22ste Jaargang WOENSDAG 18 FEBRUARI 1931 No. 6825 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND BINNENLAND nHÜjÉÉSmT^ - 3)c £eidóelve (Sou/fconl' DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2 50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per post f2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeclingen wordt het dubbele van bet tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f050 Dit nummer bestaat uit drie bladen DUITSCHLAND 5-DAAGSCHE WERKWEEK TE BERLIJN ln de metaalindustrie. Met ingang van 16 dezer is voor de Berlijn- sche metaalindustrie een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst in werking getreden, ktachtens welke voor alle arbeiders en em ployés de wekelijksche arbeidsduur met acht en een half uur wordt verminderd, gepaard gaande met een evenredige loon- en salaris verlaging. Voor de arbeiders bij de A. E. G. is de werktijd thans zoodanig geregeld, dat gedu rende vijf dagen even lang wordt gewerkt, als tot dusverre het geval was, terwijl de zesde dag als werkdag komt te vervallen. De nieuwe regeling komt derhalve voor de Berlijnsche metaalindustrie in principe neer op de invoering der vijfdaagsche werkweek. Voor de employés der A. E. G. is deze vijf-daagsche werkweek niet ingevoerd. Het geheele kantoorpersoneel begint voortaan 's ochtends een uur later te werken en gaat 's avonds een half uur vroeger naar huis, waar door dan in totaal eveneens acht en een half uur per week minder gewerkt wordt. De werkgevers hopen door dezen maatregel niet slechts nieuwe ontslagen te kunnen ver mijden, doch geleidelijk zelfs weer tot het aannemen van nieuwe arbeidskrachten te kun nen overgaan. ENGELAND BRITSCH VIJFJAARSPLAN? Denkbeeld vindt instemming. In verband met den ongunstigen toestand van de Britsche industrie doen thans berich ten de ronde omtrent plannen, die in sommige kringen zouden bestaan en welke beoogen, voorstellen te doen uitwerken om het Brit sche bedrijfsleven van den grond af te reor- ganiseeren en weder op te bouwen, door het opstellen van een 5-jaren-plan. De industrie zou daartoe gereorganiseerd moeten worden en een schema moeten hebben waarnaar de productie geregeld wordt. Een verdere uit werking van het plan wordt geoubliceerd in een bijvoegsel van de „British Week-end Re- view'. Daarin wordt medegedeeld, dat ver scheiden vooraanstaande personen op econo misch gebied in principe iets voor een derge lijk plan gevoelen. O.a. worden de namen ge noemd van Haldane, Sir Oswald Mosley, Prof. Harold Laski, Duff Cooper en Sir Ro bert Donald. De premier heeft den bond van werkgevers organisaties en den algemeenen raad van het Vakvereenigingscongres uitgenoodigd tot een bespreking, welke Donderdag a.s. zal plaats hebben. Hierbij zal wprden beraadslaagd over de verklaring inzake de situatie in de nijver heid, welke door den bond van werkgevers is opgesteld. De beide delegaties zullen afzon derlijk door den premier worden ontvangen. In de verklaring van de werkgevers wordt aangedrongen op drastische bezuiniging in de staatsuitgaven. Voorts bevat zij voorstellen tot. verlaging der werkloosheidsuitkeeringen en der salarissen van staats- en gemeente-ambtenaren Nieuwe belemmeringen der industrie of nieu we lasten, welke op haar zouden drukken, zullen volgens het plan achterwege moeten blijven totdat het werkloosheidspercentage is gedaald tot vijf procent. MacDonald zal zich beperken tot een be spreking van den algemeenen toestand en van de wenschelijkheid van samenwerking, vooral wat betreft de reorganisaties in de takken van nijverheid, die het zwaarst zijn getroffen, „Er komt nooit weer oorlog". In een dagbladartikel heeft de Britsche mi nister van Buitenlandsche Zaken Henderson verklaard, dat de wereld steeds meer gaat wennen aan de vredesgedachte. Hij is er vast van overtuigd, dat er nooit meer oorlog zal komen. Volgens zijn ervaring te Genève zullen in het vervolg alle geschillen door besprekin gen van de ministers van Buitenlandsche Za ken worden opgelost. SPANJE DE CRISISTOESTAND IN SPANJE Gerucht over dictatuur. Gisteravond om 7 uur was nog steeds geen opheldering gekomen in de politieke situatie en verschillende voorzorgsmaatregelen, die in den loop van den dag zijn genomen, geven aanleiding tot de wildste geruchten. Op ver scheiden punten van de stad zijn machine geweren opgesteld; de directeur vaD den vei ligheidsdienst heeft na een lang onderhoud met den kapitein generaal van Madrid bevel gegeven, dat alle politiechefs op het hoofd bureau van den dienst moeten blijven; des middags zijn weder de perscensnur en de con trole op alle telefoongesprekken Ingevoerd en tenslotte had de koning een belangrijke con ferentie met verscheiden generaals. Het hardnekkigste gerucht is, dat direct na den terugkeer van de koningin de staat van beleg zal worden afgekondigd en een nieuwe dictatuur zal worden ingesteld, onder leiding van generaal Saro, geassisteerd door de ge neraals Cavalcanti en Barrera. Generaal Mar tinez Anido, onder de dictatuur van Primo de Rivera minister van Binnenlandsche Zaken, die op het oogenblik aan de Cöte d Azur ver toeft, zou zijn verzocht per vliegtuig naar Ma drid terug te keeren. Om 8 uur werd echter formeel gedementeerd, dat er een militaire dictatuur zou worden ingesteld. Van andere zijde wordt bericht, dat ieder oogenblik de uitroeping van een algemeene staking verwacht kan worden De opwinding in de stad is echter zeer groot, vooral daar niemand weet, wat er zal gebeuren. Het is zeer goed mogelijk, dat de geruchten voornamelijk ten doel hebben de tegenstan ders der monarchisten uit hun tent te lokken, om te weten te komen, wat zij van plan zijn. Door sommigen wordt beweerd, dat de maatregelen, door den veiligheidsdienst in Madrid en in de omgeving genomen, een ge volg zijn van de verdachte houding van som mige officieren van het artillerieregiment in Getafe, die een opstandige beweging wilden ontkenen, welke poging echter geen resultaat heeft gehad. Wat de besprekingen ter oplossing van de crisis betreft, kan medegedeeld worden, dat de koning, direct nadat Sanchez Guerra zijn opdracht had teruggegeven, omdat hij niet voldoenden steun had gekregen Guerra er kende echter, dat de koning geen bezwaar had gemaakt tegen een constitueerende ver gadering Romanones en Garcia Prieto heef^t ontboden, die een paar uur in het ko ninklijk paleis bleven, Graaf Romanones ver klaarde bij het verlaten van het paleis; „Ik wist reeds, dat Sanchez Guerra de opdracht tot vorming van een kabinet had terugge geven, omdat hij als man van rechts onder de aanhangers van links geen medewerkers heeft gevonden. De koning heeft, toen hij Sanchez Guerra met de vorming van een regeering be lastte .die een constitueerende vergadering moest bijeenroepen, zijn plicht gedaan. Men kan hem niet het geringste verwijt maken Beiden verklaarden, dat zij den koning had den aangeraden den republikeinschen leider Melquiades Alvarez te ontbieden, die dan ook korten tijd later ten paleize arriveerde. Naar aanleiding van de uitlatingen van Ro manones meldt het agentschap, dat deze ka rakteristiek zijn voor dezen historischen dag. Om 5 uur gistermiddag verliet Alvarez het paleis, doch hij was niet met de vorming van een kabinet belast. Hij verklaarde, dat de ko ning, die hem met zeer groote hartelijkheid had ontvangen, hem slechts heeft verzocht, den inhoud van het gesprek te bevestigen, dat de koning hem daarop heeft gevraagd, of hij, indien hem de vorming van een kabinet zou worden opgedragen, op den steun der consti- tutionalisten en de andere belangrijke poli tieke groepen zou kunnen rekenen. Alvarez heeft hierop de bekende voorwaar den gesteld, die voornamelijk betrekking heb ben op een afstand doen door den koning van zijn privileges, zoodat den koning vrijwel geen ander recht meer (.verblijft dan zijn hand- teekening te mogen zetten onde' de besluiten van het parlement. Alvarez verklaarde slechts een regeering te kunnen vormen, die van het eerste oogenblik af de personeD vertegen woordigt, die steeds met dezelfde loyauteit 't bijenroepen van een constitueerende vergade ring hebben voorgestaan. De regeering zal uit gebreid worden met personen, die een grooten invloed op de politiek uitoefenen. Op de vraag wat er thans zal gebeuren, antwoordde Al varez: „Ik weet het niet". Het schijnt, dat thans een regeering zal worden gevormd door de partijen van uiterst rechts en het midden, dus een bewind, dat veel overeenkomst -.ou vertoonen met de de- missionnaire regeering van Ber^nguer. Om trent den persoon, die met de vorming van een dergelijk kabinet zou worden belast, kon den echter geen inlichtingen worden verkregen Verscheiden hooggeplaatste militairen in Madrid zijn voorstanders van een dergelijk kabinet, ofschoon generaal Barrera, die tij dens Primo de Rivera kapitein generaal van Catalonië is geweest en thans chef is van den generalen staf, verklaard heeft, dat alle voor standers van wet en orde zich dienen te ver eenigen in den strijd tegen de revolutionnai- Naar aanleiding van het bezoek var Guerra aan de gevangenis schrijft „El Debate", dat diens poging om de medewerking van politieke gevangenen voor zijn kabinet te verkrijgen een anarchistische daad is geweest, die geen en kel staatsman zich mag veroorlowen. Een der gelijk kabinetsformateur had naar een krank zinnigengesticht gezonden moeten worden en hoort zeer zeker niet in een minMeri- thuis. Ook voerde het blad juridische argumenten aan, om te bewijzen, dat de koning niet het recht heeft afstand te doen van de privileges, welke door de grondwet aan de kroon zijn toegekend. Ook andere bladen nemen een zelfde standpunt in. RUSLAND BOYCOT VAN SOVJET-BANKNOTEN DOOR SOVJET-INSTELLINGEN. Eigenaardig feit in den Kaukaus. Dat de Sovjet-banknoten al bijster weinig het vertrouwen der bevolking hebben, komt tot uiting in een bericht in de Moskousche bladen, volgens hetwelk in den Noord-Kau- kasus^een soort eigen muntbiljetten zijn uit gegeven en nog wel door instellingen, die het zij direct door de Sovjets gecreëerd, ofwel met hun steun in het leven zijn geroepen. Het be- tieft hier een groot aantal staatslandbouwbe- drijven en collectieve landbouwondernemin gen, die. weinig fiducie meer hebbend in het officieele bankpapier, eigen muntbiljetten zijn gaan gebruiken voor hun verrekeningen on derling of met de arbeiders en bedienden van genoemde ondernemingen. Dezer dagen is het volkscommissariaat van Financiën op de hoog te van dezen eigenaardigen toestand gekomen en onmiddellijk zijn toen strenge orders uit gevaardigd om een einde aan de circulatie dezer biljetten te maken, daar zij het vertrou wen in de Sovjet-banknoten volkomen zouden ondermijnen. De personen, die voor de uitgifte van de biljetten verantwoordelijk zijn, zullen onmiddellijk voor een rechtbank worden ge bracht. BRITSCH-INDIE GANDHI EN DE ONDERKONING. Tegemoetkomende houding van lord Irwin. Het verluidt, dat lord Irwin, de onderkoning van Br -Indië, bereid zou zijn Gandhi, wien hij dezer dagen een onderhoud zal toestaan, zoo vér mogelijk tegemoet te komen. De onderkoning kan echter niet de Indische wet wijzigen, noch vooruit loopen op de be sluiten van het parlement. Hij is echter ge neigd, de politieke gevangenen op vrije voeten te stellen en de uitzonderingswetten in te trek ken, mits Gandhi aan de burgerlijke ongehoor zaamheid een einde maakt en medehelpt aan het bijeenroepen eener nieuwe conferentie, welke een constitutie ontwerpt, die de ge- wenschte bevoegdheden aan Indie's leiders zal geven. In een telegram aan de „Daily Herald" geeft Gandhi opnieuw uitdrukking aan ziin vre desgezindheid. Hij verklaart echter, dat hij moet vasthouden aan de voorwaarden, dat het Indische volk zijn eigen leger zal hebben en zelf controle op de financiën des lands zal kunnen oefenen. In een hoofdartikel spreekt het blad de hoop uit, dat het aanstaande onderhoud tus- schen Gandhi en den onderkoning succes zal hebben, ondanks de nog bestaande meenings- verschillen. De Engelsche conservatieve parlementsle den willen de regeering verzoeken, gelegen heid te geven, om gedurende 2 dagen debat over de Indische politiek der regeering te EERSTE KAMER. In de eisteravond gehouden vergadering van -de Eerste Kamer deed de griffier voorlezing o.a. van het bericht van de be noeming van ir. Feber tot lid der Eerste Kamer in de vacature-Van Voorst tot Voorst. De voorzitter deelde mede, dat de cen trale sectie besloten heeft, om on Vrijdag 20 dezer te elf uur in de afdeelingen to doen onderzoeken het onl werp-pachtwet en het wetsontwerp tot wijziging van hoofd stuk V der begrootin? voor 1D3Ö. (Crediet aan de aardapnelmeelindustrie). De vergadering ging daarna in comité- generaal. PROVINCIALE STATIONS VAN ZUID HOLLAND. Buitengewone zitting. De Provinciale Staten van Zuid-Hol- 'land hielden gisierochtend om hall twaalf de eerste vergadering van de buitengewone Februari zitting, onder voorzitterschap van den Commissaris der Koningin, jhr. rar. dr. H. A. van Karnebeek, in het ge bouw van de Eerste Kamer. Na trekking der afdeelingen werd beslo ten tot verzending naar de afdeelingen van een viertal op de agenda voorkomende ur gente voorstellen, t.w. credietverschaffing noodlijdende tuinders in Ter Aar en Nieuw- veen c.a.voorschotten ten behoeve van DE NIEUWE BURGEMEESTER VAN LISSE. Dr. S. F. A. C. M. BARON VAN WIJNBERGEN. Bij Koninklijk besluit is, met ingang van 15 Maart 1931, benoemd tot burge meester van Lisse, dr. S. F. A. C. ïVL. baron van Wijnbergen, met toekenning van gelijktijdig eervol ontslag als bnrge- •v feester van Waalre. t-K Dr. Sweder Ferdinand Antonius Cani- sius Maria, baron van Wijnbergen werd geboren te Eindhoven 16 December 1897. en is dus 34 jaar oud. Zijn vader, het Katholieke Tweede Kamerlid mr. A. baron van Wijnbergen was toentertijd ambtenaar bij het Openb. Ministerie te Eindhoven. .Na enkele jaren vertrok de familie van Wijnbergen naar Ai#them, waar de nieuwe burgemeester op de lagere school zijn op leiding ontving, om daarna het gymna siaal onderwijs te volgen bij de Pafers Jesuieten te Katwijk. De burgemeester heeft daarna philceo- phie gestudeerd en promoveerde in Mei 1926 t>ot doctor in de wijsbegeerte aan de Gregoriaansche Universiteit te Rome. Na deze promotie legde de heer van Wijnbergen zich toe op de gemeente-ad ministratie. In Augustus 1926 werd hij aangesteld als volontair te Jutphaas, waar VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Een Britsch vijf-jarenplan? De toestand ïn Spanje is nog volko men duister. Naar vrede tusschen Gandhi en lord Irwin? BINNENLAND. De Minister van Binnenl. Zaken over de bestrijding van de crisis-werkloosheid. (Binnenl. 2de blad). Tot burgemeester van Lisse is be noemd dr. S. baron van Wijnbergen. (Omgeving, 1ste blad). Op den onbewaakten overweg bij Wa terhuizen (Gron.) is een auto door den trein gegrepen. Twee dooden. (Gem. Berichten, 3de blad). De aanhouding van den internationalen oplichter te Den Haag. (Gem. Berichten, 3de blad). Een schilderij van Rembrandt in het Rijksmuseum te Amsterdam ernstig be schadigd door een bezoeker. (Gem. Ber., 3de blad). De Zwaluwen verloren gisteren te Brus sel met 3—1 van de Roode Duivels (Sport, 2de blad). hij bot Januari 1928 verbleef, toen zijn be noeming volgde tot burgemeester van Waalre. In deze gemeente vond burgemeester v. Wijnbergen een drukken werkkring./" De gemeente Waalre tooh grenst aan de gemeente Eindhoven en deelt dus in de groei van deze fabrieksstad. In drie jaren tijd nam de bevolking toe van 2700 tot 4400! Voor den burgemeester was dus een zware taak weggelegd. Gas- en waterlei ding mocslen worden aangelegd en uitge breid. Een nieuw gemeentehuis werd ge bouwd, een uitbreidingsplan gemaakt enz. Burgemeester van Wijnbergen was secretaris van het comité voor water voorziening in het streekplan Eindhoven en lid van de commissie van de afd. Bra bant der Vereen, v. N'ederl. Gemeenten, belast met het ontwerpen van een model bouwverordening, welke verordening eeret daags gereed zal komen. De nieuwe burgemeester is niet ge- bu wd.^De voornaam van den burgemees ter Sweder is een oud-Geldersche naam, welke reeds sinds 1300 in de familie ge- I bruikei ijk is. de drinkwatervoorziening, wijziging pro vinciale begrooting 1930 en verkoop van enkele perceelen water onder Leiden en Voorschoten aan het Rijk. De vergadering werd daarop verdaagd tot Donderdag 26 Febrpari te elf uur. Te twaalf uur werden de afdeelingsvei gaderingen gehouden, waarin de bovenge noemde voorstellen aan de orde zouden komen. UIT DE TEXTIELINDUSTRIE. De loonsverlaging te Almelo. Naar aanleiding van de door de fabri kantenvereeniging te Almelo aan de tex tiearbeiders aangekondigde loonsverlaging van 1 pet. hebben de besturen van den Alg. Ned. Bond van Textielaibeiders „De Een dracht", den R.-K. Bond „St.è Lambertus" en den Chr. bond „Unitas" een conferen tie aangevraagd met de fabrikantenvur- eeniging, welke conferentie echter van de zijde van laatstgenoemde vereeniging niet werd toegestaan. De besturen der drie werknemers organisaties hebben naar aan leiding van deze weigering het volgende telegram gezonden aan het bestuur der Fabrikanten vereeniging: „Achlcn afwij zing conferentie door u onverantwoordelijk. Dringen met klem en nadruk op het toe staan daarvan in den loop dezer week aan. Zijn van oordeel dat de aangekondigde loonsverlaging door de arbeiders niet aan vaard kan worden en meenen alle middelen I die ons dienstig lijken, te moeten aanwen- I den om deze te voorkomen". LAN DARBEI DERSPLAATSJES. Geen verlaging van rente en annuïteiten. Naar aanleiding van een schriftelijke vraag van het Tweede Kamerlid Weit- kamp, deelt de Minister van financiën mede dat het in de tegenwoordige tijds omstandigheden wel zal voorkomen, dat landarbeiders, die met financieelen steun van den Staat in het bezit van een land- arbeidersplaalsje zijn gekomen, evenals anderen, met de betaling der verschuldigde renie of annuiteiten moeilijkheden onder vinden. fntusschen blijkt uit de tot heden ingekomen jaarverslagen, dat over het al gemeen geregelde betaling heeft plaats ge had. Tot verlaging van de rente en de annui- Icilen voor in moeilijkheden verkeerende landarbeiders is de Minister niet bevoegd. De Pachtwet en de Eerste Kamer. De Kath. Ned. Boeren- en Tuindersbond heeft zich bij schrijven van 7 Febr. gewend tot de Eerste Kamer der Staten-Gcne- raai inzake de wetsontwerpen omtrent nieuwe regeling van de pacht en regeling van de pachtcommissies. Daarin wordt er op gewezen, dat beide wetsontwerpen met groote meerderheid van stemmen werden aangenomen op 12 November 1930, dat deze beslissing in de kringen van den Kath. Bucrcn- en Tuin dersbond waarin ongeveer 75000 boeren en tuinders vereenigd" zijn een groote voldoening heeft gewekt, hetgeen begrijpe lijk is, wanneer men bedenkt, dat deze bor>.»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1931 | | pagina 1