22ste Jaargang
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1931
No. 7011
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
BERICHT
e£clddolie0ou/tomt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toornitbetaling
Voor LeideD 19 cent pei week 12.50 pe» kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per port ff 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is roor de Abonné's rer-
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaaL bij
vooruit betaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935r REDACTIE IS I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele vaD het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «n
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V De juiste politieke beginselen
In het laatste nummer van „Anti-rev.
Staatkunde" schrijft mr. Heemskerk een
zeer waardeerend artikel over wijlen Dr.
Nolens, met wien hij zooveel samengewerkt
heeft. Hij huldigt hem als „drager van zijn
geloofsbeginselen, goed vaderlander, parle
mentaire kracht van den eersten rang, die
vele jaren op zijn post stond en groote
invloed heeft uitgeoefend." „Een inwen
dige gloed, welke niet altijd verborgen
bleef" gloorde in hem. „De parlementaire
atmosfeer reageerde op hem en hij op
haar". Altijd was hij ddar op zijn post.
En dan schrijft oud-minister Heems
kerk verder:
Was hij voorstander van de recht-
sche coalitie? Ik zou meenen, dat hij
die wenschte, maar niet onvoorwaar
delijk; zijn eerste zorg was de R.-K.
Staatspartij, waarvan hij de parlemen
taire leider was, bijeen te houden. Ik
zou geneigd zijn te zeggen, dat hij' een
zelfstandige polibek wenschte te voe
ren, daarbij rekening houdende met de
zeer gemengde bevolking van ons
land, zich ook, doch slechts voor de
uiterste noodzaak, samenwerking voor
behoudende met de socialisten, maar
dat hij verre de voorkeur gaf aan sa
menwerking met de groepen van
rechts.
Ziehier o.i. een stuk politiek beleid van
Mgr. Nolens in enkele sobere woorden
naar waarheid volkomen juist geteekend.
De eenheid der R.-K. Staatspartij
vóór alles.
De R.-K. Staatspartij voert een zelf
standige politiek, maar houdt daarbij
rekening met de zeer gemengde bevol
king.
De R.-K. Staatspartij wil samenwerking
met ander partijen, bij voorkeur met
de groepen van rechts, maar niet on-
voorwaardelijk.
Samenwerking met S. D. A. P. is voor
de R.-K. Staatspartij niet teneenen-
male uitgesloten, doch zal niet dan in
„de uiterste noodzaak" worden
Als deze gedragslijn door ons wordt ge
volgd in de politiek, dan gaan wij, naar
onze beliste overtuiging, een principieel-
goeden wegdan voeren wij een politiek,
die kan zijn in het belang van het Vader
land, in het belang van de Kerk.
DE TOTALE
MAANSVERDUISTERING.
Heden, Zaterdag, heeft er een totale
maansverduistering plaats, die bij goed
weer onder zeer gunstige omstandigheden
kan worden waargenomen: de tweede van
dit jaar.
Begin der eklips: 19 uur 14 min.; begin
der to.taliteit: 20 uur 25 min.midden der
eklips: 21 uur 8 min.; einde der totaliteit:
21 uur 50 min., einde der eklips: 23 u. 2
min. alles in zomertijd gerekend. Zoowel
vóór het begin, als na het einde der ver
duistering zal men de maanschijf gedeelte
lijk gehuld zien in den lichten sluier der
halfschaduw. De maan komt ongeveer 18
uur 48 min. op. Het is een groote zeld
zaamheid, dat er in één jaar in één land
streek twee totale maansverduisteringen
volledig kunnen worden waargenomen.
DE LEIDSCHE COURANT STAAT IN
DE ALLEREERSTE GELEDEREN VAN
ONZE GEWESTELIJKE PERS; DAT,
WAT ZIJ GEEFT, BEHOORT TOT HET
ALLERBESTE, WAT DOOR GEWESTE
LIJKE BLADEN KAN WORDEN GEBO
DEN".
Aldus schreef mgr. Aengenent, toenmaals
hoogleeraar te Warmond, in het feestnum
mer, dat wij uitgaven, toen wij het gebouw
op het Rapenburg berokken.
HET KONINKLIJK BEZOEK AAN
AMSTERDAM.
Bezichtiging van het St. Anna-
Paviljoen.
Hedenmiddag te kwart over twee heeft
het Koninklijk Gezin het Paleis op den
Dam verlaten tot het maken van een rij
toer en het brengen van een bezoek aan
het St. Annapaviljoen aan het 's-Grave-
zandeplein. welke instelling, staande onder
hetzelfde bestuur als het Onze Lieve Vrou-
wegasbhuis, voor eenige jaren, uitsluitend
voor kraamverpleging is gebouwd.
Langs verschillende wegen o.a. Utrecht-
sohestraat, Oosteinde. Ceintuurbaan, Wees-
perzijde en Andreas Bonnstraat werd het
's^Gravezandeplein bereikt, waar de kleu
rige stoet de tram voor het paviljoen volg
de en rechts zwenkte, om links voor te rij
den.
De ontvangst.
Onze vorstin, de kroonprinses en de
prins-gemaal werden aan den ingang ont
vangen door den voorzitter van het col
lege van regenten, mr. Th. Westerwoudt,
die aan haar voorstelde de andere regen
ten, de heeren F. Th Ëverard, pastoor L.
Stoik, B. H. Vroom, en den opvolger van
wijlen den heer J. Hendrix. L. van Cranen-
burgh, alsmede den geneesheer-directeur,
dr. N. P. van Spanje, den verloskundige dr.
Van Rompu, diens assistente mejuffrouw
dr. Sanders, de moeder-overste Zuster Emi
lia na en den rector G. D van Emmerik.
De dochtertjes van de heeren Wester
woudt en Vroom boden Koningin en Prin
ses bloemen aan.
Nadat de hooge bezoekers in de fraai
versierde hall hadden plaats genomen,
sprak de heer Westrwoudt een woord van
welkom, waaraan hij eenige opmerkingen
omtrent het doe-1 van de instelling vast
knoopte. In dit verband zij vermeld dat,
evenals in het O.L. Vrouwegasthuis en het
Ma riapaviljoen, de verpleging in het St.
Annapaviljoen, waarvan de opening in
April 1927 plaats vond, geschiedt door de
Zusters van den H. Carol us Borromeus van
Maastricht. Het paviljoen is gebouwd naar
de plannen van architect P. P. M. Hen
drix. De inrichting voldoet geheel aan de
laatste edschen der verloskundige weten
schap is voorzien van de meest moderne
hulpmiddelen.
Na een korte oponthoud in de hall, maak
te Vorstelijk Gezelschap onder deskundige
geleide een rondgang door het gebouw.
Op een der benedenverdiepingen werden
hierna verversohingen aangeboden, waar
mede dit bezoek ten einde was.
Met een omweg door de stad, keerden de
rijtuigen via Nieuwe Zijdsvoorburgwal en
Paleisstraat op den Dam terug.
De wacht, die des avonds onge veer 8 uur
van het pa-leis naar huis terugkeert, heeft
eenige last hedenavond ondervonden van
een groep werkloozen. Eerst in de Hoog
straat, waar de politie tussohenbeiden
kwam en later in de Muiderstraat waar de
troep door de politie werd tegengehouden
en verspreid.
DE AUGUSTUSMAAND.
Vacanties vervroegen!
De weerkundige medewerker van de
„Tel." besluit een beschouwing:
„Het is niet mogelijk veel goeds van
Augustus te zeggen als zomermaand. Juli
is in alle opzichten heel veel gunstiger,
terwijl ook eind Juni als vacantietijd zeker
Augustus zal overtreffen.
Zooals uit de verschillende cijfers valt
te zien is September in een enkel opzicht
zelfs gunstiger dan Augustus.
Uit alles blijkt dus, dat meteorologisch
gesproken, het streven naar vervroeging
van de vacanties zeker verantwoord is.
Midden Juni vrijaf, begin Augustus weer
aan den slag, iedereen kan het uit de cij
fers zien, dat dan meer zon en minder
klaagliederen one deel zouden zijn."
NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN.
De ontvangsten over Augustus.
De geschatte ontvangsten der Neder-
landsche Spoorwegen over Augustus 1931
resp 1930 (de laatste zijn tusschen haak
jes geplaatst) bedroegen:
Reizigers 9.188.500 (9.663.700), bagage
276.000 (292.800)brief- en pakketpost
355.000 (340.000), goederen 5.783.000
(6159000), levende dieren en lijken ƒ99.999
(12.530) diversen ƒ287.700 (313.950). Totaal
15.989.200 (16.891.580). Totaal ontvangst van
Januari af: ƒ111.242.538 (117.541.804).
Gem. aantal K.M. in exploitatie 3699
(3702). Ontvangst per dag-K.M. in 1931
geschat 123.75in 1930 zuiver
132.23.
BIJZONDERE FRANKEERZEGELS.
Voor herstel der Goudsche glazen.
Gedurende het tijdvak van 1 October
t.-m. 15 November 1931 zullen op de post
kantoren bijzondere frankeerzegels ver
krijgbaar worden gesteld, walke met een
bijslag boven de gewone ftfc—Jikeerwaarde
verkocht zullen worden. De frankeerwaar-
de der zegels bedraagt resp. 1% en 6 cent
en de verkoopprijs resp. 3 en 10 oent. De
kleur van het \y« ceiit zegel is groen, die
van het 6 cent zegel rood. De extra-op
brengst komt ten bate van het Fonds tot
herstel van de Goudsche glazen.
De zegels zijn, ook in het verkeer met
het buitenland, voor frankeering geldig tot
en met 31 December 1932. De zegels zijn
vervaardigd in koperdiepdruk naar ontwer
pen van den architect P. Zwart te Wasse
naar en van dezelfde afmeting als de nieu
we 36- en 70 cent zegel.
De voorstelling is bij elk der zegels een
oompositie van 2 foto's. Het zegel van 6
oent vertoont een deel van de buitenarohi-
tectuur der St. Janskerk te Gouda, met als
zwaartepunt de donkere partij van een der
te herstellen ramen. In een cirkelvormig
medaillon is een handgreep uit het glas-in-
looubedrijf, n.l. het buigen en vastleggen
van het lood om een stuk gebrandschilderd
glas afgebeeld. Op het 1% cent-zegel is als
overheersohende partij een der te heratel
len kerkramen van binnenuit gezien, dus
als lichte raamvorm tegen een donkeren
achtergrond afgebeeld. In het medaillon
een anderen handgreep, n.l. het aan elkaar
soldeeren van de stukken lood om het glas.
Bedde zegels vertoonen dezelfde indee
ling. Getracht is aan het beeldvlak een bij-
zonderen vorm te geven, waardoor de ze
gels sterk de aandacht vragen.
Tekst en illustratieve beelden geven dui
delijk het eigenlijke en ideëele deel der ze
gels aan.
D£ KOLENINVOERBEPERKING.
Haar gevolgen voor de Staatsmijnen.
In verband met de koleninvoerbeper-
king in België en Frankrijk en de Donder
dag te Parijs gehouden conferentie, had 't
„Limburgsch Dagblad" met een der hooge
ambtenaren van de Staatsmijnen een in
ter view.
De vraag werd gesteld, welke de gevol
gen voor de Staatsmijnen zijn geweest van
den thans geldenden Franschen maatre
gel.
De zegsman van het „L. D." deelde me
de, dat het onmiddellijk gevolg was ge
weest en nog is beperking der productie
en van het personeel. Men krimpt geleide
lijk het aantal mijnwerkers in. Dat hierbij
rekening gehouden wordt met bepaalde
omstandigheden, spreekt vanzelf. Tot mas
sa-ontslag zal het vermoedelijk wel niet
komen. Hoeveel arbeiders nog ontslagen
zullen worden zal ervan afhangen, hoe de
toestand zich verder ontwikkelt. In ver
band met dc productiebeperking werd er
op gewezen, dat dit een tweesnijdend
zwaard is: eenerzijds wordt de positie van
ons product op de markt beter, maar an
derzijds wordt de productieprijs verhoogd,
waardoor onze concurrentiestrijd wat
zwaarder wordt.
In dit verband vormt de toestand in
Engéland een nieuwe dreiging. Een even-
tueele daling van het pond sterlink maakt
de concurrentie-mogelijkheid voor de En-
gelschen gemakkelijker op de internatio
nale markt, dus ook op de Nederlandsche.
In Duitschland heeft men dit gevaar be-
reeds onder het oog gezien en gaan reeds
stemmen op om zich, ingeval het gevaar
werkelijkheid wordt, gewapend te we
ten.
Een valutadaling in Engeland zal de Ne
derlandsche mijnen niet alleen op de in
ternationale markt, maar vooral in eigen
land zwaar treffen.
BONDSDAG VAN HORECAF.
Critiek op de toepassing der Arbeidwet.
Te Maastricht is onder voorzitterschap
van den heer J. N. van Hania de vijfde
bondsdag gehouden van den Ned. Bond v.
werkgevers in het hotel- restaurant-, café
en aanverwante bedrijven Horecaf.
In zijn openingswoord wees spr. er op,
dat de Bond geen optimistisch geluid kan
laten hooren. Ook in de naaste toekomst
zijn er nog niet veel lichtpunten. Een der
belangrijkste oorzaken voor dit pessimis
me is de toepassing der Arbeidswet voor
namelijk de toekenning der 17 vrije Zon
dagen, terwijl deze maatregel nog ver
zwaard wordt door de bepaling, dat jeug
dige personen van 1618 jaar op de Zon
dagen en overige dagen, na acht uur des
avonds geen werk in onze bedrijven mogen
verrichten.
Wel moet het bedrijf mede betalen aan
alle belastingen en accijnzen. Ook tegen de
soms zeer zware plaatselijke belastingen,
in het bijzonder de vermakelijkheidsbe
lasting past'n krachtig woord van protest.
De voorzitter drong aan op centralisa
tie van het bedrijf, indien niet in een groot
oentraal lichaam, dan in een federatief
verband. Hij hoopt, dat er een krachtige
groote bond of federatie van werkgevers
verenigingen tot stand komt onder de
leuze: Allen voor een, een voor allen.
Daarna hield de heer J. P. de Haan te
Amsterdam, een lezing over de gevaren,
verbonden aan een te sterke prijsverlaging
zoowel voor het hotel-, carfé-restaurant-
bedrijf als voor den geheelen midden
stand.
Vervolgens hield de heer M. Krop veld,
uit Den Haag, een voordracht over de wen-
schelijkheid van nauwere samenwerking oer
plaatselijke middenstandsvereenigingen.
Als plaats voor den volgenden bonds
dag werd Rotterdam aangewezen.
Te 6 uur werden de leden van Hore
caf en hun dames ten stadhuize ontvan
gen.
De burgemeester heette allen welkom en
wees op de kracht van den Bond.
Doze rede werd door den Bondsvoorzit
ter beantwoord.
Een officieele maaltijd besloot dezen
bondsdag, die heden gevolgd werd door
een tocht door Zuid-Limburg met bezoek
aan Heerlen en Valkenburg.
DE KAMERZETEL VAN MGR. NOLENS
De heer Jos. Maenen opvolger.
Naar de „Volkskrant" verneemt, heeft
het bestuur der R. K. Staaspartij dat Don
derdag in vergadering bijeenkwam, zich
vereenigd met het zitting nemen van den
heer. Jos. Maenen te Heerlen op den in de
Tweede Kamer door het overlijden van
Mgr. Nolens vaceerenden zetel.
BACON-PRIJZEN IN KOPENHAGEN
GEDAALD.
Laagste noteering sedert 1908.
De wekelijksche noteering van bacon is
heden tien öre gedaald tot 68 öre voor eer
ste klas, 64 voor tweede en 60 voor derde
klas bacon, hetgeen de laagste noteeriug
8. .„Tel"
BEZUINIGING BIJ HET KONINKLIJK
HUIS.
Een onzer medewerkers bericht ons: Tij
dens de oefeningen der troepen in den z.g.
Achterhoek van Gelderland, kwam ik in
Hotel Rademaker te Doetinohem en bevond
mij daar opeens midden in het „oorlogs
gewoel", daar dit hotel tot hoofdkwartier
diende der z.g. blauwe troepen. Als eenig
burger zat ik tijdens het ontbijt in een
hoekje der zaal, terwijl de diverse hoofd
officieren zich met elkander onderhielden
en ik onvrijwillig toehoorder was. Allerlei
onderwerpen werden daar behandeld en
onder anderen passeerden daar meerdere
mooie daden van H. M. de revue. Een der
hoofdofficieren zeide toen onder andere,
dat hem in den Haag, uit de beste bron,
verzekerd was, dat H. M. onze Koningin
van haar Rijkstoelage twee maal hon
derdduizend gulden niet tou
cheerde. Daar mij dit bericht zeer trof
was ik zoo vrij genoemde officier een her
haling van zijn mededeeling te vragen, op
dat ik mij niet kon vergissen. Ik zeide, dat
dit berioht toch zeker waard om gepubli
ceerd te worden, daar men er voor een
paar maanden zooveel ophef van maakte,
dat de Engelsche koning ook een deel zij
ner toelage niet opnam.
Genoemde hoofdofficier herhaalde' daar
op zijn mededeeling in het bijzijn van een
aantal andere officieren, dus meen ik u ge
rust dit bericht ter opname te kunnen toe
zenden. Vooral daar hij verzekerde dat
een der best ingewijden in den Haag hem
zulks verzekerd had.
Tot zoover onze zegsman. Wij hebben
geen bevestiging kunnen krijgen van de be
wering betreffende de Rijkstoelage van H.
M. 't Schijnt ons toe, dat deze bewering
haar grond vindt in een bezuiniging op de
begrootingspost voor het Koninklijk Huis
(een bezuiniging van pl.m. 190.000), wel
ke bezuiniging echter niet een gevolg is
van een verminderde Rijkstoelage aan
H. M.
WAARDELOOZE HARING.
Groote schadepost voor handelaren.
Door de steeds minder wordende kans
op uitvoer, blijven de exporteurs in ons
land met een groote hoeveelheid haring vau
het vorig jaar zitten.
Wegens de groote vangsten van dit jaar
willen de afnemers geen oude haring meer
koopen en is de waarde dezer haring tot
ongeveer nihil gedaald.
Een handelaar te IJmuiden heeft reeds
zijn ouden voorraad opgeruimd door de ha
ring naar de mestvaalt te doen verhuizen.
Welke verliezen op die manier geleden
worden is gemakkelijk te begrijpen.
Boterinvoer in Duitschland.
Van de zijde der Duitsche landvolkpar
tij worden bij de Duitsche Rijksregeering
pogingen aangewend om de invoerrechten
op boter verhoogd te krijgen.
Zij, die zich met 1 October op „De
Leidsche Courant" abonneeren,
ontvangen de voor dien datum ver
schijnende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het Chineesch-Japansche conflict in de
Volkenbondsvergadering ter sprake geko
men. (Buitenland 2e blad).
Het bezoek der Fransche ministers aan
Berlijn, (Buitenland 2e blad).
Laval aanvaardt Hoover's uitnoodiging
om naar Amerika te komen. (Buitenl. 2e
blad).
BINNENLAND.
Het Koninklijk Bezoek aan Amsterdam.
(lste blad).
De stand van de fruit- en warmoezerlj-
gewassen. (L. en T., lste blad).
Holbewoners op het strand te Scheve-
ningen. (Gem. Berichten, 3de blad3.
Wij geven een geillustreerd artikel over
de hegemonie van het goud. (2de blad).
De Pastoor van Katwijk is ernstig onge
steld. (3de blad).
Het tekort van de Amsterdamsche tram.
Een uitvoerige voordracht is Donderdag
avond verschenen over het tekort op de
exploitatie van de gemeentetram en de do
delijk te nemen maatregelen daartegen.
Allereerst wordt in herinnering gebracht
de invoering van het overstap-systeem eu
geconstateerd de goede ontvangst daarvan
door het publiek.
Bij de invoering van het overstap-
systeem is reeds als consequentie daarvan
aangewezen het opheffén van lijnen of ge
deelten van lijnen welker vervoer door an
dere lijnen kan worden overgenomen. Nu
het overstap-syseem heeft beantwoord aan
de verwachtingen en de financieelen toe
stand (het geraamd tekort bedraagt toch
niet minder dan 1 millioen gulden) onmid
dellijk handelen noodzakelijk maakt, mee
nen B. en W. dat moet worden voortge
gaan met het aanvaarde systeem, dat direc
te tramverbindingen dan alleen verdedig
baar zijn, wanneer het vervoer zoodanigen
omvang heeft bereikt, dat een economische
exploitatie gewaarborgd is. Aanvaarding
van dit beginsel heeft geleid tot een plan
tot vereenvoudiging van het tramnet, dat
in hoofdzaak omvat de opheffing of ver
korting van de lijnen met eenman-wagen
bedoeling. Het verdwijnen der eenman-wa-
gens van de sporen, die ook door lijnen van
tweemans wagen-bediening worden bere
den zal ook bijdragen tot een vlotter ver
keer op die lijnen en dus een verbeteriug
beteekenen. In verband hiermede worden
voorgesteld op te heffen de lijnen 12, 15 en
21. De trajecten van deze lijnen worden
bestreken door gebruik te maken van over
stappen op andere lijnen. Voorts wordt
voorgesteld belangrijk m te korten de lij
nen 18 en 20. Lijn 18 zal iiiplaats van het
Mariniersplein naar Sloterdijk dan rijden:
NassauplemSloterdijk en van lijn 2U zal
slechts overblijven het stuk Frederiksplein
Trompenburgerstraat. Alleen blijft dan
i nog over lijn 17 als* eenman-wagen-liju.
Voorgesteld wordt deze lijn te veranderen
in een tweemanswagen-lijn. Voorts zal .ijn
13 gesplitst worden in lijn 13 Mercator-plem
I Stationsplein en lijn 19 Stationsplein
Czaar Peterstraat. Deze wijzigingen zullen
leiden tot het grooter gebruik van over-
stapkaartjes en zal belangrijke besparing
geven op de exploitatie. Daarom wordt als
tijdelijke maatregel bovendien voorgesteld
het tarief van 10 cent te brengen op 11
cent.
Een belangrijke inkrimping van het ver
voer wordt hierdoor niet gevreesd en naar
schatting zal deze verhooging naar bereke
ning een millioen meer opbrengen. De prij
zen der abonnementskaarten zullen geen
wijziging ondergaan.
