Zin van den strijd in 't Oosten
DINSDAG 24 NOVEMBER 1931
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD EAU.
MANDSJOERIJE VOOR JAPAN GEEN CHINA.
Tegen Russische en Chineesche Anarchie.
(Bijzondere correspondentie).
ParijsNovember.... De Volken
bondsraad vergadert er.... In de prach
tige vergulde salons in het Ministerie van
Buitenlandsohe Zaken aan de Quai d'Or-
say zie je niets dan lange gezichten, ver
legen gesties. In hoeken en gangen wor
den gesprekken en mededeelingen gefluis
terd. Druk en verward is het gedoe en be
weeg in de zalen, waar dertien jaren ge
leden het verdrag van Versailles in elkaar
werd getimmerd. De sfeer, waarin de Raad
en alles wat er achter de coulissen bij-
oort, vergadert, lijkt wel het geheimzin-
ige rondom een complot, heeft dikwijls
cok den schijn van een stille dood en wacht.
In September werd het conflict tuesehen
China en Japan aanhangig gemaakt. Het
was al dadelijk een slecht begin. De auto
riteit van den Volkenbond raakte direct
reeds in het gedrang en thans staat het
prestige van den bond op het spel en te
gelijk ook zijn crediet ten opzichte van
alle mogelijke conflicten, die de toekomst
kan brengen.
In September hebben de Chineezen van
Nanking een aanklacht tegen Japan bij
den Volkenbond ingediend. Deze actie te
gen Japan voor het aangezicht van heel
de wereld is voor hen boven alle andere
dingen van het allergrootste belang. De
klacht werd ingediend op grond van ar
tikel XI (oorlogsgevaar). Dr. Sze, do Chj-
neesohe zaakgelastigde, doorspekte zijn
redevoeringen zelfs met artikel XV (arbi
trage van den Volkenbond in een bestaand
conflict) en opereerde handig met artikel
XVI (gemeenschappelijke sancties). Men
heeft toegelaten, dat de Raad zich op dit
terrein begaf. Dit was een flater. En op
merkelijk is, dat Lord Cecil, Engeland's
vertegenwoordiger, bij zulk een flater het
nog en zelfs met opvallend aandoend
zelfvertrouwen oirbaa^. achtte, het vroe
gere Grieksch-Bulgaarsche incident er bij
de haren bij te sleepen. Ik zie nog den
nobel en lord voor mij. Hij opende zijn por
tefeuille en haalde er een boekje uit te
voorschijn, waarin hij naarstig begon te
lezen. Zijn gezicht straalde van vergenoe
gen ols dat van casuist, die een gelukkige
vondst heeft gedaan in de een of anderen
Kerkvader. In dat boekje nu stond te le
zen alles wat er gedaan en gezegd is ten
tijde en bij gelegenheid van het Grieksch-
Bulgaarsche conflict. Er stond de eisch in
vermeld, dat beide partijen direct haar
vroegere posities weer moesten innemen,
en dat er een commissie zou worden gezon
den. Er stond ook in vermeld, hoe Briand
welluidend, maar toch dreigend, sprak te
gen de beide tegenstanders, wien de schrik
om het hart sloeg.
De toen gevolgde jurisprudentie zou ook
thans te volgen zijn geweest, wanneer er
sprake zou zijn van een conflict op eigen
lijk Chineesch grondgebied of wanneer de
Japanners in de buurt van Shanghai of
Kanton voet aan land hadden gezet. Maar
Mandsjoerije is nu eenmaal in het oog der
Japanners heel iets anders dan China.
Meer dan dertig jaren reeds werken in
Mandsjoerije Japansche militairen, inge
nieurs en kapitalisten. Als een Japanner
het woord Mandsjoerije uitspreekt, dan
heeft hij, om het maar triviaal te zeggen,
er den mond vol van. Dat woord heeft een
bijsmeak voor hem als voor den Fransch-
man de namen Algiers en Marokko. Ach
ter dien naam doemen voor hem drie oor
logen op. ^£en met China. De tweede, glo
rierijker dan de andere, tegen het mach
tige tsaristische Rusland. En de derde, de
oorlog, waarin Japan zich wierp, toen het
heel handig en op het juiste moment zich
partij stelde in den wereldoorlog. Juist van
die houding in den wereldoorlog had Ja
pan zooveel gedroomd. Maar China was
Nippon te sluw af, toen het, haast op het
einde van den wereldoorlog, eveneens par
tij koos voor de geallieerde en geassocieer
de mogendheden.
Mandsjoerije, dat is voor Japan dat land
met die wondermooie spoorwegen, met die
heerlijk zacht gecapitonneerde coupé's,
met dat voorname personeel met witte
handschoenen, dat land, waar langs de
spoorlijnen die vroolijke kleine Japansche
soldaten in khaki staan, soldaatjes, die ik
eens tot mijn groote bewondering zag
aangedaan met antiseptische maskers te
gen de griep. Zóó ziet Japan Mandsjoerije.
Dit wil zeggen, dat dit gebied zijn trots
is en zijn hoop op profijt en winst. Het is
niet, en kon dat ook niet zijn, een koloni
satiegebied, want er hebben zich minstens
vijftien millioen koelies gevestigd, die le
ven van een korst brood en tegen wie de
Japansche arbeiders, die hun warm bad
noodig hebben, hun thee en hun gedroogde
visch niet kunnen concurreeren. Maar het
is hèt steunpunt, dat de grootste rol
speelt in de droomen der strategen, het
gebied van een gedurfde en doordringen
de exploitatie ten voordeele van heel het
Nipponsche Keizerrijk, het gebied, dat
doordrenkt is met het bloed van zoovele
tallooze Japansche soldaten.
Japan stak ongeveer drie milliarden yen
(ongeveer drie en een half milliard gulden)
in Mandsjoerije.
Ik herinner mij nog levendig, dat ik vijf
jaren geleden deze allerinteressantste con
treien bereisde. Tsjang So Lin, de fameu-
se maarschalk, vader van den huidigen ge
neraal Tsjang Hsoe Liang, heeft er nooit
maar een moment aan gedacht, om met
Japan in onmin te komen door uitbundig
Chineesch patriottisme te marqueeren.
Trouwens, Chineesch patriottisme was hem
absoluut vreemd. Hij beschouwde zich al
leen als een bolwerk van orde tegen da
anarchie van Russische en Chineesche zij
de. De vruchten van zijn afpersingen de
poneerde hij in Japansche banken. Zijn chef
van den generalen staf. Yang Yv Tin, was
tot officier opgeleid in de militaire scho
len van Japan. De ldeine Nipponsche sol
daatjes defileerden dag in dag uit door de
straten. Geen mensch bekommerde er zich
om, of ze binnen of buiten de spoorweg-
zone bleven. In het vermaarde arsenaal
van Moekden, op welk tuighuis de oude
Mandsjoerijsche maarschalk zoo trotsch
was. oefenden de Japanners de controle
uit. De Japansche en Chineesche officier-
korpsen salueerden elkander uitermate
correct en over en weer bestonden zelfs
hoofsohe betrekkingen. Geen mensch had
reden tot klagen.
Noch de Chineesche immigranten, die
in Mandsjoerije een toevluchtsoord vonden
wanneer ze wegvluchtten uit het land van
burgeroorlog en epidemieën, noch de
honderdduizenden Russische vluchtelingen
die zoo goed en kwaad als het ging weer
in hun levensonderhoud konden voorzien,
hadden reden tot klagen alléén de Sov
jets. Die goede harmonie bonaoi hun elke
hoop op ernstige conflicten. Men wist heel
goed in Moekden, dat op een afstand van
honderden, duizenden kilometers naar het
Zuiden toe een revolutionnaire partij, ge
naamd Kwomintang, er van hield de ste
den, die zij veroverde, te versieren met
haar roede vlaggen met de rijzende zon.
Maar dit alles had niets te doen met
Mandsjoerije. En toch werden Tsjang So
Lin en zijn chef van den generalen staf
er door gebiologeerd, er door aangestoken
en zij begonnen hun stem te verheffen te
gen Japan. Aan geen van beiden heeft dit
geluk gebracht. De trein van Tsjang So
Lin vloog als bij toeval in de lucht bij het
passeeren van een brug tusschen Peking
en Tientsin en mijn eminente gastheer
Yang Yu Tin werd in zijn kamer met een
dolk vermoord.
Stelt u zich een oogenblik voor, dat ge
deel uitmaakte van den Japanschon gene
ralen staf, waar fierheid en trots, vader
landsliefde en de geest der wrake over de
ontvangen beleedigingen aLs een catechis
mus zijn voor iederen officier. Do ge
dachte, dat Mandsjoerijsche Chineezen een
kameraad van u zouden hebben gedood,
zou zoo ongeveer dezelfde beteekenis heb
ben als wanneer in Amsterdam op de stra
ten zou worden uitgeschreeuwd door
krantenjongens: „De gouverneur-generaal
van Nederlandsch-Indië is door Javanen
vermoord."
De Japanners kunnen, wanneer de Raad
van den Volkenbond het een beetje han
dig aanlegt- en hun eigenliefde niet
kwetst, eenige honderden meters terug
trekken en zelfs de Nonni-expcditie opge
ven. Maar wat ze nooit zullen doen, dat is
ook maar één enkele gestie maken, die den
schijn zou kunnen hebben, dat hun presti
ge in de oogen der Chineezen wordt ver
minderd. Zij weten, dat dit voor hen zou
beteekenen het begin van hot einde. Wan
neer men hun zou zeggen, dat zij met Chi
na in oorlog zijn gekomen, omdat zij te
gen rooversbenden buiten de invloedssfeer
der spoorwegen zijn opgetreden, dan zou
den zij even verbaasd staan te kijkeft als
maarschalk Lyautey het zou zijn, als men
hem er van zou beschuldigen, het Kellogg-
pact te hebben geschonden en den oorlog
aan den sultan van Marokko te hebben
verklaard, toen hij de Marokkaansche
rooversbende achtervolgde cn haar be
stookte tot in de uiterste schuilhoeken van
het Atlasgebergte
DE ECONOMISCHE NOODTOESTAND.
Loonsverlagingen en crisis.
Gisteravond hebben de leiders der so
ciaal-democratische Rijksdagfractie oen
langdurig onderhoud gehad met rijkskan
selier dr. Briining. Naar het persbureau
der vereeniging van Duitsche dagbladuit-
gevers verneemt, waarschuwde do voor-
I zitter der fractie, dr. Breitscheid, de rc-
geering voor de economische en politieke
j gevolgen, welke een voortzetting van de
eenzijdige loonsverlagingspolit-iek zou moe
ten hebben. Vervolgens werden do land-
bouw- en de socale politiek, in het bijzon
der de invaliditeitsverzekering, bespro
ken.
Dr. Briining en de rijksminister van Ar-
j beid Stegerwald verklaarden, dat de
vrees, door de sociaal-democratische lei-
ders geuit, ongegrond is. Men dient <ie
aankondigng der loonsverlagingen te be
schouwen in samenhang met de verkla
ring, dat prijzen en loonen in overeen
stemming met ejkaar gelijktijdig verlaagd
dienen te worden. De loonsverlagingen,
zoo werd van regeeringszijde verklaard,
zullen onvermijdelijk blijken, met het oog
op de verlaging van den koers van het
pond sterling en de verhooging der bui-
tenlandsche tarieven, waardoor aan den
uitvoer moeilijkheden in den weg worden
gelegd. De hoofdzaak is, zoo werd hier
aan toegevoegd, dat de grondslagen der
loonregeling onaangetast blijven; men is
er slechts op uit, een elastischer toepas
sing mogelijk te maken, in verband met
de situatie in de verschillende streken
cn branches en rekening houdend met de
tijdsomstandigheden.
Waarschuwing der geestelijken
in het Ruhrgebied.
Onder leiding van den aartsbisschop
van Paderbora, dr. Klein, is te Essen een
vergadering gehouden van de katholieke
geestelijkheid in het Ruhrgebied, in ver-
band met het loonconflict aldaar.
Een resolutie werd aangenomen, waarin
groot leedwezen wordt uitgedrukt over de
dreigende nieuwe verscherping van den
noodtoestand der mijnwerkers en de daar
door in het Ruhrgebied toenemende on
der de arbeidersbevolking. Daarom ach
ten de geestelijken het hun plicht om,
zonder zich te mengen in de bijzonderhe
den van de loonregeling en den acuut ge
worden strijd over de loonen, op grond
van hetgeen zij waarnemen en ervaren te
constateeren, dat de toestand der mijn
werkersgezinnen tengevolge van vroegere
loonsverlagingen, verkorting en stopzet
ting van den arbeid, reeds thans zoodanig
is, dat een nog grooter druk niet te dia-
gen is.
vraag, deelde Gilmour, de minister van
landbouw, in het lagerhuis mede, dat hem
de snelle toename van den invoer van bloe
men en de uitwerking daarvan op de Brit-
sche bloemenindustrie bekend is en dat
de regeering in dezen maatregelen zal
overwegen.
Gilmour voegde hier echter aan toe, dat
hij op het oogenblik niet in staat is hier
omtrent een verklaring af te leggen.
MOHAMMEDAANSCHE WAAR-
SCHUWING AAN MACDONALD.
Het bestuur van de Mohammedaansehe
liga in Brit-sch-Indië heeft een resolutio
aangenomen, waarin MacDonald gewaar
schuwd wordt, dat de rust in Indie in ge
vaar zal worden gebracht, wanneer de
eischen der Mohammedanen niet worden
ingewilligd. Wanneer aan do buitensporig©
eischen van Gandhi wordt voldaan, aldus
de resolutie, zullen do minderheden in In-
dië aan de genade zijn overgeleverd van
een buitengewoon agressieve en onredelijke
meerderheid. In Mohammedaansehe krin
gen is bezorgdheid gewekt door do houding
welke de premier en eenice leden van het
Britsche kabinet, naar hier beweerd wordt,
hebben aangenomen in zake de eischen
der Mohammedanen.
SPANJE
EX-KONING ALFONSO OVER ZIJN
VONNIS.
Ex-koning Alfonso heeft zich tegenover
een verslaggever van een Parijsch blad ge
uit over het vonnis, dat het Spaan*che par
lement over hem geveld heeft.
Alfonso zou daarbij verklaard hebben,
dat hij sedert zijn vertrek uit Spanje een
gewoon burger is en dit wilde blijven. Niets
zou hem aanleiding kunnen geven deze hou
ding op te geven, zelfs geen gebeurtenis
sen, waarbij hij persoonlijk 'betrokken is.
ALBANIË
COMPLOT TEGEN ACHMED ZOGOE.
Volgens berichten uit Belgrado zou een
samenzwering ontdekt zijn tegen den Al-
baansohen koning Achmed Zogoe. De deel
nemers aan dezo samenzwering zouden
echter grootendeels reed® in hechtenis ge
nomen zijn.
DOOR DE GEMEENTE DEN HAAG werden de drie groote buitengoederen
„Overvoorde", „Te Voorde", en „Steenvoorde" aangekocht. Een kijkje op de
Buitenplaats „Overvoorde"
ENGELAND
NIEUWE BESCHERMENDE
MAATREGELEN.
Ter bescherming van den Engelschen
landbouw, heeft men krachtige en ingrij
pende maatregelen opgesteld, welke mor
gen door een delegatie der drie regee-
ringspartijen aan MacDonald zullen wor
den voorgelegd, met verzoek ze terstond
van krachLte verklaren.
De beschermende maatregelen zullen
vooral den graanboeren en verder de sui
kerindustrie ten goed komen. Naar ge
meld wordt, is de regeering voornemens
een maalgebod voor Engelschc tarwe in te
voeren en minimuprijzen vast te stellen.
De bekende economische deskundige
Layton heeft zich tegenstander dc tarief-
wetten verklaard. Hij wijst er op, dat de
kosten van levensonderhoud in Engeland
hierdoor verhoogd zullen worden. De ex
port van Engeland wordt hierdoor even
eens geschaad, daar het buitenland econo
mische represaille-maatregelen zal ne
men.
In antwoord op een desbetreffende
CHINA
NIEUWE JAPANSCHE OPM^RSCH.
Dreigende botsing bij Tsjintsjau.
Gister is do opniarsch dor Japanners
naar net Zuiden begonnen. Het passagiers-
verkeer over de spoorlijnen is sinds het aan
breken van den dag stopgezet. Do Chi-
neosoho treinen kunnen niet verder komen
dan tot Tsjoehho aan den Uostclijken oever
van de Liau-rivicr, waar de Jajxanncrs zich
reeds in het begin der bezetting 111 ver
sterkte posities verschansten. De Engcl-
sche spoorwegambtenaren zijn er niet in
geslaag-l, met plaatsen voorbij Tsjoeliho in
verbinding te komen, uaar liet telefonisch
en telegrafisch verkeer 19 verbroken. Of Jit
door Japansch of door Chineesch optreden
is verooizaakt, is niet bekend.
De expres van gisterochtend, alsmede en
kele andere treinen, welke op weg waren
naar het Zuiden, moesten te Tsj oeliho blij
ven staan. Japanscne troepen hebben de
Scellingen der Chineesche troepen te
Tsjangwoe en Paitsjipoc verkend en dc
Chineezen hebben hierop geantwoord door
twee brigades naar deze posities over te
brengen. ALle straten en weigen, welke loi-
uen naar de stations, vanwaar de treinen
naar Peking vertrekken, zijn met prikkel
draad algezet en worden bewaakt door Ja
pansche soldaten.
Vertegenwoordigers van do Japanners
zijn naar het district ten Zuiden van den
spoorweg naar Peking tusschen Hahauvjun
cn Moekden vertrokken. Zij hebben hior
de burgers den raad gegeven, het spoor-
wegdistrict te verlaten.
Deze Japansche opniarsch en de stopzet
ting sinds giste, en van het spoorwegver
keer op de lijn Peking—Moekden, wettigen
het ook uit andere aanwijzingen afgeleide
vermoeden, dat thans het grootste gevaar
voor oen nieuwe botsing dreigt in de streek
van Tsjintsjau (ook wel Tsintsjaufoc ge
naamd). Sterke afdeelingcn van Tsjang
Hsu-liang's tropen zijn van het Zuidwesten
uit op marsch in de richting van Moekden
en hebben Koepang reeds bezet.
Van officieele Japansolie zijde wordt
thans gemeld, dat op het slagveld tusschen
Anganbsji en Tsitsihar de lijken van 600
Chineezen zijn getelJ. Men gelooft echter,
dat dit aantal geenszins dc totale Chinee
sche verliezen bij de gevechten van Woens
dag en Donderdag j.l. weergeeft.
I Een Reuter-berioht uit Moekden beves
tigt, dat generaal Ma Tsjang-tsjen een
nieuw provinciaal bewind te Hailocn hoeft
ingesteld. Het front van zijn gereorgani
seerd leger strekt zich tliane uit van Tsit-
siluir tot Hailoen. Ma zou voornemens zijn,
I eiken verderen opniarsch der Japannners
aldaar tegen te gaan en naar het ZuiJon
op te rukken, zoodro de Japannner® een
aanvang maken met dc ontruiming. Er is
echter nog niets dat er op wijst, dat hier
mede een aanvang zal worden gemaakt.
I Volgens te Moskou ontvangen berichten,
zou de bezetting van Charbin door do Ja
pansche troepen spoedig verwacht kunnen
worden. Een te Charbin verschijnend Ja
pansch dagblad weet mede te declcn, dat
bij dc commandanten der Japansche troe
pen vrees bestaat voor dc veiligheid 'Ier
te Charbin gevestigde Japanners en dat
tie stad bij het minste tccken van gevaar
voor de Japansche bewoners zal worden
bezet.
ÜIT DE RADIO-WERELD
Programma's voor Woensdag 25 November.
Huizen 1875 M
UitaL NCRV-UiU.
8.00 Schrift lezing.
8.15—0.45 Graniofoonplaten.
10.00 Zang NCRV-dameskoor.
10.45 Aansl, Vredescongres v. d. Christen
vrouwen Volkenbonds Vredcsactic.
1*2.15 Gnamofoonplatcn.
12.30 Concert N CRV-dameskoor (viooj,
cello, piano en harmonium).
2.00>1.00 Aansl. Vredescongres enz.
4.005.00 Concert.
5.00 Kinderuur.
6.00 Voor de landbouwers.
7.00 Causerie over de Sovjet-republiek.
7.30 Politieberichten.
7.45 Ned. Chr. Persbureau.
8.0010.00 Uifcz. vanuit do Congreszaal.
Dciiuonstr. van hot Leger des Heil®.
10.00 Vaz Dia®.
10.1011.30 Grammofoonplaten.
Hilversum, 298 M..
Uitsl. VARA-Uitz.
(5.457.00 en 7.307.15 Gymnastiek.
8.00 Graniofoonplaten.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Concert.
12.00 Concert VARA-soptct en granio
foonplaten.
2.15 Keukenpraatjc.
3.00 Piano-recital (inicrofoonloozo vleu
gel).
3.30 „De schat "in het Zil vermeer" van K.
May (kinucrtooneol).
4.30 Dc Speeldoos van Oomo Keesje.
•1.45 V magna If uurtje.
5.30 Grauiofooiiplaten.
6.45 Causerie over het Kapitalisme.
7.15 Optreden van Friedl Dotza en Paul
Harden. (Fntz Hirseh-cnsomble). Piano;
Jos. Zicgler.
7.30 Toespraak voor de Ver. voor Volken
bond en Vrede.
7.15 Vervolg optreden Friedl Dotza va
Paul Harden.
8.00 Concert VAR A-orkest.
8.30 „Is Mr. Brown te voroordeelen",
hoorspel van V. Heuiy en G. Wolf. (Het
Groot Volkstooncel).
9.35 Vaz Dia».
9.45 Vervolg concert, o.a. La Foria, La-
oom bo Potp. „Dio Fledennaus", Straus/..
10.15 „Dc wederwaardigheden van Wak
ker en Tropemiuit".
11.0012.00 Gramofoonplaten.
Daventry, 1551 M.
10.35 Morgenwijding.
12.20 Urgolconccrt Qucntin MacLoan.
1.05 Grammofoonplaten.
I.50—2.35 Orkest en solistonooneort uit
hot Midland'hotel te Bradford.
2.45 Voor do Scholen.
3.50 Concert. Het Stcd. Orkest van
Bournemouth o. 1. v. Sir Dan Godfrey. M.
m. v. I. Sohlaen (viool), oxi. vioolconcert
in D, van Tschaikowsky.
5.05 Orgelconcert van Reginald Now.
5.35 Kinderuur.
6.50 Moderne piano en viool-sonate®.
8.35 Symphonieconccrt. B.B.C.-sympho-
nieorkest, koor en solisten, ogi. Kouzortan-
tc Symphonic K 364, Mozart.
Radio Paris 1725 M
8.05, 12.50, 1.25 Graniofoonplaten.
9.05 „Lo jeune Ménage", van L. Vorncuil.
Langenberg 473 M.
6.25—7.20, 8.50—9.05, 11.20 Gramofooa-
platon.
12.'251.50 Orkestconcert.
4.205.20 Orkestconcert.
7.45 Orkest en solistenconcert. O.a. „Der
Jiigcr aus Kurplalz" van P. Uindenuth.
Hierna berichten en tot 11.20 dansmuziek.
Kalundborg 1153 M.
II.2012.35 Strijkconcert.
2.201.20 Orkestconcert.
8.359.35 Werken van Pedor Gram. Om
roeporkest o. 1. v. Gröndahl cn solisten.
9.50—10.20 Piano-soli, oa. werken van
Chopin.
Brussel, 508 o n 338 M.
508 M.: 5.20 Orkestconcert.
6.50 Gramofoonplaten.
8.20 Avond gewijd aan de Borinage, m.
m. v. den kring „Les Bosquotia»" uit Fra-
mcries.
338 M.: 5.20 Orkestconcert.
6.50 Zang door knapenkoor cn gramo
foonplatcn.
8.20 Vlaamsoho composities, oa. Uit „Do
Herbergprinses", Bloekx.
Rome, 441 M.
8.20 „Bastion et Bastionno" van Mozart.
Z e e s e n, 1035 M.
6.50 Fco9bconccrt i. li. Gowandhaua te
Leipzig.
9.05 Vroolijke avond, a. Singing Babies
cn Irene de Noiret.
10.50 Berichten en daarna tot 11.50 Dans
muziek door Paul Godwin cn zijn Band en
cle Tangokapel El Aguilar.
Seizoen-uitverkoop.
„Als je toch niets koopt, Olga, kunnen
wij ons beter wat duurdere dingen laten
