22ste Jaargang
DINSDAG 2 JUNI 1931
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Paus en Fascisme,
De Fascistische
gedachten.
Fascisme en Katholicisme tegenover elkaar
No. 6911
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 peT kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is roor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
DE PAUSELIJKE TROON.
Heb conflict tusschen de H. Stoel en de
Italiaansche regeering een conflict dat
reeds lang dreigde is in volle felheid uit
gebroken. Met schrik in 't hart, hebben wij,
Katholieken, de telegrammen uit Rome
gelezen: gewapende inval in bhet paleis
van Sant' Apollinare, schennis aan portret
ten van den H. Vader, de katholieke ver-
eenigingen aan de willekeur van kruiperi
ge provincie-prefecten overgeleveid
Sinds de „vrede" van Lateranen in Fe
bruari 1929 is er geen vrede meer ge
weest tusschen het Vaticaan en de Fascis
tische: regeering. Er was. dporloopend wrij
ving tusschen de beide machten: over de
vereenigingen van katholieke Actie, over
de katholieke Jeugdbeweging en over de
benoeming van bisschoppen.
Het ligt geheel in de lijn van het Fascis
me, (hoewel het de „Katholieke Actie" bij
het concordaat officieel heeft erkend)
er geen vrede mede te kunnen nemen, dat
in Italië vereenigingen bloeien, die een an
der doel nastreven dan de verheerlijking
en vergoddelijking van de Italiaansche
Staat.
Doch de Paus, die bij de sluiting van het
verdrag van Lateranen de uiterste lank
moedigheid ten opzichte van Italië heeft
betoond, kan niet dulden dat de godsdien
stige vrijheid en rechten worden beknot.
De Paus kan met gedoogen, dat de orga
nisaties van leeken apostolaat en jeugd-
vorming door de Italiaansche Staat onmo
gelijk worden gemaakt, en, zooals thans
geschiedt, eenvoudigweg door de regeering
ontbonden worden.
De schijnbare vriendschap, die eenigen
tijd tusschen Yaticaan en Fascisme heeft
bestaan let wel: het was slechts een
schijn van vriendschap bad bij menigen
out-sider reeds verwondering en ongerust
heid verwekt. De insiders wisten wel be
ter: dit monster-verbond tusschen Kerk
en Staat was maar schamel door het kleed
der vriendschap gedekt. Nu de dekmantel
van officeele hoffelijkheid is weggenomen,
ligt de ware aard der betrekkingen tus
schen den Paus en den ongekroonden Kei
zer van Rome open en bloot voor de ge
heel wereld.
Vriendschap tusschen de Kerk en Fas
cisme is ondenkbaar. Tuschen beide we
reldbeschouwingen gaapt een minstens
even diepe kloof als tusschen de Kerk en
het Marxisme. En, dit zou men de licht
zijde van dit droevig conflict te Rome
kunnen noemen, dat hetgeen voor het oog
der éénvoudige geloovigen de laatste ja
ren verdoezeld was, thans beangstigend-
helder is gebleken: tusschen het Christen
dom en het Fascisme is geen verzoening
mogelijk. De leerstellingen van het Fas
cisme druischen in tegen de eerste rechten
van den mensch en van de Kerk.
De Paus, als plaatsvervanger van Chris
tus op aarde, kan die rechten niet prij3
geven. Zoolang het, zonder verdraaiing
dier rechten, maar eenigszins mogelijk was
heeft Hij de goede verstandhouding tus
schen de Italiaansche Staatsmacht en de
Kerk bevorderd. Het concordaat, een
groote concessie van beide zijden, was het
gelukkig gevolg vau deze politiek van toe
nadering.
Al spoedig bleek echter, dat de bepa
lingen van het concordaat aan de zijde van
Italië op zijde werd geschoven.
Mussolini immers en er is niemand
die daaraan een oogenblik heeft getwijfeld
beschouwde het Verdrag van Lateranen
als een prachtig middel om zich de gunst
van het geloovige volk te verzekeren. Maar
nu juist de geloovige bevolking zich niet al
te gedwee voor de zegekar van het Fascis
me laat spannen, is ook de instemming
der regeering met het Lateraansch ver
drag merkbaar verflauwd. Dat kleine we-
reldmachtige onafhankelijke staatje binnen
de grenzen van het ééne, glorieuze en
machtige Italiaansche volk en nog wel
in de hoofdstad des Rijks! wordt den
waren fascisten iederen dag meer en meer
ondraaglijk.
Uit de jongste gebeurtenissen is wel
klaar gebleken, hoe uitermate broos de
vrije positie van den Paus in het tegen
woordig Italië is, ondanks de onafhanke
lijkheid van de Va-ticaansche Staat. Mus
solini toch kan die onafhangelijkheid weer
opheffen, zoodra het hem betreft. Het
verdrag van Lateranen is voor dezen kei-
zer-droomer niet meer dan een blaadje pa
pier, dat hij verscheurt, zoodra het niet
meer strookt met zijn nationalistische
politiek.
De „duce" behoeft zich niet bezorgd te
maken, dat een van de Europeesche mo
gendheden het zou wagen tegen zulk een
gewelddaad te protesteeren. Italië is on
der zijn bewind een land van beteekenis
geworden.
Maar dat is nu juist, wat ons in deze da
gen tot een heilige geestdrift stemt.
Een volk van veertig millioen zielen
knielt in halve slavernij voor den troon
van den alleenheerscher.
De groote mogendheden voelen zion
beducht voor het geweldig genie, dat in
negen jaren tijd Italië heeft gemaakt tob
één reusachtig, weerbaar en strijdvaar
dig leger.
- De grijze Opperherder Hij is de eeni-
ge, die niet vreest. Hij is de eenige, die
tegenover den zich almachtig-wanende op
rijst in zijn volle hoogepriesterlijke waar
digheid. De twee eeuwig strijdende mach
ten: Kerk en Staat.
Mussolini kan aan de Kerk den oorlog
verklaren, hij kan priesters en kardinalen
en Paufe gevangen nemen, kerken en kloos
ters verwoesten. Er is geen twijfel over,
aan wie de zegepraal....
Een der onderteekenaren van het nu
weer in het middelpunt der belangstelling
geplaatste Verdrag van Lateranen, de Ita
liaansche Minister van Eeredienst prof.
Alfredo Rocco, heeft in een brochure de
Staatstheorie van het Fascisme verklaard
en uiteengezet.
Het Fascisme doet zich in den moder
nen tijd voor als een modern systeem, maar
het is een systeem even oud als Rome. Het
is de toepassing van het reinste Staats-
absolutisme, zooals dit gehuldigd werd in
het Romeinsche Keizerrijk en nadien vele
heerschers tot navolging heeft verlokt
Voor den fascist bestaat er maar één
ideaal: de Staat. De menschen leven en
sterven voor: de Staat. De Staat is god.
Het is een systeem, waarvan wij vrijheid-
Hevende en weinig-chauvinistische Neder
landers niet goed hoogte kunnen krijgen.
Met ons nuchter verstand komt het ons
dwaas voor het welzijn der afzonderlijke
menschen te offeren voor een denkbeel
dig iets: de Staat. Zeker, wij kennen de
noodzakelijkheid persoonlijke offers
te brengen in 't algemeen belang der men
schen in één natie met ons vereenigd. Maar
dat is 't niet, wat het Fascisme met een
Staat bedoeld. Een staai is geen groep
menschen, door banden van bloed en his
torie met elkaar verbonden, de Fascistische
Staat is meer: de Staat is een doel, een
gedachte.
Aan de verheerlijking en de grootmaking
van de Staat moeten allen en alles dienst
baar gemaakt worden.
Lezen wij slechts, wat prof. Rocco schrijft
over de betrekkingen tusschen de Staat
en de burgers:
„In plaats van de democratische
formule: de maatschappij voor het in
dividu" hebben we de formule: „de in
dividuen voor de maatschappij" gekre
gen, met dit verschil echter, dat, ter
wijl de liberale leer de maatschappij
veronachtzaamt, het Fascisme de in
dividuen niet geheel in de maat
schappij laat ondergaan."
Dat „niet geheel" is slechts een barm
hartig zalfje, om langzaam-aan tot de har
de waarheid te komen. De volgende alinea
is nog minder zoetsappig:
„Het Fascisme maakt het individu
ondergeschikt, maar schakelt het niet
uit, vermits dit, hoe verganke
lijk en onbelangrijk ook, toch
altijd deel uitmaakt van zijn generatie
en dus een element in de maatschap
pij vertegenwoordigt."
GEHOORZAAMHEID AAN DEN PAUS.
leder geloovige, de St. Pieterskerk te
Rome binnenkomend, betuigt zijn eerbied
en aanhankelijkheid aan het bronzen beeld
van Petrus „de Steenrots", symbool van
het Apostolisch gezag der Pausen.
Eenigermate zouden wij hier met de
Fascistische gedachte kunnen sympathisee-
ren. Ook wij ontkennen niet, dat het indi
vidu ondergeschikt is aan het algemeen be
lang, maar ieder menschenleven blijft voor
ons een wereld-in-zich. En 't doel van den
Staat is volgens de katholieke opvatting
geen andere, dan: „de vorming, instand
houding, vervolmaking van het geheel dier
maatschappelijke voorwaarden* onderne
mingen en instellingen, waardoor pas aan
alle leden van den staat, de uitgebreiden
en volledigen mogelijkheid wordt geboden,
zelfstandig met eigen kracht hun aardsche
welvaart te bewerken en te handhaven".
(Pesch: Staat én Volkshuishouding).
Dat klinkt toch heel wat redelijker en
beter, dan de Fascistische gedachte:
„Het Fascisme huldigt de opvatting
dat de maatschappij eigen historische
doeleinden bezit, die met haar voort
bestaan, haar expansie en haar ver
betering samenhangen en die geheel
verschillend zijn van de doeleinden
der individuen, welke op een bepaald
tijdstip deel van haar uitmaken."
Het leven van een afzonderlijke mensch
wordt tot „de rol van een simpel instru
ment" verlaagd. Het mag vooral niet meer
zijn dan een „simpel" instrument. Wanneer
het niet oe dwaaste dwaasheid was, zou
men kunnen zeggen, dat het Fascisme de
burgers van de staat als een noodzakelijk
kwaad beschouwt. Luister maar!
„Dc Staat beschermt derhalve het
welzijn en de ontwikkeling van de in
dividuen minder uit belangstelling
voor hen zelf, dan wel omdat de be-
hoerten der individuen doorgaans niet
de belangen van de maatschappij als
geheel samen gaan."
Zelfs een drie-dubbel doorgehaalde fas
cist als prof. Rocco keek verbaasd op, toen
hij deze narigheid geschreven had. In een
volgende hoofdstuk zijner brochure moet hij
wel toegeven, dat de afzonderlijke mensch
„hoe ephemeer en klein ook" in de
gelegenheid moet worden gesteld zijn per
soonlijkheid „in het belang van de
Staat" tot ontwikkeling te brengen.
Maar dat is van God Staat een welwillen
de gunst:
„Vrijheid van beweging kan dus
aan ieder individu en*aan iedere groep
van individuen worden toegestaan on
der voorwaarde, dat zij alleen gebruikt
worde in het belang van de maat
schappij als geheel en binnen de gren
zen door den staat gesteld, aangezien
de vrijheid (nu komt 't!) evenals
ieder ander recht een con
cessie van den Staat is."
De economische ontwikkeling der bevol
king is voor het Fascisme alleen van be
lang als een noodzakelijk middel „voor het
verwerven van macht en welvaart."
Maar het „individu", de afzonderlijke
mensch met eigen ziel en lichaam, is nog
niet genoeg uitgekafferd, getrapt en ver
nederd
„De Fascisten maken van het indi
vidu een economisch instrument ter
verbetering van het maatschappelijk
geheel, een instrument, dat zij gebrui
ken, zoolang het goed functioneert,
maar dat zij naar het tweede
plan terugbrengen, wanneer het niet
langer bruikbaar is. Zoedoende lost
het Fascisme het eeuwige probleem
van economische vrijheid en staats-in-
menging op
Het is wel de meest eenvoudige manier
om een conflict te beëindigen. Men slaat
kort en goed zijn tegenstander dood en
het conflict is.... opgelost. Arme Katho
lieke Actie!
We zijn echter nog niet ten einde met
het bitter-ernstige leuter-praatje van den
hooggeleerden minister, dat „de uitdru1,
kelijkc instemming" van Mussolini verwierf.
Een kind kan nu begrijpen, dat. van het
kiesrecht geen spaan meer overblijft: „de
groote massa der burgers is niet geschikt
om de maatschappelijke belangen te be
hartigen", maar „zelfs de laagste volks
klassen hebben toch nog een instinctief
gevoel voor wat noodig is in het belang
van de welvaart der natie, welk gevoel zich
in ernstige oogenblikken met onfeilbare
zekerheid doet gelden."
En nu komt de grootste blamage en
verguizing van het met rede begaafde
menschelijk geslacht:
„Het is daarom even verstandig aan
dit instinct een middel te geven
om zich te uiten als het noodzakelijk
is om het normale bestuur over de ge
meenschap aan een kleine elite
op te dragen".
Op de Monte Citorio zetelt dus op het
oogenblik een parlement, gekozen door
het instinct der massa.
Ook honden en katten hebben in gevaar
lijke oogenblikken een instinct, dat zich
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het fascistische geweld tegen de Kern.
Een protest van den Paus. De kardinalen
bijeengeroepen.
De crisis in België nog niet opgelost.
met onfeilbare zekerheid doet gelden. Ook
aan hen dus het kiesrecht toegekend.
Het is waanzinnig!
Men vraagt zich af, waar heeft het Fas
cisme deze gedegen wijsheid opgediept. „De
eigenlijke bron, waaruit het Fascisme zijn
inspiratie en krachten put en welks maat
schappelijke en politieke tradities het
tracht voor te zetten, is en blijft het
oude Rome." Het Rome dus met de
slavernij der massa en de minachting der
„lagere" standen.
Deze theorieën worden echter gesteund
door vele beroemde mannen onder wie:
Beccaria en Filangeri, maar ook (lach
niet!) St. Thomas van Aquino enMa-
chiavelli, bien etonné de se trouver en
semble.
De engelachtige leeraar in gezelschap
van een der meeste perfide, onbeschaam
de en cynische geesten die Italië heeft
voortgebracht.
Deze combinatie doet de deur toe. We
gelooven niet, dat een fiuchter mensch er
toe verleid kan worden de fascistische be
ginselen aan te hangen. Laat het tot eere
van het Italiaansche volk gezegd zijn: ook
de meerderheid is van dit ijzig-koude, men-
schen-knechtende systeem niet gediend.
Maar duidelijk zal het nu zijn, dat de
leiders van het Fascisme, die zulke opvat
tingen huldigen over de almacht van de
Staat, er niets in zien ook de Kerk als
„middel" te gebruiken en met Haar te sol
len ten spelen. L. R.
PLECHTIG PROTEST VAN DEN H. VADER
Het college van Kardinalen door den Paus bijeengeroepen
WAAR DE STRIJD OM GAAT.
Met diepe droefheid in het hart volgt
elke katholiek den openlijken strijd, welke
het Italiaansche fascisme tegen het Vati
caan, de Kaiholieke Actie en de Kerk
ontketend heeft, schrijft de „Maasbode".
Een strijd, welke er Zaterdag toe geleid
heeft, dat de zetel der Katholieke actie in
het exterritoriale Palazzo di Sant'Apolli-
nare door Italiaansche militairen onder
zocht en verzegeld werd, zoodat de in de
verdragen van Lateranen vastgestelde Va-
ticaansche immuniteit geschonden werd.
Daarmede is het conflict, dat sinds lang
in meer bedekten vorm bestond, in de of-
fieieele sfeer gebrachtheeft het derhalve
een beteekenis gekregen, welke verre bo
ven de perspolemieken, welke tot dusverre
door de fascistische bladen, maar vooral
door de „Lavoro faseista" met een uiterste
felheid gevoerd werden uitkomt.
Nadat de eerste jubel over de op 11 Fe
bruari 1929 gesloten Verdragen van Late
ranen, waardoor de Romeinsche kwestie
opgelost en de betrekkingen tusschen den
H. Stoel en den Italiaanschen staat gere
geld werden, was verstomd, begonnen zich
onmiddellijk de moeilijkheden voor te
doen. De strijd liep voornamelijk over het
recht der katholieke jongelingschap en der
studenten, later ook der arbeiders om zich
katholiek te organiseeren en in die orga
nisaties, naast en met de zuiver godsdien
stige belangen, ook de sociale belangen te
behartigen.
De H. Vader had den uitdrukkelijken
wensch te kennen gegeven, dat alle katho
lieken in de Katholieke actie georgani
seerd zouden worden, een vereeniging, die
in het Concordaat uitdrukkelijk is erkend:
„De Italiaansche staat, aldus art. 43 van
genoemd verdrag erkent de organisaties,
welke van de Italiaansche Katholieke Ac
tie, afhankelijk zijn, in zooverre deze, ge
lijk de II. Stoel heeft beschikt, haar activi
teit ontplooien buiten elke politieke par
tij en onder de rechtstreeksche afhanke
lijkheid van de hiërarchie der Kerk voor
de verspreiding en de beleving der katho
lieke beginselen".
De Kerk, die van dit recht geen af
stand kon of kan doen, is den staat her
haaldelijk zoover mogelijk tegemoet geko
men, o.m. in de kwestie der jeugdvereni
gingen. Maar de fascistische staat, welke
zich zelf als de hoogste macht beschouwt,
eischte steeds meer. Hij verlangde een op
gaan der katholieke vereenigingen in de
fascistische organisaties, met aanvaarding
van de voor den katholiek onaannemelijke
staatsbeginselen van het fascisme.
Bovendien voelde men in fascistische
kringen een zekeren wrok over de plech
tige viering der Rerum Novarum-feesten.
Alle katholieke sociale organisaties der
wereld zouden in Rome Leo XIII huldi
gen, maar bij die huldiging moest Italië
ontbreken. Terwijl daarnaast de Katholie
ke actie in Italië zelf moest ingrijpen om
haar door de werkloosheid getroffen leden
te steunen. Het fascisme, dat er zich zoo
luid op beroepen had alle sociale en eco
nomische vraagstukken te zullen oplossen,
zag aldus openlijk, zij het onrechtstreeks,
het mislukken van haar pogingen te dien
aanzien geproclameerd.
Van fascistische zijde werden steeds tal
rijker wordende aanslagen op de organisa
ties der Katholieke actie gepleegd. Het
waren vooral de katholieke studentenbon
den ook door den Italiaanschen staat
erkend die den stoot moesten opv^ir-
gen. Zoo zelfs, dat de H. Vader de katho
lieke studenten prees en aanmoedigde,
die, wijl zij tot den katholieken bond be
hoorden, uit de fascistische organisatie
waren gezet. Zij moesten het als een eer
beschouwen ter wille van hun geloof te
lijden.
De strijd is nu in volle kracht uitgebro
ken. Wij weten, wie daarbij de eind-over
winning zal behalen: nog nooit is een
macht tegen de Kerk opgewassen geble
ken.
'S PAUSEN PROTEST.
De H. Vader heeft gisteren ter gelegen
heid van de behandeling van het proces
der zaligverklaring van Glicerio Landriani
in een zitting van de H. Congregatie der
Riten, plechtig geprotesteerd tegen de in
cidenten, waarvan in den laatst en tijd de
leden en instellingen der Katholieke Actie
het voorwerp zijn geworden.
Sinds eenige dagen en vooral in de laat
ste dagen zeide Z. H„ zien Wij tot Ons
leedwezen de eerste zichtbare vruchten
van een opvoeding, die het tegendeel is
van de christelijke opvoeding en ook van
de opvoeding tot staatsburger en die sys
tematisch opleidt tot haat, oneerbiedig
heid en gewelddaden.
Geen dag hebben Wij gedraald met de
erkenning van de onschatbare weldaad
van het wederinvoeren van het godsdienst
onderricht op de scholen.
Allengs is men echter begonnen, met de
linkerhand te vernielen, wat men met de
rechter hand wilde opbouwen.
