ZATERDAG 25 APRIL 1931
22ste JaargangZATERDAG 25 APRIL 1931No. 6881
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V De uitslag van de stembus.
Dat de S. D. A. P. bij de Staten-ver-
kiezingen negen zetels heeft gewonnen, is
zeker het meest-opvallende in den uitslag
van den stembusstrijd.
Deze winst is ongetwijfeld een feit, dat
op een groot-en vooruitgang van de socia
listische partij wijst.
Maar het uitgebrachte stemmen-aantal
is toch voor de S. D. A. P. niet zóó gun
stig, als de vooruitgang in het aantal ze
tels een gevolg van het kiesstelsel, dat
den grooten partijen voordeelig is en de
zen dikwijls zetel-winst brengt door be
trekkelijke toevalligheden van slechts
geringe stemmen-successen.
Men beschouwe nu even de volgende
cijfers
In totaal werden er thans uitgebracht
3.270.881 stemmen dat is 322.543 méér
dan voor de Staten-verkiezing in 1927 en
108.622 minder dan bij de kamerverkiezing
in 1929.
En hoe staat het nu met de vergelij
kende cijfers van de S. D. A. P.?
De S. D. A. P. behaalde in totaal
749.095 stemmen dat is 139.405 meer dan
in 1927 en 55.619 minder dan in 1929.
Hieruit blijkt, dat de helft van het in
totaal thans minder uitgebrachte stem
men komt ten ongunste van de S. D. A. P.
En hoe het met de katholieken slaat?
Zij behaalden in totaal 996.540 stemmen
dat is 130.651 meer dan in 1927 en
slechts 5449 minder dan in 1929.
Uit deze cijfers mag en moet de conclu
sie worden getrokken, die wij gisteren
neerschreven, nl. dat de standvastigheid
van het katholieke kiezerscorps verblij
dend is.
Maar wij meenden gisteren tegelijker
tijd aan een juichtoon van de „Maasbode"
zonder éénige uiting van teleurstelling!
te moeten toevoegen, dat er ook in den
stembus-uitslag voor de R. K. Staatspar
tij „donkere plekken" zijn; dat het „nóg
beter had kunnen zijn."
In de „Maasbode" van gisterenavond
worden nu echter óók andere klanken ge
hoord. Het blad schrijft:
Tegenover het beduidende voor
waarts dringen van het roode front is
het op gelijk niveau blijven (Intus-
schen blijkt bij nadere berekening het
zetel -cijfer achteruit te zijn gegaan.
Men zie onder „Binnenland", Red.
L. Crt.) van het katholieke cijfer be
slist een verontrustend verschijnsel
te achten, naar welks oorzaken ern
stig dient onderzocht te worden en
waartegen het remedie niet te lang
op zich mag doen wachten.
Deze opmerking sluit aan bij wat wij
naar aanleiding uit den uitslag der Staten
verkiezingen meenden Ve moeten opmer
ken.
De „Maasbode" wijst zelf een oorzaak
aan van het gesignaleerde „verontrustend
verschijnsel", als het blad schrijft:
„Met dit al is dit redeloos verspil
len van katholieke stemmen toch de
ernstigste schaduwzijde van het elec
toraal tournooi, hetwelk wij zoo pas
beleefden". Het blad oonstateert, dat
wij minstens 7 zetels meer hadden
kunnen hebben, wanneer een deel on
zer geloofsgenooten zich de weelde
van het dissidentje-spelen had kunnen
ontzeggen.
Inderdaad, het zoo nuttelooze!
„dissidentje-spelen" is een der voornaam
ste oorzaken van het „verontrustend ver
schijnsel".
De diepste oorzaak is gemis aan begin
selvastheid bij nog te vele katholieken, a-ls
zij ter vervulling van den stemplicht wor
den opgeroepen.
VAN HET VATIC A AN
Z. H. DE PAUS VERLAAT HET
VATICAAN.
Tegenwoordig bij de inzegening van het
Propaganda-college.
Gistermorgen om elf uur heeft Z. H. de
Paus, geheel onverwacht, met Zijn hofstoet
in auto's het Vaticaan verlaten om bij de
inzegening van het nieuwe college der Pro
paganda, het internationale priestersemina
rie op den Janiculus, tegenwoordig te zijn.
Nadat de H. Vader enkele oogenblikken
in de kapel had neergeknield om het Aller
heiligste te aanbidden, werd Hij in de aula
door Z.Em. kardinaal van Rossum, die zeer
ontroerd en bewogen was, toegesproken.
Nadat de Paus geantwoord had, verricht
te Hij zelf de inzegening van enkele localen.
Daarna hief de H. Vader in de kapel het
Te Deum aan.
Nader wordt nog aan de „Msb." geseind:
De groote dag der inwijding van het nieu
we college der Propaganda Fide, op den Ja
niculus, is tot een glorieus feest geworden.
Reeds gisteren had in het majestueuse
gebouw een plechtigheid plaats gehad,
waarvan de Paus het middelpunt was: de
onthulling n.l. van een bronzen borstbeeld
van den roemrijk regeerenden Pius XI door
kardinaal van Rossum, omgeven door een
illustere schare van hoogwaardigheid sbe-
kleed er9.
Het was een hulde van liefde en dank
aan den verheven Opperherder, die zooveel
voor- het tot standkomen van het nieuwe
college deed en met vaderlijke belangstel
ling van verre van den beginne af de werk
zaamheden volgde; een belijdenis van
trouw tevens en van algeheele aanhankelijk
heid aan den Stedehouder van Christus.
En heden, toen de hallen en zalen van
het college reeds geheel gevuld waren met
kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders,
kardinalen, bisschoppen, prelaten, die de
plechtige inwijding zouden opluisteren met
hun tegenwoordigheid, verscheen plotseling
de Paus, omgeven door zijn hofstoet, om
zelf de eerste inzegening van het interna
tionale priesterseminarie te verrichten.
Een onbeschrijfelijke vreugde, en een ge
weldige ontroering tevens, maakte zich van
de aanwezigen meester.
In allerijl werd een troon opgericht,
waarna de H. Vader de aula plechtig werd
binnengeleid.
In een korte toespraak vertolkte kardi
naal van Rossum, zelf diep bewogen, de
gevoelens van blijde ontroering en dank
baarheid van alle aanwezigen voor dit va
derlijk blijk van belangstelling.
Ook de H. Vader, die in antwoord op
deze hulde-betuiging, uiting gaf aan zijn
vreugde, zelf de plechtige inwijding van het
Propaganda-college te hebben mogen ver
richten, was zichtbaar ontroerd.
Een ander telegram uit Rome geeft nog
de volgende bijzonderheden over het Pau
selijk bezoek.
De H. Vader werd op den drempel van
het gebouw ontvangen door kardinaal v.
Rossum, den gouverneur der Vaticaansche
stad en den rector van het college, mgr.
Dini.
Onder de zuilengalerijen hadden de kar
dinalen Pacelli, Bisolati, Gasparri, Ehrle
Serafini, Capotosti, Lega, Mundelein, Friih-
wirt, Marchetti en Verdier en de talrijke
aartsbisschoppen en prelaten plaats geno
men, benevens de studenten van het colle
ge en delegaties van verschillende steden.
Er heerschte een geweldige ontroering, bij
het verschijnen van den opperpriester.
De H. Vader werd met geestdriftigen ju
bel door de aanwezigen begroet.
In antwoord op de begroetingsrede van
kardinaal v. Rossum, zeide de H. Vader
verheugd te zijn, dat hij niet enkel met
woorden, doch met daden van Zijn groote
liefde voor het Propagandawerk kon doen
blijken.
Na afloop der plechtigheid gaf de H. Va
der allen Zijn zegen.
Langen tijd verwijlde de Paus, na een
rondgang door het gebouw, nog op het ter
ras, om het panorama van Rome in oogen-
schouw te nemen.
•Het bezoek was streng onofficieel, zoo
dat van een afzetting der wegen door Ita
liaan sche troepen geen sprake was.
BELGIE
DE TYPOGRAFENSTAKING TE
BRUSSEL.
Langzaam naar het einde?
De kranten komen weer een stuk beter
voor den dag dan gisteren en algemeen is
men van oordeel, dat de stakers nu wel zul
len gaan inzien, dat zij een dwaze daad
hebben begaan met het gegeven woord niet
te houden en zich door communistische
volksmenners op sleeptouw te laten nemen.
De „Soir", die reeds sedert twee dagen
in zijn gewonen omvang verschijnt, heeft
dat, ondanks de buitenge
woon groote vraag, waarvan dit volledig
verschijnend blad thans het voorwerp is,
geen enkel nummer méér van de persen zal
komen, dan de oplage voor de staking be
droeg.
Ook andere bladen, die nu in voordeelige
positie komen, hebben een dergelijke on
derlinge overeenkomst aangegaan.
SPANJE
REPUBL1KEINSCH SPANJE.
„Niet vijandig tegenover de Kerk".
In aansluiting op de dezer dagen ge
publiceerde beschouwingen over „repu
bliek en kerk in Spanje", ontleenen we
een artikel aan het Spaansche blad „El
Debate", waarin een zelfde stemming van
hoop en vrees tot uiting komt, al maakt
het blad geen gewag van de staaltjes van
anti-clericalq vinnigheid, welke wij in be
doelde beschouwing releveerden.
„El Debate" is van oordeel, dat er
voor het oogenblik nog geen enkel ern
stig gevaar voor de Kerk in Spanje
dreigt. Het alarm der eerste twee dagen
in godsdienstige kringen is thans ver
stild.
De geestelijken, die in de eerste da-gen
der revolutie alleen in het burger ge
kleed op straat versohenen, kunnen zich
thans weer in hun toog in het publiek
vertoonen, zonder te worden lastig ge
vallen. In geen enkele kerk werden de
godsdienstoefeningen gestaakt. Vele kloos
terlingen, die het klooster reeds dagen
tevoren hadden verlaten, zijn er thans
teruggekeerd.
De regeering heeft den pauselijken nun
tius verzekerd, dat de republiek zich
niet vijandig zal toonen tegenover de
Kerk, als de Kerk geen vijandige hou
ding aanneemt tegenover de republiek.
En dit laatste behoeft men niet te vree
zen, daar de katholieken, wat voor poli
tieke meening zij ook huldigen, in ieder
geval het feitelijk gezag eerbiedigen.
Zoolang de tegenwoordige regeering
aan het bewind blijft, verwachten wij
dan ook geen aanval tegen de Kerk. Dit
toch zou voor de regeerders zelf gelijk
staan met een dwazen zelfmoord.
Wij moeten ons echter geen illusies
maken. De republiek, die in Spanje is
uitgeroepen, draagt een linksch en anti-
clericaal karakter, en, gelijk bekend, de
regeering telt ook vijf uitgesproken vrij
metselaars en verscheiden andere hooge
ambten werden eveneens door vrijmetse
laars' bezet. Velen dezer heeren zweeft,
als ideaal van him streven, de derde
Fransohe revolutie voor oogen.
De samenstelling van de constitueeren-
de cortes kan, zoo al niet een heftige
vervolging, dam toch een sluwe en slink-
sche politiek en een gematigd doch wel
overwogen offensief tegen godsdienst en
kerk ten gevo'ge hebben. Zeker is, dat
van een zeer groot deel der -republikei
nen het streven daarop is gericht.
Wij willen echter de hoop niet opge
ven, vervolgt het blad, dat er, vóór deze
zoozeer gegronde vrees werkelijkheid
wordt, in den boezem van het nieuwe re
gime een groote conservatieve beweging
zich zal baan breken, een beweging, die
wellicht ook in de cortes de meerderheid
zou kunnen behalen.
Het is waar, dat onder de rechtsohe
groepen de geest van offervaardigheid
voor het algemeen welzijn niet overgroot
is. Groepen, zoowel als individuen worden
maar al te zeer gedreven door eigen be
langen, tot medewerking aan een plan
ten bate van de gemeenschap zijn ze
niet gemakkelijk te bewegen.
Wij willen hopen, dat de ernst van den
tegenwoordigen toestand hen tot bezin
ning zal brengen en voor hen een aan
leiding zijn zal, om hun ideologie en me
thoden te herzien, en zioh bereid te ver
klaren tot het brengen van ware offers.
Enkele gunstige indrukken omtrent een
wijziging ten goede in dit opzicht heb
ben wij in den laatsten tijd wel gekregen,
ze zijn echter niet voldoende, om ons
gerust te stellen.
Het blijft, helaas! een feit, dat Rome
voldoende redenen heeft, om zich over
de toekomst der Kerk in Spanje ernstige
zorgen te maken.
Monarchistische actie in Spanje.
De civiele gouverneur van Valencia
was er van in kennis gesteld, dat men
op een fabriek van militaire kleeding in
de Barcelonastraat bezig was met het
vervaardigen van 5000 cocardes, welke
een kroon met een lelie droegen, de
monarchistische symbollen. De bestelling
was gedaan door een 17-jarigen jonge
man, den zoon van een artillerie-officier.
In verband hiermee zijn twee arrestaties
verricht.
Tevens is gefoleken, dat de monarchis
ten versoheiden aanslagen hadden voor
bereid, waarvan een tegen den zoon van
Blasco Ibanez en andere tegen den hui-
digen gouverneur van Cordova.
AFGHANISTAN
OOK IN AFGHANISTAN CHAOS.
Groeiende tegenstand tegen
Nadir Khan.
Volgens mededeelingen van reizigers zou
Afghanistan zich in een algeheelen toe
stand van anarchie bevinden.
De tegenwordige heerscher van het land,
Nadir Khan zou in Kaboel geisoleerd zijn
en zich bezig houden met een met Engel-
sche wapens uitgerust legertje.
De gouverneur van de belangrijke pro
vincie Herat heeft zich onafhankelijk ver
klaard en ligt in gevecht met een expedi-
tieleger, dat aangevoerd wordt door den
minister van oorlog van Nadir Kahn.
De provincie Yahistan, die voor de
Noord-westgrens van groot strategisch be
lang is, is bezat door Engelsch Indische
troepen.
De oppositie tegen de Engelschgezinde
politiek van Nadir Khan is zeer sterk en
zij wordt door hem met straffe middelen
bestreden.
De leiders der oppositie, de burgemees
ter van Kaboel en eenige persoonlijkhe
den van de jong-nationale Afghaansche be
weging, die geprotesteerd hebben tegen de
onderwerping van Afghanistan aan Enge
land, zijn door de regeeringstroepen gevan
gen genomen en op de citadel der stad
neergeschoten.
In het land wast de tegenstand tegen
de politiek van den tegenwoordigen heer
scher zeer sterk.
Binnenkort worden omvangrijke onlusten
verwacht, die ongetwijfeld leiden zullen
tot een grondige verandering van de hui
dige machtsverhoudingen.
AMERIKA
OPSTAND IN HONDURAS
ONDERDRUKT.
Op de legatie van Honduras te Washing
ton is een officieele mededeeling ontvan
gen uit Tegucigalpa, volgens welke de op
stand in Honduras, welke op 19 April is
uitgebroken, thans is onderdrukt.
De opening van de TWEEDE VISSCHER SHAVEN TE SCHEVENINGEN door
H. M. de Koningin. Staande aan boord van de SCH. 250, knipt H.M. het lint
door, waaarmede de toegang tot de haven geopend wordt.
BUITENLAND.
Z. H. de Paus heeft gisteren het Vaticaan
verlaten om tegenwoordig te zijn bij de
inwijding van het college der Propaganda.
Hoe staat de nieuwe Spaansche repu
bliek tegenover de Kerk?
Overstroomingen in Italië en Polen. (Bui-
fcenl. Berichten. 2e blad).
Wijzigingen in de verkiezingsuitslagen
in Overijsel en Friesland. (1ste blad).
BINNENLAND.
Te Amsterdam is gistermiddag een huis
ingestort. Eenige arbeiders werden ge
wond. (Gem. Ber. 3de blad).
Te Vriezeveen zijn vier huizen afge
brand. (Gem. Ber. 3de blad).
Broedermoord te Aalten? (Gem. Ber. 3de
blad en Laatste Ber.).
PROVINCIALE STATEN.
VERKIEZINGEN
WIJZIGINGEN IN DEN UITSLAG.
De Katholieken twee zetels minder.
PROVINCIE OVERIJSEL.
Bij de officieele telling van de in den
kieskring Enschede uitgebrachte stemmen
is gebleken, dat op de lijst van de R. K.
Staatspartij in dien kring een klein aantal
meer is uitgebracht, dan volgens de offi
cieuze telling was vastgesteld. Dit heeft tot
gevolg gehad, dat bij de eerste verdeeling
der zetels niet 38 doch 39 zetels onmiddel
lijk werden toegekend. De R. K. Staatspar
tij, die eerst tien zetels bij de eerste toe
wijzing had gekregen, kreeg thans elf,
waardoor het stelsel der groot9te over
schotten in. werking trad. Dit had tot ge
volg, dat er een kleine wijziging in den uit
slag is gekomen.
De uitslag is in de provincie Overijsel
volgens de nieuwe berekening als volgf:
Anti Rev. Partij 7 zetels; Communisten 1
zetel; Vrijz. Democraten 3 zetels; Vrijheids
bond 4 zetels; Chr. Hist. 8 zetels; S.D.A.
P. 11 zetels; R. K. Staatspartij 12 zetels;
Staatk. Geref. Partij 1 zetel.
Door de wijziging hebben de R. K.
Staatspartij en de S.D.A.P. dus elk één
zetel minder, de Anti Rev. Partij en de
Vrijz.-Dem. Bond elk één zetel meer dan
aanvankelijk was berekend.
Niet gekozen zijn de heeren H. J. Ber
ger te Kampen (R.K.) en A. J. Tulp te De
venter, (S.D.A.P.).
Gekozen zijn de heeren C. F. Bramer te
Nijverdal, benoemd burgemeester van
Stad-Hardenberg (A.R.) en S. L. Louwes,
te Zwolle (V.D.).
PROVINCIE FRIESLAND.
De officieele telling van de stemmen,
uitgebracht voor de Statenverkiezingen van
Friesland heeft de volgende resultaten ge
geven: Anti-Rev. Partij 40.800; Chr. Hist.
Unie 33.707; R. K. Staatspartij 11.815; Herv.
Geref. Staatspartij 1249; Chr. Dem. Unie
2278; Vrijheid9bond 13.534; Vrijz. Dem.
Bond 21.190; S.D.A.P. 45.754; Comm. Partij
Holland 4808; Rev. Soc. Partij 1531; Plat
telanders Bond 2721.
De Plattelanderabond heeft dus niet 2579
stemmen, zooals met-officieel werd geteld.
De kiesdeeler is 3613.74, driekwart van den
kie-sdeeler is dus 2710.305. De Plattelanders-
bond heeft dus 11 stemmen meer dan drie
kwart van den kiescleeler, waardoor hij zich
dus een zetel ziet toegewezen.
De R. K. Staatspartij zag zich vier ze
tels toegewezen, hiervan valt een af, daar
de vierde met het kleinste overschot was
verkregen. De heer F. Bokma, Heerenveen,
is dus nu voor den Plattelandersbond ge
kozen, de heer T. A. Hettinga, Leeuwarden,
valt voor de R. K. Staatspartij af.
De zetelverhouding is nu geworden:
R. K. Staatspartij 3, Anti-Rev. Partij 12,
Chr. Hist. Unie 10, Vrijheidsbond 4, Vrijzin
nig Dem. Bond 6, S.D.A.P. 13, Comm. Par
tij Holland 1 en Plattelandersbond 1.
EEN OVERZICHT.
Aan een overzicht in de „Maasbode" ont
leenen we het volgende:
Van die 10 zetels (9 geworden. Red.)
winst werden er 4 geleverd door den Vrij
heidsbond en niet minder dan 6 (5) door de
ontwapeningsbroeders, de Vrijzinnig-demo
craten. De eerste gaat van 62 op 58 terug,
terwijl de laatsten hun totaal zetel-tal zien
slinken van 42 op 36 (37).
