HET EINDE VAN HET BRITSCHE RIJK
BUITENLAND
Bad handschoentjes
WOENSDAG 25 NOVEMBER 1931
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
Het Statuut van Westminster - De „Empire" wordt een
„Commonwealth" - Engeland niet langer primus inter
pares - De Kroon de eenige schakel.
Londen, 23 November 1931.
Het Parlement, welks voornaamste taak
het is de grootste economische crisis te be
strijden welke Engeland ooit geteisterd
heeft, bracht eenige uren van zijn laatste
zitting door met het bespreken van staats
rechtelijke vraagstukken, en wond zich hier
bij meer op dan het gedaan heeft bij de
discussies over fiscale hervormingen, welke
een nieuw tijdperk in de geschiedenis der
natie inluiden! En indien het Vrijdag, bij
de tweede lezing van het Statuut van West-
minster, tot 'n stemming gekomen was, dan
zou er eenige kans bestaan hebben dat Ie
regeering, ofschoon beschikkend over de
grootste meerderheid welke ooit een Parle
ment beheerscht heeft, een nederlaag gele
den had.
Wat is het Statuut van Westminster?
Welke beteekeuis heeft het dat het Lager
huis urenlang do groote economische crisis
er voor vergeet, en dat een zijner rhetori-
sohe uitverkorenen, Mr. Winston Curchill,
er een rede over houdt, uitmuntend door
die edele welsprekendheid welke geen
staatsman van rang aan secondaire onder
werpen verspilt?
Het Statuut van Westminster is een
overeenkomst, een verdrag. Zijn bcleekcui»
is hierin gelegen, dat het een einde maakt
aan het bestaan van het Britsche li ijk.
Dat is men zal het met ons eens zijn
een wereldgebeurtenis. Maar zelden of
nooit heeft zich een wereldgebeurtenis op
zoo weinig opvallende wijze afgespeeld.
Het Britsche It ijk is geleidelijk naar zijn
einde geloopen. Sinds eenige jaren is het
nog maar in naam een liijk. Het Statuut
van Westminster schept geen nieuwen fei
telijken toestand. Het registreert slechts
den nieuwen toestand, die landzamerhand
ontstaan is. Het registreert het afsterven
van het Rijk en de instelling van Ge-
meenebest.
D® „Gommanwealth" vervangt de oude
„Empire'
De „Empire"' bestond nog toen, in het
najaar van 1920, te Londen de Rijksconfe
rentie bijeenkwam, waarop de inmiddels
overleden Lord Balfour de verklaring af-
waren, op voet van gelijkheid met ons eu
legde „dat de Dominions voortaan staten
met elkaar''.
Toen die verklaring afgelegd was cn
hiermede voldoening was geschonken aan
de verlangens niet alleen in Zuid-Afrika
en den lorschen Vrijstaat, maar ook van
het door-cn-door loyale Canada^ had het
Britsche Rijk feitelijk, maar nog niet wet
telijk opgehouden te bestaan.
Een commissie werd gevormd uit verte
len. Zij stelde het „statuut" op, dat thans
genwoordigers der verschillende Rijksdee-
door de parlementen van alle Dominions
aangenomen is, en waaraan alleen nog
het Parlement van Westminster het „Im
perial Parliament" zijn goedkeuring
moest hechten.
Heeft het dit gedaan, dan zal het niet
langer „Imperial Parliament" zijn.
Het heeft dezen naam gedragen sinds,
in de eerste helft der vorige eeuw, de te
genwoordige Dominions een grootere mate
van zelfbestuur kregen. Er werd niet mede
aangeduid dat in het Parlement van West
minster, het heele Rijk, dus, behalve
Groot-Brittannië, alle Dominions en ze'.f-
besturende koloniën vertegenwoordigd wa
ren, maar dat het zekere zeggenschap uit
oefent over de andere parlementen, en op
zijn minst „primus inter pares" was. Die
zeggenschap werd met het jaar kleiner;
na den oorlog bestond zij nog slechts m
theorie. Maar het primaat werd gehand
haafd. Het werd stilzwijgend erkend. Het
behield zijn moreele beteekenis.
In het begin dezer eeuw heeft de be
roemde liberale imperialist, Lord Rose-
bery. in een rede de vraag gesteld wat er
gebeurd zou zijn indien de dertien Ameri-
kaansche koloniën, waaruit de Vereenig Ie
Staten gegroeid zijn, zich niet afgescheiden
hadden. De Amerikanen zouden dan de
meerderheid van 's konings onderdanen
gevormd hebben, en, aller historische over
wegingen ten spijt., had de zetel des Rijks
plechtig overgebracht moeten worden naar
gene zijde van den Oceaan. Deze phantasie
ging uit van een theoretische gelijkstelling
der zelfbesturen-de Rijksdeelen, met dien
verstande, dat de centrale zetel der Rijks
gevestigd moest zijn in dat. land, dat dc
grootste bevolking telde. Dit. was toen,
evenals heden, Groot-Brittannië zelf. Werd
Canada volkrijker, dan zouden de Rijksor
ganen daarheen moeten worden overge
bracht. Hierbij werd dus strikt vastgehou
den aan het denkbeeld van een Rijksge
heel. Thans, een kwarteeuw later, is zelfs
dit beginsel geheel versleten. Alle consti-
t-utioneele banden tusschen de Britsche
Rijkstanden worden geslaakt. Het parle
ment van Westminster houdt op Rijks par
lement te zijn. Londen neemt geen hooge-
ren rang meer in dan Ottawa of Conberra.
Er hecrscht volmaakte gelijk- en gelijk
waardigheid.
Het Statuut van West-minste? stelt dit
vast door middel van drie hoofdbcpalingen:
le. Het Rijksparlement zal niet langer
eenige controle uitoefenen over de Domi
nion-parlementen
2e. geen Dominion-wet zal ongeldig ver-
klaaru kunnen worden, omdat zij niet
strookt met een wet van het Vereenigdo
Koninkrijk
3e. elke Dominion heeft de volle bevoegd
heid wetten te maken, die van kracht zijn
buiten haar eigen grenzen.
Dit laatste beteekent, dat de Dominions
haar eigen buitenlandse he politiek kannen
voeren, eigen gezanten benoemen (hetgeen
zij de laatste jaren toch reeds deden) en
zelfs bondgenootschappen sluiten met an
dere landen.
Aldus houdt Londen ook theoretisch op
Rijkshoofdstad tc zijn, al kan het op histo
rische en sentiinenteelé gronden als Rijks
metropool erkend worden.
Er blijft evenwel één schakel bestaan,
n.l. de Kroon. Toch veranderen ook in dit
opzicht de verhoudingen aanmerkelijk.
George V is niet langer koniug van Cana
da en koning van Australië, omdat hij ko
ning van Groot-Brittannië en Noord-Ier-
land is. Toen hij in 1910 zijn vader opvolg
de werd hij automatisch koning van elk der
Dominions. Een wijziging in dc troonsop-
volguig of, gelijk tijdens den oorlog ge
schiedde, in den naam of de titels van net
Koninklijk Huis, behoefde de bekrachtiging
der Dominion-parlementen niet. Dc sou-
verem was koning van Groot-Brittannië
en Ierland, en bijgevolg koning van elke
Dominion. Thans zal ook in dit opzicht
volkomen gelijkheid liecrschen. De koning
zal zijn hof evengoed in Nieuw-Zeelaud
als in Engeland kunnen vestigen.
Bezoekt de koning Canada, dan is het
niet de koning van Engeland, doch de ko
ning van Canada, die zijn onderdanen aan
gene zijde van den Oceaan komt opzoeken.
Zoo was immers een keizer van Oostenrijk"
te Boedapest, koning van Hongarije.
Treedt een Dominion uit de „Coniman-
wcalth", dan scheidt zij zich niet meer al
leen af van de „Kroon van het Vereenigd
Koninkrijk", dooli ook van de Kroon van
Canada, de Kroon van Australië enz.
Zoo in Australië de Republiek uitgeroe
pen en de koning afgezet werd, dan zou
Engeland hiermede even weinig hebben uit
te staan als bijvoorbeeld Nederland te ma
ken zou hebben met hot afzetten van den
Emir van Afghanistan.
Het woord „Empire" wordt in het Sta
tuut niet meer gebruikt. Er wordt uitslui
tend gesproken van „Commonwealth".
Hierdoor worden de nieuwe verhoudingen
erkend.
Een Empire is één geheel. Een Common
wealth is hoogstens een federatie van on
derling onafhankelijke en gelijkwaardige
eenheden.
In een Empire bestaat één machtscen
trum. In een Commonwealth bestaat in net
geheel geen machtscentrum. Een Empire
bestaat zoolang één Rijkstand zijn over
wicht op de andere Rijkstanden handhaaft.
Een Commonwealth bestaat door den vrijen
wil en do gemeenschap van belangen ba
rer leden.
Het Statuut van Westminster is de laat
ste stap op den weg van koloniale ontwik
keling op den grondslag van zelfbestuur,
een weg die meer <Lan twee eeuwen ge
leden ingeslagen werd, maar waarvan ook
thans het einde misschien nog niet be
reikt is.
Zelfs de Kroon bindt de Rijksdeelen nog
slechts aan elkaar, zoolang deze gebonden
willen zijn. Zij is op zichzelf een zwakke
band, maar zij kan onbreekbaar zijn als dc
monarchie sterk is. En de monarchie zal,
voor do Commonwealth, sterk zijn, zoolang
zij het symbool is van de stam verwant schap
der Britsche volkeren.
Maar juist deze overweging verklaart do
bezorgdheid, welke in hot Lagerhuis «ot
uiting kwam. Niet alle Dominions zijn
stamverwant. De Iersche Vrijstaat, of
schoon in den loop der eeuwen sterk veren-
gelscht, is Iersoh; Zuid Afrika is grooten-
dcels HolLandsch-Afrikaansch. Hier zijn de
handen van de Kroon niet dooreengevloch
ten met die van het bloed.
Welke bevoegdheid, vroegen vele leden
van het Lagerhuis zich af. schenkt het Sta
tuut deze landen, zich geheel los te scheu
ren van de Commonwealth? Wat zal er ge
beuren als in Ierland de regeering-Cos-
grave eens ten val gebracht, cn opgevolgd
wordt door een regeering-De Valera Wat,
indien in Zuid-Afrika generaal Hertzog
voor onverzoenlijke Nationalisten wijken
moet?
Het antwoord luidt: in de constitutie»
dier landen is het verdrag belichaamd,
waarbij Engeland ze autonoom verklaard
heeft. Die verdragen kunnen geschonden
worden. Ze hadden ook geschonden kunnen
worden vóór het Statuut van Westminster
bestond. Maar do krocht, der Common
wealth zal niet voortspruiten uit oen ge
dwongen sAmengaan, doel: uit een bevorde
ring der gemeenschappelijke belangen van
gclijkgcrcchtigdo Staten.
ENGELAND
DE RONDE TAFEL-CONFERENTIE.
Eeri mislukking.
Volgens bericht uit Londen zijn giste
ren ruim 200 parlementsleden in het La
gerhuis bijeengekomen, teneinde een drin
gend beroep te doen op den eersten mi
nister en het kabinet, om onmiddellijk een
einde te maken aan do Indische rondo
tafel-conferentie.
Naar uit Calcutta wordt gemeld, wor
den thans, met het oog op het voor Euro
peanen bestaando gevaar, alle clubs cn ho
tels dag en nacht bewaakt, door gewapen
de soldaten. Verscheidene kantoren wor
den eveneens bewaakt doch door particu
liere wachten.
Dc extremistische leiders prediken open
lijk een nieuwe terroristische campagne.
De politie schijnt echter van plan, krach
tiger op te treden, hetgeen blijkt uit een
reeds uitgevaardigd verbod van een ver
gadering, bijeengeroepen door Bengaal-
sche communisten.
Algemeen wordt, volgons den Britse-hen
draadloozen dienst verwacht, dat do tegen
woordige zitting der Ron letafol-conferen-
tie in de helft der volgende weck ;ot een
eind zal worden gebracht. Op de dan te
houden plenaire vergadering zal do pre
mier een verklaring afleggen over de poli
tiek der regeering. De bewoordingen van
deze verklaring zullen iu groote mate
worden beheerscht door het resultaat der
particuliere besprekingen van MacDonnW,
Sankey en Hoare met de leiders der Indi
sche delegaties. Gamlhi en anderen werden
gisteren door den premier ontvangen.
Als gevolg van de mislukking van de
Ronde-tafel-conferentie zal de Engelsche
regeering de volgende week een wetsont
werp indienen, dat wel is waar zal voor
zien in een zekere mate van autonomie
voor do Indische provincies, doch geen
verantwoordelijke centrale regeering in
stelt. Slechts wordt do belofte voor zulk
een regeering in do toekomst herhaald.
Dit regeeringsbesluit zou, volgons don
diplomatieken correspondent van de „Dai-
fy Herald", „onder den druk der Tories"
genomen zijn. Men volgt daarmede do voor
stellen, gedaan in het rapport der com
missie-Simon, en stelt het hereiken van
een eigen centrale regeering in Indiö
voor onhepaalden tijd uit. De centrale re
geering blijft, evenals voorheen, volkomen
in handen van den onderkoning en van
den Engclschen minister voor Indië.
ivaal
prima kwaliteit
groote maat
met gekl. rand
E R.K. POLITIEVEREENIGING „ST. MICHAEL", afd. Veur
>n Omstreken, vierde haar 10-jarig bestaan. Een groep van
leden, met burgemeester Keyzer in "t raidden
IN DE VESTIBULE VAN HET NIEU
WE POSTKANTOOR TE UTRECHT
is het glas in lood-raam geplaatst, dat
door Prof. R. N. Roland Holst werd
ontworpen en een zeer vrije paraphrase
van het heraldisch gegeven voorstelt.
DE TEGENWOORDIGE EIGENAAR van het bekende histo
rische kasteel Wychen heeft het bouwwerk aan de gemeente te
koop aangeboden. Het voorstel van B. en W. om tot aankoop
over te gaan, is door den gemeenteraad aanvaard, echter onder
voorwaarde dat het Rijk een belangrijke steun zal verleunen.
De bedoeling is, het kasteel als raadhuis in te richten.
- - --
wP V
DE ITALIAANSCHE MINISTER'
VAN BUITENLANDSCHE ZAKEN
GRANDI bij zijn aankomst te New-
York in gezelschap van zijn
echtgenoote
DE STRIJD IN MANDSJOERIJE. Ongeveer 7000 Japanscht
studenten hebben gedurende de laatste weken een strenge mi
litaire opleiding ontvangen, teneinde, indien zulks noodig is,
terstond naar Mandsjoerije te worden gedirigeerd.
