22ste Jaargang
VRIJDAG 25 SEPTEMBER 1931
No. 7010
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
BERICHT
UIT DE OMGEVING
e£crcbche0oii/tant
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Het loslaten van den
Gouden Standaard.
Er wordt in deze dagen zooveel ge
sproken en geschreven van den Gouden
Standaard, dat velen wel een diep ont
zag voor dit gouden wezen zullen heb
ben opgevat, vooral wanneer het begrip
omtrent zijn functie niet bepaald hel
der mocht zijn.
De Gouden Standaard is niets anders
dan een systeem, waarop in vele landen
de stabiliteit van het geld berust.
Het geld dient in het maatschappelijk
verkeer voornamelijk als ruilmiddel en
waardemeter. Alle menschen ruilen hun
waren of diensten in tegen de waren en
diensten van anderen. De producent doet
zijn producten van de hand met het doel
er machines, levensmiddelen, een auto
en wie weet wat al niet meer voor terug
te krijgen. De tegenwoordige menseh ver
richt zijn ruilingen evenwel niet meer
zooals in den oer-tijd, toen men een os
verruilde tegen tien schapen, doch men
maakt thans gebruik van geld als tus-
Echenschakel. Zoo beschouwd is het geld
op zich geen begeerenswaardig goed; aan
geld alleen heeft men niets, men begeert
het slechts voor zoover men er voor kan
krijgen wat men wil. Men kan er alles
voor koopen, omdat ieder weet, dat
iedereen geld aanneemt, omdat iedereen
vertrouwen heeft in de gangbaarheid van
het geld.
Dat zou niet het geval zijn wanneer
de bewoners van Leiden bijv. moesten
vreezen, dat op een kwaden dag de bur
gers van Amsterdam zouden weigeren
om guldens in ontvangst te nemen. Onder
normale omstandigheden komt zooiets
natuurlijk in het binnenland nooit voor.
In geheel Nederland is de gulden gang
baar en overal is zij evenveel waard.
Maar in het internationale verkeer is
het geval wel degelijk denkbaar; komt
zelfs vrij dikwijls voor.
Wie goederen verkocht heeft aan een
Engelsche firma, zal genoegen nemen
met betaling in Engelsche ponden, wan
neer hij weet, dat hij er ten allen tijde
evenveel guldens voor kan krijgen. Is hij
daar niet zeker van, dan verlangt hij
betaling in guldens. De Engelsche firma
is dan verplicht guldens te koopen. Om
evenwel de bezwaren en onkosten van
geldzendingen te voorkomen, betaalt men
elkander in de praktijk met wissels.
Wie een schuld heeft in het buiten
land, zoekt iemand, die een vordering
heeft op datzelfde land en dan verreke*
nen de crediteuren en debiteuren hun
vorderingen en schulden schriftelijk.
Het is .echter best mogelijk, dat de
vorderingen en schulden, welke de bewo
ners van een bepaald land op de bewo
ners van een ander land hebben, elkan
der niet dekken, dan daalt of rijst de
wisselkoers van die landen en dat kan
zoo'n vaart loopen, dat geldzendingen
noodzakelijk worden.
Daar de Nederlander echter geen ver
trouwen heeft in zendingen van Engel
sche ponden, als hij niet zeker weet, dat
hij er steeds hetzelfde aantal guldens voor
kan koopen, geeft hij er ook de voorkeur
aan om ifst teon t var Ten. dat waarde heeft
voor iedereen. In de meeste gevallen is
dat goud.
Daalt dus de koers van het Engelsche
pond, dan laten de buitenlandsche cre
diteuren goud overkomen en bij stijging
van het pond wordt het voor de buiten
landsche debiteuren voordeeliger om
goud te zenden. Hierbij moet men na
tuurlijk de kosten van de goudzendingen
in aanmerking nemen.
Zóó bekeken, wordt het duidelijk, dat
de koers van het Engelsche pond zal lig
gen tusschen het punt, waarbij de buiten
landsche debiteuren het voordeeliger vin
den om goud te koopen en het te ver
zenden (dus goud waarde plus onkosten)
en het punt, dat het voordeeliger is voor
het buitenland om goud te laten komen.
Men zegt dan dat de koers van het geld
ligt tusschen het goudinvoerpunt en het
gouduitvoerpunt.
Aldus zorgt de waarde van het goud
voor de waarde van de munten. Dat is
de Gouden Standaard. Wil de Gouden
Standaard kunnen werken, dan moet le.
de centrale circulatiebank steeds goud be
schikbaar stellen tegen een vastgestelden
prijs; anders kan het voorkomen, dat door
plaatselijke schaarschte het goud abnor
male schommelingen gaat vertoonen.
en 2e moet de in- en uitvoer van goud
vrij zijn.
Toen dan ook in den oorlog de uitvoer
van goud werd stopgezet, werd daardoor de
Gouden Standaard opgeheven.
Thans heeft Engeland opnieuw den Gou
den Standaard buiten werking gesteld
door de circulatie te ontheffen van de ver
plichting om goud beschikbaar te stellen.
Het gevolg van dit loslaten van de goud
basis is natuurlijk allereerst, dat de waar
de van het geld (welke waarde bepaald
wordt niet door het binnenland maar door
de waardeschatting van het buitenland)
geen steun meer vindt in de waarde van
het goud, en derhalve terugzakt op de zil-
verwaarde van de nog resteerende zilveren
munten. Dooh als een land niet de z.g.
dubbele standaard heeft, (d.w.z. dat het
zilver tegelijk met het goud als basis voor
de waarde van het geld wordt genomen,
door de aanmunt van zilvergeld vrij te ge
ven) dan zakt de geldwaarde tot op het
punt, dat bepaald wordt door vraag en aan
bod. Wordt het aanbod kunstmatig ver
groot doordat veel nieuw geld in circulatie
wordt gebracht, dan daalt de waarde naar
verhouding en men noemt dat inflatie.
Wanneer een land, zooals thans Enge
land gedaan heeft, de afgifte van goud stop
zet, komt er vooral bij de tegenwoordige
goudschaarschte (gevolg van de opeenhoo-
ping van goud in de Vereen. Staten en
Frankrijk) een aandrang bij de circulatie
banken van die landen, die den Gouden
Standaard nog hebben en wordt de vraag
naar goud daar zóó sterk, dat ook zij den
Gouden Standaard niet kunnen handhaven.
Dat xs oa. het geval met Duitsohland, en
als men even de wisselkoersen der laatste
dagen vergelijkt, ziet men direct de gevol
gen daarvan in de daling van het koerspeil
van de Mark, die een wedloop houdt met
z'n broertje, het Pond.
De wet van vraag en aanbod, waarop
thans het betalingsmiddel van Engeland
(en ook van Duitschland) rust, wordt sterk
beïnvloed door de positie van de betrokken
landen. Want wie een pond-biljet heeft of
een markbiljet of wat in den handel
nog meer voorkomt een wissel op die
landen, heeft een vordering op die landen
en interesseert zioh sterk voor hun solva
biliteit. Vandaar dat alles wat de solidi
teit dier landen in gevaar brengt, alles wat
hun geldelijke draagkracht vermindert, de
waarde van hun geld doet dalen. Ziedaar
de invloed van politieke gebeurtenissen, so
ciale onrust, werkloosheid e.a. op de wis
selkoersen.
Waar het nu heen zal gaan met de finan-
cieele crisis na het loslaten van de Gou
den Standaard door Engeland en Duitscii-
land? Niemand weet het. Sommigen zien
in een kleine inflatie een redmiddel uit de
crisis, doch wij hebben dezer dagen nog
aangegeven, dat de diepere oorzaken van
de crisis voornamelijk te zoeken zijn in de
abnormale oorlogsschuldenregeling en de
hooge tolmuren.
Komt daarin geen grondige wijziging,
dan vreezen wij, dat de toestanden eerst
tot een chaos moeten verwarren, voordat
het enge eigenbelang der naties plaara
maakt voor een breeder begrip van het al
gemeen belang.
TWEEDE KAMER
De Tweede Kamer is bijeengeroepen te
gen Dinsdag 29 September te 1 uur. Be
halve een regeling van werkzaamheden is
dan aan de orde: de behandeling van het
interpellatie-verzoek van den heer De Vis
ser over de rechteloosheid van hier te lan
de vertoevende vreemdelingen, enz. Na af
loop der openbare vergadering zullen de af
deelingen vergaderen. Het ligt in de bedoe
ling Donderdag 1 October te 11 uur in de
afdeelingen te doen onderzoeken het wets
ontwerp tot tijdelijke heffing van een bij
zonder invoerrecht op benzine en het wets
ontwerp tot verhooging van het tarief van
invoerrechten.
INVOERVERGUNNING VOOR KOLEN
IN BELGIE.
Inwerkingtreding omstreeks 1 Oct.
Het Belgische ministerie van Nijverheid
heeft thans het Koninklijk Besluit voorbe
reid, waarbij de invoervergunningen voor
steenkool worden ingesteld. Het van toe
passing worden 3 dagen na afkondiging in
het Belgische staatsblad. De dag der af
kondiging staat nog niet vast, doch deze
mag tegen het einde van deze week ver
wacht worden. De inwerkingtreding zal
derhalve omstreeks 1 October plaats vin
den.
De tusschen de Duitsche en Belgische
kolenindustrie tot stand gekomen overeen
komst over den gecontingenleerden invoer
van Duitsche steenkool is geratificeerd
nadat nog enkele bijkomstige kwesties ge
regeld waren..
HET KONINKLIJK BEZOEK AAN
AMSTERDAM.
Het lag aanvankelijk in het voornemen
van de Koninklijke Familie in den namid
dag een bezoek te brengen aan het Walen-
weeshuis op de Vijzelgracht hoek prinsen
gracht. Dit bezoek is echter reeds in de
morgenuren gebracht. Om half 11 kwamen
de rijtuigen voor en werd langs den N.Z.
Voorburgwal Koningsplein, Heerengraoht,
Nieuwe Spiegelstraat, Spiegelgraoht, lsLe
Weteringsdwarsstraat naar de Vijzel
gracht bereikt.
Aan den ingang van het Weeshuis wer
den H. M. de Koningin en de Prinses ontr-
vangen door den president-regent, den heer
A. van de Werk, en de presidente-regeu-
tesse, mevrouw A. Versohuyl-Veltman.
Twee weeskinderen, Amy Wale wijn en
Frans Beerenburg boden respectievelijk
aan de Koningin en de Prinses bloemen
aan, waarvoor de beide vorstinnen met
eenige vriendelijke woorden dank zegden.
Hierna werden de overige aanwezige be
stuursleden aan de hooge bezoekers voor
gesteld.
De president-regent, de heer A. v. d.
Werk, hield hierna een toespraak.
Na deze toespraak werden de hooge be
zoeksters door de weezen toegezongen,
waarna een bezoek werd gebracht aan de
jongens- en meisjesafdeelingen en even
eens een kijkje werd genomen bij de Ouden
van dagen.
In de Regentenkamer werd tenslotte
door het bestuur afscheid genomen van H.
M. de Koningin en Prinses Juliana.
Voor naar het Paleis werd teruggekeerd
werd nog een rijtoer gemaakt door „Zuid"
en het Vondelpark.
In den namiddag werd een rijtoer ge
maakt.
Een incident.
Te ruim kwart over vier gisterenmiddag
is de koninklijke stoet na het bezoek aan
het Scheepvaarthuis op den Dam terugge
keerd. Toen de rijtuigen den hoek van de
Paleisstraat omzwenkten klonken uit de
voorste rijen van het talrijke publiek, dat
zich vooral op het middenterrein verzameld
had, hartelijk gejuich op, terwijl op het
zelfde oogenblik een vrij groote groep com
munisten, die de achterhoede vormde, de
„Internationale" aanhief. Toen voor de
tweede maal dit strijdlied ingezet werd,
sommeerden een brigadier en enkele agen
ten daarmede op te houden. Toen hieraan
geen gevolg werd gegeven, trok de polirie
den gummistok; op een enkelen slag na be
hoefde echter niet krachtdadig te worden
opgetreden, aangezien de troep communis
ten beenen maakte.
In den namiddag verleende H. M. de Ko
ningin gistermiddag audiëntie aan Ged. en
Prov. Staten alsmede aan het gemeentebe
stuur van Amsterdam.
Prins Hendrik zal Zaterdagmiddag een
niet-officieel bezoek aan Schiphol brengen.
De economische toestand.
In den loop van deze week zal de Ko
ningin ten Paleize ontvangen de heeren
Gottfr. Crone, vice-voorzitter van de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken (de
voorzitter, de heer E. Heldring, vertoeft
op het oogenblik in het buitenland), mr. G.
Vissering, president der Nederlandsche
Bank, en de heer S. P. van Eeghne, oud
voorzitter van de Kamer van Koophandel,
ten einde door hen te worden ingelicht om
trent den huidigen economischen toestand.
NIEUWE BANKBILJETTEN.
De directie van De Nederlandscihe Bank
maakt bekend, dat zij een bankbiljet van
500 in omloop zal brengen.
Voorts zal een nieuw model bankbiljet
van 100 in omloop worden gebracht.
BIJZONDERE LEERSTOEL
TECHNISCHE H00GESCH00L.
Prof. dr. H. A. Kramers benoemd.
Het bestuur van het Deltsche Hooge-
sohoolfonds heeft voor de vervulling van
den bijzonderen leerstoel voor de theoreti
sche natuurkunde aan de Technische Hoo-
geschool benoemd prof. dr. H. A. Kramers,
hoogleeraar te Utrecht, die de benoeming
heeft aanvaard.
De bevoegdheid tot de vestiging van de
zen bijzonderen leerstoel werd aan het
Delftsche Hoogeschoolfonds verleend bij
K. B. van 4 Augustus 1931, Stbld. 357.
NED. R.K. BOND VAN OVERHEIDS
PERSONEEL „ST. PAULUS".
Onder leiding van den bondsvoorzitter,
den heer L. F. Guit kwam gisteren de cen
trale groep „Rijkspersoneel" van St. Paulus
in vergadering bijeen ter bespreking van de
loonkorting toe te passen op het rijksperso
neel, gelijk deze in de millioenennota is
vastgesteld. Zeer ernstige en scherpe kritiek
werd geleverd op het standpunt der regee
ring. De vergadering sprak als haar mee
ning uit, dat eenige loonkorting thans niet
te aanvaarden is, waarmede krachtig on
derstreept is, het standpunt dat de verte
genwoordigers der verschillende centralen
reeds innamen bij de besprekingen in de
Centrale Commissie voor Ambtenaren
zaken.
In de R. K. Centrale van burgerlijk
overheidspersoneel zal worden voorgesteld
contact te zoeken met de R.K. Fractie van
de Tweede Kamer en dezer medewerking
te verzoeken, voorts in overleg te treden me,t
het bestuur van het R.K. Werkliedenver
bond opdat de invloed van de geheele ka
tholieke arbeidersbeweging zich plaatse
achter de actie van rijkspersoneel, mede te
werken dat op goeden grondslag een samen
werking tot stand kome tusschen de ver
schillende centralen van overheidspersoneel
en een oproep te doen uitgaan tot alle R.K.
ongeorganiseerden in overheidsdienst, op
dat dezen door toe te treden tot de katho
lieke organisatie mede zullen werken om
de voorgenomen verslechteringen af te wen
den. Tenslotte was men van meening, dat,
wanneer de algemeene financieels toestand
des rijks bijzondere maatregelen vraagt,
deze door de geheele bevolking en naar
draagkracht moeten worden getorst en niet
in meer belangrijke mate op een bepaalde
groep in dit geval het rijkspersoneel moet
worden gelet.
De „Tijd".
Met ingang van Maandag a.s. is be
noemd tot Directeur van de dagbladen
„Tijd" en „Amstelbode" de heer J. Ver
biest, eertijds redacteur van de „Maasbo
de" en hoofdredacteur van de „Telegraaf"
Gelijktijdig is eervol ontslag verleend
aan de heeren F. J. A. M. Wierdels, direc
teur en v. d. Marck, hoofdadministrateur.
Baisse-praktijken.
Het lid der Eerste Kamer de heer Dob-
belmann heeft aan den minister van finan
ciën de volgende vragen gesteld:
1. Heeft de minister de vragen overwo
gen, door het lid van de Eerste Kamer
den heer De Jong laatstelijk in de vergade
ring van 23 Juli 1931 aan den minister ge
steld betreffende de immoreele baisse-
practijken, welke hier te lande gelden en
waaromtrent de minister toen nadere over
weging heeft toegezegd?
2. Is de minister door deze overweging
niet tot de conclusie gekomen, dat er aan
de beurs werkelijk immoreele praetijken
worden toegepast en het gerechtvaardigd
vertrouwen in den financieelen toestand
van ons land mede daardoor wordt ge
schaad?
3. Is de minister niet overtuigd, dat een
groot deel van den angst en vrees, onder
bona-fide fondsenbezitters gewekt, waar
door deze bezitters niet alleen tot hun
eigen nadeel, maar ook tot dat van vele
anderen, hun bezit tot ongemotiveerd
lage prijzen van de hand doen, mede ver
oorzaakt of verergerd is door bovenbe
doelde baisse-praktijken?
4. Is de minister niet van meening, dat
thans een toestand in het leven is geroe
pen, waartegen het dringend noodzakelijk
is in het algemeen Nederlandsch belang
maatregelen te nemen en is Zijn Excellen-
In den ouderdom van 48 jaren is te
Groningen overleden d r. H. J. Dooren
bosch, directeur van het Chemisch La
boratorium Doorenbosch en Pannenborg.
De overledene was een zeer bekende en
geziene persoonlijkheid. Dr. Doorenbosch
had verscheidene functies in het publieke
leveir, o.m. was hij voorzitter van „Burger
leven.
De gemeenteraad van Voorburg
heeft besloten tot aankoop van de buiten
plaats de Werve voor 250.000 gulden.
De regeering heeft nog geen beslis
sing genomen ten aanzien van de bepaling
der schadeloosstelling, door Haarlem
op grond van artikel 22 der Annexatiewet
van 1927 aan Heemstede te betalen. Inmid
dels moet tusschen Haarlem en Haarlem-
merliede de regeling der schadevergoeding
nog in haar geheel worden behandeld.
Haarlemmerliede vraagt een bedrag van
360.000.
De Koninklijke Militaire K a-
p e 1 is naar Parijs vertrokken om op de
Koloniale Tentoonstelling eenige concerten
te geven.
Zij, die zich met 1 October op „De
Leidsche Courant" abonneeren,
ontvangen de voor dien datum ver
schijnende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Weinig kans voor de voorstellen om
trent de bewapeningsvacantie. (Buiten
land, 2de blad).
Het conflict tusschen China en Japan.
De Japanners rukken niet verder op.
(Buitenland, 2de blad).
BINNENLAND.
Het Koninklijk Bezoek aan Amsterdam.
(lste blad).
De houding van den R. K. Bond van
Overheidspersoneel ten opzichte van de
loonsverlaging, (lste blad).
Een bijzondere leerstoel aan de Techni
sche Hoogeschool te Delft, (lste blad).
Stand der landbouwgewassen op 21 Sep
tember (L. en,T., 2de blad).
Hollandsche Bloembollen in Boedapest.
(L. en T., 2de blad).
Drie personen door gasverstikking om
gekomen. (Gem. Berichten, 2de blad).
Bij een brand te Nijmegen is een vrouw
van schrik gestorven. (Gem. Berichten, 2de
blad).
Verscheidene ernstige verkeersongeluk
ken (Gem. Berichten, 2de blad).
Een treinontsporing bij Nieuwerkerk a.
d. IJssel (Gem. Berichten, 2de blad).
In een artikel geven wij een uiteenzet
ting over de beteekenis van het loslaten
van den Gouden Standaard, (lste blad).
De N.V. Electriciteitsbedrijf Hillegom—
LisseSassenheim. Een verklaring van
commissarissen, (lste blad).
RIJNSBURG.
Tuinbouw. Ook van het artikel, wat
de aanvoer nog eenigszins van beteekenis
deed zijn, de bloemkool, komt de laatste
dagen geen flink kwamtum meer. De vroe
ge bloemkool raakt op en wordt niet of on
voldoende aangevuld door de lste bloem
kool. De prijs is weer lager dan vorige,
week en varieerde voor lste soort van ƒ9.80
tot 1370. Tweede soort bracht van 2.10
5.40 op. Van gele en roode kool komt
nog zeer weinig. De prijzen hiervan zijn
zeer laag, varieerend van 4.805.20 per
100. Ook voor uien is weinig vraag met
prijzen van 2.303.10 per 100 K G.
Eigenheimers brengen momenteel niet
meer op dan 2.50 tot 3.10 per 100 K.G.
SASSENHEIM.
Onderscheiding. Bij. Kon. besluit is
aan J. Vreeken, alhier, verlof ver
leend tot het aannemen van het vreemde
eereteeken ridder der Orde van de Kroon
van Roemenië.
Voor hen, die nog zwemmen. De ge
meentelijke bad- en zweminrichting zal na
3 October a.s. niet meer voor publiek zijn
opengesteld.
TER AAR.
Aanrijding. Gistermiddag reed om
den hoek nabij P. K. een motorrijder, ge
volgd door een luxe-auto. Door onbekende
oorzaak reed de auto tegen de motorrijder
aan, het achterste gedeelte van de motor
fiets werd in elkaar gedrukt. Het ongeval
liep nog bijzonder goed af. De rijder kreeg
een paar schrammen op zijn handen en
kwam verder met den schrik vrij.
Arm gebroken. Het dochtertje van L.
R. gekomen raakte zij het beheer over haar
R. gekomen raakte zij het beller over haar
stuur een weinig kwijt en kwam te val
len. Eerst leek het niet ernstig te zijn,
doch later constateerde men dat zij haar
arm had gebroken.
