Tweede Congres der Katholieke
Arbeiders-Internationale
22ste Jaargang
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1931
No. 6993
®e£eid6elie(2o«^ömt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post -f2.95 peï kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. I1ST. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
De Liturgie en de Uitvaart
van Mgr. Nolens.
't Is een prachtige propaganda., welke
zich ten doel stelt, de kennis en de pra-o
tijk van de Kerkelijke Liturgie te versprei
den bijv. door middel van het Missaal,
in welke uitgave dan ook.
Door middel van de Liturgie leven wij
ons in in den geest van de Kerk, en, ver
volgens, in de Liturgie voornamelijk ook
in de Mis-gebeden ligt een rijke bron
van schoonheids-vreugde en kennis-verrij
king.
Er wordt in deze echter ook overdreven.
Daar zijn er, die er haast toe zouden ko
men, om te beweren, dat degenen, die de
H. Mis bijwonen en niet den priester aan
het altaar in zijn gebeden volgen, even
goed thuis zouden kunnen blijven, als er
geen verplichting van Mis-hooren is! Een
dergelijke overdrijving is natuurlijk erg
dwaas en ook heel gevaarlijk.
Denzul'ken mag wel 'ns worden "Voorge
houden, dat duizenden en duizenden in het
bijwonen van de H. Mis geestelijke en ze
delijke vertroosting en verheffing hebben
gevonden en nog vinden, terwijl zij niets
van de Liturgie kennen en bidden, al dan
niet uit hun kerkboek, wat. vroomheid hen
ingeeft.
Overdrijving kan ook déze goede zaak
schaden. Maar een goede, een uitste
kende zaak is en blijft de propageeren-
d« ijver voor de Liturgie
De „Geld." wijst er op, dat bij de uit
vaart van Mgr. Nolens te Venlo niet de
tekst der H. Mis is verstrekt geworden, en
vervolgt dan:
Wij schrijven dit niet om een ver
wijt te maken aan degenen, die de
plechtige begrafenis van Mgr. Nolens
op waarlijk uitstekende wijze hebben
verzorgd men kan niet aan alles
denken maar om de goede gewoon
te, welke op sommige plaatsen
heers ebt meer algemeen te maken.
"Voor de katholieken is de tekst van
een uitvaartdienst evenmin overbo
dig. Hoe velen, die hun ontroering vaak
niet meester kunnen blijven bij een
uitvaartdienst, als het lijk van een
dierbare overledene in de kerk staat
en straks wordt uitgedragen, zouden
troost vinden in den tekst der H. Mis,
waarin het verband tusschen tijd en
eeuwigheid zoo sterk leeft en de smart
van de scheiding in het licht der
eeuwigheidsgedachte zich" neerlegt.
Maar als men een groote toeloop
van andersdenkenden verwachten kan
dan is het- verstrekken van den tekst
der H. Mis een plicht van beleefdheid.
Dien wij overigens met graagte mogen
vervullen. Want de H. Kerk heeft, aan
den uitvaart harer geloovigen de
grootste zorgen besteed en zij verge
zelt de ziel van1 den opvarenden chris
ten met de schoonste harer gebeden
en gezangen. En het cachet, dat op elk
barer godsdienstoefeningen ligt, het
cachet van het goddelijke en van het
verband met de bovenzinnelijke eeu
wigheid, spreekt het sterkst in de Li
turgie van de doodenmis, als voor de
rust van den afgestorvene het god
delijk Offer wordt opgedragen ©n de
Onbloedige hernieuwing van den kruis
dood wordt voltrokken ter afwassching
van de zonden der pas vertrokken ziel
Ieder, ook als hij niet gelooft in de
waarheden van ons H. Geloof en in
het bevel van Christus om dit te doen
te Zijner gedachtenis, komt onder den
indruk van de diepe beteekenis der
goddelijke plechtigheden, indien hem
gelegenheid wordt gegeven ze te ver
staan-
Wij zijn het met het bovenstaande vol
komen eens. Men moet zich echter van
het verstrekken van den tekst der H. Mis
aan andersdenkenden niet een té groote
verwachting maken. Zij kunnen in den
regel toch niet de H. Mis volgen, en lezen
de tekst in-eens uit. Maar in ieder geval
wordt hun zóó de kennis van de beteeke
nis der plechtigheden, die zij zien gebeu
ren, iets nader gebracht.
De Beteekenis der Encycliek „Quadragesimo Anno"
Gistermiddag te half vier is te Utrecht
het tweede Congres van de Katholieke
Arbeiders-Internationale aangevangen.
Talrijke persoonlijkheden uit de arbei
dersbeweging* waren in de congreszaal in
het Kasteel van Antwerpen te Utrecht
aanwezig, o.m. de heer H. Heijman, Minis
ter van Arbeid in België, mgr. dr. Walter-
bach uit Munchen, de bekende priester
Belpaire uit Brussel, pater Perquy O.P.
uit Leuven, senator Broekx uit Hasselt,
mgr. dr. Otto Muller uit Keulen, mgr. dr.
Poels, kanunnik J. K. v. Schaik, prof. W.
M. J. Koenraadt van Groot Seminarie
Hoeven, de Kamerleden De Bruijn, Her
mans, Kuiper en van der Meijs, de leden
van Gedeputeerde Staten van Limburg
en Noord-Brabant, Maenen en van Rijen,
rector Bots, aalmoezenier Bannenberg, de
heer Serrarens, secretaris van het Inter
nationaal Christelijk Vakverbond, prof. de
Vries van de Handelshoogeschool te Rot
terdam e.a. uit Servië was een priester
aanwezig, studeerende in Parijs, die in ons
land vertoeft om de Nederlandsche Katho
lieke Arbeidersbeweging te bestudeeren.
uit Spanje was aanwezig de heer "VVences-
lao Consalez Oliveros. professor aan de
Universiteit te Granada, redacteur van
het dagblad „El Debate".
De voorzitter J. loos sprak in het
Duitsch zijn openingsrede uit.
OPENINGSREDE.
Het spijt mij, aldus spr., dat ik niet alle
talen tegelijk, kan spreken en ik verzoek u
dan mij te verontschuldigen, als ik mij be
dien van de taal, die mij eigen is.
Ik heet de delegaties uit België, Duitsch-
land, Luxemburg, Nederland, Polen, Zwit
serland en Joego-Slavië, alsmede de verte
genwoordigers der bevriende organisaties
hartelijk welkom. In het bijzonder ver
heugt. het mij, die vrienden hier te begroe
ten, met wie wij reeds zoovele jaren har
telijk hebben kunnen samenwerken. Heel
in het bijzonder stel ik het op prijs, dat
het onzen vriend Heijman mogelijk is, hier
in ons midden aanwezig te zijn.
Terwijl alle aanwezigen zich van hun ze
tels verhieven, herdacht spr. vervolgens
den ontslapen internationalen leider in de
Arbeidersbeweging Mgr. dr. W. H. No-
lens.
Wij missen, aldus spr., hier op dit twee
de Congres der Katholieke Arbeiders-In
ternationale den eminenten priester en lei
der Mgr. Nolens, wiens groote verdiensten
voor de arbeidersbeweging wij bijzonder
erkennen. Wij zouden ondankbaar zijn, als
wij niet aan het begin van ons congres
een oogenblik aan hem denken en een ge
bed voor zijn zielerust storten.
iWat ons congres moet zijn, volgt uit de
tijdsomstandigheden. Een economische
crisis van ongehoorde scherpte en duur
drukt op de vol'ken der aarde. Er treden
fouten en tegenspraken in het huidige eco
nomische systeem aap den dag, zooals nog
nooit gehoord zijn. Wanneer een landbouw-
departement van een land aan de andere
zijde van den Oceaan adviseert, de helft
van den jaarlijksehen katoenoogst te ver
nietigen, en dit op een oogenblik, dat in
andere landen groote behoefte aan klee
ding bestaat, dan is dat wel het toppunt
van onbegrijpeijkheid.
Niet alleen lichameijk, maar ook geeste
lijk en moreel gaat de groote massa der
menschheid gebukt onder de gevolgen van
dezen noodtoestand en in dezelfde mate,
waarin de storingen en wanverhoudingen
in het huidige economisch leven aan den
dag treden, vermeerdert ook de onrust
onder de massa, de radicale stroomingen
nemen toe in omvang en in intensiteit, de
geest van verwarring en ongeloof grijpt om
zich een. Wie zijn oogen gebruikt, kan dat
allerwegen zien.
Voor ons, leden der katholieke arbei
dersbeweging, is het in zulke tijden een
onbeschrijfelijke vreugde, te weten, dat on
ze Heilige Kerk paraat is.
Juist in dit jaar heeft de Heilige Vader,
Paus Pius XI, ons een nieuwe sociale en
cycliek gegeven, een encycliek van het al
lergrootste belang. Deze encycliek geeft
ons hechte grondslagen, een duidelijk doel
en een veiligen weg.
Daarom worden wij, bij het begin van
dit congres, vervuld van een gevoel van
groote dankbaarheid pegns onzen Heiligen
Vader in Rome. Op bijzondere wijze zullen
wij in den loop van dit congres onzen eer
bied, onze onverbreekbare trouw en onzen
oprechten dank tot uiting brengen. De bes
te wijze om onze aanhankelijkheid en on
ze trouw aan den Heilgen Vader te betui
gen is echter, wanneer wij het vaste voor
nemen maken, om juist in deze tijden te
werken en te streven in den geest der Kerk
en als haar levende ledematen.
Ons congres is openbaar. Wij hebben
niets te verbergen. Wat wij denken en wil
len, moet aan een ieder bekend worden.
Wij willen werken voor het leven en het is
voor ons van belang, dat men onze stem
overal hoort.
Alvorens met de afwerking der agenda
te beginnen, stelde spr. het congres in
kennis van een serie schriftelijke geluk
wens chen, welke hij had mogen ontvangen.
Hunne Excellenties, de Hoogwaardige
Aartsbisschop van Utrecht en Bisschoppen
van Breda, Haarlem en 's-Hertogenbosch
hebben hun groeten en hun Zegen ge
zonden.
Welkom in Nederland.
Na deze openingsrede was het woord
aan den voorzitter van het R.-K. Werklie
denverbond, den heer A. C. de Bruijn, om
den afgevaardigden in Utrecht het welkom
toe te roepen. Spr. stelt het op prijs dat
op dit tijdstip het congres te Utrecht werd
gehouden. Gij kunt nu, aldus spr., met
onzen organisatievorm kennis maken. Ik
weet, dat deze vorm uwe belangstelling
heeft. De standsorganosatie en de vakor
ganisatie. beiden steunend op principieel©
basis, vormen tezamen een vrij sterk ge
centraliseerde eenheid.
Ik dank den voorzitter voor zijn woor
den, gewijd aan Mgr. dr. W. H. Nolens.
Dit verlies wordt bijzonder gevoeld in on
ze kringen. In deze internationale verga
dering denken wij dan ook met weemoed
aan de ontslapen internationale persoon
lijkheid Mgr. dr. W. ,H. Nolens, den groo-
ten Nederlander, den edelefi. priester, den
groeten zoon der Katholieke Kerk. Bij on
ze droefheid hebben wij ook een rede tot
vreugde. Wij zullen binnenkort vieren het
veertigjarig priesterfeest van een andere
internationale persoonlijkheid, Mgr. dr.
Poels. Bidden wij voor de zielerust van
Mgr. Nolens, wij bidden eveneens, dat dr.
Poels voor de nationale en internationale
beweging moge behouden blijven.
Na dit welkomstwoord sprak de heer Ser
rarens namens het Christelijk Internatio
naal Vakverbond. Eenige afgevaardigden
deden vervolgens aanvullende mededeelin
gen op de rapporten door de besturen der
verschillende nationale organisaties over
de organisatorische verhoudingen en de wij
ze van werken uitgebracht. Deze rappor
ten waren gedrukt aan het congres voor-
HERSTEL DER SOCIALE ORDE.
Vervolgens was 'het woord aan het Twee
de Kamerlid, de heer H. Hermans, tot
het houden van zijn inleiding: „Herstel der
Sociale Orde".
In „Quadragesimo anno", aldus spr.,
wordt eene levendige beschrijving gegeven
van de tegenwoordige toestanden op so
ciaal, economisch en staatkundig gebied,
en wordt tevens aangetoond hoe deze toe
standen moeten hervormd worden. Hier zal
een poging worden gedaan, om de verande
ring van bestaande instellingen in den
geest van „Quadragesimo anno" samen te
vatten in een afgerond hervormingsstelsel.
De scheiding tusschen de productiefacto
ren arbeid en kapitaal, waaruit het loon-
contract is ontstaan, heeft aanvankelijk
toen er voor de arbeiders nog groote kans
bestond op het bereiken eener zelfstandige
positie in hun bedrijf geen of weinig
sociaal nadeel veroorzaakt. In toenemende
mate werd dit echter het geval na het ont
staan en de verdere ontwikkeling van het
grootbedrijf.
Het kapitaal, aanvankelijk geheel in han
den van den ondernemer-eigenaar, kwam
toen in het spel als een derde macht en
werd de overheerschende macht.
Het kapitaal, maar vooral de leiding
over het kapitaal, werd meer en meer ge-
oonoentreerd in weinige handen en het
aantal preletariërs of niets-bezitters (loon
arbeiders en met hen gelijk te stellen per
sonen) steeg met groote snelheid tot 65 k
75 pCt. der bevolking van de industrieels
staten der wereld. Deze ontwikkeling kan
men aanduiden als de sociale structuur van
het kapitalisme.
De opeenhooping van het kapitaal in wei
nige handen, heeft het eigenlijke doel der
productie: redelijke behoeftebevrediging
bijna geheel verdrongen door een louter
streven naar winst. De zoo geschapen mo
gelijkheid van zeer snelle verrijking ver
sterkte in hooge mate het speculatieve ele
ment op economisch gebied, dat telkens
het evenwicht tusschen voortbrenging en
verbruik verstoort met de gevolgen van
toenemende bestaansonzekerheid bij het
overgroote deel van de bevolking. Men kan
dit noemen de economische structuur van
het kapitalisme.
Gelijk met deze sociale en economische
ontwikkeling en ten deele als gevolg daar
van, nam de technische wetenschap een
hooge vlucht. Onder de geschetste omstan
digheden versterkte dit op buitengewone
wijze de macht der kapitaalbezitters.
Zoogenaamde rationalisatie bevorderde
deze irrationeele verhouding in het be
drijfsleven en maatschappij. Het is de tech
nische structuur van het kapitalisme.
Ligt de grondfout bij de scheiding tus
schen arbeid en kapitaal, waardoor het ka
pitaal zich ook tusschen werkgevers en
arbeiders als een derde overheerschende
macht kon ontwikkelen, dan moet het loon-
contract worden aangevuld „getemperd"
volgens „Quadragesimo anno" door een
contract van maatschap (hetgeen meer be-
teekent dan aandeel van loonarbeiders in
de winst!).
De noodzakelijke vorming van nieuw ka
pitaal dient zoo te geschieden, dat eener-
zijds rechtvaardige loonen en winsten wor
den betaald, anderzijds de arbeiders gelei
delijk worden gemaakt tot mede-eige
naars van de onderneming, waarin zij werk
zaam zijn. In het aldus verkregen mede-
beschikkingsrecljt zitten alle vormen van
medezeggenschap, en dit systeem moet
worden gedragen door eene sociaal-econo
mische bedrijfsorganisatie, die allo gelijk
soortige ondernemingen geleidelijk ver
bindt en die door bedrijfsbanken, wier ka
pitaal wordt gevormd door de overschotten
van winsten en loonen, uitstoot het kapitaal
als derde en overheerschende macht.
In de plaats van vrije concurrentie kome
geregelde concurrentie, gebaseerd op na
tionale ordening, invoering van bedrijfs
organisatie als natuurlijke organen van
den staat en gericht op eene volkshuishou
ding, welke het algemeen welzijn dient,
dus redelijke behoeftenbevrediging op den
voorgrond stelt.
Alle technische hulpmiddelen moeten aan
dit doel, aan de rationeele organisatie van
de maatschappij zelve, dienstbaar worden
gemaakt. Van zelf ontwikkelt zich dan de
toestand, dat zoowel sociaal als economisch
niet voordeelige ondernemingen (hetgeen
te kleine, maar zeker ook te groote onder
nemingen kunnen zijn!) verdwijnen.
De factor van den klassenstrijd wordt
dan weggenomen, hetgeen, behalve sociaal,
ook economisch als een groot gemeen
schapsbelang en als voorwaarde eener goe
de bedrijfsorganisatie moet worden be
schouwd.
De gedachten van deze hervorming, wel
ke ook in „Quadragesimo anno" worden
verdedigd en vooral de leer der kerk op so
ciaal en economisch terrein, moeten overal
doordringen. Een zoo groot mogelijke een
heid onder de katholieke arbeiders van alle
landen is hiertoe noodzakelijk.
Na deze met hartelijk applaus toegejuich
te rede werd ©enige minuten gepauzeerd,
waarna de voorzitter het woord verleende
aan pater L. Perquy O.P., directeur der So
ciale Hoogesohcol voor Arbeiders te
HeverLee-Leuven, tot 'het houden van zijn
referaat:
HERSTEL DOOR VERNIEUWING DER
CHRISTELIJKE ZEDEN.
Gelijk de eenheid der menschelijke sa
menwerking, zegt de Paus, niet steunen
kan op de tegenstelling der „klassen," zoo
kan, aldus spr., de juiste ordening van het
economisch leven niet aan de vrije conour-
rentie worden overgelaten.
De vrije concurrentie is te rechtvaardi
gen, en ook zeker nuttig, zoolang zij bannen
zekere grenzen gehouden wordt.
De economische dictatuur kan die func
tie van leidend 'beginsel der economie nog
veel minder vervullen.
Zij heeft een krachtige beteugeling en
wijze leiding noodig, die zij zicih zelf niet
geven kan.
Hoogere en edeler krachten moet men
dus opsporen om daarmee deze maohit
streng en volkomen te regeeren, namelijk:
de sooa-le rechtvaardigheid en de sociale
liefde.
Deze rechtvaardigheid moet de insbek
lingen, ja het geheel© sociale leven der vol
keren doordringen.
Voor alles is ncodig, dat zij in daden tot
uiting kome, dat wil zeggen, een sociale en
juridische orde tot stand brenge, die op ge-
keel het economisch leven als het ware haar
stempel drukt.
De sociale liefde moet met vreugde de
krachtdadige bescherming en verdediging
daarvan op zich nemen.
Meer nog: wegens hun sterke wederkee-
rige economische afhankelijkheid en op el
kaar aangewezen zijn, moeten de verschil
lende volkeren, één van zin en met vereen
de krachten, er naar streven, om door ver
standige verdragen en instellingen een
vruchtbare en heilzame internationale sa
menwerking op economisch gebied te be
vorderen.
In onze dagen is het sociale en economi
sche leven zoo ingericht, dat 'het voor een
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De besprekingen te Genève. (Buitenland
2e blad).
Crisismaatregelen in Engeland. (Buiten
land 2e blad).
Alles wel aan boord van de „Nautilus".
De radio-verbinding hersteld. (Buitenl. Ber.
BINNENLAND.
Bij een auto-ongeluk te Putten ver
brandde de bestuurder. (Gem. Ber., 4de
blad).
Auto op een groep schoolkinderen ge
reden te Tegelen. Eén doode. (Gem. Ber.
4de blad).
WETHOUDER D. v. d. HOORN
30 jaren raadslid.
de heer D. v. d. Hoorn 30 jaar
lid van den gemeenteraad. In het jaar 1901
werd hij opvolger van zijn vader, die toen ook
30 jaar onafgebroken lid van den raad was.
De heer v. d. Hoorn was en is altijd een
trouw raadslid, een man, wiens rechtschapen
karakter een grooten invloed heeft uitgeoefend
op de goede verstandhouding in den raad en
op de goede behandeling der zaken in de
raadszaal, een man die het vertrouwen won
zijner medebestuurders, zooals wel blijkt uit
de belangrijke commissies, waarin de heer v.
d. Hoorn zitting heeft, en niet te vergeten van
af 1917 wethouder, waarvan verscheidene ja
ren tot heden toe eerste wethouder.
De heer v. d. Hoorn stond altijd het welzijn
der gemeente voor, wat blijkt o.a. uit zijn ge
trouw vergaderingsbezoek. Verder staat de
jubilaris bekend als streng-principieel Katho
liek, die ook de rechten erkent van de min
derheidspartijen en het gemeentebelang be
hartigt in den vollen zin.
Laten wij hopen, dat God hem nog vele jaren
moge geven, om met dezelfde arbeidslust en
dezelfde ambitie zijn taak te vervullen Dat
wij hem nog vele jaren mogen behouden tot
vreugde en voldoening der gemeente tot heil.
zeer groot aantal mensohen een zeer ern
stige hindernis vormt, om zorg te dragen
voor het ééne noodzakelijke: het eeuwig
theiL
De diepste oorzaak dezer afwijking is
gelegen in de ongeregelde hartstochten.
De onverzadigbare dorst naar tijdelijk
goed, die daaruit voortkomt, heeft altijd
aangezet, om inbreuk te maken op de wet
ten van God en om de rechten van den
naaste met voeten te treden.
Daardoor zijn. sommige zoo ongevoelig
geworden voor den prikkel van het gewe
ten dat ze tot de overtuiging zijn gekomen,
dat zij hun winsten mogen vermeerderen
op welke manier dan ook.
Ze zoeken zich zelf boven alles en maken
zich geen gewetensbezwaren, zelfs niet uit
de ergste vergrijpen tegenover anderen.
Het ligt voor de hand, dat. als de leaders
van het economisch leven afdwalen van den
rech'ten weg, ook de ma-ssa van de arbeiders
a-llerwege in denzelfden afgrond siert.
Des avonds werden de gedelegeerden in
I het Jaanbe'ursrestaurant door het R.K.
1 "Werklieden/verbond, begroet.