- SS
LIEFDEWERK
„OUD PAPIER"
Kreymbor
VO( R HUIS EN HOF
Vitrages en Allovernets
Karpetten
L. P. v. d. DRIFT-NEYENBUUR
Z03V1ERB0NT
„DE KLEINE WINST"
3 Reclame-Series
Jongens kleeding
Voor de a.s. Paaschdagen.
OVERHEERLIJK PAASCHBROOD
HORLOGES en KETTINGEN
ADVERTEERT IN DIT BLAD
VRIJDAG 20 MAART 1931
HET NEDERLANDSCHE GEBOUW OP DE
KOLONIALE TENTOONSTELLING.
PARIJS, Maart 1931
Holland met zijn uitgestrekte en rijke over-
zeesche bezittingen is het aan zich zelf ver
plicht op de groote internationale koloniale
tentoonstelling, die begin Mei te Parijs ge
opend wordt, grandioos uit te komen. De
goede naam van Holland en kostbare com-
mercieele relaties staan er mee op het spel.
Zal Holland hierin slagen? Om ons hiervan
te overtuigen, hebben wij den heer Moojen,
lid van het Uitv. Comité en belast met de
artistieke en technische leiding een onderhoud
aangevraagd, dat ons uiterst welwillend werd
toegestaan; ruim twee en een half uur heb
ben wij met hem gepraat in zijn bureau of
met hem rondgezworven op het uitgestrekte
teirein. dat aan Holland is toegewezen.
Dat terrein heeft een oppervlakte van
32.000 M2.t waarvan 6000 door het hoofdge
bouw wordt ingenomen. Dit gebouw is niet
:o een speciale Indische bouwtrant opgetrok
ken, doch voornamelijk met Sumatraansche
eo Balineesche motieven versierd doelmatig
als expositie-ruimte opgebouwd, Zoo opper
vlakkig klinkt dit erg droog, doch wanneer
men daar staat voor die geweldige gevel van
110 M. lengte en tot 30 M. hoog opgetrok
ken, dan oordeelt men wel anders. Het doet
aan als een geheimzinnige tempel uit verre
Oostersche landen met zijn tallooze afgiet
sels van Indische afgodsbeelden en 'zijn Bali
neesche motieven. Het is niet de dorre uti-
Üteits-architectuur van het moderne Westen,
maar de sprookjessfeer van het heerlijke In-
sulinde. Aan weerszijden van het dak, dat in
Sumatraansche stijl is opgetrokken, rijzen
twee torens tot 50 M. omhoog. Zij doen je
denken aan pagode-daken: het zijn „meroes",
naieve architectonische symboliek uit Bali.
Daar immers meent de inlander in zijn kinder
lijk geloof en is dat niet dikwijls zuiver en
mooi gevoeld? dat de Godheid woont op
de plaatsen zoo dicht mogelijk bij den hemel
En daarom bouwt hij voor zijn- god die hooge
torens dicht bij den hemel en dicht bij het
volk.
Het hoofdgebouw is zoo goed als voltooid
en aan zijn inrichting Wordt met kracht ge
werkt. Voornamelijk zullen hier inzendingen
van de regeering, van de groote verkeersbe-
drijven en van musea worden tentoongesteld.
Bij het binnentreden komt men eerst in de
groote ontvangzaal, die bij een lengte van 38
M en een breedte van 23 M. een opper-
v lakte zal hebben van 870 M2. De vloer wordt
zooals in de Javaansche paleizen met marmer
bedekt, dat speciaal uit Italië wordt aange
voerd en moskeelampen zullen 's a'vonds een
gedempt en geheimzinnig licht verspreiden.
Twee schilders, die in Indië gewerkt hebben,
Sayers en Paulides, zijn belast met de uit
voering van de zes groote doeken (4x8 M.),
die de muren van de ontvangzaal zullen sie
ren. Drie ervan zullen een denkbeeld geven
van de Nederlandsche beschaving in Neder-
landsch-lndië in de volgende voorstellingen:
1 de aankomst van Cornelis Houtman aan
het hof van den Sultan van Bantam in 1597.
2. De ontwikkeling van het stadsbeeld van
Batavia in verschillende cultuurtijdperken. 3.
Het verkeerswezen en landbouw, handel en
nijverheid heden ten dage.
Aan de andere zijde der zaal zullen de
schilderingen betreffende de volgende onder
werpen een beeld geven van het inheemsche
leven gedurende denzelfden tijdsduur: 1. epi
sodes uit een -oud-Javaansch gedicht, de reis
van Hajam Woerook door Oost-Java onge
veer in denzelfden tijd van Cornelis Hout
man; 2. godsdienst, kunst, zeden en gewoon
ten, b.v. vrouwen die rijst stampen, priesters
met offerschalen; 3 huizen en bevolkingsty
pen. Tusschen die wandschilderingen komen
paneelen van djatihout met coromandel af
gezet.
In deze zaal zal geëxposeerd worden het
beste van de inlandsche volkeren: de Indo
nesische kunst: kostbare weefsels en batik
werken, sieraden en juweelen. In de zalen
aan weerszijden moet in beeld worden ge
bracht wat de Nederlandsche regeering voor
Indië heeft gedaan. Rechts kan beschouwd
worden als een historische afdeeling: daar
zullen ondergebracht worden de secties voor
het rechtswezen, het inlandsche bestuur, de
regeering, het onderwijs, financiën, oorlog en
marine, dit laatste vooral voor haar be
moeiingen op wetenschappelijk gebied. De
zaal aan de andere zijde zal speciaal gewijd
zijn aan het verkeer met groote inzendingen
over de haven van Amsterdam en Rotterdam,
van zoo onmetelijk belang voor den handel
met Indië. Beide zalen worden afgesloten
door reusachtige diorama's van 20 M. lengte,
8 M. hoogte en 7,5 M. diepte en geschilderd
door de heeren Eland en van Velthuysen. Het
eene stelt voor de Preanger, het andere Bali.
Bestoffeerd met voorwerpen, die 'daarvoor
speciaal zijn geboetseerd, en met een plas
tisch opgebouwde' voorgrond, geven zij een
kijk op twee der mooiste punten van ons aan
natuurschoon zoo rijke Indië.
Achter de groote ontvangzaal ligt de eigen
lijke expositieruimte. Gelukkig wordt het
geen saaie opstapeling van baaltjes koffie en
pakjes thee. Neen, zooveel mogelijk zal de
rijkdom van ons Indië uitgebeeld worden
door diorama s, waarop aanschouwelijk In
dië s productiviteit wordt uitgebeeld en met
plastische voorstellingen, die de droge cijfers
vervangen, zal het resultaat aanschouwelijk
worden voorgesteld. Afdeelingen komen er
voor al onze Indische producten, voor koffie,
rijst en thee, voor kina, tabak, rubber en alles
wat de natuur in zoo kwistige mate produ
ceert, Daarnaast wordt natuurlijk niet verge
ten, wat op ander gebied in Indië is tot
stand gebracht: de hygiëne in haar strijd te
gen de gevreesde Oostersche ziekten, de zen
ding en de katholieke missie met haar wel
dadig werk voor de beschaving, wetenschap,
muziek, architectuur en schilderkunst. Alles
wat in Indië, in Suriname en Curacao de
natuur produceert of de geest heeft voortge
bracht, zal uitgestald liggen voor de talrijke
bezoekers.
Doch Indië is niet alleen het land van de
materieele rijkdom en de moderne geestes-
vooruitgang, het ook het land van de stille
beschouwing en een mysterieuze mystiek. Wie
dat niet aangevoeld heeft, kent Indië niet.
En daarom is het ook een buitengewoon ge
lukkig denkbeeld het mooiste, waarin die
geest van Indië uitkomt, tot hel middelpunt
DE LEIDSCHE COURANT
te maken van de geheele expositie. Na in het
rond de rustelooze activiteit der cultures, de
vooruitgang der Westersche beschaving be
wonderd te hebben, staat men midden in de
zaal voor den ingang van een stil binnenhof.
In eens, plotseling is het een heel andere
sfeer. Geen Bali of Sumatra meer, doch Ja
vaansche motieven, sober beeldhouwwerk,
afgietsels uit Javaansche tempels. Enkele
boomen staan er geplant en temperen het al
te sterke licht. En dan komt men door een
poort in een wondere omgeving. Onwillekeu
rig temper je je stem en slechts fluisterend
vraag je om uitleg. Het is de heilige tempel
van Mendoet met het enorme Boudhabeeld
in het midden en twee zaligen, die nog niet
tot volkomen onthechting aan het wereld-
sche zijn gekomen zij dragen nog sieraden
en hoofdtooi aan weerszijden. Het is
grootsch en imponeerend; de ziel van het volk
van Java. En werkelijk dankbaar moet men
den heer Moojen zijn, die dit idee heeft ge
had en den beeldhouwer van Leeuwen, die
tot in de allerkleinste finesses de beelden
heeft afgegoten en de juiste sfeer heeft weten
te scheppen, zelfs steen voor steen de juiste
er. oorspronkelijke kleur weergevend.
Links van het hoofdgebouw is een ruim
plein van 60 x 100 M., dus ongeveer de helft
van het „Plein" te Den Haag waaromheen
talrijke bijgebouwen zijn gegroepeerd. Rond
om dit plein worden de tempelpoorten en
muren gerangschikt, waarvoor op Bali de
noodige afgietsels werden gegoten. Achter dig
muur liggen de woningen der Inlandsche dan
sers en musici, die zoo zijn ingericht, dat de
bewoners daar alle gemakken zullen vinden,
waaraan zij thuis gewoon zijn. De wasch- en
badgelegenheden en de keukens zijn geheel,
zooals in Indië gebruikelijk en Javanen en
Baliëers zullen iéder een eigen, afgescheiden
afdeeling bewonen. Het is het stille gedeelte
der tentoonstelling, waar het publiek niet
toegelaten zal worden. Om dit plein wordt
verder opgebouwd een Javaansche pendoppo,
waar de dans- en muziekuitvoeringen zullen
plaats hebben, de speciale zaal voor den Am-
bonschen zeetuin /an den heer Soumokil en
het gebouw voor de particuliere inzendingen,
dat door een muur met een fraaie Balische
gespleten poort met het hoofdgebouw zal
worden verbonden.
Voor het hoofdgebouw zijn eenige uit In
dië verzonden origineele inlandsche huizen
opgericht, een rijk-bewerkt adathuis met
rijstschuur uit de Padangsche bovenlanden,
een Toba-Bataksch huis en een paar knekel
huisjes uit de Karo-Bataklanden. Tenslotte
een Hollandsch en een Hollandsch-Indisch
restaurant in een bij de omgeving passende
stijl.
De vraag, die ik in het begin stelde: komt
Holland waardig voor den dag? behoeft
geloof ik geen beantwoording meer. Onder
de kunstvaardige leiding van den heer Moojen,
bijgestaan door de heeren Zweedijf en Wege-
rif en zijn reeds genoemde medehelpers,
wordt hier iets tot stand gebracht, dat Indië
door honderd duizenden beter zal leeren
kennen en om zijn groote cultureele en mate
rieele waarde zal leeren bewonderen,
J. K. KOLKMAN.
i
k,A !T DE DIERENWERELD.
i
De Bijen.
In v I egere artikelen is de staatsinrich
ting, j bruidsvaart en het eierleggen der
bijen Isprake gebracht.
Iu j.t artikel willen we beginnen met
het z brmen der bijen e«ns te gaan bezien.
Zr i ls reeds meermalen gezegd, heeft
iede i bijenkolonie slechts één koningin.
Wai eer dus een nieuwe koningin gebo
ren snoet worden, zal de oude zich uit de
koi i moeten verwijderen om plaats te ma-
k' voor de nieuwe gebiedster.
vooraf wordt door een aantal werkbijen
dp z.g. boden den omtrek afgezocht om
f/en goede nieuwe woonplaats te vinden,
want de oude koningin gaat vertrekken,
doch niet alleen. Een groot deel van de
bevolking gaat haar vergezellen, om ergens
een nieuwe kolonie te stichten.
Iemand heeft eens dat verkennen van
nabij kunnen gadeslaan.
Hij had voor zijn woning een uitstekend
ingerichte bijenkorf geplaatst en kon van
uit zijn venster, zonder de bijen te storen,
cle gebeurtenissen gade slaan.
Een enkele bij kwam in de nabijheid
der korf en onderwierp jleze van binnen
aan een onderzoek.
Na eenigen tijd vertrok zij weer om ech
ter met ©en 50-tal harer zusters terug te
komen, die gezamenlijk nog eens het on
derzoek instelden.
Dit scheen bevredigend te zijn uitgeval
len, want spoedig daarop kwam de geheele
bijenzwerm en betrok de bijenkorf voor
goed.
Deze inspectie der voorboden kan wel
een dag of 8 geschieden, voordat de eigen
lijke zwerm de woning betrekt.
In deze tijdsruimte beschouwen de bijen,
die den korf ontdekt hebben, deze reeds
geheel als hun eigendom. Zo bewaken en
verdedigen hem tegen mogelijke vreemde
indringers.
We zulen nu eens terugkeeren naar de
korf, waar het vertrek der oude koningin
zal plaats vinden.
De boden hebben het oude huis dus ver
laten, om de omgeving te inspecteeren.
In dien tijd blijven de achterblijvende
•bijen in een onrustige spanning.
Het gebeurt wel eens, dat daar de on
rust zoo groot wordt, dat de temperatuur
in den korf aanmerkelijk stijgt, zoo zelfs,
dat het was begint te smelten.
De bijen, die bij het vlieggat opgehoopt
zijn verwekken zulk? een hitte, dat de on
dersten door den neerslag van een z.g.
damp er vochtig van ^worden, zoodat het
lijkt, alsof zij in hun zweet baden.
Zij kunnen dan ook moeilijk vliegen en
verwijderen zich niet ver van het vlieg-
plankje.
Begrijpelijk is het leven der bijen nu niet
meer geregeld. Ieder volgt zijn eigen weg.
De koningin wordt geen eerbied meer
bewezen. Haar voedsel moet zij zelf uit
de raten nemen, daar de workbijen nalaten
haar dit toe te dienen.
De binnenkomende werkbijen ontlasten
TWEEDE BLAD PAG. 7
zich niet meer van hun stuifmeel. Alle»
der op.
Is.de onrust nu op zijn hoogst, dan be
gint, wanneer het een heldere zonnige dag
is en de boden goede tijding hebbeu ge
bracht, de uittocht.
Iedere bij, die aan d>en tocht deelneemt,
heeft zich vooraf eerst van voedsel voor
zien, hetgeen toereikend is voor ecniu«>
dagen.
Alle bijen stijgen nu pijlsnel orflhoog,
doch daar aan den tocht vooraf een verga-
dei mg moet plaats hebben, laten zij zich
xn een groote klv.w aan een boomtak han
gen.
Voor den bijenhouder nu is dit het mo
ment om op te treden en van do gelegen
heid te profiteeren. In een soort net wordt
het heele stel gevangen en gebracht in den
korf, die de bijenhouder hen heeft toebe
dacht.
Direct na-dat zij daarin gesloten zijn,
vliegen weer een groot aautal door de
uitvliegopening naar buiten.
Spoedig echter keeren zij terug, want,
hun koningin is in de nieuwe woning en
die willen zij niet verlaten.
Enkele bijen die niet gevangen "kon
den worden, voegen zich uog bij de groep.
De bedrijvigheid ka-n nu weer een aan
vang nemen.
Ne-men de bijen geen genoegen met een
vervuilde korf, toch blijft er altijd voor de
nijvere diertjes nog wat schoon te maken
over, al is dit reeds door den bijenhouder
voor een groot deel verricht.
Onmiddellijk nadat alles gereinigd is,
wordt met den bouw der raten begonnen
en gaat het verdere leventje zijn gang,
zooals wij het in vorige artikelen nader
hebben bezien.
OBSERVATOR.
RECHTZAKEN
ONRECHTMATIGE OVERHEIDSDAAD?
Een brandweer, die met modder spuit.
Ruim een jaar geleden is, zooals men
zich zal herinneren, in de Oegstgeester-
laan te Leiden brand uitgebroken ten
huize van mevr. A. De Leidsche brandweer
zou toen wegen» gebrek aan water met
modder hebben gespoten.
De kamerbewoner van genoemd pand
vond hierin aanleiding tegen de Gemeente
Leiden bij den Leidschen Kantonrechter
een vordering tot schadevergoeding aan
hangig te maken wegens onrechtmatige
overheidsdaad.
Alvorens uiteindelijk te beslissen legde
de Kantonrechter aan den eischer op te
bewijzen, dat inderdaad met modder zou
zijn gespoten.
Nadat het getuigenbewijs had plaats ge
had heeft de Kantonrechter thans vonnis
gewezen en daarbij den eischer in zijn vor
dering niet ontvankelijk verklaard, o.m. op
grond hiervan, dat eischer er niet in was
geslaagd het bewijs te leveren, dat inder
daad met modder was gespoten.
Eischer werd dan ook in do kosten ver
oordeeld.
.MADRAS RUITEN EN STREEPEN
91/2 16 171/2 19 25
ALLOVERNETS
127, 13 16 18 20 22 24 26 27 29 en hooger
FILET in alle breedten
23 32 34 52
2 Kleurige Vitrage
Strookjes-Gordijnen
Marquisettes
OVER ONZE BUITENGEWOON GROOTE
KEUZE ZULT U VERBAASD STAAN
TAPIS BELGES in verschillende maten
4.95 6.15 7.95 9.50
14.25 18.90 en hooger
AXM1NSTER KARPETTEN
xeer mooie patronen
19.50 27.90 39.50
CHINAMA1 TEN, buitengewoon gr. sort.
In alle maten in voorraad tot 2.80 X 3.20
Effen met Rand
Met en zonder Medaillon
Nieuwe serie in bedrukt
52 92 1.15 1.25 1.75 1.95
2.25 2.65 2.90 3.75 en hooger
DEURMATJES 7^/2 en 15 ets.
U ZULT BIJ ONS GEMAKKELIJK
KEUZE MAKEN. 3094
Hiermede berichten wij U de ontvangst eener
uitgebreide collectie
MODELHOEDEX EX
ALLE NOUVEAU TE'S
VOOR HET SEIZOEN
Beleefd tot een bezoek uitnoodigend
D0NKERSTEEG 16, HOEK OUDE RIIN
EN VOSSEN
koop men het voordeeligst in
Haarlemmerstraat 51
v/h Janrossensteeg 3
OUDE RIJN 77-79
Voor het afhalen van papier
gelieve U uitsluitend op te
bellen No. 985
Brieven en boodschappen
P. J. COLLA
Lange Mare 51
Door nieuwe inkoopen wegens uitbreiding der zaak kunnen wij zooal
Karpetten, Loopers, Tafel-, Divan- en Kapstok
kleeden, Gordijnen met rand, Allovernetts, enz. enz.
tegen do nieuwe VERLAAGDE PRIJS aanbieden
99
Koopt in f,De Kleine Winst
HET IS UW VOORDEEL.
Ieder kooper hoven de 3 Gulden een Theewarmer Cadeau
HAARLEMMERSTRAAT 51 v h. Janvossensteeg 3.
in matrozenpakjes, lumber-pakjes
(U weet wel die blousen met rits
sluiting, die zoo leuk staan) en
sportpakjes in 3 reclame-series van
fï. 69._ 12._
voor jongens van pl.m. 8 jaar (klei
nere maten minder, grootere jongens
kleine stijging per maat). Profiteer
van deze extra Kreymborg-aanbie-
ding, die op den juisten tijd vóór
Paschen komt. Ziet vooral onze etala
ges en vergelijk onze prijzen en kwali
teiten, dan zult U moeten besluiten
Bi) Kreymborg kan ik goed terecht.
<rf
0m kennis te maken met ons
geven wij a.s. Zaterdag aan ieder die voor minstens f 1.— I
besteedt, aan de winkel afgehaald, 310-1
EEN FIJN PAASCHBROOD CADEAU.
Beleefd aanbevelend, Firma J. KI. WOLTERS
N00RDE.IN0E 44 Telef. 2856 sssi
Haarlemmerstraat 143
FIRMA J.P.,
RIESSEN
GOUDSMID
Steunt de Katholieke Pers
