23ste Jaargang
DINSDAG 10 NOVEMBER 1931
No. 7049
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
KERKNIEUWS
3)e £eidAe4t&6oti/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franoo per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummert S oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935. REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003. POSTBUS No. II
iewone
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Advertentiën 30 cent per
regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur eu
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Volksmisleiding
Een bankwijkkantoor te Rotterdam door
gemaskerden overvallen, een bankwijk
kantoor te Amsterdam per auto overvallen,
twee postzakken uit een postauto te Am
sterdam per auto geroofd, een incasseer
der van postquitanties bij Eindhoven aan
gevallen, een notaris te Gorinchem aange
vallen en beroofd, de kassier van een boe
renleenbank te Schipluiden overvallen en
bestolen
Deze feiten somt het soc.-dem., dagblad
„Vooruit' op. En het blad vraagt dan naar de
oorzaak er van, want „in deze snelle op
eenvolging, in dat veelvuldig optreden bin
nen korten tijd, zijn deze gebeurtenissen
voor ons land nieuw."
Die oorzaak heeft het blad gauw gevon
den..!. Zij ligt bij de huidige staatsmacht,
bij de huidige regeeringWij lezen met
ergernis deze demagogie ofwel volksmis
leiding
Onder den invloed van de bij uit
stek felle economische crisis heeft de
kapitalistische r verwildering ook in
Nederland haar intrede gedaan. De
remmen zijn weggeslagen. De staats
macht heeft zich, als in Amerika,
als een naakt filiaal van de niets ont
ziende kapitalistische klase gevestigd.
De ondernemersklasse dicteert, dat de
loonen omlaag moeten en de rege e-
T i n g slaat aan en volvoert de order.
Het parool is: halen van de arbeiders
klasse wat er van te halen valt. Er
wordt een spoed-bezuinigingscommis-
sïe ingesteld, die tot taak aanvaardt
op alle werkzaamheden van de over
heid, op „alle belangen van ons volk,
geene, ook de laagste niet, uitgezon
derd", te besparen, om geld in de
wacht te sleepen. Geld, geldis de
regeeringsleuze en de onder-
nemersleuze die tegen de arbeiders
klasse worden aangeheven. Geld, geld
Uit dezen verwilderden bodem zien
wij de bankovervallen en de postbe-
roovingen ontspruiten. Geld, geldAls
het dan alleen maar om geld en nog
eens geld te doen is en alles geoor
loofd is om -geld te bemachtigen, als
geen beloften, geen contraeten, geen
zeden daarvoor meer ontzien behoe
ven te worden, dan maakt zich van de
duistere, onderlagen der maatschappij
dezelfde niets ontziende jacht naar
geld meester. De van boven af inge
zette verwildering vindt haar echo be
neden. (Wij hebben enkele woorden
gespatieerd. Red. „L. Crt.").
Is zulk .geschrijf niet in hoogen mate er
gerlijk is de kwalificatie „volksmislei
ding" iets te sterk?
De waarheid en werkelijkheid is deze,
dat de staatsmacht, de regeering bezorgd
is voor een ramp, die héél ons volk zou
treffen dat de regeering er naar streeft
en zich ten doel stelt,'om te voorkomen
wat ook sociaal-democraten er-
.kennen als een nationale ramp,
de (om 't met 'n enkel woord aan te dui
den) inflatie of waardedaling van den gul
den.
En nu kan men verschillen in apprecia
tie of waardeering van de middelen, wel
ke de regeering, om dat doel te bereiken,
wil aanwenden. Die waardeering is ook on
der Katholieken verschillend Maar dema-
gagische laster moet het worden genoemd,
wanneer men de huidige regeering voor
stelt als „een naakt filiaal van de niets ont
ziende kapitalistische klasse", als een soort
combinatie van kapitalisten in den slecht-
sten zin van het woord, wien het te doen is
om:- „Geld, geld"!
Zulk een voorlichting is allerdroevigst!
En, als hetzelfde artikel aldus besluit„Wat
de sociaal-democratie predikt, is niet ver
wildering, maar organisatie" dan past deze
brave zin niet erg wel aan bij het vooraf-
FEUILLETON.
Morgen beginnen wij met de
plaatsing van een nieuwe roman
als feuilleton.
R.K. STAATSPARTIJ.
PARTIJRAAD.
De Partijraad der R. K. Staatspartij
wordt gehouden Vrijdag 27 .November 1931,
te 17 uur en Zaterdag 28 November 1931,
te 10 uur, in de tuinzaal van het Gebouw
van het Koninklijk Zoölogisch Botanisch
Geliootschap (de Dierentuin), Benoordeu-
houtsche weg ingang hoofuhek Konings
kade te 's Gravenhage.
Voor Vrijdag vermeldt de agenda:
Herdenking van wijlen mgr. dr. H. .No-
lens, in leven voorzitter van den Partij-
rada der R. K. Staatspartij, door prof. oir.
P. J. M. Aalberse.
Installatie van den nieuwen voorzitter
van den Partijraad.
Rede van prol. mr. dr. L. Triebeis, hoog
leeraar aan de R. K. Handelshoogeschool
te Tilburg over de Encycliek „Quadrage-
simo Anno
Schorsing der vergadering tot 20 uur,
waarna benandeling der huishouuehjke
agenda
ingekomen stukken, waaronder o.m.:
Brief namens het bestuur van den Bond
van R. K. Kiesvereenigiiigen in Gelderland-,
d.d. 6 October 1931, waarin dit Bestuur de
navolgende motie van de Algemeene Ver
gadering van den Bond ter kennis brengt
van den Partijraad:
„De vergauering van afgevaardigden
voor den Bond van it. K. Kiesvereeiiigingen
in Geiaenauu, genouaeu te Nijmegen op 3
October 1931, betreurt de indiening van liet
wets>ontwerp-Terpstra, hoofdzakelijk om de
daarin voorgestelde uniforme leerlingen-
schaal, waardoor een enorme schade zou
worden toegebracht vooral ten platte-
lande aan het onderwijs,
besluit deze motie ter kennis te brengen
van de R. K. Kamerfracties, de Pers, den
Partijraad en gaat over tot de orde van
den dag".
Verkiezing van een lid van het Dago-
lijksch Bestuur in de vacature-M. van Hom.
.benoeming Kas-Commissie voor het
dienstjaar 1931.
Behandeling der, ingevolge art. 15 lid 4
Partij reglement ingekomen voorstellen der
Rijkskieskringorganisatie.
De R.K. iiijkskiesKringorganisatie Hel
der stelt voor:
le. In den vervolge worde niet meer ge
sproken van R.K. iviesvereemgingen, doch
van: Afdeclmgen der R.K. Staatspartij.
2e. De algemeene vergadering -aezer
Rijkskieskringorganisatie sprak voorts als
haar oordeel uit, dat het wenschelijk was,
dat de Partijraad zich beraadde, welke
maatregelen getrollen zouden kunnen wor
den, om de moeilijkheden te overwinnen,
weine ontstaan dooruat leden van de Partij
zich bij de verkiezingen voor de Gemeen
teraden door voorkeui stemmen doen ver
kiezen. Ook in dezen Kieskring zijn hier
door groote moeilijKneden ontstaan, die het
meer en meer wenschelijk maken, dat een
afdoende oplossing voor dit vraagstuk wor
de gevonden.
Het Partijbestuur zal met 1 rekening
houden bij een regiementsherziening; met
2 is het P^ B. het volkomen eens.
De R.K. RijkskiesKiiUgorganisatie Arn-
hein-Nijmegen stelt voor:
De Partijraad besluit dat de Stichting
„Dr. Schaepmanfonds" rekening en verant
woording schuldig is aan den Partijraad
en dat daartoe zoo noodig de Stichtings-
acte gewijzigd wordt.
In het praeadvies van het Partijbestuur
wordt uitvoerig uiteengezet, dat publiciteit
bestaat en wijziging niet noodig en niet
gewensckt is.
Rondvraag.
a. Behandeling en beantwoording dor
eventueel schriftelijk ingediende vragen.
b. Mondelinge rondvraag.
Behandeling van het rapport der Com
missie belast met de toetsing van het
Kiesreglement-1927 aan de daarmede in de
praktijk opgedane ervaringen.
Den verderen gang van zaken stelt Let
P. B. zich als volgt voor, dat na de behan
deling van het rapport der Kiesreglement-
Commissie in den Partijraad de volledige
technische nitwerking zal kunnen worden
in handen gesteld eener deskundigen
commissie, welke, rekening houdend met
dé gedachtenwisseling in den Partijraad, op
korten termijn aan het P. B. een ontwerp-
kiesreglement zal voorleggen. Het P. B. zal
daarna op dezen grondslag zijn voorstel
aan den Partijraad indienen, hetwelk dan
zoo spoedig mogelijk aan de verschillen-ie
Partijinstanties zal worden toegezonden.
Naar het P. B. vertrouwt zal dit in het be
gin van 1932 kunnen geschieden, zoodat er
in dat stadium voldoende tijdruimte be
schikbaar is voor een behandeling in de
plaatselijke Kiesvereenigingen en in de
Kieskringorganisaties, en voor het indienen
van amendementen.
Het voorstel kan dan met de ingediende
amendementen definitief worden behan
deld in de aomervergadering-1932 van den
Partijraad.
Schorsing der vergadering bot Zaterdag
morgen, 10 uur.
Zaterdag is o.m. aan de orde:
Behandeling van het onderwerp „Toe
zicht op de Bankwezen" aan de hand der
uitgebrachte praeadviezen van de heeren
H. E. M. Kahmann, directeur der Neder-
landsche Landbouwbank te Amsterdam en
Prof. H. A. Kaag, hoogleeraar aan de R.
K. Handelshoogeschool te Tilburg.
Zaterdagmorgen 8.15 uur zal in de Kerk
van den H. Willibrordus in ae Assendelft-
straat (parochiekerk van Mgr. Nolens) een
gezongen H. Mis van Requiem worden op
gedragen voor de zieierust van den over
leden voorzitter van den Partijraad Z.Exc.
mgr. dr. Nolens. Het' Partijbestuur ver
trouwt, dat zooveel mogelijk alle leden aan
dezen oproep, om den overleden leider der
R. K. Staatspartij op deze wijze in him ge
bed te herdenken, zullen gevolg geven en
in de kerk zullen plaats nemen.
TOEZICHT OP HET BANKWEZEN.
Bespreking in den R. K. Partijraad.
Van de R. K. Staatspartij verschenen,
onder den titel „Toezicht op het Bankwe
zen", inleidingen van den heer H. Kahmann,
directeur van de Nederlandsche Landbouw
bank en van prof. H^A. Kaag, hoogleeraar
aan de R. K. Handekihoogeschol te Tilburg.
Deze inleidingen zullen worden besproken
in de vergadering van den Partijraad der
R. K. Staatspartij op 28 November a.s.
De inleiders komen o.m. bot de volgende
conclusies:
a. Privaat-economisch.
Gelijk de ervaring leert, kan de Staat
zich veelal niet aan liet verleenen van hulp
onttrekken, wanneer, tengevolge van de
débacle eener groote particuliere crediet-
bank, een eenigszins bolangrijke groep der
burgers in haar besU^.i wordt bedreigd.
Wanneer het bedrijf vat-n kleinere instel
lingen (waaronder begrepen z.g. particu-
lieer zaken) „vastloopt", blijft die hulp wel
iswaar veelal uit, maar worden welhaast
steeds de minst draagkrachtigen gedu
peerd.
Op deze gronden vindt rechtvaardiging
de taak van den Staat om zooveel moge
lijk door maatregelen vooraf hulp ach
teraf overbodig te maken en nadeel te
voorkomen.
Die maatregelen zullen zich moeten be
perken tot het houden van toezicht, en het
bevorderen van zoo groot mogelijke open
baarheid. Zelfs de indruk van medebeheer
door den Staat moet worden vermeden.
b. Sociaal-economisch.
Principieel belangrijker dan het afweren
of voorkomen van nadeelen voor crediteu
ren, is het richten van de algemeene gestie
der banken op de volkswelvaart.
Bij de ontwikkeling van het bankwezon
ii. zijn tegenwoordigen vorm, ontstaan
moeilijkheden ten aanzien der crodietver-
leening ten behoeve van het volkshuishou
den, voornamelijk ten gevolge van de groo
te vrijheid van crediteuren met betrekking
tot opzegging van sa! 'i. Deze moeilijkheden
worden verscherpt door dc combinatie van
„langen „kort" crediet bij dezelfde in
stellingen.
Het Staatstoezicht op de Nederlandsohe
Bank behoort te worden uitgebreid met een
functionaris, die meer voor de belangen
van het sociaal-economisohe leven in het
geheel heeft te waken.
Als zoodanig ware de hierna te noemen
Algemeen-Commissaris voor het Bank-ve
zen aan te wijzen.
Ook bij de samenstelling van de Com-
r-issie van Advies en den Raad van Com
missarissen dient meer dan tot dusver met
vorenbedoelde belangen rekening te wor
den gehouden.
Het geheele toezicht op het bankwezen
zou zich moeten concenbreeren in een „Al
gemeen Commissaris voor het Bankwezen",
aan wien verschillende bevoegdheden zou
den moeten worden verleend ten einde
tijdig ingrijpen van bevoegde instanties
mugeiijk te maken.
Met het oog op het contact met het eco
nomisch leven, behoort hij als zoodanig
deel uit te maken van den Economischen
Raad, welken de Regeering voornemens is
in te stellen.
UIT DE MEUBELINDUSTRIE.
In verband met de heerschende malaise
in de meubelindustrie hebben op een be
spreking de besturen van den Bond van
meube.iabrikanten en van den Neder:. Bond
van behangers- en meubelmakerspatroons
aan de gezellenorganisaties als voorloopige
maatregel een loonsverlaging van 5 pCt.
voorgesteld voor de vier maanden, weiike
het bestaande co.lecCef arbeidscontract nog
geldt. De werknemersvertegenwoordigers
waren niet bereid, dit voorstel met een
gunstig advies aan hun leden voor te leg
gen.
UIT HET BAKKERSBEDRIJF.
De besturen der drie patroonsbonden in
het bakkersbedrijf hebben aan de betrokken
arbeidsorganisaties de collectieve arbeids
overeenkomst voor de groote steden opge
zegd; deze houdit op van kracht te zijn met
ingang van 1 Januari a.s.
Tijdelijke korting op bij de wet vastgestel
de jaarwedden.
Volgens het verslag der Tweede Kamer
over gemoemd wetsontwerp zouden ver-<
scheidene leden boven de voorgestelde re
geling de voorkeur hebben gegeven aan de
heffing van een vast, voor allen gelijk per
centage van 3 pCt. De salarissen van de
hoogere ambtenaren zijn in verhouding tot
de overige in het algemeen reeds laag en
deze leden achtten het niet billijk door mid
del van progressie de hoogere ambtenaren
opnieuw in een naar verhouding ongunstige
positie te brengen.
Andere leden stelden hier tegenover dat
zij, die een betrekkelijk groot salaris heb
ben. daarvan gemakkelijker een zeker ge
deelte kunnen afstaan dan zij. die slechts
weinig verdienen. Van verschillende zijden
werd verschuiving van den datum van in
gang der korting bepleit tot 1 April.
De grenswijziging van 's-Gravenhage.
Onder voorzitterschap van den burge
meester heeft gistermiddag en -avond de
commissie uit de burgerij te 's Gravenhage
vergaderd ter behandeling van liet voor
stel inzake de grenswijziging.
De burgemeester heeft de discussie inge
leid met enkele historische beschouwingen
en er verder op gewezen, dat door samen
werking van de betrokken gemeenten en
met een streekplan niet is te vorkrijgen,
wat in dit geval noodig is. Zonder grens
wijziging zullen zich later moeilijkheden
voordoen, welke thans nog vermeden kun
nen worden.
De burgemeester eindigde zijn betoog
met aan de commissie voor te stellen aan
Ged. Staten te berichten, dat het onder
havige voorstel voor den verderen groei
en de ontwikkeling in liet belang der ge
meente noodzakelijk wordt geacht, dat do
vereeniging met Voorburg en Rijswijk heb
gevolg is van de ontwikkeling tot één woon-
eenheid, welke onmiddellijk verband houdt
met haar ligging cn er toe geleid heeft, dat
de ingezetenen van Voorburg cn Rijs
wijk in hoofdzaak dezelfde belangen heb
ben als die van 's Gravenhage en dat vast
stelling van do nieuwe grenzen daarom
niet anders kan zijn dan in het belang van
de verdere ontwikkeling van het geheel.
Mr. S. Co-hen Fzn. (lib.) ontwikkeldo
voornamelijk financieele bezwaren, welke
voor de kleine gemeenten zullen ontstaan.
0.a. op deze gronden het voorstel bestrij
dend, gaf mr. Cohen toch een weg aan,
welke ook, volgens hem, kan leiden tot op
lossing van de moeilijkheden, welke B. en
W. van Den Haag door annexatie denken
te kunnen oplossen. Spr. beval n.l. een
streekplan aan.
De eenige r.-k.tegenstander van annexa
tie, de heer J. H. van Buitenen, bestreed
eveneens het voorstel.
Mr. Noteboom (a. r.) lichtte het begin
sel van zijn partij toe, dab n.l. eexbiedi-
ging van het historisch gewordene vraagt.
In het onderhavige geval besbaat voor an
nexatie geen rechtsgrond.
De heer D. van Staveren (s. d.) verde
digde het voorstel, daarbij ook samenwer
king, waarin de nieuwe gemeentewet voor
ziet, bestrijdend, omdat deze omslachtig u,
volgens dezen spr., en niet efficient.
De drie christelijk-historische togensbau-
ders hebben allen het woord gevoerd.
De heer H. W. Tilanus wees op het his
torisch gewordene. Wanneer de noodzaak
er is zou spr. voor deze annexatie stemmen,
doch de noodzaak ziet hij niet. Er wordt
geen grond geannexeerd, doch burgers.
Deze annexatie is een voorbereiding van
socialisatie.
Mr. dr. A. A. van Rhijn, de tweede chris
telijk-historische tegenstander, ontwikkel
de bezwaren tegen een te groot bestuurs
gebied, en beval samenwerking tu&schen
de onderhavige gemeenten aan.
De derde christelijk-historische tegen
stander, de heer A. Kloosterman, ontwik
kelde o.a. bezwaren van moreelen aard te
gen de voorgestelde grenswijziging.
De heer G. P. Bon (r. k.) verdedigde dc
grenswijziging o.a. op grond van de recht
vaardigheid. Immers vele inwoners van
Voorburg en Rijswijk profitceren van in
stellingen te 's Gravenhage. Samenwer
king zal niet voldoende zijn.
De heer C. van Spronsen (lib.) bestreed,
dat de Escamppoldcr en aangrenzende ter
reinen voor tuinbouw bestemd zijn, aange
zien deze gronden tegen prijzen, welke voor
bouwgrond gelden, zijn verkocht.
De heer R. Winkel (v.d.) wees op het
sterke verbrokkelen van écu bestuursge
bied met alle nadeelen van decentralisatie.
I Efficiency in gemeentebestuur, i» zeker
I thans geboden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Duitsche regeering zou aansturen op
een algemeene prijsdaling. (Buitenl. 2e
blad).
Botsingen met Katholieken in Spanje.
(Buitenl. 2e blad).
Het conflict in Mandsjoerije. (Buitenl.
2e blad).
BINNENLAND.
De a.s. vergadering van den Partijraad
dor R. K. Staatspartij, (late blad).
De verdachte van den roofmoord te Gor-
cum heeft een volledige bekentenis afge
legd. (Gem Ber. 3de blad).
Nadere bijzonderheden over den bank
overval te Schipluiden. (Gcm Bcr. 3de
bad.)
Nog geen licht ir.zake den moord in den
polder Blijdorp. (Gem Ber. 3de blad)
Te Bergen is een vrouw gearresteerd we
gens poging tot vergiftiging van haar man.
(Gera. Ber. 3de bladd).
Prof. mr. C. W. de Vries (lib.) bestreedt
de formuleering van het voorstel.
De heer A. van Ivesteren (lib.) meende,
dut het voorstel van Ged. Staten eenzijdig
is geformuleerd cn dat er te weinig re
kening is gehouden met het standpunt van
de kleine gemeenten.
De vergadering heeft zich ton slotte met
29 tegen 14 stemmen veroenigd mot het
voorstel van Ged. Staten met botrekking
tot de grenswijziging. Twee tegenstanders
van de annexatie, de heer Alblas (ll.G.S.)
en mi\ Cohen (lib.) waren afwezig.
Prof. dr. Jac. van Ginneken.
Prof. dr. Jac. van Ginneken S.J., hoog
leeraar aan de R.K. Universiteit te Nij
megen, mocht een brief ontvangen van den
Pauselijl^en Internuntius Zijn Exc. Mgr.
Laurcntius Schioppa, aartsbisschop van
Justinianopoii, waarin gemel wordt, dat
Zijn Exc. een résumé van Prof. van Ginne-
ken's studie: „De Nederlandsche Priester
roepingen der laatste 5 jaar" (in het Jaar
boek van het R.-K. Centraal Bureau voor
Onderwijs en Opvoeding 1931, blz. 431—491)
aan den H. Vader had opgezonden en in
antwoord daarop de opdracht had ontvan
gen aan den schrijver mededceling te do«>n
van 's Pausen hooge ingenomenheid met
deze belangrijke verhandeling, en hem den
Apostolischen Zegen van Zijne Heiligheid
over te brengen; cn dat Zijn Exc. zich ge
lukkig gevoelde, zich van die souvereino op
dracht te mogen kwijten.
BENOEMINGEN.
In het Bisdom Haarlem.
Z. D. H. Exc. de Bisschop van Haar
lem heeft een nieuwe parochie opgericht
onder den titel van de H.H. Martelaren
van Gorkiun te Koog a. d. Zaan en aldaar
benoemd tot pastoor den weleerw. heer P.
J. Simons, die assistent was te Zaandam.
Z. H. Exc. heeft benoemd:
Tot Professor in de Schriftuur aan liet
Thoologicum te Warmond den Z.E. H.G.
heer N. Greitemann
tot secretaris van het Bisdom don zeor-
eerw. heer II. W. Agtcrof, en
tot kapolaan de volgende weleerw, hee
ren:
Lisse, H. Agatha, J. Schotten
Hillegom, H. Mart., W. v. Benton;
's-IIage, H. Jos., D. Schoenmaker;
Haarlem, O.L.Vr. K. v. d. A. Roz., W.
Warmenhuizen, en
j Hillegersberg, H Liduina, Th v. Haas-
j '■er'
RETRAITENHUIS ST. PETRUS
CANISIUS, BERGEN N.-H.
Rectificatie.
Zoo juist word ik er op gewezen, dat in
„St. Bavo" de Retraite van 24—27 Nov.
i voor Getrouwde Vrouwen staat aangege
ven als voltallig. Dat is een vergis-
s i n g g .Er zijn in die dagen nog ver-
schillende plaatsen beschikbaar cn gaarne
worden nog opgaven voor die Retraite ont
vangen.
PATER A. M. PHILIP PON A,
1 Directeur.