LETTEREN EN KUNST
UIT DE OMGEVING
BINNENLAND
DINSDAG 14 APRIL 1931
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. S
HET PROCES TEGEN DEN DUSSELDORFSCHE
MASSA-MOORDENAAR.
(Van onzen eigen correspondent).
Dtfsseldorf, 13 April 1931.
De Dusseldorfsche massa-moordenaar
Peter ICiirten, is vandaag voor *den wereld
lijken rechter verschenen. Vanaf Februari
1929 tot Mei 1930 hebben zijn moorden en
moordaanslagen de stad Dusseldorf en de
geheele beschaafde wereld in rep en roer
gebracht. De politie heeft ruim 12000 ver
schillende sporen gevolgd om den misda
diger te achterhalen. De justitie kreeg
meer dan 100 aanbiedingen van „Grapholo-
gen" (schriftdeskundigen), terwijl meer dan
200 helderzienden en waarzegsters hun
diensten aanboden: maar bij de meesten
was het nergens anders om te doen dan om
een vrije reis naar Dusseldorf te krijgen.
Het is merkwaardig, evenals in Neder
land bij de moordzaak-Lans, zoo kwamen
ook in Dusseldorf tal van menschen zichzelf
beschuldigen. Meer dan 200 menschen kwa
men zich bij de justitie aangeven, dat zij
den moord begaan hadden. Dat Peter Kür-
ten de dader zou zijn, had men niet ge
dacht: een oud-collega van Kürten, die
met hem op het „pensionaat" geweest was,
had weliswaar enkele aanwijzingen gege
ven, maar daartegenover stonden verschil
lende verklaringen omtrent het goed. ge
drag van Kürten. Andere mededeelirigen
kwamen weer niet overeen met den werke-
lijken leeftijd van den moordenaar.
De ontdekking van Peter Kürten als de
massa-moordenaar was een verrassing.
Toch stond de Duitsche Justitie voor
een massa problemen en raadsels waarover
wellicht in dit leven nooit het volle licht
zal schijnen. Het vooronderzoek is zeer
omvangrijk geweest en Kürten heeft be
langrijke bekentenissen gedaan: hij heeft
alles toegegeven en vaak zelfs den rechter
van instructie het spoor gewezen, dat leid
de tot ontdekking van de bewijzen
Van sommige zijde wordt dit proces tot
een groote sensatie gemaakt, waarbij alle
vraagstukken omtrent 's menschen vrijen
wil en verantwoordelijkheid in het geding
komen.
Daarom heeft de justitie voeling gehou
den met de pers en bijzondere maatregelen
getroffen, opdat vooral de jeugd door de
publicaties omtrent deze moordzaak niet
geërgerd zou worden.
Een gymnastieklokaal als
rechtbank!
Het gerechtshof van Dusseldorf stond
voor een moeilijke taak: er was geen enkele
gerechtszaal, die alle getuigen, geneeshee-
ren, politie-autoriteiten en persvertegen
woordigers kon bevatten. Men heeft r,oen
zijn toevlucht genomen tot de gymnastiek
zaal der Schupo's en deze ruimte omge-
tooverd in een geïmproviseerd gerechtshof:
doelmatig en toch waardig. De muren zijn
warm-geel geschilderd. Rechts van hec Hof
zitten de ambtenaren der recherche, links
de deskundigen, geneesheeren, psychiaters-
en .geleerden.
Voor de pers is goed gezorgd. Zelfs uit
Denemarken en Zwitserland ontmoetten
wij collega's. Voor de Publieke Tribune zijn
slechts 30 plaatsen gereserveerd voor die.
genen, die in het bezit zijn van een toe
gangskaart. De beklaagde, Peter Kürten,
wordt verdedigd door advocaat dr. Wehner
uit Dusseldof.
Onder buitengewone belangstelling van
de zijde der Pers werd de zitting begon
nen. Tal van deskundigen, rechercheurs en
opvoedkundigen waren er bij tegenwoor
dig.
De eerste dag van het proces werd hoofd
zakelijk besteed aan het verhaal van de
levensgeschiedenis van Peter Kürten.
Nadat de Gezworenen den eed hadden
afgelegd werd Kürten gevraagd om eeni-
ge nadere mededeeling te doen.
Een droeve jeugd in een
slechte omgeving.
Peter Kürten werd 26 Mei 1883 te Keu-
len-Mülheim geboren. Hij had een heel
UNIVERSITEIT TE GRONINGEN.
Dr. E. Zuhelle tot hoogleeraar benoemd.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot gewoon
hoogleeraar in de faculteit der geneeskun
de aan de Rijksuniversiteit te Groningen,
om onderwijs te geven in de huids- en ge
slachtsziekten, dr E. Zuhelle te Bonn.
De nieuwbenoemde hoogleeraar in de
huid- en geslachtsziekten aan de Rijksuni
versiteit te Groningen werd in Juni 18S5 te
Aken geboren.
Thans is hij buitengewoon hoogleeraar
aan de Universiteit te Bonn.
TECHNISCHE H00GESCH00L.
Prof. dr. ir. W. Th. Bahler tot hoogleeraar
benoemd.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot gewoon
hoogleeraar aan de Technische Hooge-
school te Delft, om onderwijs te geven in
de electrotechniek, dr. ir. W. Th. Bahler,
thans buitengewoon hoogleeraar.
HERDENKING ENCYCLIEK
„RERUM N0VARUM".
Door de R.-K. Handelshoogeschool.
De B.-K. Handelshoogeschool te Tilburg
zal in het midden der maand Mei in een
plechtige openbare Senaatszitting de veer
tigjarige herdenking vieren van de Ency
cliek Rerum Novarum.
droeve jeugd. Zijn vader was een
dronkaard. Telkens legt Kürten er den na
druk op, dat de sociale positie van het ge
zin met 10 kinderen buitengewoon treurig
was. Als vader niet thuis kwam was het
nog veel erger. In deze omgeving groeide
Peter Kürten op: in zijn jeugd voelde hij
zich eenzaam, hij stond vreemd tegenover
zijn schoolkameraden, die wisten hoe de
toestand bij hem thuis was. Ook toen hij
als leerjongen op de fabrierk kwam, werd
het niet beter, want de jongeman had aller
lei plagerijen en mishandelingen te verdu
ren. Hij werd b.v. op zekeren dag door zijn
kameraden levend begraven: alleen zijn
hoofd stak nog boven den grond uit!
Deze levensbijzonderheden zijn van
groot gewicht. Ook in de puberteitsjaren
stond hij alleen in het leven, waartegen hij
niet was opgewasschen. Zijn jeugd staat
hem duidelijk voor den geest. Dan vertelt
hij, hoe hij op zekeren dag loongelden had
verduisterd en dat hij toen de vlucht nam.
Hij werd gestraft en komt op straat: het
leven van een vagebond. Dan wordt hij ge
arresteerd, omdat hij in een tuin den nacht
doorbracht. Hier begint Kürten een felle
aanklacht tegen het systeem, dat hij later
nog sterker op den voorgrond zal doen tre
den als motief voor zijn handelwijze en
laakbare daden.
In levendige bewoordingen beschrijft hij,
hoe hij op zekeren dag door de straten van
Dusseldorf werd gevoerd, geboeid aan een
ketting, „mischien hielden ze me toen
reeds voor een moordenaar!"
Hij poogt uit de gevangenis te ontvluch
ten en dan moet hij in het donker cachot.
Hij leert een vrouw kennen, die zich over
hem ontfermt. Maar ook hier moet hij weer
weg, omdat hij wordt weggejaagd door een
rechercheur.
Het is niet noodig alle bijzonderheden
uit de jeugd van den beklaagde te herha
len. Hij wordt herhaaldelijk veroordeeld
en hij wordt van de eene misdaad in de an
dere gejaagd door iets boosaardigs dat
hem bezielt.
Bij de eerste moord in Keulen-Mülheim
op Christine Klein, een slapend meisje, zoo
vertelt hij, stond- hem ineens voor oogen hoe
hij met het oude systeem van bestraffing in
aanraking was gekomen.
Dan wordt de zaak voor een korten tijd
met gesloten deuren behandeld.
Met zijn gezicht op zijn hand geleund
vertelt Kürtner verder, dat hij in Leipzig
getrouwd was, doch kort nadien weer naar
Dusseldorf kwam, omdat hij daar zijn sa
distische neigingen, gemakkelijker kon be
vredigen. Verder geeft hij een uitvoerige
beschrijving hoe hij een meisje in een
waschhuis wurgde, hoe hij een vrouw met
een schaar bewerkte: in totaal heeft hij
een beschrijving gegeven van 16 moorden
en moordaanslagen.
Telkens tracht Kürtner er op neer te ko
men, dat zijn innerlijke aandrang hem tot
die moorden en daden dreef.
Om 12.45 wordt de zitting gesloten.
Met gelatenheid betrad Kürten zijn
plaats: zijn woorden kwamen er uit zonder
horten of stooten: er lag een zekere ont
roering in zijn stem. Dit proces is een expe
riment, maar in ieder geval een experiment
dat genomen moet worden.
Voor de pers is het een buitengewoon
moeilijke taak, want zij kan niet in bijzon
derheden afdalen, omdat dit niet alleen op
de jeugd, maar ook op de groote meerder
heid- der menschen een verkeerden indruk
zou maken.
Wij brengen over dit proces alleen dat
gene wat van. belang is. Het proces Kürt
ner moge dan een verschijnsel zijn, toch
moeten we niet vergeten, dat onze jeugd
ook nog aan dergelijke gevaren bloot staat:
en die gevaren moeten we kennen en niet
onderschatten, maar er rekening mee hou
den bij de opvoeding der jeugd
De beslissing of de Fordfabrieken te Rot
terdam of Amsterdam zullen worden ge
vestigd, is, volgens een mededeeling van
het „Roterdamsch Nieuwsblad", eerst half
Mei te verwachten.
Naar het blad voort-s meldt, zal de ma
nager van de faorieken in Amerika overko
men om de kwestie nader onder oogen te
zien en de eindbeslissing te nemen.
A. R. K. A.
Inwijding Bondsgebouw.
Verleden week zijn in het A.R.K.A.-huis
Koningin Mariastraat 11, Den Haag, de
nieuwe kantoorruimten der vereeniging,
benevens het woonhuis van den alg. secr.-
penningmeester, ingezegend door den zeer-
eerw. Moderator, Pastoor J. G. Jansen der
St. Marthaparochie.
Bij de plechtigheid waren tegenwoordig
de voorzitter, de heer G. Bulten, burge
meester van Voorhout, het hoofdbestuur, 't
bijna voltallige afdeelingsbestuur der afd.
Den Haag, eenige vertegenwoordigers van
Landelijke Groepen, benevens enkele be
langstellenden. Van verschillende zijden
waren in den vorm van bloemen e.d. be
wijzen van belangstelling gezonden.
Diocesaan Kruisverbond in het
Bisdom Haarlem.
Op Zondag 7 Juni 1931, des middags half
twee, houdt bovengenoemde org'anisatie in
het Joannes Roothaenhuis, Rozengracht
133, Amsterdam, haar 27ste jaarvergade
ring.
NED. R.-K. MIDDENSTANDSBOND.
Op de nevenvergadering van den Ned.
R.-K. Middenstandsbond, tijdens den Ka
tholiekendag Woensdag 27 Mei in „Belle-
vue" Amsterdam te houden, zal de zeer-
eerw. rector J. F. A. Bots de volgende stel
lingen toelichten:
1. Het gezin is de wortel van alle ge
meenschapsleven.
2. De sfeer van dezen tijd is ongunstig
voor het gezin en zelfs vijandig gestemd
tegen zijn instandhouding en bloei.
Godsdienstige en wijsgeerige dwalingen
hebben het huwelijk van zijn wijding be
roofd en verlaagd tot een louter mensche-
lijk genotmiddel.
Onder invloed dier verkeerde ideeën is
in breede kringen van het gezin nog slechts
de vorm overgebleven, zonder inhoud.
3. Deze zoo funeste dwalingen en dit ze
denbederf beginnen ook onder de geloovi-
gen ingang te vinden, zooals Paus Pius
XI getuigt. Ook het Katholiek midden
standsgezin wordt dus bedreigd en daar
mee staan we voor den dringenden plicht
dat gezin te handhaven en te beschermen.
4. De moderne gezinscrisis is op de eer
ste plaats een godsdienstig-zedelijk pro
bleem het is de materialistische opvatting
van het huwelijk, samen met genot- en
weeldezucht en verflauwing van het gods
dienstig leven. Voor alles komt het er dus
op aan, onze gezinnen te brengen onder in
vloed der Kerk.
5. Maar daarmee alleen is dit vraagstuk
niet opgelost. Want het heeft ook wel de
gelijk een materieelen kant. De heerschen-
de economisch, orde, die over het alge
meen vooral onder de arbeiders aan het ge
zinsleven reeds zooveel schade heeft aan
gericht, is er thans op gericht, aan het
middenstandsgezin zijn bestaan te ontne
men.
6. Een beroep om hulp voor de midden
standers, als door sommige Bisschoppen
gedaan, hoe welkom ook, is niet afdoende
tegen deze bedreiging. De burgerlijke over
heid zal hier moeten helpen.
Het middenstandsgezin is immers het
„meest volkomen sociale element", dat
denkbaar is. Dit gezinstype te verenigvul-
digen, zou een sociale weldaad zijn. Daaren
tegen is de verdwijning van dit gezin een
onherstelbaar maatschappelijk verlies.
De bestaansmogelijkheid van het mid
denstandsgezin moet dus door de burger
lijke overheid zoo krachtig mogelijk wor
den bevorderd.
7. Intusschen mogen we niet wachten
tot anderen alles voor oils opknappen.
Hoofdzaak immers blijft de onderlinge
zorg voor eikaars belangen. We moeten
ons isolement loslaten. Onze onderlinge
concurrentie moet plaats maken voor we-
derkeerig dienstbetoon, niet.alleen op eco
nomisch, maar ook op zuiver huishoudelijk
terrein. „Tijd."
OPLEVING IN DE INDUSTRIE.
Op de metaalertsenfabriekcn en zink-
pletterijen te Budel neemt de levendigheid
in de bedrijven voortdurend toe. Er wor
den nieuwe werkkrachten aangenomen,
terwijl in de zinkpletterijen geregeld in
continubedrijf kan worden gewerkt.
Wegens den gunstigen stand van 't ri
vierwater is langs de Waal op ettelijke
plaatsen de arbeid in de steen- en cement-
industrie hervat. Hierdoor is de werkloos
heid sterk afgenomen.
R.-K. Bond van Technici „St. Bernulphus".
De Ned. R.-K. Bond van Technici „St.
Bernulphus", hield Zaterdag en Zondag in
hotel „St. Jan" aan den Jansweg te Haar
lem zijn twaalfde bondsvergadering onder
voorzitterschap van den heer J. J. Reij-
t^art uit Eindhoven.
Uit het jaarverslag van den secretaris
bleek, dat het ledental van den bond
steeds groeiende was, in 1930 toenam met
148 en op 31 December van het vorig jaar
356 bedroeg.
Het financieel verslag slot met een voor-
deelig saldo van 1214.57.
Het jaarverslag van de gesubsidieerde
werkloozenkas wees uit, dat in 1930 aan
34 werklooze leden totaal ƒ3090.50 was uit
gekeerd en sloot met een voordeelig saldo
van ƒ9157.93.
Door het plaatsingbureau van het R. K.
Verbond van Technici in Nederland wer
den in totaal 26 personen geplaatst (in
1929 31).
Een voorstel-Eindhoven, de contributie
te wijzigen, werd na langdurige bespreking
ingetrokken, waarna met 325 tegen 29 stem
men werd aangenomen een aanvullend
prae-ad vies-voorst el van het hoofdbestuur,
de contributie te bepalen voor zes klassen
op 0.95, 1.35, 1.65, ƒ1.85, 2.15 of f2.45
per maand, inclusief 5 cent voor Herw.
Levenskracht en 10 cent voor de weer
stands kas.
In de St. Josephkerk werd Zondagmor
gen door den bondsadviseur een H. Mis op
gedragen tot intentie van den bond.
Na een gemeenschappelijk ontbijt in ho
tel „St. Jan", werd de door de afdeeling
Haarlem aangeboden autotocht naar de
sluiswerken te IJmuiden gemaakt.
Des middags werd de vergadering voort
gezet.
De begrooting werd met algemeene stem
men goedgekeurd tot een eindbedrag van
5855.
Tot bondsvoorzitter werd gekozen de
heer Th. v. d. Weyden, metaaltechnicus,
met 271 van de 354 stemmen.
Aan het eind der vergadering richtte de
heer De Groot als oudste bondsbestuurder
tot den afgetreden voorzitter woorden van
dank voor de samenwerking.
Dr. Frederik Van Eeden.
Naar de „Tijd" verneemt, is een lichte
verbetering ingetreden in den toestand
van dr. Fredrik van Eeden, die naar men
weet, van de H.H. Sacramenten der Ster
venden was voorzien.
Het directe gevaar is thans geweken.
NIEUWE WETERING.
ERNSTIGE-BRAND.
Gistermiddag te twaalf uur ontstond
branxi in een tier hooibergen van den vee
houder C. Straatnof aluier. in ol bij de
hooiberg waren een drie-tal kinderen aan
net sjje^en en vermoed wordt, dat zij met
1 ucüeis het hooi hebben aangeslopen£/eii
oer kueinen, een zoontje van den arbeider
M. Sprang in t Veld bevond zioh in de
hooiberg. Toen de vlammen hoog ops-oe-
gen liet heb kind zich uit de hooiberg glij-
uen, doen bèüwam ernstige brandwonuen.
Door den arbeider Borst werd het int het
vur genaaid, waarbij üeze zich aan de hand
verbrandde. Inmiddels was een dichtbij
staand sohuuatje eveneens door vlammen
aangetast, terwijl korten tijd ater de groo
te veestal, alsmede een daarachter geiegen
hooiberg door he vu-ur, dat door den hevi-
gen wind sterk werd aangewakkerd, be
weiden. De vonken werden door den wind
ver weggedreven, met gevoig, dat de bak
kerij van den heer C'. Hij-zeiendoora, welke
aan de overzijde van de Ringsioot is ge e-
gen en wlke met een stroodax bedekt was,
eveeneens in brand geraakte. De motor
spuit van Roelof arends veen, welke zeer
spoedig op de plaats van het onheil aan
wezig was, kon niet anders doen, dan de
boerderij van den heer T. Los, die eveneens
een prooi der vlammen dreigde te worden,
nat ie houden en hoewel de daarbij staande
hooiberg op een gegeven moment even vvam
vatte, kon deze zoowel als de geheele eer
der ij behouden blijiven. De hierboven ge
noemde gebouwen en hooibergen waren in
korten tijd geheel uitgebrand. Door de
handspuit van Rijpweteriog werd ook n.og
aan het blusschingswerk deelgenomen.
Beide eigenaren waren verzekerd.
Het kind van den heer Spring in 't Veld
is door Dokter Van der Biji naar het Aca
demisch Ziekenhuis te Leiden vervoerd.
Hoewel de toestand ernstig was heeft men
toch nog hoop het kind in het leven te be
houden.
RIJNSBURG.
Gemeenteraadsverkiezing. De stem
ming voor leden van den gemeenteraad zal
alhier gehouden worden op Woensdag 17
Juni.
DE FORD-KWESTIE.
Amsterdam of Rotterdam?
