HAARLEMMERSTRAAT
VRIJDAG 29 MEI 1931
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD PAG. 14
voor de eenige beschermers en verdedigers
van nederigen en verdrukten.
Zeer terecht legde de Encycliek „Rerum
Novarum" er den nadruk op, dat bij de
stichting van zulke vereenigingen „deze zoo
geordend en bestuurd moesten worden
dat zij de beste en meest geschikte mid
delen boden voor het bereiken van het
doel hetwelk hierin bestaat, dat elk der
georganiseerden er de grootst mogelijke
vermeerdering uithale van lichamelijk, oeco-
nomisch en zedelijk welzijn", en het spreekt
vanzelf dat „als voornaamste doeleinde de
godsdienstige en zedelijke vervolmaking
moet worden nagestreefd, en dat op deze
vervolmaking heel de sociale kracht moet
■worden gericht". Want „waar de grondslag
gen in dezen Godsdienst gelegd zijn, is de
gen in den Godsdienst gelegd zijn, is de
ten der leden voor de rust hunner samenle
ving en voor hun oeconomischen welstand
te regelen".
üm dergelijke organisaties in het leven
te. roepen, offerden zich allerwege in groo-
te getale en met lofwaardigen gloed gees
telijken en leeken op die verlangend waren
het grootsche plan van Leo XIII geheel te
verwezenlijken. En zoo maakten die ver
eenigingen de arbeiders tot overtuigde
Christenen die de ijverige uitoefening van
hun vak uitstekend wisten te vereenigen
met de heilzame beginselen van den gods
dienst, die krachtig en moedig hun eigen
belangen en tijdelijke rechten wisten te
verdedigen, die de rechtvaardigheid in eere
hielden en ten alle tijde bereid waren om
mee te werken met de andere klassen der
maatschappij aan de christelijke vernieu
wing van heel het sociale leven.
De raadgevingen en vermaningen
Leo XIII werden voorts hier zus daar
zoo, volgens de omstandigheden der ver
schillende plaatsen, overal in de daad om
gezet. Zoo-poogde in verschillende landen
een enkele vereeniging alle doeleinden
welke de Paus had gesteld, te gelijk te be
reiken elders naar de plaatselijke toe
standen zulks vroegen of aanrieden, kwam
men tot een zekere werkverdeeling en
werden verschillende vereenigingen ge
sticht waarvan de eenen de verdediging op
zich namen van de rechten en de gewet
tigde voordeelen der leden in de arbeids-
overeenkomsien, de anderen zich belasten
met het verleenen van wederkeerigen bij
stand in oeconomische aangelegenheden, en
nog anderen zich ten laatste wijdden aan
de verzorging der zedelijke en godsdiensti
ge plichten en dergelijke.
Aan den Leonijnschen Zendbrief is het
dus te danken dat overal deze arbeiders
organisaties zoo opbloeiden die thans jam
merlijk in ledental nog beneden de syndica
ten van socialisten en communisten staan,
maar die niettemin een geweldige massa
van arbeiders omvatten en in staat zijn om
de rechten en gewettigde verlangens der
christelijke arbeiders krachtig voor te
staan, zoowel in het eigen land, als in meer
uitgebreide samenkomsten, en die daardoor
de heilzame christelijke beginselen in de
samenleving kunnen verbreiden.
De organisaties van andere
klassen.
Bovendien begonnen de door Leo XIII
zoo wijselijk besproken en zoo moèdig naar
buiten uitgedragen waarheden over het
natuurrecht van organisatie gemakkelijk
toepassing te vinden in andere vereenigin
gen en niet alleen in die der arbeiders
vandaar dat men in niet geringe mate ook
aan Leo's Zendbrief den grooten opbloei
dankt van andere organisaties, ook onder
de landbouwers en andere middenstanders,
en van nog andere dergelijke instellingen
waarin op gelukkige wijze het oeconomisch
voordeel met de zorg voor de zielen te sar
men gaat.
De werknemers-organisaties.
Het zelfde kon men niet zeggen van
de* organisaties waarnaar Onze Voorgan
ger toch ook zoo levendig verlangde, van
de ondernemers van het werk en de indus-
trieelen. Want al moeten Wij daarvan het
geringe aantal betreuren, dit mag toch ook
niet uitsluitend worden toegeschreven aan
den menschelijken wil, maar aan de veel
grootere moeilijkheden welke zulke organi
saties ondervinden en die Ons uitstekend
bekend zijn, zooals Wij ze ook op de juis
te waarde schatten. Niettemin lacht Ons
de hoop toe dat ook deze belemmeringen
binnen afzienbaren tijd zullen weg vallen,
en voorloopig begroeten Wij met een groo-
te vertroosting voor Ons hart eenige niet
nuttelooze proefnamen op dit terrein wier
overvloedige vruchten in de toekomst een
rijken oogst beloven.
BESLUIT VAN HET EERSTE DEEL.
Al deze weldaden van den Leonijnschen
Zendbrief, Eerwaarde Broeders, Beminde
Kinderen, door Ons meer aangestipt dan
herdacht, terwijl Wij ze meer voorbijgin
gen dan verklaarden, bewijzen, talrijk en
groot als ze zijn, overduidelijk hoe dat on
sterfelijke document er verre van blijft een
ideaal van menschelijke samenleving te
vertegenwoordigen hetwelk wel zeer mooi
is, maar fantastisch, hetwelk buiten de
werkelijke oeconomische eischen van onze
tijden staat en daarom niet verwezenlijkt
kan werden. Integendeel bewijzen zij dat
Onze Voorganger uit de altijd levende en
leven gevende bron van het Evangelie de
leerstellingen wist te putten die een ge
weldigen en harden strijd welke heel de
menschelijke maatschappij in beroering
b.engt, zoo al niet bijleggen, dan toch groo-
telijks verzachten konden. Dat voorts een
deel van het goede zaad hetwelk voor veer
tig jaren zoo overvloedig werd uitgestrooid
in goede aarde gevallen is, zien Wij door
de verheugende oogsten welke de Kerk
van Christus en dus heel het menschelijk
geslacht, met Gods genade en tot zijn
eigen heil er van binnen haalde.
En terecht kan men zeggen, dat Leo's
Encycliek na een lange ervaring getoond
heeft de Groote Wet te zijn waarop heel
I
de christelijke activiteit op sociaal ter
rein als op een fundament moet rusten.
En van degenen die toonen weinig met
deze Encycliek of haar herdenking reke
ning te houden, moet worden gezegd dat
zij schimpen op wat zij niet kennen, of
wel datgene niet begrijpen waarvan zij
slechts een oppervlakkige kennis hebben,
ofwel, wanneer zij het begrijpen, verdie
nen plechtig beticht te worden van on
rechtvaardigheid en ondankbaarheid.
Daar er echter in dit tijdsverloop zekere
twijfels gerezen zijn omtrent de juiste le
zing der Leonijnsche Encycliek of omtrent
de konsekwenties die er uit getrokken
moeten worden, twijfels die aanleiding ga
ven tot niet altijd even rustige meenings-
verschillen, ook onder de Katholieken; en
daar aan den anderen kant de nieuwe
noodzakelijkheden van onzen tijd en de
veranderde omstandigheden eerst des te
nauwer toepassing van Leo's l%er en mis
schien ook een enkele toevoeging vragen,
nemen Wij gaarne deze gunstige gelegenheid
te baat, om, voor zoover als dat aan Ons
is, tegemoet te komen aan de twijfels en
eischen de/ebtijden, in overeenstemming
met Onze npcPolische zending, die Ons tot
aller schuldenaar maakt.
GEMENGDE BERICHTEN
ONGELUKKEN.
SLACHTOFFERS VAN HET VERKEER.
Jongen overreden en op slag
gedood.
In de Dijkstraat te Franeker vond gister
avond een droevig auto-ongeluk met doode-
lijken afloop plaats. Het 13-jarig zoontje
van de wed. E. Mud reed op de fiets de
Lijnbaansteeg uit, die op de Dijkstraat uit
komt. Toen hij op den hoek de bocht nam,
reed op hetzelfde o ogen blik de half geladen
vrachtauto van F. v. d. Pot uit Aehlum
voorbij, met het gevolg, dat de jongen met
zijn fiets tegen den voorkant van den
vrachtauto botste. Door den schok viel hij
van zijn rijwiel en kwam onder den auto.
De jongen kreeg een der achterwielen over
het hoofd, waardoor hij zoodanig werd ge
wond, dat de dood eenige oogenblikken la
ter intrad. De politie was spoedig ter plaat
se om een onderzoek in te stellen. De
vrachtauto werd in beslag genomen. Naar
ooggetuigen verklaarden reed de bestuur
der met een matigen gang.
Ernstige aanrijding,
geremd?
Te laat
Gisterenmiddag heeft in de Jonker
Fransstraat een ernstige aanrijding plaats
gehad.
Een buiten dienst zijnde motorwagen van
de B. E. T. van het nieuwe type kwam uit
de richting van het Noordplein en moest bij
het kruispunt Goudsche Singel stoppen op
het teeken van den verkeersagent.
Vermoedelijk heeft de bestuurder, de
25-jarige K. K. te laat geremd, want met
vrij grooten vaart reed de tram tegen een
stilstaanden vrachtauto. Juist op dat mo
ment sprong de 13-jarige J. R., wonende in
de Rubroekstraat van de achterbak van
den auto. De jongen geraakte beklemd
tusscken beide voertuigen en kreeg ernstige
verwondingen aan beide beenen. Hij is
naar het ziekenhuis aan den Coolsingel ge
bracht en daar ter verpleging opgenomen.
Zoowel de tram als de vrachtauto wer
den vrij ernstig beschadigd.
De politie van het bureau Meermanstraat
heeft een onderzoek ingesteld en tegen den
trambestuurder proces-verbaal opgemaakt.
Kindje door een motor over
reden. De bestuurder door
gereden.
Gisterochtend is een 5-jarig kindje, D.
M., dat nabij de ouderlijke woning in de I
Pootstraat te R'dam liep te spelen, door
een motorrijwiel aangereden en gevallen.
Het kind kreeg een hersenschudding en
is in het ziekenhuis, aa-n den Coolsingel op
genomen.
De motorrijder kwam plotseling langs
een groep mareheerende mariniers te voor
schijn en is na de aanrijding kalm weg
doorgereden.
De politie heeft de zaak in onderzoek.
SCHIP GEZONKEN.
De opvarenden gered.
Tengevolge van het aan den grond loo-
pen van het achterschip van de motorboot
van de wed. Dijkstra, varende in vasten
beurt-dienst tusscben Groningen en Emmen,
gistermiddag in het Oranjekanaal onder de
gemeente Bei'len, begon de deklast te
schuiven. De boot maakte water met het
gevolg, dat zij zeer snel begon to zinken.
De opvarenden werden met veel moeite ge
red. Een hunner werd in bewusteloozen
toestand op het droge gebracht. Men slaag
de er echter in zijn levensgeesten weer op
te wekken. Deklast en goederen moeten als
verloren worden beschouwd. Het schip, dat
verzekerd is, zal worden gelicht.
ONDER BALEN OLIENOTEN GERAAKT
Doodelijk ongeval te Rotterdam.
Een zeer ernstig havenongeluk kostte
gistermorgen aan den 63-jarigen havenar
beider L. Willemse, wonende Abcoude-
straat te R'dam, het leven. In het Engei-
sche stoomschip,, Travarrac", liggende aan
paal 12 in de Rijnhaven, was men bezig ba
len olienoten over te laden uit ruim I in
een langs zijde liggenden lichter. In het
zelfde ruim waren ook opgestapeld balen
katoen, welk circa 130 K.G. wegende, ter
wijl deze stapel zeker 8 k- 10 M. hoog was.
Doordat het schip eenigszins schuin lag
het achterste deel was n.l. met erts gela
den is de stapel omgevallen en terecht
gekomen op twee arbeiders, die juist een
hijsch samenstelden.
De 33-jarige J. Koomen, wonende in
de Boudewijnstraat, wist nog eenigszins
opzij te springen, doch raakte niettemin ge
wond aan het linkeroog en den linkerknie,
terwijl hij over inwendige pijnen klaagde.
Hij is per „Politie III" naar het bureau van
de rivierpolitie overgebracht en daar va-n
daar ter observatie naar het ziekenhuis
aan den Coolsingel vervoerd. De andere
bootwerker, de G3-jarige Willemse, kon zich
niet meer uit de voeten maken en werd ver
pletterd. De man was bijna op slag dood.
Van een balkon gevallen.
Woensdagavond is de 5-jarige R. L., ver
moedelijk doordat hij in een "onbewaakt
oogenblik op het balconhekje was geklom
men, van' het balcon der tweede étage van
een perceel in de Drebbelstraat gevallen.
Hij kwam terecht, op een cementen vloertje
aan de achterzijde der woning. Na voorloo
pig in het wijkgebouw St. Raphaël te zijn
verbonden, is hij in vrij emstigen toestand
naar het ziekenhuis aan den Zuidwal ge
bracht.
VERDRONKEN.
Gistermorgen om halfvijf is te Loos-
drecht door den visscher E. Lamme, bij het
ophalen va-n dobbers, in den tweeden plas
nabij de z.g. Kwakel drijvende gevonden
he-t lijk van den 16-jarigen H. van Deth
uit Hilversum. Zooals gemeld was deze de
vorige week na een kanotocht niet terug
gekeerd.
Gistermorgen begaf de heer Kleyboer uit
Egmond-Binnen zich naar de Egmonder
Binnenvaart om een bad te nemen. Nadat
hij zich reeds ontkleed had, schijnt de maai
door een toeval getroffen te zijn. Zijn
vrouw, die hem twee uur later ging zoe
ken, vond hem over een hekwerk hangen
met- het hoofd in de vaart. Hij bleek reeds
gestikt te zijn.
Het zes-jarig zoontje van J. Boltjes
te Groningen is heden in' het Kanaal te Vee-
lerveen geraakt en verdronken.
Gewond door een staaldraad.
Aan boord van het in de Waalhaven te
R'dam liggende Rijnschip Walsum 30 heeft
de schipper T. H. H. een eind van een knap-
penden staaldraad tegen het' gezicht ge
kregen. Met wonden aan borst en keel is
"hij in het ziekenhuis aan den Coolsingel
opgenomen.
DOLLE STIER OP HOL EN NEER
GESCHOTEN.
Woensdagmiddag is in het slachthuis te
Venlo een stier0losgebroken. In dolle woede
ïende het dier door de straten. Het publiek
vluchtte in winkels en portieken. Eenige
melkwagens en fruitkarretje-s moesten het
ontgelden en werden door het woedende
dier omvergeworpen en vertrapt.
In de. etalagegangen der firma Vroom
Dreesmann liep het diep zich aanvankelijk
vast, doch bemerkend, dat het achtervolgd
werd, keerde het zich tegen zijn belagers.
Politie en marechaussée's, die opgeroe
pen waren, versohenen spoedig.
Aan het spoor weg viaduct werd de stier
neergeschoten en ter plaatse geslacht.
Het verkeer, dat op dit punt zeer druk
is, lie-p even vast, doch de politie wist spoe
dig hierin weer orde te scheppen.
De eigenaar van den stier, de slager A.,
te Venlo, verklaarde alle, door het dier
aangerichte schade te zullen vergoeden.
Paard op hol.
Gisteren zakte een paard, dat gespannen
was voor den groenten wagen van den
groenteboer P. de N. te R'dam van de Kor
te Kade, op de Ged. Botersloot plotseling
door de voorbeenen. De lading van de wa
gen kwaoi daardoor op het dier terecht,
waarvan het beest schrok en het op een
loopen zette. Via. de Stadihuissteeg en het
Middensteiger rende het naar de-n Hout
tuin waar het tenslotte door twee mannen
gegrepen kon worden.
In de Stadhuis steeg liep het dier een
fietser omver, den 34-jarigeai timnierman P.
de J., wiens rijwiel vrij ernstig beschadigd
werd. Voor de rest liep alles echter geluk
kig goed af.
NOODWEER.
Te Vleuten.
Gistermiddag is Vleuten door een wind
hoos geteisterd, welke aan den tuinbouw
ernstige schade heeft gedaan. Bij den heer
Gondelach werden 25 z.g. „eenruiters" op
genomen en 10 meter verder neergeworpen.
Door het omwaaien van een boom brak een
draad van het electrische net, zoodat een
deel van de gemeente Vleuten geen licht
had. De windhoos werd gevolgd door een
kort inaar hevig onweer.
Te Mijdrecht.
Gisteamiddag te ongeveer half drie ont
lastte zich boven Mijdrecht een hevige re
gen- en hagelbui, gepaard gaande met een
windhoos.
Vele boomen moesten het ontgelden, ter
wijl de wegen in een ommezien blank ston
den. De gewassen in de tuinderijen langs
den Amstel liepeji veel schade op. Alle
broeikassen en „eenruiters" werden ver
nield, zóodat de oogst geheel vernietigd is.
Geknoei met candidatenlijsten te Stein.
Te Stein bij Sittard is op last van de
Justitie beslag gelegd op de ingediende
candidatenlijsten voor de' a-s. Gemeente
raadsverkiezing. Een viertal lijsten zouden
valsche hanclteekeningenbevatten. Het
Justitieel onderzoek is in vollen gang.
Malversatie.
Op vermoeden van gepleegde malversa
ties is Donderdag te Assen aangehouden
de gemeente-veldwachter Kemper te Smil-
de. Hij wordt er o.m. van verdacht
tegelden te hebben verduisterd.
Inbraak in hulppostkantoor te Klarenbeek.
Gisternacht is door inkldmming ingebro
ken in het huljspostkantoor te Klarenbeek
bij Voorst. Alles is overhoop gehaald, ter
wijl een groot aantal brieven losgesneden
werden.
Aangezien er geen gelden op het kantoor
waren, is er niets vermist. De zaak dei-
opengemaakte brieven zal nader worden
onderzocht.
Brutale diefstal.
Te Bedum is tijdens afwezigheid van den
heer des huizes ingebroken in de woning
van den heer K. Uit het vertrek, waar zijn
BUITENL BERICHTEN
ONGELUKKEN.
GROOTE ONTPLOFFING.
50 millioen schade.
Bij Cura-Oenitzein in de nabijheid van
Ploesti (Roemenië) ontplofte bij het boren
van een petroleumbron van de petroleum-
maatschappij Pnahova de olie- en gasmas
sa, die in een geweldige hoeveelheid uit de
bron opwelde.
De explosie was zoo hevig, dat in een
kring van tweehonderd meter alle sondes
buiten werking moesten worden gesteld.
De uitstroomende gassen werden over
een afstand van een kilometer door den
wind meegevoerd, zoodat de geheele oogst,
in den omtrek totaal vernield werd.
De materieele schade bedraagt-, voor
zoover deze thans reeds te schatten is,
ruim 50 millioen lei.
Ontploffing op kruiser bij Scapa Flow.
Aan boord van den bij Scapa. Flow tot
zinken gebrachten vroegeren Duitschen
kruiser „Prinzregent Luitpold", dien men
thans bezig is te lichten, vond gisteren een
ontploffing plaats, waardoor drie personen
zulke ernstige brandwonden opliepen, dat
zij naar het ziekenhuis moesten worden
overgebracht. Een vierde arbeider bevindt
zich nog in den kruiser, doch tot dusverre
heeft men hem niet kunnen vinden.
Trein tloor tornado uit de rails gelicht.
Een trein, welke zich op acht mijlen ten
Zuid-Co.sten van Fargo (Noord Dakota)
bevond werd door een tornado overvallen.
De trein werd geheel van do rails gelicht,
waarbij de twaalf wagons waaruit hij be
stond, omvielen. Slechts de locomotief en
de tonder bleven overeind.
Een der passagiers werd gedood, terwijl
verscheidene werden gewond.
Bootje door een torpedo getroffen.
In de Egernvörder Golf heeft een zwaar
ongeluk plaats gehad. Werklieden van de
fabriek, waar torpedo's worden geprobeerd,
schoten een torpedo af. Deze bleek er ech
ter een te zijn, die op het water in een
grooten kring blijft ronddraaien. De tor
pedo trof een bootje, dat 1000 meter opzij
la.g en bracht dit tot zinken. Een opvaren
de, Borby geheeten, hield zich aan de plan
ken vast en kon gered worden. Zijn zoon
en zijn schoondochter, die uit Berlijn op
bezoek waren, zijn verdronken. Hun lijken
konden later opgevischt worden.
ERNSTIGE OVERSTROOMING IN
TURKIJE.
Verscheiden slachtoffers.
Hevige stortregens hebben in het dis
trict Ama-sia (Turkije) noodlottige over
stroomingen veroorzaakt. Twaalf personen
zijn verdronken, verscheiden peisonen wor
den vermist en talrijke mensohen zijn ge
wond. Ook uit verschillende aard ere deelen
van het land zijn berichten omtrent over
stroomingen ontvangen.
Het noodweer in Engeland.
Gisterochtend, is ook te Londen na de
hitte der laatste da£en, het onweer losge
barsten. De straten van het Zuid-Westelijk
stadskwartier, vooral van Wimbledon, ston
den spoedig onder water.
Een jong meisje werd door den bliksem
getroffen. Ze is gedeeltelijk blind gewor
den en moest in een ziekenhuis worden op
genomen.
Uit heel Engeland wordt thans hevig on
weer gemeld. Te Exmoor duurde het. nood
weer zeven uur. Talrijke boomen werden
door den bliksem in stukken gespleten.
Verscheiden automobilisten werden door
het onweer overvallen en konden, wijl de
straten in een oogenblik blank stonden,
niet verder.
Over het Kanaal hing een dichte mist.
De luohtboot „City of Melbourne" van de
„Imperia! Airways", die gisterochtend met
kranten uit Croj'den naar Le Bourget ver
trok, moest op de renbaan van Harpenden
een noodlanding maken. Piloot en mecani
cien bleven ongedeerd. De machine is be
schadigd.
Ernstige brand.
Gisteren is in de Bing-Werke A.G. te
Neurenberg een groote brand ontstaan.
Daar het bedrijf stilstond werd het vuur
eerst door voorbijgangers ontdekt. De
brandweer bestreed de vlammen met 15
stralen. Bovendien werdien neg brand-
bluschapparaten gebezigd. Eindelijk slaag
de' men er in het vuur tot zijn haard te be
perken. De zolderverdieping is geheel uit
gebrand. De daaronder gelegen verdiepin
gen kregen waterschade.
Planter op Nieuw-Guinea door wilden
vermoord.
De „Times" meldt uit Canberra, dat een
Duitscli planter op Nieuw-Guinea aan den
bovenloop van de Wettut-rivier, met een
twaalftal inlandsche bedienden door wilden
is overvallen en gedood. Vijf van zijn be
dienden slaagden er in te ontkomen. Zijn
van tien uetsr .iv. uiu iicu vciucn, iju
e-chtgenoote sliep, is een bedrag van eenige I lijk is door de wilden verminkt en met vei
honderden guldens ontvreemd. j besmeerd. Het wordt als fetisj gebruikt.
