22ste Jaargang
MAANDAG 16 MAART 1931
No. 6847
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE STILLE OMGANG
S)e£cid*icHe(Soii^cmt
S
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Fra.noo per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL INT. ADMINISTRATE 935, REDACTE 15 t
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
DE HERDENKING VAN HET GOUDEN JUBILEUM.
Er is geen land ter wereld, waar de
vereering en toewijding tot het H. Sa
crament des Altaars zich mannelijker en
oprechter uit dan in ons eigen trouwe
vaderland.
Met weemoed mogen wij terugdenken
aan den tijd, toen het Sacrament in een
luister van goud en wierook door onze
knielende steden werd rondgedragen,
maar zeker ie- 't, dat de nachtelijke Stille
Omgang te Amsterdam een hulde aan
den Christus is, die door geen kleurige
processies -kan worden evenaard. Die
nachtelijke aanbidding rond de verlaten
en verwoeste plaats, waar eens Gcd op
rees tusschen de vlammen als weleer in
een brandend braambosch, is tegelijk
nuchter en fantastisch, maar in ieder
geval oprecht, ontdaan van alle franje,
van alle opschik, van alle menschelijke
Een grootsche deelname.
De Stille Omgang viert dit jaar haar
gouden jubelt ij. De pelgrimstocht, in
1881 door enkele vrome Amsterdammers
in eere hersteld, is in die vijftig jaren
uitgegroeid tot een demonstratie van
geheel Roomsoh Nederland. Uit alle
provincies kwamen de ommegangers op
zetten. Om ter illustratie enkele plaat
sen te noemen: Leeuwarden 700, Gronin
gen 150, Maastricht 400, Nijmegen-Venlo
1500, Deventer 200!
Ook Leiden met 1600 mannen-broeders
was praohti-g vertegenwoordigd. Dan wa
ren of komen er volgenden Zondag groe
pen uit Hillegom (800), Lisse (350), Roelof-
arendsveen (600), Alphen (125), Bodegra
ven (40), Nieuwveen (50), Nieuwkoop
(150), Noordwijk (175), Langeraar (200),
Oegstgeest (60) en Wnerden-Gouda (200).
Het totaal aantal deelnemers werd voor
gisteren vastgesteld op 15800, voor den
volgenden Zondag 14970, geen enkele Am
sterdammer meegerekend. -
Aan de reis naar de H. Stede ging in
de meeste plaatsen voorafeen kort lof.
Tegen het middernachtelijk uur luidden
van alle kerken de klokken, om de pel
grims te vermanen: „dat het tijd is,
en dat het uur is geslagen om op te
staan uit den slaap; want thans is het
heil ons nabij".
Na deze schoone inzet, ving de reis
aan. Uit alle richtingen schoten de trei
nen door het nachtelijk duister als vu
rige pijlen op het hart van het land.
Zingend en biddend werd de pelgrimage
ingezet, maar niet zoodra was de hoofd
stad bereikt en het station verlaten, of
alles zweeg. De „Stille Omgang" was be
gonnen begonnen met een gebed tot
afwending van malaise en werkloosheid.
Het leek een ontzaglijke, nachtelijke
werkloozen-demons'tratie. Maar het was
geen demonstratie van ontevreden-
eischenden, maar van berustend-smee-
kenden.
Den geheelen nacht ie- een onafgebro
ken stroom van zwijgende mannen bid
dend rond de H. Stede aan het Rokin
getrokken, rond de met modemagazijnen
volgebouwde plek, waar zes eeuwen ge
leden het H. Sacrament zich een mon
strans wrochtte, schooner dan ooit een
edelsmid smeden ban: een monstrane
van vlammen.
Na den mirakel-weg te hebben afge
legd, na in stilte gebeden te hebben voor
de bijzondere intentie van dezen om
gang, dat de encycliek van den Paus over
het Huwelijk zal worden nageleefd, trok
ken allen op naar de lioht-stralende tem
pels om in zang en muziek hun opge
kropte vreugde uit te jubelen en in
feestvierende stemming aan 's Heeren
avondmaal deel te nemen.
Voor Leiden werd de predicatie vóór
den aanvang van de bedevaart gehouden
door den weleerw. pater Frigge O. F. M.
die de tegenstelling belichtte tusschen
den Vorst des Hemels en den vorst der
wereld.
Voor groep I werd in de Mozes- en
Aaron-kerk de predicatie ge-honden door
den weleerw. pater Jorna O. F. M., voor
groep II door den weleerw. pater Fran
ken O. F. M.
De Pontificale H. Mis in de
Catharinakerk.
Het gouden feest van den Stillen Om
gang werd gisterenmorgen ingezet met
een pontificale H. Mis in de St. Catha
rinakerk aan den Singel, ongedragen
door Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent.
Als presbyter-assistens fungeerde de
hoogeerw. heer dr. G. C. van Noort, als
troondiakens de zeereerw. heeren L. Stolk
en J. Th. Lagerwey.
Het hoofdaltaar was prachtig ver
sierd. Na het Evangelie biheld de Bis
schop een toespraak. Het zangkoor voer
de onder leiding van zijn directeur, de
heer P. van der Velde, de vierstemmige
Missa Pontifioalis van L. Perosi uit.
De herdenking in het Concertgebouw
Het jubileum is gisterenmiddag in de
grootste zaal van Amsterdam, het Con
certgebouw, op heerlijk-geestdriftige wijze
herdacht. De zaal mocht nog zoo groot
zijn, nog lang niet groot genoeg om alle
vereerders van het H. Sacrament van
Mirakel te kunnen omvatten.
Duizenden zaten in de zaal opgepropt,
zevenhonderd zangers waren op het po
dium opgesteld en daartussohen, achter
een met rozen versierde tafel, had de
Bisschop plaats genomen en Minister
Verschuur, temidden van het bestuur
van feestvierend Amsterdam.
Heel hoog, in een loge bijna achter
het orgel, omringd door zijn zorgende
familieleden, zat, of beter „troonde" de
eenig-overgebleven stiohter, voorzitter C.
,A. J. Elsenburg, die wegens zwakte en
ouderdom niet meer actief aan de bijeen
komst vermocht deel te nemen. Aan hem
zijn ovaties gebracht, keer op keer, de
dankbaarheid uitgalmend van Amsterdam
en geheel Katholiek Nederland.
Deze herdenking van vijftig jaren „stil
len omgang" was even geestdriftig en
uitbundig ale de stille omgang in zich
zelf gekeerd is. Het was een zeldzaam-
mooie bijeenkomst van Katholieken. Al
wordt beweerd, dat Nederlanders een
koud en nuchter volk zijn, wie deze
bijeenkomst medemaakte, mag getuigen
dat ons volk enthousiast kan worden
In den nacht van Zaterdag op Zondag werd in Amsterdam een STILLE' OM
GANG gehouden. DE DEELNEMERS BIJ HET BAGIJNENHOF..
DE FEESTVERGADERING IN HET CONCERTGEBOUW ter gelegenheid van 50-jarig bestaan van het genootschap van
den Stillen Omgang te Amsterdam. Van r. naar 1. zittend: Ed. Elsenburg, Th. W. Pichot, secretaris van den Bisschop, J. B.
Takes, le secretaris, L. van den Broeke.vice-voorzitter, Deken dr. G. O. van Noort, Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, Z.Exo.
Minister T. Verschuur, Jac. Elsenburg, en Fr. Kristen, penningmeester.
voor zaken, die werkelijk zijn enthou
siasme waard zijn.
Tot de glorie van deze schoone bijeen
komst hebben bijgedragen het koor van
zevenhonderd Amsterdamsche kerkzan
gers, dat met maohtig-zegevierend, zacht-
smeekend gezang kerkelijke liederen uit
voerde: het „Haec Dies" van Alph.
Vranken, Jeau dulcis memoria van Th.
v. d. Bijl, Ave Verum van pater dr. Hui-
gens en Quam Dilecta van Ph. Loots.
Tot deze glorie heeft ook bijgedragen
het welsprekend woord van Patere Duyn-
stee. Welk een vreemde verschijning;
een Augustijner monnik in habijt op het
podium van het Concertgebouw!
En tot slot heeft de Bisschop de ver
gadering toegesproken, opwekkend tot
gevoelens van blijdschap in den Heer,
van vertrouwen en van innige dankbaar
heid.
Het openingswoord van den
Deken van Amsterdam.
Het openingswoord ,werd gesproken
door den hoogeerw. heer dr. G. van
Noort, deken van Amsterdam, die het
een voorrecht noemde deze heerlijke
vergadering van enthousiaste vereerders
van het H. Sacrament te mogen openen.
Helaas is de eenig overlevende oprich
ter van den Stillen Omgang niet in staat
actief aan deze bijeenkomst deel te ne-
mèen. Maar spr. weet te voldoen aan de
verlangens van aller hart wanneer hij
een heilwensch brengt aan den hoogbe-
daagden heer Ekenburg, een heilwensch
die spr. wilde kleeden in de vorm van
een bede voor hem en zijn nageslacht,
dat God hem persoonlijk en zijn familie
moge zegenen.
De vergadering stemde met deze bede
in door een hartgrondig „Amen!"
Vervolgens bracht spr. dank aan den
Bisschop voor zijn aanwezigheid. De
Deken wist de tolk van alle Katholieken
en vele niet-Kabholieken te zijn, wanneer
hij den Bksohop bij zijn verjaardag toe-
wensohte, dat hij nog vele jaren onder
Gods besten en rijken zegen op de Bis
schopsstoel van Haarlem mag blijven.
(Stormachtige toejuichingen).
Zoolang Mgr. bisschop van Haarlem
it, heeft hij telken jare den Stillen Om
gang gemaakt. De Bisschop gaat- ons
voor, door zijn voorbeeld en aanmoedi
ging. Wat is het heerlijk een opperher
der te hebben van ons diocees, die meer
dan een zijner voorgangers, toont een
warm hart voor Amsterdam te hebben
(applaus).
Ook verwelkomde de Deken den Mi
nister van Onderwijs, die hier komt, na
tuurlijk niet namens de Regeering, maar
namens de vier Katholieke Ministers!
(Applaus).
Pastoor Stolk eere-kanunnik.
Het verheugde spr. te kunnen mede-
deelen, dat de Bisschop den grijzen pas
toor Stolk van de St. Catharinakerk met
het paarse kleed heeft getooid en be
noemd tot eere-kanunnik van het Haar-
lemsch Bisdom (applaus).
Tenslotte dankte spr. alle aanwezigen
voor de betooning van hun eerbied voor
het H. Sacrament.
De vice-voorzitter, de heer L e o n v. d.
B r o e k e, wees met enkele woorden op de
wonderbare groei van den Stillen Omgang,
welke groei volgens spr. geheel buiten hei
bestuur is omgegaan.
Telegrammen van Paus
en Kardinaal.
Spr. deelde mede, dat Kardinaal van
Rossum een telegram had gezonden waar
in Z.E. getuigde van zijn medeleven met
deze bijeenkomst en zijn zegen gaf, bijzon
der aan den stichter van het gezelschap.
Op een hulde-telegram van den H. Va
der antwoordde Z.H. met een telegram
waarin zijn bijzonderen zegen aan den heer
Elsenburg werd verleend.
Zoo nemen, besloot de heer v. d. Broeke
zijn mededeelingen onder toenemend
enthousiasme, zelfs Kardinaal en Paus
aan onze herdenking deel.
DE FEESTREDE.
Hierna sprak de zeereerw. heer F. X.
Duynstee, Augustijn, pastoor te Utrecht de
feestrede uit.
Wij herdenken heden, aldus spr., den
dag, dat Kath. Nederland 50 jaren lang
in stille godsvrucht hulde bracht aan den
Koning der H. Eucharistie. Solemniteiten
in onze H. Liturgie vinden altijd hun be
kroning en toppunt in het verheven Ponti
ficale. Hedenmorgen mocht men dit nog
bewonderen in de St. Catharinakerk. Mon
seigneur, als „democratische Bisschop",
zooals de volksmond u noemt, heeft u be
grepen, dat gij aan dit Pontificale niet te
kort doet, als Gij ontdaan der pontificalia,
in allen eenvoud ons eenvoudige stervelin
gen ..wilt volgen op onzen eenvoudigen
tocht, welke juist door den stillen een
voud zulk een machtige glorie doet stra
len, om den persoon van Jezus Christus,
wiens hooge vertegenwoordiger gij zijt in
dit Bisdom. Mgr. Aengenent, ook om dit
bewijs van goede democratie de dank
bare hulde dezer vergadering, ja van heel
Kath. Nederland.
De stichters herdacht.
Spr. herdacht daarna de vier oprichters
van den Stillen Omgang. Wel uitgeput van
lichaamskracht, doch niet van geest, is de
heer Karei Elsenburg heden in ons midden.
Vriend Elsenburg, Katholiek Nederland
huldigt in u den man, die aan ons hebt
willen geven die indrukwekkende hulde
aan den Eucharistischen Koning. Hulde,
hulde, driewerf hulde(Daverende toejui
chingen).
Het processieverbod.
Bij de viering van dit gouden feest,
denkt spr. onwillekeurig aan het veelbe
sproken processieverbod. Het zou onrede
lijk zijn, ook zelfs van een christelijke re
geering, de opheffing van dit verbod te
eischen, indien de gemengde bevolking
in ons vaderland daarvoor een struikelblok
mocht blijken te zijn. Principieel blijft ech
ter waar, dat den Koning-Christus daar
door onrecht wordt gedaan. Hij toch is de
Schepper van alles, dus ook van Amster
dam's straten, huizen en pleinen. Koningen
en keizers doen hun „joyeuze entree" bin
nen de steden; kampioenen op allerlei
gebied worden door hun vereerders open
lijk gehuldigd alléén den Koning der ko
ningen, den onsterfelijken Bouwheer van
het heelal, den wereldkampioen, (als spr.
zich zoo oneerbiedig mag uitdrukken), die
het record sloeg in alles opofferende lief
•de, ontzegt men het recht de meest ver
diende hulde in ontvangst te nemen.
Christus' stille omgang.
Toen Christus op aarde rondwandelde,
heeft Hij dat openbare eerbetoon niet ver
smaad. Als koning reed Hij plechtig Jeru
salem binnen. Die openbare hulde had ech
ter de Koning-Christus niet noodig. Heel
zijn leven hier op aarde kenmerkte zich
door stillen eenvoud. Hij wilde niet gebo
ren worden in een koninklijke paleis, doch
in een beestenstal.
Van de 33 levensjaren bracht Jezus 30
jaren door in 't verborgen leven te Naza
reth. Zijn wonderen verrichtte Hij in stilte.
Over zijn verheerlijking op de berg Tha-
bot legde Hij zijn leerlingen het zwijgen
op. Zelfs zijn glorievolle intocht in Jeru
salem werd verduisterd door zijn droevige
uittocht weinige dagen later.
Doch met den dood hield de „Stille Om
gang" van Christus op. Aan het kruis reeds
begon de openbare plechtige omgang van
den zegevierenden Koning. Heel het lucht
ruim begon te spreken. Het steenen graf
van Jezus sprak luide. En wij, stille omme
gangers, wij brengen den Koning Christus
onze stille hulde, doch eens doen ook wij
onzen plechtigen omgang in het hemelsch
Jerusalem. (Pauze).
Christus heeft dus op aarde den stillen
omgang verkozen boven elk uitwendig
pralvertoon. Ditzelfde karakter vindt men
terug in de H. Eucharistie. Nu en dan wil
Christus de glorie van zijn Eucharistisch
Koningschap toonen. Hierbij denkt spr. aan
de openbare processies, aan de dertig in
ternationale congressen, aan de plechtige
Sacramentsprocessie door Paus Pius XI op
het St. Pietersplein; aan de jaarlijksche
herdenking van het hoogheilig Mirakel in
de tijden voor de Reformatie, die de eer
en de opkomst bewerkte van Amsterdam.
En toch, zegt spr., heeft de Christus
buiten dat openbare eerbetoon den stil
len omgang boven alles liefgehad. Reeds de
instelling van het H. Sacrament droeg het
karakter van stillen eenvoud. In den regel
worden de H Missen opgedragen in den
meest eenvoudigen vorm van ons ceremo
nieel. En al woont Hij in onze machtige
kathedralen, het is toch maar een kleine,
