23ste Jaargang
ZATERDAG 2 JANUARI 1932
No. 7090
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
MIDDENSTAND.
BEPEINZINGEN OP ZEE.
BINNENLAND
S)e£cid^elve0oii^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
V oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per- kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tariefberekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur au
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V De Kerkelijke Liturgie.
Er is een tijd geweest, dat het Protes
tantisme fel afkeerig stond tegenover de
liturgie der katholieke Kerk.
Dat gaat veranderen.
In meerdere protestantsche kerken
wordt steeds meer de liturgie in den eere-
dienst gebracht.
En daarmede de erkenning gegeven van
de waarde, welke deze heeft voor het gods
dienstig leven.
Wij lezen b.v. in de „N. R. Crt.", hoe de
Ned. Herv. predikant ds. W. Oberman de
liturgie tracht in te voeren.
„Bij het Avondgebed van j.l. Donder
dagavond is een nieuwe liturgie in ge
bruik genomen, die hierin van de t-ot
dusver gebezigde afwijkt, dat zij een uit
breiding ondergaan heeft, terwijl ook de
samenstellende bestanddeelen onderling
verschikt zijn. In een kunstzinnig gewaad
gestoken met een Tooropiaansch vignet,
wordt de liturgie door padvinders aan
de bezoekers verstrekt, zoodat dezen op
hun gemak den dienst kunnen volgen en
actief aan kunnen deel
nemen.
Voor hem, die wel eens iets aan litur
gische studie gedaan heeft, en met de
door ds. Oberman opgespelde Orde van
dienst voor dit Avondgebed kennis
maakt, is het duidelijk, dat hierin de
hand aan het werk is geweest eener
oecumenisch-georiënteerde persoonlijk
heid, dié zonder veel scrupules van wel
ken aard ook wordt aangetroffen, naar
den bekenden stelregel: je prend mon
bien oü je le trouve. Zoo vindt men bij
voorbeeld in den even genoemden zang
bundel o.m. een Nederlandsche vertaling
van het bekende Gloria in excelsis, naar
men weet, een onderdeel van het Ro-
meinsche Missaal. Ook de Orde van
dienst zelf vertoont ©enige onmisken
bare reminiscenzen aan het Missaal.
„Reeds de aanhef van het Avondgebed
verraadt een opvallende overeenkomst
met het begin van het Roomsche Avond
gebed de z.g. Oompleten -7- hét „de
Almachtige God verleene ons een stillen
nacht en een volmaakt en heilig einde"
gelijkt althans bijzonder sterk op het
„Noctem quietam et finem perfectum
concedat Dominus omnipotens". Ook in
het verdere gedeelte van dr. Oberman s
liturgie wordt men telkens weer getrof
fen door de soms woordelijke overeen
komst met gelijkwaardige onderdeelon
der Romemsche liturgie: om niet meer
te noemen, zou hier nog kunnen gewezen
worden op den opzet en de woordkeuze
van de „schuldbelijdenis", die denken
doet aan het Confiteor van den
Roonisch-katholieken priester en den
misdienaar".
Hier is inderdaad navolging van uiter
lijke plechtigheden in de katholieke Kerk,
zonderde aanvaarding van al wat dat
uiterlijke symboliseert en waarnaar het wil
heenwijzen.
Intussohen wensohen wij den Protestan
ten geloovigen toe, dat ook zij door de
schoone vormen van de liturgie nader wor
den gebracht bij de bron dier schoonheid;
welke Christus is.
Retraiten in het St. Clemens'huis te
Noord wijkerhout: 48
20 Febr. Geh. Dames Middenstand.
2124 Febr. Jonge Middenstanders.
28 Febr.2 Maart Ileeren Middenstand.
1922 April Jonge Dames Middenstand.
De vergoeding voor deze retraiten be
draagt 10.—.
Aanmelding bij de Directie Tel. 6048.
EEN REIS NAAR HËT H. LAND.
door
DR. FELIX RTJTTEN.
Het is al donker en laat. Het stampen der
machine stokt. De zee is kalm en de boot
glijdt heel stil. De mees ten van ons zijn weer
op de been en wagen zich nu op het dek. Wij
landen te Brindisi.
Is dit het oude Brindisi, dat 'k meende te
herkennen, daar ik het vóór twintig jaren
zag? Ik herken het niet. Maar ik staar op de
eenige inerkwaardigheid, die het kenmerk de
zer stad is: de ééne, groote zuil, die deel uit
maakte van de portiek, waarmee de Via Ap-
pia, de groote heirstraat, die van Rome kwam,
hier eindigde.
Toen stond zij op een klein, vies pleintje,
binnen de stad op den wal.
Maar nu is de ééne zijde van dit pleintje,
naar de zee toe, weggebroken. Daardoor is
een open ruimte verkregen, zoodat men, van
de zee uit, onmiddellijk de befaamde zuil ont
waart. En van het plein zelf voert nu een
monumentale, breed trap naar het strand toe.
Groote kandelabers met electrische verlich
ting werpen een vloed van klaarte over bet
blanke marmer der treden, tusschen de groo
te huizenblokken in. Het geheel verschijnt^
in den donkeren nacht als een stralend altaar,
opgebouwd naar het hemeldonker, waartegen
de zuil van de verdwenen portiek nu in luis
ter praalt. En de vreemdeling die het ziet,
evenals de Romein van den keizertijd, als hij
hier uit het Oosten terugkeerde, denkt bij
diens aanblik aan Rome en begroet hier reeds
de Eeuwige Stad.
Maar zelf moet ik hier aan Mussolini den
ken. Men kan van dezen heerscher en staats
man zeggen wat men wil: maar niemand kan
loochenen, dat hij het aanzijn gegeven heeft
aan een nieuw Italië.
Politiek of géén politiek, om het even, maar
dit is een feit, dat overal in dit land een
nieuwe geest herleefde. Hier schept hij groote,
nieuwe werken ten algemeenen nutte, die ar
beid verschaffen aan de werkloozen, of het
electrische centrales zijn, of nieuwe wegen.
Want hij is een groot wegenbouwer als vóór
hem de oude Romeinen waren. En waar hij
geen nieuwe dingen deed verrijzen, groef hij
de glorie der oude Roma uit den grond op.
De onderneming van het^Nemimeer moge dan
al een mislukking geweest zijn hij heeft
aan de hoofdstad zelve een nieuw aanzijn
geschonken. Overal wijst hij, bij den bouw
van het nieuwe, op de groote glorie van het
Oude. Door de vernieuwde herinnering aan de
oude pracht, dwingt hij Italië te gelooven aan
de mogelijke verwezenlijking eener nieuwe
„grandezza". Zoo wekt hij met alle middelen
den nieuwen impuls, de geweldige energie.
En daarbij weet de Duce wel, dat de trotsche
roem, die Italië draagt en altijd droeg op Ro
me, een der machtigste hefboomen is, waar
mee de volksziel wordt opgevoerd tot geest
drift en bezieling.
Ik weet niet precies wie Brindisi tot het
restaureeren der Romazuil gebracht heeft;
maar in elk geval heeft het fascisme hiertoe
gevoerd. Aanvechtbaar als het systeem moge
zijn, zal het echter om heel veel tot in de
verre toekomst geloofd worden. Het is geen
geringe lof voor deze regeering, wanneer
iedere Italiaan getuigt, dat men Rome sinds
het fascisme niet meer terugkent. En zoo
werd hier de glans der Eeuwige Stad tot zelfs
in het afgelegen Brindisi toe vernieuwd.
De H. Mis op Zee.
Op schepen, die naar Palestina varen, werd
begrijpelijkerwijze met het oog op de vele
pelgrims, die deze wegen gaan, gelegenheid
geboden om de H. Mis te lezen. In de kleine
rookzaal wordt dan een klein altaartje ge
ïmproviseerd, waartoe al het noodige aanwe
zig is. De zaal wordt vrijgehouden voor het
aangegeven uur, en daar verzamelen wij ons
voor het godsdienstig samenzijn, zittend of
knielend tusschen de stoelen en tafeltjes in
t ronde.
Het is een vroom half-uurtje, ondanks de
primitiviteit, waarmee het Heilig Offer is om
ringd. Maar welk een wonderlijke stemming
heerscht er! Om dit te beseffen, zou men het
tafereeltje moeten zien..,.
Daar is het drijvend kapelletje op het zacht
jes wankelende, bevende schip. Door de rui
ten van het zaaltje zien we de zee. Wij hoo-
ren haar melodisch geruisch, en het gekrijsch
der meeuwen om de vlag aan den achterste
ven. Langs de kim, over de azuren golven,
drijven de eilanden van den Griekschen archi
pel; en zooals zij daar voorbijwolken, is het
alsof er het gekringel van wierook zweefde.
De zon geeft haar schittering aan den deinen
den vloer van het water, en haar glans aan
het rondend hemelgewelf. En er is niets be-
zields om ons heen, dat mede met ons de
geheimen viert. De leege afgrond onder ons,
en een andere afgrond boven ons. Ruischende
waters, drijvende wolken, en de wind, die
waait door het trillend want. En de morgen
zon, die opgloeit langs de blauwte, terwijl de
maan als een watten wolkje aan de andere
zijde verbleekt. En hier, op den wankelenden
bodem van het ijlend vaartuig, knielen wij
in vereering en loven God. De groote stem
der natuur neemt dit zwakke fluisteren op.
De wind draagt het op zijn vleugels omhoog,
de bergen der eilanden nemen het op Hun
toppen, de golven stuwen het voort in het
geruisch en het rythme van hun eeuwig lied.
Zoo bidden wij maar zelden: maar is dit
gebed niet grootsch als dat van den Psalmist,
wanneer hij de dingen der aarde, de elemen
ten en al de stemmen der natuur, vereenigt
met zijn gezang? „Looft den Heer, gij bergen
en zeeën, looft Hem, hemel en aarde". De
der sferen en het groote orgel der zee, vogel
stemmen en het zachte zoeven der winden,
begeleiden ons morgengebed: „Looft Hem en
dankt Hem, alles wat leeft en ademt...."
DE BROER VAN DEN DICTATOR.
ZIJN BETEEKENIS ALS MENSCH,
JOURNALIST EN KATHOLIEK.
(Van onzen Romeinschen correspondent).
Arnalo Mussolini, de broer van den groo
ten dictator is inlangs plotseling overle
den. Hij was een van die figuren in het
fascistische Italië, wiens groote verdien
sten pas in het volle licht komen, wanneer
zij er niet meer zijn. In hem heeft het fas
cisme een der beste werkers, de pres haar
meest aanzienlijke vertegenwoordiger en
de landbouw een van de ijverigste bevor
deraars verloren. Arnaldo Mussolini heeft
in het fascisme eigenlijk nooit een leidende
positie ingenomen, hij vergenoegde er zich
mee, in de schaduw van zijn machtigen
broer voor de zuiverheid en de vastheid
van de partij te stridden in artikelen en
redevoeringen, en de eer, die hem vaak door
partijleden bij zijn redevoeringen werd be
wezen, gold gewoonlijk meer zijn broer dan
hem zelf. Hij zochtzichzelf nooit op den
voorgrond te dringen, maar hij ontzag zich
ook niet, om soms openlijk critiek te geven
op gewelddaden door leiders van het fas
cisme gepleegd, maar hij deed het in een
ietwat teruggetrokken en diplomatische
vorm. Hij verlangde van het fascisme, dat
het recht geëerbiedigd zou worden, i t
sinds in Augustus 1930 zijn oudsten zoon
overleed, kwam hij hoe langer hoe meer
tot de meening, dat het fascisme zelfs als
een godsdienst opgevat moest worden,
waarin een mystieke kracht zou liggen, die
tot goede daden aandrijft Dit was weer
een uiting van zijn religieus gevoel en ge
brek aan een echt katholieke mentaliteit,
iets wat men bij Italianen meer aantreft.
Zoo hield Arnaldo 20 dagen voor zijn dood
bij de opening van een wintercursus voor
universiteitsstudenten een redevoering
over het thema: Fascisme en Mysticisme,
waarin hij het fascisme een levend en le
venwekkend geloof noemt, dat de zwart-
hemden, bijzonder de jeugdige, moet aan
vuren tot offervreugde, tot algeheele over
gave aan den staat en het regime, tot een
rein leven en hulpvaardigheid. In deze op
vatting van het fascisme, eischte hij dan
ook met kracht, dat het fascsime alleen
voor het heil van het volk werken zou.
Actie voor de landbouw.
Arnaldo Mussolini was president van de
nationale commissie voor de beplanting
van de kale bergwanden van de Apennij
nen, en in deze positie heeft de overledene
met veel suoces gewerkt; in de laatste 5
jaar, zijn duizenden hectaren grond, die
voor kort nog slechts uit steenen bestond
met dennen beplant. Ook was hij een drij
vende kracht in de „veldslag voor het
graan" om n.l. de graanproductie te vet-
hoogen en zoo Italië wat dat betreft on
afhankelijk te maken. In zijn jeugd had
Arnaldo voor landmeter gestudeerd, en zou
is hij met verschillende probleemen van
de landbouw vertrouwd gewordenzijn ar
tikelen daarover verrieden dan ook een
niet geringe vakkennis.
Kleineeren en overdrijven.
In een land, waar de vrije uiting van een
vriie meening bijna totaal onmogelijk is,
ontplooit de over het land verspreide cen
trale van geruchten en kwaadspreken van
zelf een des te sterkere activiteit. Die
praatjes ontzagen ook den broer van den
Duce niet, maar niemand kon toch ooit
dergelijke geruchten bevestigen door wer
kelijk bewezen feiteneen ongezond ge
noegen in kwaadspreken en lasteren is in
zuidelijke landen helaas geen zeldzaam
heid. Toch zal men het aandenken aan
den overledene wel niet te na komen,
wanneer men vindt, dat de Italiaansche
pers een te groot gewicht hecht aan het
plotselinge overlijden van Arnaldo, wat
geheel in tegenspraak is met de beschei
den plaats, die hij steeds in partij en open
bare leven heeft ingenomen. De al te ly
rische uitroepen in sommige kranten heb
ben noch eenig nut voor de nagedachtenis
van den overledene noch voor zijn groo-
ten broer. Men toont zeer weinig fijn ge
voel en smaak, wanneer men schrijft, dat
Arnaldo Mussolini een voor de wereld ver
borgen heilige een „soave santo" ge
weest is.
De twee broers.
Het feit, dat hij een broer van den duce
was, bracht met zich, dat men hem als den
best ingelichte journalist van Italië be
schouwde. Toch zei men vaak, dat de
voornaamste artikelen in zijn krant de
„Popoio d'Italia" die soms groot opzien
veroorzaakten, wel onderteekend waren
door „A. M. (Arnaldo Mussolini) maar door
B. M. (Benito Mussolini) geschreven wei
den.
Een bewijs voor die bewering hebben
we echter weer nooit gehoord. Wel be
stond er een sterke stijlovereenkomst tus
schen de met A. M. onderteekende artike
len en de artikelen die door den duce ge
schreven zijn, en ook gaven zij dikwij!6
diens meening weer. Maar in die artikelen,
waarover ieder het eens is, dat zij door
Arnaldo geschreven zijn, en in zijn vele
redevoeringen, treffen we reeds dienzelfden
stijl en gedachtengang aan. In de geschrif
ten van Arnaldo kwam misschien iets meer
mysticisme naar voren, maar overigens
schreven en spraken de twee broers in
eenzelfde gedrongen, slagvaardige en plas
tische vorm. Mag de duce zich nvsschien
iets vrijmoediger uitdrukken, Arnaldo was
terughoudender en voorzichtiger. De du~e
legt meer de nadruk op de macht van het
fascisme, om door te zetten, wat hij wil
Arnaldo herinnert het fascisme dikwijls aan
de plicht, zijn macht tot het heil van het
land dienstbaar te maken.
De Katholiek.
Arnaldo Mussolini heeft al in October
1928, in zijn testament, dat in alle krau
ten gepubliceerd is en door persbu-
reax zijn weg naar de Hollandsche kranten
wel gevonden zal hebben, geschreven, dat
hij wenschte te sterven als zoon van de
Roomsch Katholieke Kerk, waarvan hij
vanaf zijn eerste jeugd al een trouw onder
daan geweest is.
Toen hij in 1922, na de fascistische revo
lutie de leiding op zich nam van de „Po
polo d'Italia", drong bij in die krant er al
tijd weer op aan, dat het fascisme vriend
schappelijk samen zou gaan met de Kerk
en dat de verzoening tusschen de Staat
en de Kerk tot stand zou komen, hoewel
het vaak scheen, dat Arnaldo in die vriend
schappelijke betrekkingen de kerk toch
altijd als ondergeschikte van den Staat
wilde hebben.
Tijdens het laatste zware conflict tus
schen het fascisme en den Paus, was Ar-
naldo Mussolini de cenige, die juist in de
dagen, dat het conflict het noogtepunt be
I reikt had, en Ge verzoening bijna onmoge-
lijk scheen, met een vrijmoedigheid, die
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Radio-rede van president von Hinden
burg. (Buitenl. 4e blad).
Arrestatie van Gandhi te verwachten?
(Buitenl. 4e blad).
Dreigt er opnieuw een godsdienstoorlog
in Mexico? (Buitenl. 4e blad).
BINNENLAND.
Een veldwachter vermoord te Kerkdriel.
De vermoedelijke daders gearresteerd.
(Gem. Ber. 4de blad).
Doodslag op Oudejaarsavond te Amster
dam. (Gem. Ber. 4de blad).
Alweer een slachtoffer der onbewaakte
overwegen. (Gem. Ber. 4de blad).
Verschillende verkeersongevallen. (Gem.
Ber. 4de blad).
Een adres van de Kath. Werkgeversver.
aan de regeering inzake de crisis-politiek.
(lste blad).
Minister Deckers gaat naar Indië, om
aldaar de instellingen der Koninklijke Ma-
rine te bezoeken, (lste blad).
HET NIEUWE JAAR EEN
JAAR VAN GROOTE BE
SLISSINGEN. ONZE GEIL-
LUSTEERDE PAGINABladz. 5
DE REISBESCHRIJVING VAN
FELIX RUTTEN Bladz. 1
CORRESPONDENTIE UIT
ROME OVER HET OVER
LIJDEN VAN ARNALDO MUS
SOLINI Bladz. 1
aan duidelijkheid niets te wenachen over
liet, zijn afkeer van de fascistische geweld
daden tegen den Paus gepleegd, uitsprak,
en tevens hoopte, dat fascisme en Kerk
weer den weg zouden vinder», om voor het
heil van het land samen te gaan.
Arnaldo's wensch is m vervulling -ge
gaan, voor zijn dood heeft hij het accoord
nog gezien, en volgens het zeggen van „in-
gelichten" zijn op het oogenblik de ver
houdingen tusschen het Yaticaan en het
fascistische Italië beter dan zij ooit ge
weest zijn.
Arnaldo Mussolini was, hoewel hij blijk-
gaf, geen juist ontwikkelde katholieke men
taliteit te hebben, een van de meest no
bele en onbaatzuchtige figuren van het-
nieuwe Italië.
NAT. CRISIS-COMITE.
Een tweede gift van de Koningin.
Noar wij vernemen heeft de koningin
ten tweede malen een gift geschonken aan
het Nationaal Crisis-Comité.
EERSTE KAMER.
De begrooting in de afdeelingen.
Do Eerste Kamer ia in openbare ver
gadering bijeengeroepen tegen Woensdag
13 Jan. des middags om 1 uur.
De voorzitter is voornemens aan de cen
trale afdeelingen voor te stellen, onmid
dellijk na de openbare vergadering, met
voorzetting op volgende dagen, in de af
deelingen de verschillende begrootingsont-
werpen te onderzoeken.
HET NIEUWE DEPARTEMENT.
De directeur-generaal.
Naar het „Hbld." meldt, zal dezer da
gen de benoeming afkomen van dr. H. M.
Hirschfeld tot directeur-generaal van de
afdeeling Handel en Nijierheid van het
nieuwe departement voor Economische Za
ken en Landbouw.
MINISTER DECKERS NAAR INDIE.
De minister van defensie, mr. dr. L. N.
Deckers, is voornemens naar Nederl.-InJië
te gaan, teneinde aldaar de instellingen
der Koninklijke Marine te bezoeken.
De minister, die van zijn adjudant, lui
tenant ter zee der le kles>se G. G. Bozuwa,
vergezeld zal zijn, hoopt zich den 8en Ja-
j nuari te Marseille op de Sibajak van den
IRotterdamschen Lloyd in te schepen en
begin Maart in Nederland terug te keeren.
