22ste Jaargang
VRIJDAG 7 AUGUSTUS 1931
No. 6968
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Kapitaal en Arbeid
BUITENLAND
UIT DE OMGEVING
RECHTZAKEN
3)e Zeidódha (Sou/ftx/itf
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per weekf2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franoo per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 r
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
'het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee
Maden.
Op Zondag 9 Augustus a.s. ontvangt
Rolduc wederom een keur van deelnemers
aan de Sociale Studieweek, uitgeschreven
door den Limburgschen Ivath. Werklieden-
bond. En daar zal het veel-besproken
vraagstuk van het kapitalisme door be
kwame sociologen en practische sociale
werkers nog 'ns worden behandeld
Wie met Beloken Paschen van dit jaar
de politieke bijeenkomst te Amersfoort
heeft meegemaakt en daarna kennis nam
van de doorwrochte artikelen over het
kapitalisme in het tijdschrift van de ver-
eeniging tot behartiging der wetenschap
onder de Katholieken hij weet. dat de
te behandelen stof wel zeer uitgebreid is.
En hij weet tevens, dat het. zeer moei
lijke probleem met zijn sociale, economi
sche en politieke kanten niet in één hand
omdraai valt op te lossen.
We zouden omschrijvingen uit tal van
boeken en uit geschriften van den laat-
sten tijd kunnen aanhalen om aan te dui
den, wat feitelijk kapitalisme beteekent.
Naar aanleiding van artikelen van prof.
Aalberse, vóór de Amersfoortsche bijeen
komst in de „Maasbode" verschenen, is
zelfs onderscheid gemaakt tusschen kapi
talisme mèt en zonder aanhalingsteekens.
En uit de moeilijkheid is men toen op
„Saint Louis" niet al te best vrij geko
men, hoezeer ter „retraite" een belang
rijke kentering kon worden waargeno-
In het Sociaal Handboek, de Code. So
cial, samengesteld door den internationa
len Studiekring voor Sociale vraagstuk
ken (Nederlandsche uitgave van „De
Zuid-Limburger" te Kerkrade) vinden we
de grondlijnen voor een modern katholiek
sociaal program aangegeven.
En omdat dit handboek allerwegen
toonaangevend wordt beschouwd mogen
we daaruit veilig overdrukken wat men
onder kapitaal heeft te verstaan:
„Kapitaal is het zakelijk hulpmiddel bij
de productie. Naar zijn aard is het kapi
taal het product van arbeid in het verle
den, dat dienstig wordt gemaakt tot arbeid
in de toekomst.
„Niemand betwist aan het kapitaal
zijn reden van bestaan, noch zijn noodwen
digheid. Het verschil van meening, dat
tusschen de verschillende scholen bestaat,
betreft de vraag naar den besten rechts
vorm privaat-bezit of gemeenschapsbe-
zit der productiemiddelen. En is het
pleit ten gunste van het privaat-bezit be
slecht, dan gaat het er nog om, vast 'te
stellen, welk aandeel bij de winstverdee-
ling aan het kapitaal moet worden toege
kend."
Deze beknopte uitleg van hetgeen ka
pitalisme eigenlijk is moge zonder tegen
spraak aannemelijk worden geacht en
daarom als uitgangspunt worden aan
vaard.
Eerst moeten we echter nagaan enkele
onrechtvaardige aanmatigingen van het
Niemand minder dan Paus Pius XI
heeft die aanmatigingen scherp aange
duid in zijn encycliek „Quadragesimo
Anno", welke voor enkele maan
den is verschenen als een jubileum
stuk naar aanleiding van de „Rerum-No-
varum "-herdenking.
De H. Vader herinert er aan, en met
reden, dat langen tijd het kapitaal te veel
voor zich alleen heeft kunnen nemen: „Al
les wat voortgebracht was, alle opgelever
de vruchten eischte het kapitaal voor zich
op, terwijl het den arbeider ternauwer
nood genoeg overliet voor het behoud en
herstel zijner krachten".
En dan vervolgt de Paus:
„Men verkondigde: dat, volgens een ab
soluut onontkoombare economische wet,
het kapitaal zich uitsluitend ophoopt ten
voordeele van de gefortuneerden en dat,
volgens diezelfde wet, de werklieden tot
een voortdurend gebrek veroordeeld zijn
of onmogelijk boven een bestaansminimum
kunnen uitkomen. De feiten hebben welis
waar niet altijd en overal beantwoord aan
deze theorie der liberalen, die men ge
woonlijk de Manchesterschool noemt, maar
het kan toch niet ontkend worden, dat de
sociaal-economische instellingen hardnek
kig deze richting uitgingen."
Niemand zal er over verwon
derd, staan, da-t dergelijke valsche opinies
en bedriegelijke leerstellingen scherp zijn
bestreden en volstrekt niet enkel door hen
die daardoor beroofd worden van hun na
tuurlijk recht, om zich een betere positie
te verwerven.
Maar toen is een even willekeurig
moreel beginsel gesteld: n.l. alles wat
voorgebracht wordt en heel de opbrengst
daarvan komt na afschrijving en herstel
van kapitaal rechtens toe aan de arbei
ders.
De dwaling die hierin schuilt noemt
de encycliek weliswaar minder in het oog
loopend dan die van sommige socialisten,
die beweren, dat alle productiemiddelen
aan den Staat moeten komen, of zoo
als ze dat noemen „gesocialiseerd" moe
ten worden. Doch zij is er des te gevaarlij
ker om en geschikter om hen te mislei
den, die niet op hun hoede zijn. Het is
een verleidelijke leer, welke door velen, die
ontoegankelijk waren voor het openlijk
verkondigde socialisme, gretig is aangeno
men.
Willen we komen tot een gezonde op
lossing, dan moet volgens den Paus aan
een ieder zijn deel in de aardsche goe
deren worden toegekend en worden be
werkt, "dat de verdeeling daarvan wordt te
ruggebracht tot de eischen van het alge
meen welzijn en aangepast aan de nor
men der sociale rechtvaardigheid.
Ieder verstandig mensch erkent, dat
deze verdeeling ook nog in onze dagen
aan een ernstige onevenwichtigheid lijdt.
VOLKENBOND
AGENDA VAN DEN VOLKEN
BONDSRAAD.
Tolunie-kwestie ter sprake.
De agenda voor de 34ste zitting van den
Volkenbondsraad, die gepresideerd zal
worden door den Spaanschen minister van
Buitenlandsche Zaken, Lerroux, en die op
1 September a.s. aanvangt, bevat een twin
tigtal punten. Van de nieuwe punten is er
slechts één van belang, namelijk een klacht
van de Finsche regeering tegen de Brit-
sche met betrekking tot Finsche booten,
die tijdens den wereldoorlog door de Brit-
sche regeering zijn gebruikt.
Verder zal de Raad kennis nemen van
de uitspraak van het Permanente Hof van
Internationale Justitie in Den Haag in
verband met de beoogde Duitsch-Oosten-
rijksche tolunie en voorts van het in de
vorige zitting uitgestelde rapport der Pool-
sche regeering in zake de maatregelen die
zij heeft genomen, om de Duitsche minder-
heid in Poolsch Opper-Silezië de door deze
bij de onlusten van het najaar van 1930 ge
leden schade te vergoeden.
Van belang is eveneens het rapport der
mandatencommissie over haar laatste zit
ting, waarin uitvoerig de kwestie werd be
handeld van de voorwaarden, waaraan een
mandaatsgebied kan worden ontheven, in
verband met de door de Britsche regeering
beoogde onafhankelijkheidsverklaring van
Irak in 1932.
Behalve van rapporten der financieele,
fiscale en economische Volkenbond-scomi-
té's zal de Raad ook kennis nemen van
het rapport der speciale organisatie voor
de oprichting van de Internationale Land
bouwer edietbank, welke organisatie op 9
September a.s. bijeenkomt en die o.a. ad
vies zal uitbrengen over de vraag, of re
geeringen van Europeesche staten, die geen
lid zijn van den-Volkenbond, tot de con
ventie van Mei 1931 kunnen toetreden en
op die wijze kunnen deelnemen aan de op
richting der Internationale Landbouwcre-
dietbank, zulks naar aanleiding van een
verzoek van Rusland en Turkije gedurende
de laatste bijeenkomst der Europeesche
studiecommissie.
Ten slotte zij nog gemeld, dat de Raad
de kwestie der schepping van een vliegter
rein in de nabijheid van den Volkenbonds
zetel zal bestudeeren.
DUITSCHLAND
NIEUWE NOODVERORDENING.
De eerste noodverordening in zake het
deviezenverkeer kon slechts een voor-
loopig karakter dragen.
Op grond van de ervaring der eerste
dagen, waarna het verkeer bij de banken
eveneens werd hervat, is thans door de
Duitsche regeering een nieuwe noodver
ordening uitgevaardigd, die een aanmerke
lijke verlichting bij de doorvoering van de
bepalingen in zake het deviezenverkeer
brengt. Het is te verwachten dat binnen
kort ook deze bepalingen slechts voor kor
ten tijd zullen gelden om dan weer plaats
te maken voor een nog ruimere regeling.
Het doel van de nu uitgevaardigde ver
ordening is de ongeregelde afvloeiing van
deviezen tegen te gaan, en de aanwezige
deviezen doelmatig te gebruiken.
Deze regeling intusschen geldt niet al
len den handel in buitenlandsche wissels,
maar ook den handel in wissels luidende in
Duitsche valuta met in buitenland of in
het Saargebied woonachtigen.
Aan de deviezenregeling zijn niet onder
worpen en behoeven dus niet de goedkeu
ring der betreffende instanties:
le. de uitbetaling van de bedragen, waar
bij de grens van de M. 3000 uit 11 der
verordening niet wordt overschreden.
2e. alle transacties die er toe dienen,
overeenkomsten te vervullen die het onder
werp zijn van z.g. „Stillhalte-vereinbarun-
gen", onverschillig of de betrokken onder
handelingen reeds tot formeele „vereinba-
rungen" hebben geleid. Onderwerp van deze
„Stillhalte"- onderhandelingen zijn verbin
tenissen van Duitsche banken, handelson
dernemingen en industrieels maatschappijen
op korte termijn jegens het buitenland,
die op 13 Juli 1931 bestonden.
3e. de vervoeging over vorderingen uit
verzekeringsovereenkomsten die vóór 15
Juli 1931 zijn afgesloten.
Een in de verordening opgenomen goed
keuring is voor de volgende gevallen te ver
krijgen
a. bij regelmatige rentebedragen voor
leeningen op langen termijn;
b. interest tot een hoogte, die bij con
tract is vastgelegd;
c. transportkosten 6n douanerechten;
d. administratieve lasten;
e. betalingen volgens verzekeringspolis
sen of hei-verzekeringspolissen zonder re
kening te houden mef het tijdstip, waarop
deze polissen zijn [afgesloten. Hetzelfde
geldt voor de goedkëuringen voor par. 6
nummer 2 en 3 der Verordening, voor zoo
ver de vorderingen uit dergelijke trans
acties zijn ontstaan;
f. salarissen, loonen, provisie en derge
lijke betalingen aan een vertegenwoordiger,
employé of arbeider van Duitsche firma's
(ook dagbladen), die voortdurend of lan
gen tijd in het buitenland of het Saarge
bied werkzaam zijn;
g. voor zakenreizen naar het buitenland,
zakenlieden en hun einployé's, wanneer de
betreffende handelskamer verklaart, dat
de reis uit zakelijk oogpunt noodzakelijk is
en de duur der reis het aangevraagde be
drag rechtvaardigt. Hierbij dient par. 11
der verordening in aanmerking genomen
te worden.
Afgezien van de gevallen, waarbij een
afzonderlijke regeling voor het goedeien-
verkeer geldt, is een goedkeuring dan
slechts te krijgen, voor zoover de zaak eco
nomisch beschouwd te rechtvaardigen is.
In geen enkel geval zal een goedkeuring
worden verleend, wanneer het de aflossing
betreft van credieten, die niet op langen
termijn zijn verstrekt en die niet uit het
goederenverkeer zijn voortgesproten.
PRUISISCHE REGEERING TEGEN
HET VOLKSENTSCHEID.
De Pruisische regeering heeft aan alle
in Pruisen verschijnende dagbladen een
verklaring betreffende het „Volksent-
scheid" (een op a.s. Zondag te houclen
volksstemming omtrent onmiddellijke ont
binding van den Pruisisohen Landdag)
doen toekomen, die op grond van de nood
verordening betreffende de persexcessen
van 17 Juli j.l. door alle bladen met vette
letters vooraan op de voorpagina van het
eerst verschijnende nummer moet worden
afgedrukt, zonder dat commentaar daar
op in hetzelfde nummer mag worden gege
ven.
In deze officieele verklaring wordt ge
wezen op de huidige situatie van Duitsch-
land en op het gevaar van een chaos, die
door een communistische of fascistische
overwinning zou kunnen ontstaan. Slechts
hij, die een sovjet-Pruisen of fascistisch
Pruisen wil, stemt met ja. Wie echter wil
medewerken aan den opbouw van de Duit
sche republiek en wie een democratisch
Pruisen wil, leent zich niet er toe, het
Volksentscheid te steunen.
AUSTRALIË
HEVIGE OPWINDING IN SIDNEY.
1000 ton meel in beslag genomen.
De stad Sidney verkeerde gistermorgen
in hevige opwinding, toen bekend werd,
dat regeeringsbeambten duizend ton meel
in beslag hadden genomen, welke bestemd
waren binnenkort naar de Oostersche lau
den verscheept te worden.
De-ze maatregel is een gevolg van een
conflict, dat gerezen is tusschen de regée-
ring en meesters-bakker en meelhande.
laars.
Lang, de eerste minister van Zuid-Wales
heeft een proclamatie uitgevaardigd, waar
in wordt bekend gemaakt, dat deze inbe
slagname is geschied op grond van de wet
van 1931, regelende den aankoop van meel.
ITALIË
MUSSOLINI NAAR HET VATICAAN?
Het bezoek zou spoedig plaats hebben.
Naar de Romeinsche correspondent van
de „Neue Z.Z." uit een bijzondere bron
verneemt, zal binnenkort een bezoek van
Mussolini aan het Vat-ikaan en een ontmoe
ting tusschen den paus en den duce plaats
vinden. Hoewel dit bericht nog niet van
officieele zijde bevestigd is, duiden ver
schillende omstandigheden er op, dat het
niet geheel onjuist is. De datum- der sa
menkomst schijnt nog niet vast te staan,
doch men vermoedt dat het bezoek nog
deze maand zal plaats vinden.
BRÜNING EN CURTIUS IN ITALIË
AANGEKOMEN.
Dr. Brüning en dr. Curtius zijn gister
middag 4 uur bij den Brenner aangekomen.
Op het grensstation werden zij verwel
komd door den Duitschen gezant von Schu
bert, legatieraad Paldoni en den prefect
van Bolzano. Om 5.30 werd de reis in den
specialen trein van Mussolini voortgezet.
Voor het bezoek van rijkskanselier dr.
Brüning en minister Curtius aan den Paus
zijn thans de namiddaguren van Zaterdag
a.s. vastgesteld. Dr. Brüning en dr. Curtius
zullen afzonderlijk door den kardinaal-
staatssecretaris Pacelli en dan door den
Paus worden ontvangen. De bezoeken zul
len door den kardinaal-staatssecretaris
worden beantwoord. Hierop zal in het ge
bouw van het Duitsche gezantschap bij het
Vaticaan een diner plaats vinden, waaraan
ook de kardinaal-staatssecretaris zal deel
nemen.
BRITSCH-INDIE
SAMENZWERING IN KASJMIR.
Tijdig ontdekt.
De politie te Srinnagar heeft een uitge
breide samenzwering ontdekt in den staat
Kasjmir, welke er op was gericht den Ma-
haradja, Sir Hari Singh, af te zetten. De
Mohammedanen zijn reeds lange jaren on
tevreden over de wijze, waarop zij worden
behandeld; zij zetten een complot tegen
den Maharadja op touw en schijnen in hua
verzet tegen den Maharadja gesteund te
worden door gefortuneerde en invloedrijke
lieden in den lande.
Vijfhonderd man troepen met machine
geweren bevinden zich in de stad, waar de
staat van beleg is afgekondigd. Den Mo-
hammedaanschen agitatoren wordt belet
de stad binnen te komen.
De revolutionnaire beweging zou begin
nen met het in brand steken van twee be
langrijke verbind-ingsbruggen, waardoor de
troepen geheel van de stad zouden worden
afgesneden.
De Maharadja overweegt of hij alsnog
naar de tweede Ronde-Tafelconferentde te
Londen zal gaan, of veiliger doet maar in
zijn land te blijven.
AANSLAGEN DOOR INDISCH
CONGRES VEROORDEELD.
Na een der langste en vurigste rede
voeringen, welke Gandhi ooit heeft uitge
sproken, heeft het comité van het Al-In
disch Congres met overweldigende meer
derheid een resolutie aangenomen, waarin
politieke aanslagen worden veroordeeld,
met name de aanslag op den waarnemend-
gouverneur van Bombay en op den réchter
Garlick. Verscheiden amendementen, die
ten doel hadden de veroordeelende motie
te veranderen, werden verworpen.
In zijn blad „Young India" zegt Gandh',
dat hij op de Ronde-Tafel-conferentie het
standpunt van de Congres-Partij zal ver
dedigen, maar zeker geen poging ongedaan
zal laten om de conferentie tot een succes
te maken. „Meer kan ik niet beloven", zegt
hij.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Weer een nieuwe noodverordening in
Duitschland.
In de volgende vergadering van de Vol
kenbondsraad komt de tol-unie ter sprake.
Een inbrekersbende.
Voor de Haarlemsche rechtbank ston
den gisteren drie personen terecht, die
zich in de maand Juni 1.1. aan twintig
inbraken en insluipingen te Haarlem
hadden schuldig gemaakt. Voornamelijk
werden geld en sieraden medegenomen.
De officier van justitie eisdhte tegen
den hoofddader een jaar en zes maan
den gevangenisstraf en tegen de anderen
resp. tien en drie maanden. Uitspraak
over een week.
Personalia. Voor het examen
L.O. is geslaagd mej. H. Hoedemaker.
Het Waterleidingbedrijf.
Uit het gepubliceerd verslag van het Wa
terleidingbedrijf ontleenen we het volgende:
volgens oipgaaf van het Waterbedrijf te Hil-
legom werd als ingekocht in rekening ge
bracht 126.430 kub. m. water. De levering
vaai water geschiedt voor huishoudelijk ge
bruik volgens een tarief, gebaseerd op de
huurwaarde der peroeelen volgens de per-
soneele belasting. Boven het niervoor vast
gestelde verbruik moest 25 oent, na 1 Juli
20 oent per kub. m. betaald worden. Voor
openbare gebouwen, bollenschuren, werk
plaatsen, kerken enz. had na berekening
plaats tegen 25 oent, na 1 Juli 20 ct. per
kub. m. verbruikt water.
Het buizennet werd in den loop van het
jaar uitgebreid met totaal 2.6116 M.
Door het Mallegat in den Achterweg werd
in eigen beheer een zinker gelegd waarvoor
heb baggerwerk werd uitgevoerd aan de
firma Potman.
Het- buizennet bestond op 31 December
1931 uit 18.931.50 M, met een inhoud van
pl.m. 325.775 kub. m.
Bijgeplaatst werden 12 afsluiters en 5
brand kranen, zoodat zi oh in heb buizennet
totaal bevonden op 31 Dec. 1930 100 afslui
ters, 9 spruitleidingen en 113 brandkranen.
Alle werkzaamheden aan het buizennet
werden door eigen personeel verricht. Met
het maken van nieuwe aansluitingen werd
geregeld doorgegaan, toitaal werden aange
legd 105 stuks en weggenomen 7 stuks, zoo
dat het geheele aantal op 31 Dec. 1930 be
droeg 1.417.
Cp 31 Dec. 1930 bedroeg het aantal ge
plaatste meters bij abonnement verbruikers
1.318 en in openbare gebouwen, kerken enz.
95, dus totaal 1.415 meters. Uit het finan-
tieel overzicht blijkt dat na een uitkeering
volgens Bestuiursverordèning aatn de ge
meente va.n 8.075nog een winst bleef
van 1.350.02 over.
De Waterleidngscommissie stelt voor
hiervan extra a-f te schrijven 1.324.97. De
overbijvende winst van 25.05 wordt dus
in 1931 naar het reservefonds overgebracht,
dat daardoor zal stijgen tot 902.64.
LEIDERDORP.
Personalia. Voor het exaanen Handen
arbeid is geslaagd mej. A. van Rijn.
SASSENHEIM.
Te water. Gistermiddag te 1 uur ge
raakte de 16-jarige H alhier door een aan
rijding met fiets en al in de Zandsloot. Toe
geschoten personen konden dóór middel van
een stok de drenkeling op het droge bren
gen, zoodat hij met de schrik en een nat
pak vrij kwam.
WARMOND.
GEMEENTERAAD.
De raad dezer gemeente besloot in zijn
gisteravond gehouden vergadering tot toe
lating van de nieuw benoemde raadsleden.
Besloten werd het gemeenteverslag 5 jaar
lijks te doen opmaken, terwijl tevens werd
aangenomen een voorstel om het opnemen
der kas en boeken van den gemeente-ont
vanger op te dragen aan het Centraal Bu
reau voor verificatie en financieelen advie
zen der vereeniging van Nederlandsche ge
meenten te 's-Gravenhage. Aan de Ohr.
H.B.S. te Leiden werd een subsidie toege
kend van 145.38. Besloten werd de oude
politieboot te verkoopen en hiervoor in de
plaatselijke bladen een advertentie te
plaatsen. Aan J. W. Claassen werd op zijn
verzoek eervol ontslag verleend als ha-ven-
meester en werd als zoodanig benoemd de
heer B, G. Steekers. Diverse verordeningen
werden vastgesteld. Besloten werd in begin
sel toe te treden tot den te Leiden te vor
men kring met betrekking tot het oprioh-
ten van een barak voor de verpleging van
I lijders aan besmettelijke ziekten.