Ch ina, Rusland en Japan in Mandsjoerije
T sjang-Kaj-T sjek.
Er gebeurt op het groote wereldtooneel
tegenwoordig zooveel, dat vaak niet eens
meer de politieke gebeurtenissen van den
eersten rang voldoende de aandacht van
het publiek kunnen vasthouden.
En zoo leest men thans natuurlijk wel
het een ander over het Chineesch-Ja-
pansche conflict in het verre Oosten, maar
er valt zooveel voor, dat meer belangstel
ling wekt. dat men er eigenlijk niet veel op
merkzaamheid aan schenkt.
Toch is de strijd in en om Mandsjoerije
van groote beteekenis en de staatslieden
der Groote Mogendheden weten dat ook
zeer wel. Er zou om Mandsjoerije een open
lijke strijd kunnen uitbreken, waarin andere
partijen zich verplicht achten partij te kie
zen.
Uit verklaart de groote moeite, die men
te Genève doet om China en Japan tot el
kaar te brengen en Japan is er zeker niet op
uit om zich de antipathie en de tegenwer
king van allen op den hals te halen. Dat de
Japansche regeering nochtans zich zoo hard
nekkig toont en zich eerst bepaalde rech
ten door China verzekerd wil zien, voor ze
haar troepen terugtrekt, bewijst hoe groote
belangen zij in Mandsjoerije heeft.
Trouwens niet Japan alleen, ook Rus
land is daar aan bod. Het is nog maar twee
jaar geleden, dat er een oorlog dreigde
tusschen China en Rusland, ook om de aan
spraken die Rusland in Mandsjoerije Iaat
gelden. Het is zeker actueel het probleem
Mandsjoerije eens wat nader te beschou-
Mandsjoerije.
Mandsjoerije is een gewest van bijna een
millioen vierkanten kilometer, dat zich tus
schen de rivier de Amoer en de Gele Zee
uitstrekt. Behalve een geringe bevolking
van echte Mantsjoes wonen er Tsjoensjoe-
zen, Toengoezenstammen en Chineezen,
alsmede Japanners, Russen en Koreanen.
Vóór eeuwen trokken de Mantsjoes naar
China en traden daar op als veroveraars,
zij stichtten er de Mandsjoe-dynastie, waar
van de keizers tot 1911 over China gere
geerd hebben. De Mantsjoes werden zelf
Chineezen, het nijvere Chineesche volk had
dus eigenlijk tenslotte Mandsjoerije ver
overd.
In 1911 werd China een republiek en
sindsdien had Mandsjoerije heerschers, die
zich van de Chineesche republiek vrijwel
onafhankelijk voelden. Tsjang Hu Liang die
er in 1928 zijn vader opvolgde, deed 'wel
alsof hij de vertegenwoordiger der Nan-
king-regeering was, maar heel veel heeft hij
zich aan de bevelen van deze regeering
nooit gelegen laten liggen.
De spoorwegen.
Er loopt door Mandsjoerije een heel be
langrijke spoorweg, die een onderdeel is
van den Trans-Siberischen spoorweg en
uitmondt in Wladiwostok, de groote en be
langrijke Russische haven aan den Groo-
ten Oceaan, die daar de Japansche Zee
heet.
Ueze spoorweg wordt de Oosterspoor
weg genoemd. Hij stond, ofschoon hij over
Chineesch grondgebied liep, onder Russisch
beheer. Twee jaren geleden werd hij echter
door de Chineezen in beslag genomen,
zulks op grond hiervan, dat de Russen
misbruik maakten van hun aanwezigheid op'
Chineeschen bodem.
De Chineesche Oosterspoorweg is een
Russische lijn die een onderdeel is van den
Trans-Siberischen Spoorweg. De spoorweg
zoowel als zijn geschiedenis zijn heel in
teressant. Iedereen kent eigenlijk den
Trans-Siberische, al was het maar alleen
door Jules Verne. De Russen hebben hem
met bewonderenswaardige energie en met
ontzaglijke kosten gebouwd. Strategische
redenen dreven indertijd het tsaristische
Rusland tot den bouw, maar het bleek
spoedig dat de nieuwe spoorweg ook een
buitengewone commercieele waarde had.
In het jaar 1898 lagen er langs de lijn meer
dan honderd duizend ton goederen op ver
zending te wachten. De waren bleven soms
maanden lang opgeslagen, eer ze verzon
den konden worden. De Transsiberische
verbond Londen met Peking in een mini
C H
Het waren vernederende eischen, die
door het Chineesche volk ook als zoodanig
gevoeld werden en die er ontzaglijk veel
toe hebben bijgedragen in China een anti-
Japansche stemming te wekken.
Japan heeft toen z'n zin niet gekregen,
Engeland, Frankrijk en ook de Vereenigde
Staten bemoeiden zich sterk met het geval
en voor dien druk moest Japan wel wijken
Dat beteekent evenwei niet, dat Japan
sindsdien van Mandsjoeriije af heeft willen
zien, het is voortgegaan met zich er in te
dringen, vreedzaam zoogenaamd, wat soms
geweldmiddelen niet uitsloot.
En dan is er ook altijd nog Rusland, dat
meewerkte om het gezag der Chineesche
regeering te verzwakken. Men begrijpt
1 trouwens wel. dat de onderlinge ruzies der
3 Chineezen, die nu al zoovele jaren voort-
Wang, de Chineesche minister van
buitenlandsche zaken.
is Mantjoerije een Chineesch land gewor
den. Bij het gereedkomen van den spoor
weg zag de Chineesche regeering in, hoe
hard het noodig was, er wat krachtiger op
te treden, wilde het dit gebied niet aan Rus
land verliezen. Welk een belang Mantsjoe-
rije voor Rusland had, moge alleen worden
aangetoond met de mededeeling, dat dit
land zijn millioenenleger alleen met de
graanproductie van Mantsjoerije kon voe
den 1
Doch reeds in 1909 bleek Rusland het
spel verloren te hebben. Honderdduizenden
bekwame, ijverige, sobere en trouwe Chi
neesche boeren en handelswerklieden
stroomden het land binnen.
De Chineezen schiepen zich in Mantsjoe
rije een bestaan en vele Russische onderne
mingen konden het tegen de moordende
concurrentie dezer volhardende en stoere
kolonisten niet bolwerken.
De spoorweg bleef Russisch, maar Mant
sjoerije, waar later Japan nog vasten voet
heeft trachten te krijgen, werd Chineesch en
zal het wel altijd blijven.
Want ook Japan leed tegen de werkzame
Chineezen feitelijk de nederlaag.
mum van tijd, vooral in de periode, waarin
hij geopend werd.
Het was *om de ':;n met ongeveer zeven-
I honderd kilometer te bekorten, dat de Rus-
sische regeering aan China vroeg, den
Transsiberische door Mandsjoerije te mo
gen aanleggen. De daartoe benoodigde con
cessie werd ook verkregen.
Japan en Mandsjoerije.
Na den oorlog tusschen China en Japan,
waarin China heel leelijk klop gekregen
had, eischte Japan de controle over een deel
van Zuid-Mantsjoerije en wel over het
schiereiland Liaotoeng. Een Japansche heer
schappij daar later kwam het tot den
Russisch-Japanschen oorlog was Rus
land allesbehalve aangenaam. Het poseer
de ^ls de vriend van China en slaagde er
met de hulp van Frankrijk en Duitschland
in, Japan er toe te brengen, afstand van het
zooeven verworven bezit te doen.
Politieke en technische redenen maakten
een rechte lijn door Mantsjoerije voor den
Transsiberische hoogst gewenscht en als
dank voor zijn vriendelijke bemiddeling
kreeg Rusland daartoe concessie en zoo
Woroschilow de Russische minister
van oorlog.
durende burgeroorlog tusschen Noord en
Zuid China, degenen die op den loer lagen
om het Chineesch gezag in Mandsjoerije te
verzwakken goed te pas kwam
Voor eenige jaren deed Sovjet-Rusland
z'n best zich van den Chineeschen Ooster
spoorweg meester te maken en dreigde met
oorlog. De Japanners vonden dat vanzelt
niet goed, zij zouden er niets tegen hebben
de Russen geheel uit Mandsjoerije te zien
verdrijven.
Maar zij hebben er zelf den meergenoem-
den Zuid-Mandsjoerijschen spoorweg en
willen hun invloed er versterken. Dat vin
den behalve anderen ook.de Russen weer
niet goed.
Als die twee het echter eens konden
worden, dan zouden zij rr^er kunnen en
aandurven dan thans. Maar de toestand in
het Oosten is zoo gecompliceerd dat er de
onmogelijkste dingen kunnen gebeuren.
Japan gedraagt zich naar onze begrip
pen in het Chineesche land al heel willekcu-
rig. Wij zouden zeggen, dat het er oorlogs-
De bevelhebber der Japansche troepen in handelingen pleegt en de Chineezen zeggen
Mandsjoerije, generaal Minami. 1 het ook, weshalve zij den Volkenbond
waarvan China en Japan beide lid zijn
Toen het in 1905 als overwinnaar uit den hebben te hulp geroepen. Met zeer betrek-
Russisch-Japanschen oorlog te voorschijn lelijk succes zooals men weet. Het succes
trad kwam het nut alleen in 't bezit van het was in zooverre groot, dat de Volkenbonds-
kwam het, dat een zoo buitengewoon be- ?chieredand ,Ko.rea'J.maa; bovendien be- raad duidelijk geuemonstreerd heeft, dat het
langrijke spoorweg bij een zijner eindpun- heerschte het sindsdien doordat het eige- recht in deze aan de Chineesche regeering
ten door vreemd gebied loopt, iets dat de naar word van den Zuid-Mandsjoeri|Schen is. Maar het was heel gering, wijl Japan
Russen later betreurden .spoorweg feitelijk geheel Mandsjoerije. met een botte weigering de resolutie van
De spoorwegmij. kreeg het recht, de lijn' ,De Japan""s dieHwilLenfn moeten kolo- dea y°lkenbondsraad heeft afgewezen
geheel zelfstandig te beheeren gedurende n,seeren hebben gedacht dat ook Mands-I Het wil rechtstreeks met China onderhan-
een periode van 86 jaar de zes iaar van het sioer'ie evenals Korea daarvoor een prach-delen, het wil eerst z'n oude rechten ver
bouwen inbegrepen. China zou het recht tige kans bood- En toen de êr00te wereld- zekerd zien. Maar die rechten in de spoor-
hebben, den spoorweg na zes en dertig jaari
aan te koopen. Rusland verwierf in 1898
voor vijf en twintig jaar het schiereiland
Liaotoeng, hetzelfde, dat het Japan afhan-
dig had gemaakt en toen werd bepaald, dat
'daar een zijlijn naar Dairen zou worden
aangelegd. Terwijl Charbin als voornaem-
ste station werd gekozen, legde men ver
schillende zijlijnen aan, waarvan er een in
1905 na de overwinning der Japanners,
door de Russen aan dezen moest worden
i afgestaan. Die lijn werd toen de Zuid-
Mantjoerijsche spoorweg. Deze lijn, die
naar Moekden en Port Arthur voert, draagt
evenals nog andere zijlijnen uit den aard
der zaak zeer bij tot de belangrijkheid van
den Oosterspoorweg.
Sinds het bestaan van die spoorwegen
I Japansche draadversperringen in de straten van Moekden.
Maarschalk Tschay Chu Liang, de aan
voerder van de Chineesche troepen in
Mandsjoerije.
wegzone heeft het zich in navolging van de
Russen op zeer vrijmoedige wijze aangema
tigd. De Russische spoorwegmaatschappij
kreeg indertijd het recht om zich het noo-
dige terrein te verschaffen voor den bouw,
de exploitatie en de bescherming van den
spoorweg, alsmede het land „in de buurt"
van de spoorlijn noodig voor bet verschaf
fen van zand, steen, kalk. enz., benevens
de bevoegdheid daar gebouwen op te zet
ten en telegraaflijnen aan te le? m.
Gevolg was dat het noodige terrein om
den spoorweg heel breed genomen werd en
de Russen zich daar geheel als heerschers
instelden.
Na den Russisch-Japanschen oorlog kre
gen de Jananners bij den vrede voor zoo
ver Zuid-Mandsjoerije betreft de rechten
der Russen en zij deden er niet minder
royaal me-\ Bescherming der «noorweuen
mankte politie noodig, die politie groeide
tot een leger en ten slotte brak het conflict
uit, dat nu de wereld en den Volkenbonds-
raad bezig houdt en dat nog niet tot op
lossing kwam. Wat het nog worden kan,
weet men niet.
Voor China is het een levenskwestie dat
Rusland noch Japan hun positie in Mands-
joer": versterken, Rusland zijn korte
verbinding met Wladiwostok niet in gevaar
laten brengen, voor Japan is het van het
hoogste belang dat de hulpbronnen van
Mandsjoerije beschikbaar blijven voor de
verder ontplooiing van de Japansche volks
huishouding.
Hier botsen groote belangen, die zeer
moeilijk tot overeenstemming kunnen ge
bracht worden. Hier blijft groot gevaar
schuilen.
De Volkenbond.
Japan heeft er, lijkt het, een conflict voor
over met den Volkenbond, welk conflict er
echter, gelijk mr. J. Limborg, de gedele
geerde bij den Volkenbond pas heeft uiteen
gezet. is als het op 16 November het be
zette gebied niet heeft ontruimd.
Belangrijk is, dat de geheele Raad, dat
zijn dus, met uitzondering van Japan en
China zelf, twaalf staten, waaronder alle
groote mogendheden, van oordeel is, dat
Japan het onrechtmatig bezette territoir
moet ontruimen, zonder dat eerst „op fun-
damenteele punten" zooals Japan eischte
met China zal zijn onderhandeld. Be
langrijk is tevens ja misschien nog be
ker dat de Raad hiermee eenstemmig
heeft uitgemaakt, dat onrechtmatige bezet
ting van territoir aok niet is toegelaten bij
wijze van represaille of van voorluopigen
dwangmaatregel. Belangrijk is eindelijk, dat
de Vereenigde Staten van Amerika aan deze
zitting hebben deelgenomen, al hebben zij
bij de resolutie niet meegestemd. Dat zij
eveneens van oordeel zijn, dat ontruiming
moet plaats hebben, blijkt trouwens uit hun
woorden en daden gedurende het conflict.
Misschien dat Japan d arom toch nog
terugdeinst.
Dan is het accute gevaar voor het oogen-
blik weer verdwenen.
Maar een probleem blijft de Mandsjoe-
rijsche quaestie dan toch.
E. W.
(Nadruk verboden).
Chineesche troepen in Mandsjoerije.
Karachan, volkscommissaris van de Sovjet
Een baai aan de kust.
oorlog de mogendheden bezig hield, stelde
Japan de Chineezen een aantal eischen, die
er eigenlijk op neerkwamen, dat Mandsjoe
rije onder Japansch protectoraat kwam.
