MAANDAG 11 JANUARI 1932
No. 7097
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DUITSCHLAND ZAL NIET MEER BETALEN
BINNENLAND
NED OOST-INDIE
Stillen de hoest
Maken los
Z3ste Jaargang
S)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per po£t f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Klooster en kapitaal.
Een welwillend en waardeerend stukje
aan het adres van de kloosters:
Onder kapitaal in de doode hand,
verstaat men de bezittingen van ker
kelijke lichamen, omdat deze rijkdom
men aan het maatschappelijk verkeer
zijn onttrokken. Het spreekt vanzelf,
dat de katholieke kloosters en ker
ken, die ongehoorde kapitalen opgeza
meld hebben, liever hun boeken niet
open leggen. Welk een schitterend
propagandamateriaal zouden ze daar
mee hun tegenstanders in handen ge-
Dit is ontleend aan een blad van een
partij, die heelemaal niet tegen de Kerk
js volgens haar beweren. Het is ont
leend aan de „Vooruit" van de S. D. A. P.
Ooh, wat 'n insinueerende ophit
sing tegen de kloosters! 4
Geinsiniieerd wordt, dat de katholieke
kloosters (en kerken) „ongehoorde kapi
talen" hebben opgegaard, en, vanzelf
sprekend, daaruit het profijt van een ge
makkelijk en weelderig leven trekken.
Dat laatste wordt niet letterlijk zoo neer
geschreven, maar iedere „Vooruit'-lezer
haalt er natuurlijk deze conclusie uit.
De werkelijkheid is voor ieder die het
zien kan en wil zoo geheel in tegenstel
ling met deze insinuatie!
Ten eerste hebben over het algemeen
kloosters (en kerken) niet veel kapitaal
behalve de gebouwen, die zij voor gods
dienstige en charitatieve doeleinden in ge
bruik hebben.
En, vervolgens, als zij over inkomsten
uit kapitaal beschikken, dan worden deze
besteed voor oultureele doeleinden, voor
tehuizen voor ouden van dagen, voor de
missie, enz.
Wij kunnen als onaanvechtbare waar
heid constateeren, dat de rijkdom van
kloosters (en kerken) een fabeltje is; en
dat, waar er eenig bezit mocht zijn, meer
dan voor eigen onderhoud noodig is, dit
voor doeleinden wordt gebruikt, welke als
maatschappelijk goed of nuttig moeten
worden erkend.
Naas1 bovenstaande willen wij leg
gen een ander citaat uit „Vooruit" een
deze keer niet onsympathieke „oproerige
krabbel" van A. B. K. Wij citeeren:
Het Aartsbisdom Utrecht, dat
35C.000 katholieke zielen telt, krijgt
een nieuw „Klein-Seminarie", dat in
Aj-^-'.oorn zal worden gesticht. Het
geld daarvoor is bijeengebracht door
middel van een collecte, binnen het
Aartsbisdom gehouden, die 350.000
heeft opgebracht.
Op denzelfden dag, waarop dit in
de katholieke pers werd medegedeeld
brachten de kranten het bericht van
de totaal-opbrengst der bijdragen bij
het Algemeen Crisis-Comité. Het was
precies hetzelfde bedrag. Ook 350.000
Maar dan voor geheel Nederland. En
daar moet dan éérst een halve ton af,
weü:c alleen door de leden van het
Koninklijk Huis is geschonken. Ver
moedelijk nog méér zelfs, want van
de tweede m gift der koningin is het
bedrag niet bekend gemaakt.
Het loont wèl de moeite, om dat ge
lijke bedrag voor die twee doeleinden
even te bekijken. Het één" v n een
handjevol menschen uit één
stukje van het land. In het
geheel niet vermogend in overgroo-
te meerderheid. De massa arbeiders
en middenstand. Het andere uit het
•geheele land (wat de plaatselijke oo-
mité's bijeen hebben, zet óók al geen
zoden aan den dijk), met een enorme
tamtam bijeengebracht.
Een zelfde vrijgevigheid, als A. B. K. h i e r
bewondert bij de katholieken, zou hij ook
wel kunnen constateeren bij de befaamde
kapitalen in de doode handl
EEN VERKLARING VAN RIJKSKANSELIER BRüNING.
Bij verdere betaling een ineenstorting onvermijdelijk.
DE KNUPPEL IN HET HOENDERHOK.
Aan den voor-avond van de bijeenkomst
der Hersteloonferentie te Lausanne heeft
de Duitsche rijkskanselier opeens de knup
pel in het hoenderhok geworpen door aan
den Engelschen ambassadeur te Berlijn te
verklaren, dat Duitschland „noch op dit
DB. BRüNING.
oogenblik, noch in de boekomst herstelbeta
lingen, welke dan ook, zal kunnen verrich
ten".
Het Duitsche economische leven staat
thans aan den rand van een volkomen in
eenstorting. Deze ineenstorting zou zeker
onvermijdelijk worden, wanneer een po
ging zou worden gedaan om Duitschland
weer herstelbetalingen op te leggen.
Aan den hoofdredacteur van het Wolff-
bureau verklaarde Brüning, dat iedere po
ging om het stelsel van dergelijke betalin
gen te handhaven, niet alleen voor Duitsch
land, maar voor de geheele wereld tot een
ramp moet voeren.
Bij dezen stand van zaken blijft voor de
Duitsche regeering in het geheel geen spe
ling voor overwegingen, welk standpunt zij
op de herstelconferentde van Lausanne
moet aannemen. Zij kan op die confei^entie
niets anders doen dan den gegeven toe
stand uiteenzetten en tot de andere betrok
ken regeeringen den oproep richten, ook
van haar kant rekening te houden met
dezen toestand en niet te zeeken naar
compromis-oplossingen, waarvoor een reëele
mogelijkheid niet meer bestaat.
Parijs acht Brüning's stap even
onbegrijpelijk als ondoelmatig!
De verklaring van rijkskanselier Brüning
inzake de voortzetting der herstelbetalin
gen, wordt te Parijs als een groote sensa
tie opgevat.
De bladen meenen er uit te kunnen oon-
cludeeren, dat de mededeeling van den
rijkskanselier aan dan Engelschen ambas
sadeur te Berlijn in verband staat met het
onderhoud met Hitier. De leider der natio
naal socialisten heeft vermoedelijk voor een
tegemoetkomende houding in de kwestie
van de presidentsverkiezing deze opzegging
der herstelbetalingen tot voorwaarde ge
steld. In ieder geval is de houding van
Brüning even onbegrijpelijk als ondoel
matig.
De „Liberté" spreekt over een „sensa-
tioneele coup de theatre" van Brüning.
Het „Journal des Débats" vraagt, wat
deze Duitsche stap aan den vooravond van
de conferentie van Lausanne moet betee-
kenen. Of er ligt heelemaal geen beteeke-
nis in, of wel betreft het hier een politieke
daad van de grootste beteekenis. Men kan
zich met spanning afvragen of Duitschland
niet ook voor de ontwapeningsconferentie
een dergelijken aanval op het verdrag van
Versailles zal ondernemen. In ieder geval
is het noodig de zaken duidelijk te stellen.
Een stem uit Engeland.
De „Observer' schrijft dat de verklaring
die de belangrijkste diplomatieke gebeur
tenis met betrekking op het herstelvraag-
stuk is, sedert het Hoover-moratorium in
officieele Engelsche kringen een goeden in
druk heeft gemaakt. De volledige schrap
ping van alle schulden is steeds het doel
der Engelsche politiek geweest. Frankrijk
en Amerika hebben echter het Engelsche
standpunt nooit goed begrepen. De gebeur
tenissen gingen den laatsten tijd echter in
een sneller tempo en door dezen nieuwen
stap van Duitschland-wordt het tempo al
heel sterk versneld.
In een ander artikel schrijft „De Ob
server" dat de verklaring van Brüning een
knap stuk staatkunde is, dat echter vele
gevaren met zich brengt. Factoren van
binnenlandsohe politiek hebben bij dit be
sluit een groóte rol gespeeld. De rijkskan
selier is vermoedelijk van meening, dat zijn
positie op de coj ferentie van Lausanne
hierdoor belangrijk verstrekt wordt.
Oordeel der Amerikaansche bankiers
gunstig.
Beuter seint uit Washington, dat volgens
de Amerikaansche bladen Brüning, heeft
gezegd, wat het overwegende deel van het
Duitsche volk denkt. Zulk een verklaring
.was noodzakelijk al® voorwaarde tot. een
spoediger internationale opheldering.
Europa moet thans een practische oplos
sing vinden, waarvan de economische voor-
deelen dan ook een tegemoetkomende hou
ding van Amerika mogelijk kunnen maken.
In Amerikaansche bankierskringen is de
stemming vrij gunstig. Een bekende Ame
rikaansche bankier heeft gezegd, dat na
het schrappen van de schadevergoedings
betalingen ook de oorlogsschulden van de
vroeger bondgenooten van Amerika kun
nen worden geschrapt. Het verlies zou
Amerika minder scherp treffen, omdat dit
verlies ruimschoots zou kunnen worden te
rugverdiend door de handelsopleving, die
van zulk een regeling het gevolg zou kun
nen zijn.
Overigens gelooft men in Amerika, dat
het tweede deel van den grooten strijd in
Juli zal plaats hebben, wanneer nJ. het
uitstel van betaling voor de oorlogsschul
den afloopt. Het zal er dan op aankomen,
of het Amerikaansche parlement zijn te
genwoordig verzet tegen een schrapping
van de schulden zal opgeven.
DE BATAVIERLIJN BEPERKT DEN
DIENST.
Naar de „Msb. verneemt, zullen van 15
Jan. af de Batavier-booten slechts driemaal
per week zoowel van Rotterdam als Londen
vertrekken, t.w. op Dinsdag, Donderdag en
Zaterdag.
VERSCHE KADETJES AAN HET
ONTBIJT?
Onderzoek vanwege den Hoogen Raad van
Arbeid.
De voorzitter van den Hoogen Raad van
Arbeid heeft omtrent eenige vragen van
den minister van Arbeid, H. en N. praead-
vies gevraagd aan de commissie, die het
voorontwerp van wet betreffende het aan-
DE LOON- EN SALARISKORTING TE
ROTTERDAM.
Ontstemming onder de Rotterdamsche
sociaal-democraten.
In de Rotterdamsche Federatie der S.
D.A.P.-afdeelingen en in de Rotterdamsche
afdeeling van de s.-d. Ned. Bond van Per
soneel in Overheidsdienst (Lühxs c.s.)
heerscht groote ontstemming over de
frontverandering van de s.-d. wethouders
ten aanzien van de loon- en salariskorting
voor het gemeentepersoneel.
De heer Lührs schrijft in het weekblad
van genoemden bond boven de aankondi
ging van de beraamde loon- en salariskor-
ting „De aanval', en wekt de bondsleden
op, een binnenkort te beleggen algemeene
ledenvergadering te bezoeken.
De Federatie Rotterdam der S.D.A.P.
zal heden een vergadering van de bestu
ren der afdeelingen houden, waar deze
zaak besproken zal worden. De stemming
tegen de korting moet zeer krachtig zijn.
Zij uit zich oa. in uitspraken als: „liever 5
pet. korting zonder de Zeeuw, dan 3 pet.
korting met de Zeeuw", waaruit blijkt,
hoezeer men den wethouder van Financiën
zijn frontverandering euvel duidt.
DE WERKVERSCHAFFING IN
FRIESLAND.
Een onderhoud met den Rijks
inspecteur in Friesland.
Communistische relletjes.
De gearresteerden in voorar
rest. De werkverschaffing
stopgezet.
De rijksinspecteur der werkverschaffin
gen in Friesland, de heer Kalkena te Hee
renveen, stond ons een kort onderhoud toe
voor nadere mededeelingen aangaande het
gebeurde in de werkverschaffing in Oost-
Öchoterland.
Men klaagde daar over de loonen zeide
de heer F. Maa-r deze zijn in alle werkver
schaffingen in Friesland precies gelijk en
daarbij wordt ook rekening gehouden met
den aard van den grond, die verwerkt moet
worden. De meeste van de ongeveer 300 te
werk gestelden komen uit Öclio ter land's
Oosthoek en hebben dus het werk dicht bij
huis, wat zeker ook een groot voordeel is.
Slechts een veertig arbeiders komt uit de
gemeente Opsterland, ook in de buurt, zoo
dat aj de arbeiders voor en na hun werk
geen verre fietstochten behoeven te ma
ken.
De directe aanleiding van de ongeregeld
heden was, dat eenige arbeider® 'met hun
werk geknoeid hadden en hun schorsing
was aangezegd. Andere arbeiders kozen
voor hen partij, waarop opzichter Spanjer
werd mishandeld evenals de voorman. Op
die hardhandige manier werd een loonsver-
hooging afgedwongen. „Gij begrijpt, aldus
de heer F., „dat ik toen krachtig heb moe
ten ingrijpen. Naar mijn meening is niet
de loonregeling de eigenlijke oorzaak van
het gebeurde, maar wel het optreden van
de zijde van communistisoh-gezinde arbei
ders".
Verder bleek ons, dat de gearresteerde
personen avonds nog onder sterk poditie-
geleide in een autobus naar Leeuwarden
zijn overgebracht, waar zij te ongeveer tien
uur aankwamen. Direct heeft de justitie het
verhoor aangevangen met het gevolg, dat
alle verdachten daarop in preventieve
hechtenis werden gesteld. Zaterdagmorgen
werden nieuw§ getuigen gehoord, terwijl
op de werkverschaffing van morgen het
loon werd uitbetaald. De werkverschaffing
is n.l. door den minister tijdelijk stopgezet.
vangsuur voor broodbaJckerijen behandelt,
welke oommissie onlangs met eenige leden
uit het banketbakkersbedrijf werd aange
vuld. Deze vragen zijn:
Is het gewenscht, de regeling van art. 35, j
zesde lid, der Arbeidswet 1919 in dien zin
te wijzigen, dat het tijdsverloop tussohen
het tijdstip, waarop met het vervoer en dat,
waarop met den verkoop van versch brood
begonnen mag worden, komt te vervallen
of wordt ingekrompen?
Is het gewenscht een afzonderlijke voor
ziening te treffen ten einde mogelijk te
maken, dat versch klem brood zoo tijdig
verkrijgbaar wordt gesteld, dat het nog
voor het ontbijt kan dienen?
Indien deze vraag bevestigend beant
woord wordt, is het dan gewenscht die ver
krijgbaarstelling te beperken tot toonbank
verkoop of moet ook bezorging worden toe
gelaten?
Hoe laat moet alsdan de verkoop en het
vervoer toegestaan worden?
HET COMPLOT BIJ DJEMBER
Vijf arrestaties.
Aneta seint uit Soerabaja: Omtrent het ont
dekte complot in het Djembersche voor het
uitmoorden van de Europeanen van de onder
nemingen Soembertengah en Soemberwadoeng
kan nog worden gemeld, dat twee Inlanders
leden wierven voor de P. S. I., waarbij zij hun
landgenooten voorspiegelden, dat het gezag
van de koningin zou verdwijnen, de belastingen
zouden worden verlaagd en de gronden wor
den verdeeld. Daarom moesten de Europeanen
van de ondernemingen worden verdreven. In
dien zulks niet goedschiks ging dan moesten
die Europeanen worden gedood. Zij spoorden
de inlanders aan veel te bidden. De beweging
droeg het karakter van gevaarlijke geestdrijve
rij. Donderdag werden vijf personen wegens
opruiing gearresteerd.
De P. S. I. is de bekende Partai Sarikat Is
lam, een godsdienstig politieke vereeniging, die
ijvert voor nationalisme op Islamietischen
grondslag en de non-cooperatie predikt.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een verklaring van rijkskanselier Brü
ning, dat Duitschland de herstelbetalingen
moet stopzetten. (Ie pagina).
Engeland zendt geen nota naar Japan.
(Buitenland 2 e blad).
De zeven bij de mijnramp te Beuthen be
dolven mijnwerkers na zes dagen nog gered.
(Buitenl. Berichten 2e blad).
BINNENLAND.
De werkverschaffing in Friesland Is
stopgezet.
Een bankoverval te Soest. De daders
gegrepen. (Gem. Ber., 3de blad).
Onregelmatigheden bij den Boerenbond
te Deurne. (Gem. Ber., 3de blad).
De inbeslagname van benzine duurt
voort. (Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN
De Europeesche schaatskampioenschap
pen te Davos. Thunberg wint den titel.
(Sportblad).
Mej. Kastein vestigt een nieuw Ned. re
cord 500 m. schoolslag. (Sportblad).
De Nieuwjaarsrede van den burgemees
ter. (lste blad).
Stopzetting van de Leidsche Kalkzand
steenfabriek. (lste blad).
ONZE TUINBOUW EN DE EN
GELSCHE INVOERRECH
TEN Bladz. 10
ONZE CORR. TE ROME OVER
DE „DUITSCHE STORM
TROEPEN" IN ROME Bladz. 2
MIJNHARDT'S
SALMIAK-TABLETTEN
Doozen 20 en 30 ct. Bij Apolh. en Drogisten
MINDER DOODEN OP BALI
Tot nu toe 4 lijken gèvonden
Aneta-Holland verneemt van 't departement
van Koloniën te Den Haag, dat door den Gou
verneur-Generaal van Ned.-Indië de volgende
telegrafische berichten zijn ontvangen betref
fende het noodweer, dat onlangs op het eiland
Bali beeft gewoed.
De Resident van Bali seinde, dat het Weste
lijk gedeelte en Djembrana door hevigen storm
en bandjirs op 3 dezer ernstig geteisterd zijn.
Vier nieuwe bruggen op den weg Djembrana-
Tabanan zijn weggeslagen, terwijl het Isola
torenhuis van de telegrafische verbinding met
Java is weggespoeld. De totale schade aan we
gen, bruggen en telefoon is voorloopig geraamd
op twee ton. Menschenlevens en verlies van
vee valt te betreuren. Tot dusverre zijn drie
lijken gevonden.
De Resident van Bali seinde 8 dezer nader:
Persberichten onverantwoordelijk overdreven.
Van schrikkelijk noodweer gisteravond geen
sprake. Schade aan sawahs niet noemenswaard
Omgekomen personen tijdens reeds gerappor
teerde bandjirs tot dusverre bekend slechts
vier, één meer dan tevoren gemeld. In zekeren
zin ook tevoren van noodweer geen sprake.
Door zware regenval in het gebergte buiten
gewone bandjirs veroorzaakt, waardoor slacht
offers verrast en vier permanente bruggen ver
nield tusschen Tabanan en Djembrana en Gil-
limanoek. Binnen tien dagen ook hier verkeer
weer mogelijk. Te Benoa een zinken loods door
wind ingedrukt. Storing telefoon en telegraaf
door omgewaaid geboomte jaarlijks in West
moesson boschgedeelte voorkomend.
Na Zondag tot dusverre niets bijzonders.
Weder blijft buiig, echter normaal. Alle tele
foonverbindingen en telegrafische verbindingen
reeds gisteren weer hersteld. Alle verkeer be
houdens weggeslagen bruggen weer geheel nor-
STORMACHTIG WEER BIJ MAKASSAR
Tien dooden en twee zwaar gewonden
Aneta seint uit Makassar: Tijdens het nood
weer dat in deze streken heeft gewoed, is een
boom gevallen op een ladang en een pondok
in den kampong Oeloe Wolo in het district
Kolakka. Tien personen werden gedood en
twee zwaar gewond. De bestuursassistent is
voor een onderzoek naar de plaats des onheils
vertrokken.
