22ste Jaargang
WOENSDAG 15 APRIL 1931
No. 6872
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
KONING ALFONSO DOET AFSTAND VAN DEN TROON
e£cld^elie0ou^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor LeideD 19 cent pei week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
DE REPUBLIEK IN SPANJE UITGEROEPEN
EEN NIEUWE REPUBL1KEINSCHE REGEERING GEVORMD
De koninklijke familie verlaat Madrid en gaat in ballingschap.
„Den koningk van Hispanjen
heb ick altijdt geëert".
Gisteravond laat kwam het bericht bin
nen, dat koning Alfonso XIII van Spanje
afstand had gedaan van den Spaanschen
troon en dat de republiek was uitgeroepen.
Dit bericht kwam niet onverwacht.
De windvlaag, die de kroon rukte van
het hoofd van koning Alfonso, had zich
reeds jaren aangekondigd door de steeds
dikker en donkerder wordende wolken, die
trokken over het Iberische schiereiland.
En vooral de berichten der laatste dagen
na het bekend worden van de uitslagen in
ALCALA ZAMORA, die thans het hoofd
is van het voorloopig Republikeinsch be
wind in Spanje.
de gemeenteraadsverkiezingen waren der
mate alarmeerend, dat het bericht van den
troonsafstand geen verwondering of verba
zing meer behoefde te verwekken.
Toch treft ons deze troonsafstand. Niet
alleen omdat met koning Alfonso weder
een koningsfiguur uit de Europeesche poli
tiek verdwijnt en wel een der weinig over
gebleven katholieke monarchen, maar ook
omdat het juist den Spaanschen koning is.
„De koningk van Hispanjen" wekt in
Nederlandsche ooren een eigenaardige
weerklank op en wij zingen het altijd nog
in ons volkslied, dat wij den koning van
Hispanje steeds geëerd hebben.
Thans is hij gevallen met al zijn titels
en waardigheden: Zijn Katholieke Maje
steit Alfonso XIII Leon Fernando Maria
Jaime Isidore Pasciiale Antonio, koning
van Spanje, van Castilië, van Leon, van
Aragon, der Beide Siciliën, van Jeruzalem,
van Navarra, van Granada, van Toledo,
van Valencia, van Galicië, van Majorca, van
Minorca, van Sevilla, van Cernada, van
Cordoba, van Corcega, van Murcia, van
Jean, van Algarvië, van Algeciras, van Gi
braltar, van de Canarische eilanden, van
de Oost- en West-Indiën, van ïndië en het
Oceanische continent, aartshertog van
Oostenrijk, hertog van Bourgondië, van
Brabant en van Milaan, graaf van Habs-
burg, van Vlaanderen, van Tyrol en van
Barcelona, heer van Biscaye en. van Mo
lina.
Het opstekende onweer.
De eerste teekenen van het naderende
onweer waren te bespeuren 8 jaar geleden,
toen de Spaansche koning na al de teleur
stellende ervaringen, ondervonden van het
knoeiende parlement, er genoeg van had
om nog langer als constitutioneel vorst te
regeeren en zijn vertrouwensman Primo de
Rivera aanstelde als dictator.
Aanvankelijk ging alles goed, de dicta
tuur zorgde voor de onderdrukking van de
oppositie en de censuur smoorde elke cri-
tiek. ».Doch de vroegere oppositie-leiders,
uitgeweken of verbannen naar het buiten
land, zaten niet stil en ondermijnden de
dictatuur en het gezag van de koning. De
ontevredenheid steeg, vooral toen de za
ken financieel slecht begonnen te gaan en
de peseta snel in waarde, daalde.
De koning werd gedwongen Primo de
Rivera weg te sturen en generaal Beren-
guer aan te stellen, die zou trachten nog
te redden wat te redden viel. Maar er viel
niet veel meer te redden. Toegezegd werd,
dat de normale parlementaire toestanden
hersteld zouden worden, maar het volk ver
trouwde de verkiezingen niet en weigerde
mee te doen.
Steeds hooger steeg het wantrouwen te
gen den vorst en tegen de monarchistische
regeering. Een revolutie in December j.l.
mislukte, doordat het garnizoen te Jaca
wat te voorbarig was.
Toen kwamen Zondag j.l. de gemeente
raadsverkiezingen en de republikeinsche
elementen behaalden overal een meerder
heid. Voorzoover de resultaten reeds be
kend zijn, kan reeds worden vastgesteld,
dat in 49 provinciale hoofdsteden met in
begrip van Madrid en Barcelona, de mo
narchisten 595 zetels behaalden, terwijl de
republikeinsoh-socialistische coalitie niet
minder dan 972 zetels verwierf.
Het werd Maandag en Dinsdag steeds
duidelijker met het inkomen der verkie
zingsuitslagen,. dat het volk een groot vo
tum van wantrouwen tegen den koning had
uitgesproken.
De beslissende gebeurtenissen.
Nu wijzen de berichten met fatale zeker
heid naar het noodlottige einde van de
monarchie.
Het kabinet komt in allerijl bijeen. Er
zijn twee meeningen: blijven, ondanks den
uitslag der verkiezingen, of heengaan. Men
besluit tot aftreden. De koning aanvaardt
het ontslag en wil een ander kabinet be
noemen. Doch de liberale leider Santiago
Alba, die wordt aangewezen, zegt ronduit,
dat hij er niet voqr te vinden is om de
monarchie te redden.
Het volk demonstreert in de straten en
roept reeds: leve de republiek.
Geruchten gaan, dat het koninklijke pa
leis wel bewaakt wordt, doch dat de ko
ning en zijn familie reeds vertrokken zijn.
Een verklaring van den koning wordt
gepubliceerd, waarin deze zegt, dat het
HET KONINKLIJK SLOT in de nabij heid van de hoofdstad.
EX-KONING ALFONSO VAN SPANJE.
noodeloos is, de draagwijdte van het ver
kiezingsresultaat te verkleinen. De koning
achtte het een gewetensplicht het vraag
stuk klaar en duidelijk op te lossen.
Wat beteekende dit? Troonsafstand?
In Eibar in de provincie San Sebastian
is men de gebeurtenissen reeds vooruit ge-
loopen. Daar is de republiek al uitgeroepen.
Een der leiders van de Dec.-mber-revo-
lutie, wien men vroeg wat er-ibet de ko
ninklijke familie zou gebeuren, indien de
koning tot aftreden zou worden gedwon
gen, antwoordde, dat zijn partij voornemens
was in dat geval de geheele koninklijke fa
milie per auto over de grens te brengen.
's Konings heengaan is nog maar een
kwestie van eenige uren.
De abdicatie.
Om zes uur gistermiddag deelde de ko
ning mede, dat hij zijn regeeringsbevoegd-
heden in handen stelde van het kabinet-
Aznar. Onmiddellijk daarop begaf graaf
Romanones zich naar het huis van dr. Ma-
ronon, waar Alcala Zamora zich bevond.
Aan Zamora, als hoofd van het voorloopig
republikeinsch bewind, droeg hij het gezag
over.
De nieuwe republikeinsche regeering
werd als volgt samengesteld:
Minister-president: Alcala Zamora.
Buitenlandsche Zaken: dr. Lerroux (ra
dicaal);
Oorlog: dr. Azana (republikein);
Marine: Casares Quiroja;
Financiën: Indalacio Prieto (soc.-demo-
craat);
Binnenlandsche Zaken: Miguel Maura
(republ. democraat);
Openbare Werken: Marallino Domingo;
Arbeid: Largo Caballero (soc.-demo-
craat);
Economische Zaken: Martinez Barrios;
Justitie: Prof. Fernando do los Rios
(soc.-democraat).
Terstond daarop kwam de nieuwe repu
blikeinsche regeering ten huize van Miguel
Maura bijeen. Alcala Zamora ontbood den
opperbevelhebber van de guardia civil, ge
neraal Sanjurjo, bij zich, en gaf hem bevel,
er voor te zorgen, dat de openbare orde
niet zou worden verstoord.
De regeering stelde koning Alfonso en
den verderen leden der koninklijke fami
lie den eisch, Madrid vóór 's avonds acht
uur te verlaten. De nieuwe regeering stelde
zich tot aan de Spaansche grens borg voor
de veiligheid der leden van het koninklijke
huis.
Koning Alfonso heeft daarop gisteravond
om negen uur in gezelschap van den infant
Alfonso en van den voormaligen minister
van Marine, den hertog de Miranda, de
stad verlaten. De koning heeft zich naar
Cartagena begeven, waar hij zich op een
oorlogsschip zal inschepen. De overige le
den van het koninklijk huis vertrokken
eerst boden uit Madrid.
In de stad is de geestdrift enorm. Na het
bekend worden van 's konings abdicatie
welke intusschen nog niet ófficieel is ge
proclameerd werd terstond de republi
keinsche vlag van het hoofdpostkantoor
welk voorbeeld spoedig door
alle openbare gebouwen te Madrid werd
nagevolgd. De menigte, die zich in de stra
ten verdrong, juichte het hijschen van het
republikeinsche dundoek enthousiast toe.
Eindelooze optochten met vlaggen in de
republikeinsche kleuren, rood en rood-geel-
paars, trekken door de straten. De orde
werd echter tot dusver nergens verstoord.
Het moment van den troonaf
stand.
Ooggetuigen, die bij de omidenteekemding
dioor koning Alfonso vaai de acte van zijn
troonsafstand aanwezig wairen, verklaren,
dait heit een dramatisch moment was. De
homing was in gesprek met Zamora, die hem
over de nooazake ijihheid van de onder tee-
bening van de acte sprak. Terwijl de ko
ning in gedachten zat voor de groene ta
fel, waarop het- stuk vóór hem lag, kwamen
de andere leden van het kabinet binnen,
diie den koning eerbiedig groetten. De ko
ning diacht rua, het hoofd in de handen ge
steund. Toen greep hij resoluut den gouden
penhouder, die voor bem liag en toedoende
met een grimmige uitdrukking op het gelaat
het document, dat een einde maakte aan
vier en een halve eeuw monarchie in Spanje.
Nader wordt medegedeeld, dat de koning,
slechts vergezeld door den als vlieger-offi
cier bekenden Alfonso van Orleans van
Medina-Celi en den graaf de Caaa Aguilar,
Madrid heeft ver aten. De koningin met de
prinsen en prinsessen en de overige leden
van hetlkoninklijk huis vertrokken heden
morgen met de koninklijke sauonirijtuigen,
voorzien van een vrij-geleide en onder be
scherming van den directeur-generaal van
de guardia civil over Iran naar Frankrijk
en vandaar naar Engeland.
De ballingen.
Het Fransche ministerie vam binnen
landsche zaken ontving gisteravond de me-
dedeecing, dat de Spaansche koninklijke fa-
mi'ie op haar doorreisnaar Londen Parijs
zou aandoen. Talrijke Spaansche monar
chisten en leden mm de Spaansche adel
hebben gisteren de grens overschreden en
zioh naar Frankrijk begeven. De nieuwe re-
ge erimg deet mede, dat koning Alfonso
een manifest heeft achtergelaten, dat zal
worden gepubliceerd zoodra hij het Spaan
sche grondgebied heeft verlaten.
Generaal Berenguer gearre
steerd.
De minister mm oorlog mm het afgetre
den monarchistische kabinet generaal Be
renguer, die weigerde zijn functie over te
dragen, is door de nieuwe regeering voor
loopig gearresteerd.
De nieuwe regeering aan het
werk.
Hedenmorgen te 2 uur heeft de nieuwe
Spaansche regeering door midde'. vam den
nieuwen staatssecretaris Sanchez Guerra,
een zoon van den bekender, voormalig n
conservatieven politicus mm dien naam, de
pers de eerste besluiten vam de nieuwe re
geering medegedeeld. Zij bevatten de offi-
oieele benoeming van Alcala Zamora. tot
voorloopig president en de benoeming mm
Dit nummer bestaat uit vier bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Troonsafstand van koning Alfonso; re
publiek te Ma'rid uitgeroepen; nieuw ka
binet onder Zamor; de ex-koning reeds uit
het land vertrokken
Berlijn heeft weer een opperburge
meester.
Nieuwe opmarsch van Gandino in Nica
ragua.
BINNENLAND.
Werktijdenbesluit voor kantoren en ver-
plegingsirrichtingen (2de blad).
Uitvoering van de tarwewet. (2de blad).
OMGEVING.
Het veilingsgebouw te Roelofarendsveen.
de blad).
de '-eden mm het kabinet; verder een alge-
meene politieke amnestie en de in&tei'fog
van een ministerie voor verkeerswezen.
Blijkens een te half drie mannacht gepu
bliceerde regeerimgsverHa<riinig is de voor-
loopige regeenimg voornemens op krachtige
wijze te werken aan dem opbouw vam de re-
pu'b'iek. Zij is echter vast besloten alle
door haar te nemen maatregelen te onder
werpen aam de goedkeuring vam het parle
ment. Alle beperkingen vam de uiitimgem vam
politieke meeringsvriibeid en geloofsvrij
heid zijm vervallen verklaard. Het. privaat
bezit za>'. onaangetast blijven me' uitzor. le
ring van den grond, waaromtrent neg nader
beslist zal worden. De regeering behoudt
zich echter het recht voor, ingeval vam nood
ter bescherming vam de republiek tijdelijke
maatregelen te nemen.
AFSPLITSING VAN CATALONIE?
Te Barcelona is gistermiddag om 2.15 uur
reeds de republiek uitgeroepen en op het
stadhuis zijn de republikeinsche en Cata
laansche vlaggen geheschen. Het bericht
ging snel door de stad en groote menigten
begaven zich naar de boulevards en naar
het stadhuis, waar zij de republikeinen op
het bordes toejuichen, Aanvankelijk tracht
te de politie eenige charges op de menigte
te ondernemen, doch de waarnemende
burgemeester Mastinez Domingo verbood
dit. Deze functionaris verklaarde zich gaar
ne bereid het gemeentelijk gezag over te
dragen aan den Catalaanschen leider Cam-
pani, aangezien, zooals hij zeide, hij zelf
slechts door de regeering was benoemd,
terwijl Campani gekozen was door het
volk. Toen op het stadhuis naast de repu
blikeinsche ook de Catalaansche vlag werd
geheschen, brak er een schier eindeloos
gejuich los. De nieuwe burgemeester deel
de daarna het publiek mede: „Wij hebben
de republiek uitgeroepen en wachten nu
op onzen leider kolonel Macia, om hem do
macht over Catalonië te geven." Een aan
tal personen drong het paleis van den ci-
vielen gouverneur binnen. Portretten van
den koning werden weggerukt en builen
verscheurd of verbrand.
Toen kolonel Macia aan het hoofd van
een geestdriftige menigte het gebouw van
het provinciaal wa-s binnengedrongen,
eischte hij dat de geheele administratie
aan hem zou worden overgedragen, het
geen onder eenige verzet geschiedde.
Daarop vaardigde Macia de volgende
proclamatie uit:
„In naam van het volk van. Catalonië
proclameer ik den Catalaanschen staat on
der een republikeinsch regime, en ik spreek
den wensch uit, dat dit regime ook voor
andere Iberische volken zal worden inge
voerd, opdat zij bevrijd worden van de
monarchie der Bourbons. Wij wenschen
dat onze stem doordringt tot alle vrije
naties, in naam van de vrijheid, de gerech
tigheid en den vrede tusschen de volken."
Deze proclamtie was geteekend: De pre
sident der Catalaansche Republiek Fran
ces Macia.
DE EX-KONINGIN VAN SPANJE, met
haar beide dochters de infantes Beactrioe
en Christine.
