Tweede Congres der Katholieke Arbeiders-Internationale 22ste Jaargang ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1931 No. 6993 ®e£eid6elie(2o«^ömt DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal Franco per post -f2.95 peï kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent. Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. I1ST. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit vijf bladen waaronder geïllustreerd Zondags blad. De Liturgie en de Uitvaart van Mgr. Nolens. 't Is een prachtige propaganda., welke zich ten doel stelt, de kennis en de pra-o tijk van de Kerkelijke Liturgie te versprei den bijv. door middel van het Missaal, in welke uitgave dan ook. Door middel van de Liturgie leven wij ons in in den geest van de Kerk, en, ver volgens, in de Liturgie voornamelijk ook in de Mis-gebeden ligt een rijke bron van schoonheids-vreugde en kennis-verrij king. Er wordt in deze echter ook overdreven. Daar zijn er, die er haast toe zouden ko men, om te beweren, dat degenen, die de H. Mis bijwonen en niet den priester aan het altaar in zijn gebeden volgen, even goed thuis zouden kunnen blijven, als er geen verplichting van Mis-hooren is! Een dergelijke overdrijving is natuurlijk erg dwaas en ook heel gevaarlijk. Denzul'ken mag wel 'ns worden "Voorge houden, dat duizenden en duizenden in het bijwonen van de H. Mis geestelijke en ze delijke vertroosting en verheffing hebben gevonden en nog vinden, terwijl zij niets van de Liturgie kennen en bidden, al dan niet uit hun kerkboek, wat. vroomheid hen ingeeft. Overdrijving kan ook déze goede zaak schaden. Maar een goede, een uitste kende zaak is en blijft de propageeren- d« ijver voor de Liturgie De „Geld." wijst er op, dat bij de uit vaart van Mgr. Nolens te Venlo niet de tekst der H. Mis is verstrekt geworden, en vervolgt dan: Wij schrijven dit niet om een ver wijt te maken aan degenen, die de plechtige begrafenis van Mgr. Nolens op waarlijk uitstekende wijze hebben verzorgd men kan niet aan alles denken maar om de goede gewoon te, welke op sommige plaatsen heers ebt meer algemeen te maken. "Voor de katholieken is de tekst van een uitvaartdienst evenmin overbo dig. Hoe velen, die hun ontroering vaak niet meester kunnen blijven bij een uitvaartdienst, als het lijk van een dierbare overledene in de kerk staat en straks wordt uitgedragen, zouden troost vinden in den tekst der H. Mis, waarin het verband tusschen tijd en eeuwigheid zoo sterk leeft en de smart van de scheiding in het licht der eeuwigheidsgedachte zich" neerlegt. Maar als men een groote toeloop van andersdenkenden verwachten kan dan is het- verstrekken van den tekst der H. Mis een plicht van beleefdheid. Dien wij overigens met graagte mogen vervullen. Want de H. Kerk heeft, aan den uitvaart harer geloovigen de grootste zorgen besteed en zij verge zelt de ziel van1 den opvarenden chris ten met de schoonste harer gebeden en gezangen. En het cachet, dat op elk barer godsdienstoefeningen ligt, het cachet van het goddelijke en van het verband met de bovenzinnelijke eeu wigheid, spreekt het sterkst in de Li turgie van de doodenmis, als voor de rust van den afgestorvene het god delijk Offer wordt opgedragen ©n de Onbloedige hernieuwing van den kruis dood wordt voltrokken ter afwassching van de zonden der pas vertrokken ziel Ieder, ook als hij niet gelooft in de waarheden van ons H. Geloof en in het bevel van Christus om dit te doen te Zijner gedachtenis, komt onder den indruk van de diepe beteekenis der goddelijke plechtigheden, indien hem gelegenheid wordt gegeven ze te ver staan- Wij zijn het met het bovenstaande vol komen eens. Men moet zich echter van het verstrekken van den tekst der H. Mis aan andersdenkenden niet een té groote verwachting maken. Zij kunnen in den regel toch niet de H. Mis volgen, en lezen de tekst in-eens uit. Maar in ieder geval wordt hun zóó de kennis van de beteeke nis der plechtigheden, die zij zien gebeu ren, iets nader gebracht. De Beteekenis der Encycliek „Quadragesimo Anno" Gistermiddag te half vier is te Utrecht het tweede Congres van de Katholieke Arbeiders-Internationale aangevangen. Talrijke persoonlijkheden uit de arbei dersbeweging* waren in de congreszaal in het Kasteel van Antwerpen te Utrecht aanwezig, o.m. de heer H. Heijman, Minis ter van Arbeid in België, mgr. dr. Walter- bach uit Munchen, de bekende priester Belpaire uit Brussel, pater Perquy O.P. uit Leuven, senator Broekx uit Hasselt, mgr. dr. Otto Muller uit Keulen, mgr. dr. Poels, kanunnik J. K. v. Schaik, prof. W. M. J. Koenraadt van Groot Seminarie Hoeven, de Kamerleden De Bruijn, Her mans, Kuiper en van der Meijs, de leden van Gedeputeerde Staten van Limburg en Noord-Brabant, Maenen en van Rijen, rector Bots, aalmoezenier Bannenberg, de heer Serrarens, secretaris van het Inter nationaal Christelijk Vakverbond, prof. de Vries van de Handelshoogeschool te Rot terdam e.a. uit Servië was een priester aanwezig, studeerende in Parijs, die in ons land vertoeft om de Nederlandsche Katho lieke Arbeidersbeweging te bestudeeren. uit Spanje was aanwezig de heer "VVences- lao Consalez Oliveros. professor aan de Universiteit te Granada, redacteur van het dagblad „El Debate". De voorzitter J. loos sprak in het Duitsch zijn openingsrede uit. OPENINGSREDE. Het spijt mij, aldus spr., dat ik niet alle talen tegelijk, kan spreken en ik verzoek u dan mij te verontschuldigen, als ik mij be dien van de taal, die mij eigen is. Ik heet de delegaties uit België, Duitsch- land, Luxemburg, Nederland, Polen, Zwit serland en Joego-Slavië, alsmede de verte genwoordigers der bevriende organisaties hartelijk welkom. In het bijzonder ver heugt. het mij, die vrienden hier te begroe ten, met wie wij reeds zoovele jaren har telijk hebben kunnen samenwerken. Heel in het bijzonder stel ik het op prijs, dat het onzen vriend Heijman mogelijk is, hier in ons midden aanwezig te zijn. Terwijl alle aanwezigen zich van hun ze tels verhieven, herdacht spr. vervolgens den ontslapen internationalen leider in de Arbeidersbeweging Mgr. dr. W. H. No- lens. Wij missen, aldus spr., hier op dit twee de Congres der Katholieke Arbeiders-In ternationale den eminenten priester en lei der Mgr. Nolens, wiens groote verdiensten voor de arbeidersbeweging wij bijzonder erkennen. Wij zouden ondankbaar zijn, als wij niet aan het begin van ons congres een oogenblik aan hem denken en een ge bed voor zijn zielerust storten. iWat ons congres moet zijn, volgt uit de tijdsomstandigheden. Een economische crisis van ongehoorde scherpte en duur drukt op de vol'ken der aarde. Er treden fouten en tegenspraken in het huidige eco nomische systeem aap den dag, zooals nog nooit gehoord zijn. Wanneer een landbouw- departement van een land aan de andere zijde van den Oceaan adviseert, de helft van den jaarlijksehen katoenoogst te ver nietigen, en dit op een oogenblik, dat in andere landen groote behoefte aan klee ding bestaat, dan is dat wel het toppunt van onbegrijpeijkheid. Niet alleen lichameijk, maar ook geeste lijk en moreel gaat de groote massa der menschheid gebukt onder de gevolgen van dezen noodtoestand en in dezelfde mate, waarin de storingen en wanverhoudingen in het huidige economisch leven aan den dag treden, vermeerdert ook de onrust onder de massa, de radicale stroomingen nemen toe in omvang en in intensiteit, de geest van verwarring en ongeloof grijpt om zich een. Wie zijn oogen gebruikt, kan dat allerwegen zien. Voor ons, leden der katholieke arbei dersbeweging, is het in zulke tijden een onbeschrijfelijke vreugde, te weten, dat on ze Heilige Kerk paraat is. Juist in dit jaar heeft de Heilige Vader, Paus Pius XI, ons een nieuwe sociale en cycliek gegeven, een encycliek van het al lergrootste belang. Deze encycliek geeft ons hechte grondslagen, een duidelijk doel en een veiligen weg. Daarom worden wij, bij het begin van dit congres, vervuld van een gevoel van groote dankbaarheid pegns onzen Heiligen Vader in Rome. Op bijzondere wijze zullen wij in den loop van dit congres onzen eer bied, onze onverbreekbare trouw en onzen oprechten dank tot uiting brengen. De bes te wijze om onze aanhankelijkheid en on ze trouw aan den Heilgen Vader te betui gen is echter, wanneer wij het vaste voor nemen maken, om juist in deze tijden te werken en te streven in den geest der Kerk en als haar levende ledematen. Ons congres is openbaar. Wij hebben niets te verbergen. Wat wij denken en wil len, moet aan een ieder bekend worden. Wij willen werken voor het leven en het is voor ons van belang, dat men onze stem overal hoort. Alvorens met de afwerking der agenda te beginnen, stelde spr. het congres in kennis van een serie schriftelijke geluk wens chen, welke hij had mogen ontvangen. Hunne Excellenties, de Hoogwaardige Aartsbisschop van Utrecht en Bisschoppen van Breda, Haarlem en 's-Hertogenbosch hebben hun groeten en hun Zegen ge zonden. Welkom in Nederland. Na deze openingsrede was het woord aan den voorzitter van het R.-K. Werklie denverbond, den heer A. C. de Bruijn, om den afgevaardigden in Utrecht het welkom toe te roepen. Spr. stelt het op prijs dat op dit tijdstip het congres te Utrecht werd gehouden. Gij kunt nu, aldus spr., met onzen organisatievorm kennis maken. Ik weet, dat deze vorm uwe belangstelling heeft. De standsorganosatie en de vakor ganisatie. beiden steunend op principieel© basis, vormen tezamen een vrij sterk ge centraliseerde eenheid. Ik dank den voorzitter voor zijn woor den, gewijd aan Mgr. dr. W. H. Nolens. Dit verlies wordt bijzonder gevoeld in on ze kringen. In deze internationale verga dering denken wij dan ook met weemoed aan de ontslapen internationale persoon lijkheid Mgr. dr. W. ,H. Nolens, den groo- ten Nederlander, den edelefi. priester, den groeten zoon der Katholieke Kerk. Bij on ze droefheid hebben wij ook een rede tot vreugde. Wij zullen binnenkort vieren het veertigjarig priesterfeest van een andere internationale persoonlijkheid, Mgr. dr. Poels. Bidden wij voor de zielerust van Mgr. Nolens, wij bidden eveneens, dat dr. Poels voor de nationale en internationale beweging moge behouden blijven. Na dit welkomstwoord sprak de heer Ser rarens namens het Christelijk Internatio naal Vakverbond. Eenige afgevaardigden deden vervolgens aanvullende mededeelin gen op de rapporten door de besturen der verschillende nationale organisaties over de organisatorische verhoudingen en de wij ze van werken uitgebracht. Deze rappor ten waren gedrukt aan het congres voor- HERSTEL DER SOCIALE ORDE. Vervolgens was 'het woord aan het Twee de Kamerlid, de heer H. Hermans, tot het houden van zijn inleiding: „Herstel der Sociale Orde". In „Quadragesimo anno", aldus spr., wordt eene levendige beschrijving gegeven van de tegenwoordige toestanden op so ciaal, economisch en staatkundig gebied, en wordt tevens aangetoond hoe deze toe standen moeten hervormd worden. Hier zal een poging worden gedaan, om de verande ring van bestaande instellingen in den geest van „Quadragesimo anno" samen te vatten in een afgerond hervormingsstelsel. De scheiding tusschen de productiefacto ren arbeid en kapitaal, waaruit het loon- contract is ontstaan, heeft aanvankelijk toen er voor de arbeiders nog groote kans bestond op het bereiken eener zelfstandige positie in hun bedrijf geen of weinig sociaal nadeel veroorzaakt. In toenemende mate werd dit echter het geval na het ont staan en de verdere ontwikkeling van het grootbedrijf. Het kapitaal, aanvankelijk geheel in han den van den ondernemer-eigenaar, kwam toen in het spel als een derde macht en werd de overheerschende macht. Het kapitaal, maar vooral de leiding over het kapitaal, werd meer en meer ge- oonoentreerd in weinige handen en het aantal preletariërs of niets-bezitters (loon arbeiders en met hen gelijk te stellen per sonen) steeg met groote snelheid tot 65 k 75 pCt. der bevolking van de industrieels staten der wereld. Deze ontwikkeling kan men aanduiden als de sociale structuur van het kapitalisme. De opeenhooping van het kapitaal in wei nige handen, heeft het eigenlijke doel der productie: redelijke behoeftebevrediging bijna geheel verdrongen door een louter streven naar winst. De zoo geschapen mo gelijkheid van zeer snelle verrijking ver sterkte in hooge mate het speculatieve ele ment op economisch gebied, dat telkens het evenwicht tusschen voortbrenging en verbruik verstoort met de gevolgen van toenemende bestaansonzekerheid bij het overgroote deel van de bevolking. Men kan dit noemen de economische structuur van het kapitalisme. Gelijk met deze sociale en economische ontwikkeling en ten deele als gevolg daar van, nam de technische wetenschap een hooge vlucht. Onder de geschetste omstan digheden versterkte dit op buitengewone wijze de macht der kapitaalbezitters. Zoogenaamde rationalisatie bevorderde deze irrationeele verhouding in het be drijfsleven en maatschappij. Het is de tech nische structuur van het kapitalisme. Ligt de grondfout bij de scheiding tus schen arbeid en kapitaal, waardoor het ka pitaal zich ook tusschen werkgevers en arbeiders als een derde overheerschende macht kon ontwikkelen, dan moet het loon- contract worden aangevuld „getemperd" volgens „Quadragesimo anno" door een contract van maatschap (hetgeen meer be- teekent dan aandeel van loonarbeiders in de winst!). De noodzakelijke vorming van nieuw ka pitaal dient zoo te geschieden, dat eener- zijds rechtvaardige loonen en winsten wor den betaald, anderzijds de arbeiders gelei delijk worden gemaakt tot mede-eige naars van de onderneming, waarin zij werk zaam zijn. In het aldus verkregen mede- beschikkingsrecljt zitten alle vormen van medezeggenschap, en dit systeem moet worden gedragen door eene sociaal-econo mische bedrijfsorganisatie, die allo gelijk soortige ondernemingen geleidelijk ver bindt en die door bedrijfsbanken, wier ka pitaal wordt gevormd door de overschotten van winsten en loonen, uitstoot het kapitaal als derde en overheerschende macht. In de plaats van vrije concurrentie kome geregelde concurrentie, gebaseerd op na tionale ordening, invoering van bedrijfs organisatie als natuurlijke organen van den staat en gericht op eene volkshuishou ding, welke het algemeen welzijn dient, dus redelijke behoeftenbevrediging op den voorgrond stelt. Alle technische hulpmiddelen moeten aan dit doel, aan de rationeele organisatie van de maatschappij zelve, dienstbaar worden gemaakt. Van zelf ontwikkelt zich dan de toestand, dat zoowel sociaal als economisch niet voordeelige ondernemingen (hetgeen te kleine, maar zeker ook te groote onder nemingen kunnen zijn!) verdwijnen. De factor van den klassenstrijd wordt dan weggenomen, hetgeen, behalve sociaal, ook economisch als een groot gemeen schapsbelang en als voorwaarde eener goe de bedrijfsorganisatie moet worden be schouwd. De gedachten van deze hervorming, wel ke ook in „Quadragesimo anno" worden verdedigd en vooral de leer der kerk op so ciaal en economisch terrein, moeten overal doordringen. Een zoo groot mogelijke een heid onder de katholieke arbeiders van alle landen is hiertoe noodzakelijk. Na deze met hartelijk applaus toegejuich te rede werd ©enige minuten gepauzeerd, waarna de voorzitter het woord verleende aan pater L. Perquy O.P., directeur der So ciale Hoogesohcol voor Arbeiders te HeverLee-Leuven, tot 'het houden van zijn referaat: HERSTEL DOOR VERNIEUWING DER CHRISTELIJKE ZEDEN. Gelijk de eenheid der menschelijke sa menwerking, zegt de Paus, niet steunen kan op de tegenstelling der „klassen," zoo kan, aldus spr., de juiste ordening van het economisch leven niet aan de vrije conour- rentie worden overgelaten. De vrije concurrentie is te rechtvaardi gen, en ook zeker nuttig, zoolang zij bannen zekere grenzen gehouden wordt. De economische dictatuur kan die func tie van leidend 'beginsel der economie nog veel minder vervullen. Zij heeft een krachtige beteugeling en wijze leiding noodig, die zij zicih zelf niet geven kan. Hoogere en edeler krachten moet men dus opsporen om daarmee deze maohit streng en volkomen te regeeren, namelijk: de sooa-le rechtvaardigheid en de sociale liefde. Deze rechtvaardigheid moet de insbek lingen, ja het geheel© sociale leven der vol keren doordringen. Voor alles is ncodig, dat zij in daden tot uiting kome, dat wil zeggen, een sociale en juridische orde tot stand brenge, die op ge- keel het economisch leven als het ware haar stempel drukt. De sociale liefde moet met vreugde de krachtdadige bescherming en verdediging daarvan op zich nemen. Meer nog: wegens hun sterke wederkee- rige economische afhankelijkheid en op el kaar aangewezen zijn, moeten de verschil lende volkeren, één van zin en met vereen de krachten, er naar streven, om door ver standige verdragen en instellingen een vruchtbare en heilzame internationale sa menwerking op economisch gebied te be vorderen. In onze dagen is het sociale en economi sche leven zoo ingericht, dat 'het voor een VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De besprekingen te Genève. (Buitenland 2e blad). Crisismaatregelen in Engeland. (Buiten land 2e blad). Alles wel aan boord van de „Nautilus". De radio-verbinding hersteld. (Buitenl. Ber. BINNENLAND. Bij een auto-ongeluk te Putten ver brandde de bestuurder. (Gem. Ber., 4de blad). Auto op een groep schoolkinderen ge reden te Tegelen. Eén doode. (Gem. Ber. 4de blad). WETHOUDER D. v. d. HOORN 30 jaren raadslid. de heer D. v. d. Hoorn 30 jaar lid van den gemeenteraad. In het jaar 1901 werd hij opvolger van zijn vader, die toen ook 30 jaar onafgebroken lid van den raad was. De heer v. d. Hoorn was en is altijd een trouw raadslid, een man, wiens rechtschapen karakter een grooten invloed heeft uitgeoefend op de goede verstandhouding in den raad en op de goede behandeling der zaken in de raadszaal, een man die het vertrouwen won zijner medebestuurders, zooals wel blijkt uit de belangrijke commissies, waarin de heer v. d. Hoorn zitting heeft, en niet te vergeten van af 1917 wethouder, waarvan verscheidene ja ren tot heden toe eerste wethouder. De heer v. d. Hoorn stond altijd het welzijn der gemeente voor, wat blijkt o.a. uit zijn ge trouw vergaderingsbezoek. Verder staat de jubilaris bekend als streng-principieel Katho liek, die ook de rechten erkent van de min derheidspartijen en het gemeentebelang be hartigt in den vollen zin. Laten wij hopen, dat God hem nog vele jaren moge geven, om met dezelfde arbeidslust en dezelfde ambitie zijn taak te vervullen Dat wij hem nog vele jaren mogen behouden tot vreugde en voldoening der gemeente tot heil. zeer groot aantal mensohen een zeer ern stige hindernis vormt, om zorg te dragen voor het ééne noodzakelijke: het eeuwig theiL De diepste oorzaak dezer afwijking is gelegen in de ongeregelde hartstochten. De onverzadigbare dorst naar tijdelijk goed, die daaruit voortkomt, heeft altijd aangezet, om inbreuk te maken op de wet ten van God en om de rechten van den naaste met voeten te treden. Daardoor zijn. sommige zoo ongevoelig geworden voor den prikkel van het gewe ten dat ze tot de overtuiging zijn gekomen, dat zij hun winsten mogen vermeerderen op welke manier dan ook. Ze zoeken zich zelf boven alles en maken zich geen gewetensbezwaren, zelfs niet uit de ergste vergrijpen tegenover anderen. Het ligt voor de hand, dat. als de leaders van het economisch leven afdwalen van den rech'ten weg, ook de ma-ssa van de arbeiders a-llerwege in denzelfden afgrond siert. Des avonds werden de gedelegeerden in I het Jaanbe'ursrestaurant door het R.K. 1 "Werklieden/verbond, begroet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1931 | | pagina 1