald, dat iedere fabriek 25 pet. van
haar productie aan gevormde ongebakken
steen niet mag afbranden voor 1 Mei a.s.
Een en ander heeft tot gevolg, dat thans
reeds verschillende fabrieken stop liggen
en dat andeer spoedig zullen volgen, ter
wijl 1 Februari a.s. het geheele bedrijf met
uitzondering van de aflevering welke uit
de groote voorraden zal plaats hebben, zal
rusten. Door deze maatregelen zullen on
geveer 4 a 500 menschen werkloos worden.
De Groninger steenfabrikanten omvat
tende de steenfabrieken aan het Boter- en
Damsterdie'p in de provincie Groningen
LOONSVERLAGING IN DE
BLOEMBOLLENSTREEK.
De patroons stellen een verlaging van
ruim 30 pet. voor.
Zooals men weet, is het collectief con
tract in het Bloembollenbedrijf door de
De werkgevers-organisaties zijn, via uit
voerige besprekingen, met een voorstel ge
komen tot een drastische loonsverlaging.
Was het loon voorheen gemiddeld 26
plus 2 pet. ouderdomspensioen en pl.m.
0.5 pet. kindertoeslag, thans stellen de Pa^
troonsbonden voor het loon te bepalen op
18.plan. 1 pet. ouderdomspensioen en
0.5 pet. kindertoeslag.
Dit komt dus neer op een salaris-verla
ging van meer dan 8.of van 30 pet.
Over dit voorstel van de drie Patroons
bonden, de Kath., Prot. Ohrist. en Neu
trale, zijn lang niet alle werkgevers het
eens.
Een van de meest vooraanstaanade ka
tholieke bloemistenihandelaren te Lisse
deelde ons mede, dat hij en verschillende
groote katholieke bloembollenkweekers
met hem, dit voorstel met schouderopha
len hebben gehoord, omdat deze loonsver
laging veel te drastisch is. Een loon van
22.kwam hun redelijk voor.
De toestand in het Bollenbedrijf is in
derdaad zeer slecht, maar ook uitermate
onzeker. Het is niet uitgesloten, dat de za
ken weer zullen opfleuren en het is daar
om onredelijk de arbeiders te binden aan
zulk een contract. Weinig takken van han
del zijn zoo wisselvallig als de bollenhan-
del.
Het mag bovendien uitgesloten heeten,
dat de arbeiders een contract op die basis
zullen aanvaarden. Op het oogeniblik kij
ken de arbeiders-organisaties de zaken
wat aan. Véél sterker komen de organisa
ties te staan in den rooitijd, wanneer in
de Bollenstreek alle handen noodig zijn,
om het werk te verzetten. Vermoedelijk
zullen zij tot dien tijd wachten, alvorens
tegen-eischen te stellen.
hebben de collectieve arbeidsovereenkomst,
afgesloten met de Ned. eVreen. van Fa
brieksarbeiders en den Ned. Ohr. Bond van
fabrieks- en transportarbeiders opgezegd
ingaande 1 April 1932. Dit is ook geschied
door de steenfabrikanten Holthuis te Mid-
delstum, Strating te Winschoten en Oude
Pekela en N.V. Hamster en Rooseboom te
Soheemda.
INVOER VAN NED. F0KVEE IN
FRANKRIJK.
Voorloopig alleen vergunnin
gen voor vaarzen en stieren.
De directie van den Landbouw deelt
mede, dat blijkens telefonisch bericht van
den Rijkslandbouwconsulent te Parijs, het
Journal officiel van 17 dezer het bericht
bevat, dat met Nederland en Italië een re
geling is getroffen voor den invoer in
Frankrijk van die landbouwproducten,
waarvan die invoer in dat land is gecon-
Er zullen geen zendingen dier goederen
in Frankrijk ten invoer worden toegelaten,
tenzij voorzien van een certificaat welke,
voor zoover die goederen uit Nederland af
komstig zijn, vergezeld zijn van een certi
ficaat, afgegeven door of namens den Mi
nister van Arbeid, Handel en Nijverheid.
Voorts heeft de Directie van den Land
bouw medegedeeld, dat blijkens bericht van
den Rijkslandbouwconsulent te Parijs, de
afgifte van invoervergunningen voor fole
vee uit Nederland, welke in November j.l.
was gestaakt, thans is hervat. Voorloopig
worden nog sleohts vergunningen afgege
ven v-oor vaarzen en stieren en wel alleen
aan leden van erkende Fransche fokver-
eenigingen.
UITVOER NAAR FRANKRIJK.
Certificaten van oorsprong
van 20 dezer verplicht
De Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid heeft bepaald, dat het Kon.
besluit van 11 Januari jl., waarbij de uit
voer van goederen met bestemming naar
Frankrijk, indien daarvoor certificaten van
oorsprong worden afgegeven, is verboden,
tenzij deze goederen van zoodanige certi
ficaten vergezeld zijn, in werking treedt
op 20 dezer.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Rijksminister Gröner over de eenheid van
Duitschland. (Buitenl. 2e blad).
Naar een verbreking der diplomatieke
betrekkingen tusschen China en Japan?
(Buitenl. 2e blad).
Opnieuw kerken in Spanje in brand ge
stoken. (Buitenl. 2e blad).
BINNENLAND.
Dreigende staking in de mijnen. (Bin-
nenl., 1ste blad).
De voorgestelde loonsverlaging in het
bloembollenbedrijf. (1ste blad).
Een wethouderscrisis in Rotterdam
(lste blad).
Groote brand in de Chemische fabriek
„De Regenboog" te Tilburg. (Gem. Berich
ten, 2de blad).
Tekort van f 24.000 in de kas van den
Ned. Bond van Korporaals. (Gem. Berich
ten, 2de blad).
EEN BESCHOUWING OVER
DEN POLITIEKEN TOE
STAND IN DUITSCHLAND Bladz. 1
LLOYD GEORGE OVER HET
WERKLOOZENVRAAGSTUK Bladz. 5
AAN CORRESPONDENTEN EN
MEDEWERKERS.
Nog enkele correspondenten, wier nota
wij nog niet ontvingen, verzoeken wij
dringend deze binnen enkele dagen toe
te zenden.
DE ROTTERDAMSCHE BEGROOTING.
Wethouderscrisis'
Er heerscht in den Rotterdamschen
Raad een verwarde toestand; de leden
vertrouwen elkander niet meer.
Men weet hoe de situatie was. Naast
twee voorstellen tot belastingverhooging
(100 pet. op de straatbelasting, 50 pet. op
de personeels belasting) is bij de begroo
ting ter tafel gebracht, een voorstel om
een korting van 3 pet. op de loonen en
salarissen van het gemeentepersoneel bij
het Georganiseerd Overleg aanhangig te
maken. En blijkens de thans ter visie
liggende notulen van de collegevergade
ring van 31 December 1.1. stond het col
lege eenstemmig achter deze voorstellen.
Echter, de vorige week Maandag had de
woelige federatie-vergadering der S. D.
A. P. plaats. En sinds dien dag was de
houding der soc.-dem. wethouders zoo-,
danig gewijzigd, dat men alleen bereid
was de 3 pet. loonaftrek bij het Geor
ganiseerd Overleg aanhangig te maken
om dan naar bevind van zaken te han
delen. Ook was het niet duidelijk of die
3 pet. aftrek alleen het loon zou betref
fen, of dat daarin werd berekend de
zoogenaamde „franje", de bedragen voor
overwerk, continutoeslagen enz., die
voortaan beperkt zouden worden.
Toen nu gisterenmiddag de reohter-
zijde vroeg, om een duidelijke verklaring
van de zijde der soc.-dem. wethouders,
of zij al dan niet aan het eerst ingeno
men standpunt: belastingverhooging èn
tegelijkertijd loonsverlaging zouden blij
ven vasthouden, kreeg men daarop geen
antwoord, waaraan men eenig houvast
had.
En toen heeft de Raad het voorstel
tot belastingverhooging verworpen, om
daardoor het college van B. en W. de
noodzakelijkheid van een meer open po
litiek op te dringen.
In stemming kwam de verhooging der
straatbelasting. Het voorstel wordt ver
worpen met 26 tegen 16 stemmen.
Met de sociaal-democraten stemden
voor wethouder De Jong (A. R.), wet
houder Nivard (R. K.) en van de R. K.
fractie de heer Hendrikx. Tegen stem
den alle anti-revolutionairen op den wet
houder na, alle christelijk-historisohen,
de Roomsoh Katholieken op twee na.
alle liberalen, de vrijzinnig-democraten
en de aanwezige revolutionairen.
De voorzitter heeft, na de verwerping
van dit voorstel, de vergadering ge»