DE PARTIJ DER VERWARRING
DE LE1DSCHE COURANT
ADOLF HITLER.
Hitler of Brüning.
Wanneer men vraagt wie de man is. die
Duitschland door de ontzaglijke moeilijk
heden zal helpen, waarin het gekomen is.
dan zullen niet alle kenners van den toe
stand bii onze Oostelijke naburen hetzelfde
antwoord geven. Maar het getal der Duit-
schers. die zullen zeccei. dat Hitier de
man zal ziin. is ongetwijfeld niet gering.
Anderen zullen meenen of hopen, dat Brü
ninn degene is, aan wien het toekomen zal
Duitschland door de zware branding heen
te heioen. die het schip van staat bedreigt
Bruninrr. die nu het roer in handen heeft
wat echter, zeggen sommigen weer. maar
he°l kort meer kan duren.
En ja. als men onbevooroordeeld de ge
beurtenissen beschouwd en niet alleen de
wensch de vader der gedachte laat zijn.
dan moet men erkennen, dat het inderdaad
moeiliik valt aan te nemen dat het den
huidigen Riikskanselier. van hoeveel staats
manswijsheid hii ook bliik gegeven moge
hpbhen. zal gelukken het roer nog lang
omklemd te houden. Dit is wel zeker, ware
Duitschland nog werkelijk, wat het heet *e
zi'n een parlementair geregeerde staat, dan
zon Rriining niet langer riikskanselier zijn
'Als hii iederen dag met het parlement moest
regeeren. zou zijn positie buitengemeen
wankel ziin. En als men het aandurfde
nieuwe verkiezingen uit te schrijven, dan
zou er meer dan waarschijnlijk een meer-
dt,rh°;d uit de bus komen voor de Nationaal
Socialistische Partij, voor de partij dus van
Adolf Hittler en de zijnen.
Steeds groeiend.
Voor eenige weken zijn er landdagverkie
zingen gehouden in Hessen. Men mocht deze
van meer dan groot gewicht achten, omdat
deze verkiezingen als het ware een steek
proef vormden. Natuurlijk konden niet deze
verkiezingen aangeven of beslissen wie
Duitschland zouden regeeren, maar wel kon
den zij duidelijk maken, hoe het Duitsche
volk eigenlijk in meerderheid geregeerd
wnschte te worden.
Hier toch traden alle partijen met elkaar
In het strijdperk en men kon nu eens na
gaan of werkelijk de overwinningen, die de
Nationaal-Socialisten in verschillende an
dere Duitsche staten, dit jaar behalen moch
ten ook hier hun deel zouden worden. Zij
hadden eerder al verbluffende stemmenwist
behaald in verschillende Duitsche Staten,
maar dat waren staten waar het Centrum
niet meetelde en die ook nog om andere
reden niet als norm genomen konden wor
den. Met Hessen was dit echter wel het
geval en dus was de uitslag van de ver
kiezingen daar van buitengemeen belang,
de beteekenis ervan reikte tot ver buiten de
grenzen van het Hessische land.
Men weet wat deze uitslag leerde. Ook
hier maakten de Nationaal-Socialisten groo-
te winsten het bleek-verder, dat het Cen
trum zich wist te handhaven, terwijl hier
zooals elders ook al gebleken was, de so
ciaal-democraten duidelijk aan invloed op
de kiezers inboeten. Zij verloren aanzienlijk,
waar tegenover een winst stond van de
Communisten.
Zoo is het juist geworden wat een der
groote Duitsche bladen schreefer blijven
practisch in Duitschland maar vier groote
partijen bestaan de Nationaal-Socialisten,
het Centrum, de Sociaal-Democraten en de
Communisten.
De belangrijkste winst was dus voor de
partij van Adolf Hittler, die haar aantrek
kelijkheid op een groot deel der kiezers niet
bleek verloren te hebben, die haar reeks
overwinningen bij de stembus duide
lijk voortzette. Men mag daaruit conclu-
deeren, dat, als vandaag aan den dag er
algemeene rijksdag-verkiezingen werden
uitgeschreven, dat dan de Nazi's de sterkste
partij in den lande zouden worden, de mees
te stemmen op zich konden vereenigen. Ge
lukkig, zuchten velen in Duitschland, zijn
er geen algemeene verkiezingen in zicht en
kan deze ramp, want zij zouden het, wel
licht niet ten onrechte een ramp achten, dus
voorkomen worden. Maar dan kan men zich
toch afvragen, of het wel doenlijk zal blij
ken, een partij, die nu al in den Rijksdag
de tweede is, die, als er verkiezingen ge
houden werden, zeker de sterkste zou wor
den, buiten de regeering te houden.
Dat wil volstrekt niet zeggen, dat wij
zouden meenen, dat het goed zoude zijn de
mannen van Hitler in de regeering te haken,
het bewijst alleen maar hoe de toestand zich
zeer vreemd ontwikkeld heeft.
Gehuld nog in het kleed der parlemen
taire democratie, wordt het Duitsch Rijk in
werkelijkheid dictatoriaal geregeerd. Zeker,
er is een parlement, maar met het parle
ment valt niet te regeeren. Zoo g^uw de
nieuwe regeering Brüning zich een stern-
weer naar huis gestuurd tot Februari de
regeering zal tijdens vier maanden lang de
meest en diepst ingrijpende maatregelen
nemen, bij noodverordening. Men moet in
onze tijd nog van democratie spreken Het
eigenaardige is, dat de regeering daartoe
in staat gesteld wordt, niet door de uiterste
rechterziide. maar door de sociaal-demo
craten, die zeker niet buitengewoon inge
nomen zijn met Brüning. maar die ook al
weten, dat zij van twee kwaden het minste
kwaad hebben te kiezen. Want veel erger
zou het voor hen zijn, als hij hielpen Brü
ning het regeeren onmogelijk te maken, om
dat zij weten, dat dan de Nationaal-Socia
listen aan het bewind zouden komen en daar
voplen zij niets voor.
Trouwens zoo denken er wel anderen
over ook, wijl zij daarvan vreezen de uit
breking van een burgeroorlog, niet meer
en niet minder.
Een vreemde partij.
Maar zal men zegnen, wat verwacht
men dan wel van die Nationaal-socialisten.
waarom zou men het zoo verderfelijk ach
ten indien zii het roer in handen namen.
Wat zijn die Nationaal-Socialisten, wat
kan men van hen verwachten?
Het anwoord op die vragen is weer zeer
verschillend.
De Nazi's zeggen, sommigen zijn eigen-
politiek. die onder mom van wrekend recht
gebaseerd was op geweld. Het geweld nu
roept altijd als reactie ander geweld te
voorschijn.
Er is niet één Duitsrher die niet er van
overtuigd is. dat het Riik zich niet onder
het iuk van die Vredesbepalin^en moet uit
wringen. En dat betreft niet alleen de beta
lingen. welke men srhn'dig is. maar bit
voorbeeld ook de grensbepalingen, vooral
in het Oosten. Dat bepaald Duitsche lan
den bii Polen zijn ingeliifd bijvoorbeeld,
dat Oost-Pruisen door de zoogenaamde
nrxrr:.i-,r vnn nilifcrMnnd is p'^heiden.
men kèn er niet in berusten. Maar de
wegen, die moeten leiden naar een her
ziening zijn niet dezelfde.
Brüning wil ziin land ook helpen. Hii
zoekt toenadering tot de andere Staten, hii
wenscht vervullingsnolitiek voor zoover en
zoolang dat mogeliik is. hii wil gematigde
democratie en trouw aan de Renublick.
Dat willen vele Duitschers maar Brüning
heeft tegen, dat hii tegeliik het Duitsche
volk door de huidige, vreeseliike crisis moet
heen helpen, met harde, we mocen gerust
zeggen met vaak onmenscheliik harde
maatregelen omdat het eenvoudig moet.
omdat hij niet anders kan. Hij doet dat met
noodverordeningen eenvoudig omdat er in
den Rijksdag geen meerderheid te vinden
HET DUITSCHE RIJKSDAGGEBOUW.
lijk maar groote opscheppers. Zij zijn de
Duitsche fascisten, maar hun leider Adolf
Hitler is allesbehalve een Musolini, die
hoe ongunstig velen hem ook beoordeelen
in elk geval een krachtfiguur is. Dit nu
wordt ontkend wat Hitier betreft. Adolf
Hitler zegt men is eigenlijk een schreeuwer,
die het zeker verstaat de massa te biolo
geeren, gebruik makend van de verwar
ring der geesten, weet hij zijn felle critiek
ingang te doen vinden, weet hij te begees
teren met groote woorden, maar zoo spoe
dig hij positief werk zou moeten verrichten
zou dit tot groote teleurstelling aanleiding
geven.
Van meer belang dan de vraag, wat
voor mensch Hitier eigenlijk is, moet het
antwoord zijn hoe zijn partij is.
Een vreemde partij. Ze verzamelt mil-
lioenen stemmen op zich en uit de meest
verschillende kringen. Men meent wel eens,
dat het een zeer reactionnaire partij moet
zijn, die allereerst het kapitalisme verde
digt. En men herinnert zich dan, dat zij
uiterst rechts staat en steun vindt in de
kringen van het groot-kapitaal, heftig be
streden wordt door Sociaal-democraten en
communisten.
Antl-KathoHek.
Maar men mag niet vergeten, dat de
nationaal-socialisten, van de socialisten
nog iets anders hebben dan een stuk van
hun naam. Zij hebben een sterk Marxisti
sche inslag. Ze zijn echter voor alles natio
nalistisch, bij hen gaat als axioma voor
alles de voortreffelijkheid van het Duitsch-
sprekende Germanendom. zij zijn volstrekt
geen internationalisten. Hieruit volgt al
dadelijk, dat zij van het Katholicisme, dat
zeker in goeden zin internationaal is, niets
moeten hebben. Zij zijn zeer beslist anti-
Katholiek. Men kan dat uitnemend beluis
teren als men bijvoorbeeld kennis neemt
van de nationaal-socialistische aanvallen
op Brüning.
„Een Rijkskanselier, die aan den Paus
onderhoorig is, moet uiteraard streven naar
de pauselijke wereldheerschappij, hetgeen
een zwak en arm Duitschland beteekent,
dat onderworpen is aan 's Pausen vrien
den, de Franschen, een machteloos Duitsch
land en een vernietigd protestantisme. En
daarom is het onbegrijpelijk hoe de reli-
gieuse protestanten er toe kunnen komen,
Brüning of zijns gelijken te ondersteunen,
en zich daardoor in dienst van de pause
lijke wereldpolitiek te stellen."
Dat is maar één klein staaltje uit een
nationaal-socialistisch blad en volstrekt
niet het ergste.
Zooals we gezgd hebben de „National-
sozialistische Arbeiderspartij' heeft wel
degelijk ook een sterk socialistische inslag.
Men moet maar eens lezen de uiterst felle
aanvallen op het kapitalisme, de dikwijls
demagogische wijze, waarop tegen het
groot-kapitalisme wordt tekeer gegaan en
hoe velen in de partij zich voorstellen, dat
men met staatsmacht aan den invloed van
dat kapitaal een einde zal maken.
Maar zal men zeggen wat een aantal
verschillende en strijdige elementen bevat
dan toch die partij. Dat is zeker waar, de
kracht ervan ligt dan ook voornamelijk in
de wanhoopstemming, waarin het Duitsche
volk langzamerhand gekomen is, voorna
melijk ook door de als groot onrecht ge-
mênmêerderheid"verkregen had. wat geen!voelde ondedrukkingspolitiek van het Vre-
geringe moeite kostte, werd de Rijksdag desverdrag van Versailles. Dat was een
is, die dergelijke wetten zou aandurven.
Maar langs een weg is er natuurlijk toch
een meerderheid aansprakelijk voor, want
in October was de Rijksdag bijeen, kon
men Brünings regeering naar huis sturen.
Maar ook de sociaal-democraten hebben
een dictatuur, die op ijzeren geweld zou
moeten steunen, die zeer waarschijnlijk tot
een burgeroorlog aanleiding zou geven.
Afgezien dan nog van de moeilijkheden
met het buitenland.
Neen het is werkelijk niet te hopen, dat
Brtining zich genoopt zou zien zijn taak
neer te leggen. Hij is een vaardig en voor
zichtig staatsman, die misschien nog de
van nabii dreigende revolutie kan voor
komen. Hitier en de ziinen zouden dit ver
moedelijk niet kunnen, dan met bloedig
geweld, fils het hen dan nog zou gelukken,
wat zeer onwaarschijnlijk Is.
De nationaal-socialisten vormen mis
schien wel de gevaarlijkste partli voor
Duitschland en voor Europa. 7e zouden het
zeker ziin indien ook nog niet de Commu
nistische partii bestond, wier invloed en
stemmen-aantal bil iedere nieuwe verkie
zing eveneens wassende bIHkt. We behoc-
ven hier niet uitvoerig te gaan betoogen
het gevaar dat van het communisme
Duitschland dreiut. Een gevaar dat zoo
dreigend is vooral door de wanhoopsstcm-
ming. die gaandeweg zich van steeds meer
deren meester maakt. Het ergste voor
Duitschland is. dat er velen zijn. die mee
nen, dat er toch peen andere uitweg zal
EEN AANVOERDER der Nationalistische
troepen.
Zij zeggen: Hitler Is een Duitsrher. Dat
zijn tenslote dan te kiezen tusehen twee hij tegenwoordig in staatsrechterlijken zin
kwaden: het communisme of het fascisme
der nationaal-socialisten.
Snel veranderd.
Er kan in weinig jaren wel veel veran
deren. Vroeger waren er millioenen die ook
al wilden ze zelf geen soriaal-democraten
zijn geen oogenblik twijfelden of aan de
sociaal-democratie was de toekomst. Als
de burgerpartijen afbrokkelden en al meer
Oostenrijker is, is uitsluitend gevolg van
het feit, dat het zelfbeschikkingsrecht der
volken bij het verdrag van Versailles ten
nadeele der overwonnen volken werd ver
kracht.
Zij beschouwen Duitsch Oostenrijk als
een deel van het Duitsche Rijk,, Hitler is
voor hen geen buitenlander.
Men behoeft waarlijk niet tot de bewon
deraars van het Verdrag van Versailles te
utmma vuii iici v i_ iui.il: van Versailles ie
V" 7"i±" >".°m voelen dat er een partli
sociaal-democratie al meer winnen en ten
slotte het bestuur overnemen. Dat was de
partH van de toekomst. En nu?
Al meer verliest juist deze partij die naar|
het heette, de toekomststaat zou vestigen
aan invloed, communisme en fascisme ver
mogen de jonge geesten in massa te be
ïnvloedden. Wie het een kwart eeuw gele
de- voorspeld had. zou ziin uitgelachen,
maar een feit is het niettemin, dat de
partii. die zoo'n machtige aantrekkings
kracht heeft uitgeoefend, niet alleen niet
meer groeiende is. integendeel sterk achter
uitgaat en dat steeds minderen van haar
iets verhopen. Dat is trouwens niet alleen
in Duitschland het geval, het is bijna over
al zoo. waar zii verantwoordelijkheid moest
dragen en daden moest stellen om haar
beloften In te lossen.
Er zijn nu anderen die meer beloven en
minder verantwoordelijkheidsgevoel bezit
ten.
Men mag niet vergeten, dat de politieke
LEIDERS DER NATIONAAL-SOCIALISTEN. Van links naar rechts, eerste rij: v. Kube,
Rosenberg, Steunen, Munchmeijer, v. Reventlow. Onderste rij: v. Killinger, Gübbels,
v. Epp, generaal Lissmann.
in Duitschland aan het roer zou komen, die
I zoo openlijk en duidelijk ingaat tegen de
I ordening van het verdrag, dat Frankrijk
tot eiken prijs wil handhaven, dat dit dan
tot ontzaglijke moeilijkheden aanleiding
zou moeten geven.
De groote financieele en economische
moeilijkheden in Duitschland. waarmede
de politieke moeilijkheden natuurlijk ten
nauwste samenhangen, doen ons niettemin
toch wel eens vergeten, dat ook de poli
tieke situatie er bijkans wanhopig Is. Het
spreekt van zelf, dat de groote nood die er
geleden wordt, het millioenen getal der
werkloozen velen, die In normaler omstan
digheden zeker wijzer zouden zijn, hun heil
doet zoeken of bij de communisten bf bij
de natlonaal-SOCfalisten* liet spreekt van
zelf. (lat de economische moeilijkheden dc
politieke situatie verscherpt. Maar ook als
voor de economische nooden verlichting
gevonden werd, dan blijft nog een verwar
rende politieke situatie.
Toen bij de Rijksdagverkicz.ingen dc Na
tionaal-socialisten als op één na slerkste
nartij terugkeerden heeft men gemeend, dat
daarna die vloedgolf zich spoedig zou
terugtrekken. Een oogenblikkclijke ver
dwazing, zoo meenden sommigen. Maar de
verkiezingen in verschillende dcclcn van
het Rijk daarna hebben doen zien, dat de
vloedgolf nog steeds wast.
En dat is heel gevaarlijk. Want dc Rijks
grondwet stelt Brüning in staat door mid
del van noodverordeningen te regeeren.
Maar dat kan zoo niet blijven duren. En
als al duidelijker blijkt, dat de nationaal-
socialisten eigenlijk de grootste partij in
den lande zijn, dan kan men op den duur
hen niet buiten de regccringsgebouwcn
houden. En misschien zal het toch noodig
kunnen worden, dat tenslotte de midden
partij in den Rijksdag, het Centrum, de
eenigste die de stormaanvallen van links
en rechts weerstaat, zich bereid verklaart
met de nationaal-socialisten samen te wer
ken.
Maar dan zou deze eerst eigenlijk van
karakter moeten veranderen. Hoe toch wil
men samenwerken met een partij waarvan
sprekers verklaren, dat alle Duitsche staats
lieden en politici, die het plan-Young on
derteekenden tegen den muur geplaatst
moeten worden.
Trouwens dergelijke dingen zeggen ze
veel, want het geweld tegen politieke
tegenstanders lijkt hen een prachtmiddcl.
Hierin geven zij dc uitersten ter andere
dat niet gedaan, ze stemden voor Brüning,
uit vrees voor wat komen zou, als zijn
regeering heenging.
Kunnen zij regeeren.
Nu zijn er, die zeggen laat toch dc
schreeuwende Nazi's het roer in handen
nemen. Zij beloven gouden bergen in „het
derde Rijk" dat door hen gesticht zal wor
den. Al dadelijk zal dan blijken, dat dit
schoonschijne beloften zijn en niets meer.
Even snel zal de groote teleurstelling ko
men, die de partij van Hitier z'n millioenen
weer zal doen verliezen. In elk geval moet
een deel dergenen, die Hitier nu steunen
zich van hem afscheiden. Zijn partij geniet
immers den steun van kapitalisten, die
daarin zien een betere afweer van het drei
gende communisme, dan Brüning, die steu
nen moet op de sociaal-democraten zou
kunnen zijn. Maar Hitier heeft ook de
stemmen van anderen, die gelooven, dal
het kapitalisme zal worden onttroond. Er
zijn in die partij voor de rest vereenigd
rustige en verstandige volgelingen naast
herrieschoppende elementen. Atisschien als
de Nazi's aan het bewind kwamen zouden
zij door hun geweldige organisatie's op
militaire leest geschoeid, er in slagen de
revolteerende communisten en links-socia
listen er voor het oogenblik onder te hou
den, maar zij zouden er niet in slagen in
den economischen toestand dadelijk ver
betering te brengen en zoo de massa te
bevredigen. En dat zou de proefneming
ontzaglijk gevaarlijk maken. Komen dc
Nazi's aan de regeering, dan beteekent dit gewoons.
zijde, de communisten niet veel toe. En na
zeden in Duitschland zich zeer verruwd deze vormen zij zeker voor Duitschland dc
hebben. Niet het ergste is, dat de strijd in gevaarlijkste partij,
woorden gedrukte en geschreven woorden E.\V.
er zoo fel is, men grijpt zelfs naar het mid- (Nadruk verboden).
del der politieke moorden.
De christelijk-sociale afgevaardigde Hen-
ne, verklaarde een half jaar geleden in den
Rijksdag dat in het vorige jaar driehon
derd Duitschers door Duitschers vermoord
waren uit politieken haat. Hij vond dit zeer
bedenkelijk. En evenzeer bedenkelijk vond
h j het dat die moordenaars in bepaalde
lees natinaal-socialistische kringen als
helden gevierd worden. Wie zijn die moor
denaars? Communisten en nationaal-socia
listen. Wie vermoorden deze moordenaars?,
De communisten vermoorden nationaal-;
socialisten en deze communisten. Buitendien
vermoorden zoowel communisten als no-,
tionaal-socialisten gaarne leden van de
„Reichsbanner", de groote republikeinschc
vereeniging die in hoofdzaak bestaat uit
sociaal-democraten, burgerlijke democra
ten en katholieken.
Dat heeft sindsdien nog niet opgehouden.
En ontkent mag niet worden, dat Hitier de
man is die in woord en geschrift in Duitsch
land politieken haat, rassenhaat en gods
diensthaat blijft zaaien.
Nationalistisch.
Wel een vreemde partij is dit de Natio-
naal-Socialistische, die als haar leider er
kent Adolf Hitler, die zelf is van Oosten-
rijksche nationaliteit. Dat lijkt ons weer zoo
ts onmogelijks, maar gezien hun nationa-
istischen inslag is dit toch ook weer iets
BRüNING regeerende met dc ïoodverortfe-
ningen, waartoe de rijksgrondwet hem in
staat stelt
