Z2ste Jaargang
DINSDAG 16 DECEMBER 1930
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
No. 6773
3)e £cicbclie6c>u^aTit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week f 2.50 pei kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2 60 per kwartaal
franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone edvertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van bet tarief borekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
De haat aan het graf
Bij den dood wil men eeren al wat er
goeds was in den o-er edene en vergeten
wat er verkeerd is geweest of als zoodanig
door ons werd beschouwd.
Daarbij behoeft van huichelarij en van
overdrijving geen sprake te zijn.
Innerlijke beschaving, natuurlijk gevoel
wijzen deze houding van menschelijke lief
de aan.
Helaas komt men er in communisti
sche kringen rond voor uit, dat 't daar niet
zóó wordt gevoeld.
Onder den weerzinwekkenden titel „Be
grafenis van een nul" komt in de „Tribu
ne" de volgende mededeeling voor:
Woensdagmiddag werd Lonnekers
burgemeester, de heer Stroink, begra
ven. Een poppekast als elke burger
lijke plechtigheid, was ook deze. Zoo
ver we konden nagaan waren alle
hoogere ambtenaren, klerken, raads
leden, wethouders, en politiecorps
aanwezig. Het zwakst was vertegen
woordigd het lagere personeel in ge
meentedienst; ddt waren arbeiders,
die noodgedwongen kwamen en hui
chelaars. Hoogstens een 25-tal van
deze waren er; dit nog wel, terwijl
alle arbeiders vrij-af hadden gekregen,
om deel te nemen. Het gros, en dat
zijn er heel wat, achtte het beneden
hun klasse-eer, om aan deze comedie
deel te nemen. Een man, die een ab
soluut tegenstander der arbeiders
klasse was, konden zij geen eer be
wijzen.
Daarom spijt het ons, dat we een
openlijk woord van critiek moeten la
ten hooren tegen de houding van ons
communistisch raads id p.g. Krommen
dijk, die deel nam aan deze couïedie
als vertegenwoordiger van onze partij.
De arbeiders, werkzaam bij de ge
meente, die nog wel .extra vrij-af kre
gen, begrepen beter hun klasse-stand
punt, dan hij als leider, doo>r zonder
eenig advies weg te blijven van deze
huichelarij. Dit deed ons hart deugd.
Arcor 47.
Noot van de Redactie. Wij zijn
het volkomen met de critiek van Ar
cor 47 op p.g. Krommendijk eens. Zijn
houding zal in de afdeeling ter dis
cussie worden gesteld.
Haat moet de houding bepalen van den
communist, ze'fs ook aan het graf.
Haat, die de meest elementaire gevoe
lens van onderlinge menschelijke waardee
ring moet verstikken.
Droeve tyrannie va-n de haat, die de
menschheid bedreigt in het Communisme
DUITSCHLAND
WAT ZAL DE DONDERDAG BRENGEN?
De correspondent van de „Voss. Z." te
Maagdenburg meldt, dat in een groote ver
gadering aldaar van de republikeinsche
Rijksvlag de rijksdagafgevaardigde Lem
mer van de D. Staatspartij eraan herin
nerde, dat Hitler beloofd heeft op 18 Dec.
in een openbare vergadering te Maagden
burg tegen de Rijksvlag te spreken. Hitier
had laten verklaren, dat hij de „Soc. bon
zen met de hondenzweep naar de nat. soc.
vergaderingen zou drijven als de lafaards
zich aan de debatten onttrekken".
Lemmer heeft zich daarop dadelijk aan
de Rijksvlag als debater tegen Hitier ter
beschikking gesteld en den nationaal-soc.
laten meedeelen, dat de Rijksvlag op IS
Dec. flink op de Hitler-vergadering verte
genwoordigd zou zijn. De Rijksvlag waar
borgt echter een rustige vergadering, daar
zij slechts een strijd met geestelijke wapens
wenscht. Vrijdagmiddag echter, toen alle
toegangskaarten waren toegewezen, ver
klaarden de nationaalsoc., dat zij een debat
zouden toejuichen, maar dat de bedoel
de vergadering, waarin Hitier zou spre
ken, als een betooging was bedoeld, waar
van de indruk door een debat slechts zou
worden benadeeld.
Onder grooten bijval voegde Lemmer
hieraan toe:
Wij zullen erop aandringen, dat de ver
gadering met debat plaats heeft of in het
geheel niet wordt gehouden.
Wordt dus de Donderdag te Maagden
burg met eenige spanning tegemoet gezien,
ook te Berlijn belooft de 18e December
«panning te brengen.
De gep. kapitein ter zee Helóaut v.
Mücke, tot '29 lid van den Landdag van
Saksen voor de nationaalsoc. partij, heeft
n.l. voor dien dag een groote betoogihg
uitgeschreven in het Herlijnsche Sportpa-
last, waarop hij in het openbaar met ziju
vroegere vrienden wil afrekenen. Op groo
te biljetten, die hij overal- óp de aanplak
zuilen heeft laten aanbrengen, verklaart hij
o-a.: Weg met het masker. Het ontwakend
Duitschland wrijft zich de oogen en ziet
tot zijn verontwaardiging, dat de lieden,
die zich uitgeven voor de.moreele vernieu
wers van het Duitsche vólk, niet terug
schrikken voor leugen, smaad en woord
breuk. Het ontwakende Duitschland ziet
met den grootsten afschuw, dat lieden, die
zich als reinigers van het volksleven heb
ben uitgegeveizich overgeven aan cur-
ruptie, woeker, diefstil, zedelijkheidsdelic
ten enz."
De oproep is onderteekend door v.
Mücke, den held van de oude „Emden"
en „Ayesha", een man, die den nationaal
soc. vol afschuw den rug heeft toegekeerd
Dat belooft dus wat voor Donderdag!
FRANKRIJK,
POINCARé ERNSTIG ZIEK.
Poincaré is sindsi twee dagen ziek. Aan
vankelijk liet de toestand zich niet ern
stig aanzien, doch in den loop van gister
middag is de toestand zeer verergerd. Gis
teravond bleek, dat Poincaré lijdende wa3
aan hersencongestie.
Toen om kwart over acht zijn genees
heer, dr. Boidin, ten huize van den oud
president kwam, constateerde hij, dat de
toestand hoogst ernstig was en dat hij den
zieke niet zou mogen verlaten.
Onmiddellijk werden maatregelen geno
men voor een consult van specialisten en
even na 9 uUr arriveerde de'bekende pro*
fêssor Guillard van de Saljpétrière.
Naar wij vernepien, xfe ook in een van de
bekende klinieken onmiddellijk een ziek
bed ter beschikking gesteld, .vat doet ver
moeden, dat men een operatie wil beproe
ven.
De geneesheeren willen eohter niet de
minste verklaring afleggen.
SPANJE.
DE TOESTAND TOCH PRECAIR.
EEN VLIEGER-OPSTAND.
De staat van beleg afge
kondigd.
Gisteren is in geheel Spanje de staat
van beleg afgekondigd. Het eenige blad,
dat gistermiddag verscheen met een ex
tra-editie, welks inhoud klaarblijkelijk door
de regeering geïnspireerd was, doet een
beroep op het publiek om de kalmte te be
waren en de regeering te steunen in haar
pogingen om de situatie meester te blij
ven. Het blad publiceert tevens een on
derhoud met den broer van den Spaanschén
premier, Luiz Peor Berenguer, waarin ver
klaard wordt, dat aan den koning een uit
eenzetting van den toestand is gegeven en
dat de regeering de situatie thans weer vol
komen meester is. Door den premier zelf
wordt, ontkend, dat er in Barcelona en el
ders stakingen zijn uitgebroken. Hij deelde
mede, dat er talrijke gevangenen zijn ge
maakt en dat regeeringsvliegtuigen de op
standelingen blijven achtervolgen.
Toch schijnt de toestand uiterst precair
te zijn en de regeering doet allés om aan
alle eventualiteiten het hoofd te kunnen
bieden. Zij heeft een afdeeling der guat-
dia civil uit Marokko teruggeroepen én er
verluidt, dat zij tevens de bedoeling heeft
om troepen van het vreemdelirigen-legioen
naar Spanje over te brengen.
De telefonische en te.egrafische verbin
dingen met Spanje zijn nagenoeg alle ver
broken, doch gemeld wordt, dat de toe
stand nog uiterst gespannen is. Te Ma
drid zijn 20 leden der republikeinsche par
tij, o.w. de voormalige minister Alcala Za-
mos, de zoon van den vroegeren minister
president Miquel Maura en Alvaro Albor-
non gearresteerd. Een groot aantal perso
nen is uitgeweken naar Gibraltar. Zij be-
hooren bijna allen tot de Spaansche repu
blikeinen.
Een luchtaanval.
Gistermorgen verschenen verscheidene
vliegtuigen boven de hoofdstad, die biljet
ten uitwierpen, waarin de troepen tot op
stand werden aangespoord en gedreigd
werd, dat de kazernes van de troepén,
die zièh niet bij den opstand aansloten,
gebombardeerd zouden worden.
Onder de bevolking ontstond een groote
opwinding en de wildste 'geruchten deden
de ronde.
Vijfduizend man. van het vliegterrein on
der leiding van generaal Queipo del Lano
en van verscheidene officieren, onder wie
zich ook majoor Franco bevond, kwamen
in opstand. Zij ontwapenden de wacht van
het kruitmagazijn en namen een auto met
bommen meie, die aan boord van de vlieg
tuigen werden gebracht.
Een afdeeling artillerie onder bevel van
generaal Orgas hegon daarop het vlieg
terrein onder vuur te nemen, met het ge
volg, dat na een half uur aldaar de witte
vlag werd gehoschen.
Queipo del Lano en Franco zijn met een
vliegtuig gevlucht. Het is niet bekend, of
de ongeveer 100 kanonschoten,'die op het
vliegterrein zijn afgevuurd, slachtoffers heb
ben gemaakt.
De beweging schijnt met een mislukking
geëindigd te zijn. Alle leiders zijn van het
vliegterrein gevlucht.
Naar later uit Lissabon gemeld werd,
zijn daar eenige vliegtuigen, waarin zich
Spaansche officieren bevonden, onder wie
majoor Francp, te Albejrte en Amador uit
Spanje aangekomen. De officieren werden
door de Portugeesohe overheid geïnter
neerd.
Verscheiden doo'dcii te San
Sebastian.
In Madrid is ,de töesfjand niet noemens
waard door de oproerige beweging bc-
invloed. Ook in Sevifla is de toestand rus
tig en de regeerihgstroépen zijn de regee
ring trouw gebleven. In Barcelona had de
overheid allerlei voorzorgsmaatregelen ge
nomen om onmiddellijk aan iedere opstan
dige beweging den kop in te drukken, doch
de bevolking bleef volkomen rustig, zoodat
van deze voorzorgsmaatregelen geen ge
bruik gemaakt behoefde te worden. Een
aantal republikeinsche personen werd daar
gearresteerd. San, Sebastian daartentegen
hééft, naar, reeds, gemeld werd» deelgeno
men aan de bewegit^ Qp het oogetiblik,
dafc'bofcoogers binnendrongen, ón hot bureau
van den gouverneur, alwaar zij twee agen
ten hebben gedood en vervolgens den boel
kort en klein sloegen, hielden anderen de
toegangsstraten tot de stad bezet. Zij
maakten het arbeiders, die zich naar hun
werk wilden begeven, alsmede melkwagens
onmogelijk in de stad te komen.
De trouw gebleven regeeringstroepen
zijn er echter ook hieriin geslaagd, de orde
te herstellen. Zij wisëén de betoogers uit
een te drijven cn achtervolgden de vluchte
lingen. Daarbij werdeh verscheiden hun
ner gedood, en gewoifcdb en een. groot aan
tal gearresteerd. In Sa'n Sebastian en Irun
zijn de café's en winkels alle gesloten en
ook het telefonisch enntelegrafisch verkeer
is verbroken. Naar hete heet hebben de op
standelingen de toestellen der telegraaf-
en telefooncentrales onklaar gemaakt.
Hoewel dus klaarblijkelijk de regeering
de situatie momenteel weer meester is,
heeft de regeering tdoh besloten de wacht
van koning Alfonso te verdubbelen. Tegen
de executies, die gisteren hebben plaats ge
had, werden in talrijke steden protest-pro
clamaties gepubliceerd.
POLEN
DE BESCHEIDEN PILSOEDSKI.
In een interview heeft maarschalk Pil-
soedski medegedeeld, dat de functie vau
president der republiek slechts door een
man, die boven de partijen staat, kan wor
den vervuld.
Hij zelf is een sterke persoonlijkheiden
kan het land regeeren, doch het is moèilijk
een tweeden te vinden; het is dus niet
goed, dat een man alle macht heeft.
In het interview heeft Pilsoédski verder
verklaard, dat hij 'n grondwetsherziening
wenscht. Hij wil, dat de president door b,et
volk woïdt gekozen.
AMERIKA
STOPZETTING IMMIGRATIE IN DE
V. S,
De Immigratie-commissie van het Huis
van Afgevaardigden keurde het wetsont
werp goed, regelende de stopzetting der
immigratie in de Vereenigde Staten voor
den tijd van twee jaar, met uitzondering
van personen, wier nabestaanden reeds in
de Vereenigde Staten gevestigd zijn. Heden
zal het wetsontwerp definitief in stemming
HET TARWEWETJE.
Het maximum van 25 pet. zal
geen richtsnoer zijn. De levens
duur op drie jaar bepaald.
In zijn Memorie van Antwoord op het
voorloopig verslag over he'- wetsontwerp,
houdende bepa ingen in het belang van de
inheem8ehe tarweleelt merkt de minister
oa op, dat de regeling zoo.soepel moet zijn
dat zij te allen tijde voor wijziging en
aanpassing vatbaar is. Daarom ook kan
een ruime bevoegdheid tot. vaststelling van
uitvoeringsmaatregelen bij algemeenen
maatregel van bestuur niet worden gemist.
Dat krachtens het wetsontwerp ook de
verwerking van aardappel mee' zou kunnen
worden toegestaan spreekt hij tegen en hij
wil te allen overvloede 'n bepaling opne
men, 'welke aan mogeüj'ken" twijfel een
einde maakt.
De minister wijst er met grooten nadruk
op, dat de Regeering het wetsontwerp niet
zal gebruiken om te bewerken, dat „de aan
wezige inlandsche tarwe, van we ken aard
ook, in het brood komt", doch dat vóór al
les zal worden rekening gehouden met de
vraag, of de tarwe zich daartoe leent.
Slechts in het nauwste verband hiermede
en onder opmerking, dat het dus geen
richtsnoer is, kan de minister vrijheid vin
den, een maximum-percentage van 25 pet.
in het ontwerp op te nemen.
De nadere uitvoering zal men hebben le
verwachten in de richting van wat men is
gaan noemen een maal- en menggebod.
Een teeltpremie of een hoog invoerrecht
zouden een te kunsfiratig karakter dragen.
Den voorgestelde» maatregel acht de mi
nister krachtig genoeg om tegeo inciden-
tee e argrarische verwarringen te waken
en dus zoowel de tarweverbouwers eenigs-
zins tf helpen als de telers van ahdere pro
ducten voor onbedachte <jn ondoordachte
concurrentie té vrijwaren", terwijl de kracht
niét zóó is, dat agrarische wijzigingen, die
het gevolg zijn van wijziging in de werèld-
constellatie. kunnen worden tegen gehou
den.
De minister voldoet gaarne aan den
wensch, om den duur der regeling aan een
nauwkeurige tijdsbepa ing te binden. Eon
bepaling is daarom nog opgenomen om den
werkingsduur tot 3 jaar te beperken.
De Regeering verwacht van den maat
regel niet een eenigszins belangrijke stij
ging van den broodprijs. Het zwaartepunt
in de productiekosten van brood ligt. in
anderp factoren dan in den graanprijs.
De minister zet voorts uiteen, dat het.
ontwerp voor de meelimporteurs geen ern
stige gevolgen kan hebben en dat aan de
graanmaalderijen geen monopo'istische po
sitie wordt gegeven. Natuurlijk zal maal
derij zoowel als import eenige bezwaren
ondervinden, maar hij vertrouwt, dat zij die
bezwaren züllen weten te overwinnen.
De vraag of het Amerikaansche meel een
gedumpt artikel is, kan de minister niet
bevestigend beantwoorden. Wel is ook hem
ter oore gekomen, dat de uitvoer van tar
webloem uit de Ver. Staten door overeen
komsten tusschen The Grain Stabilisation
Corporation en Amerikaansche meelfabrie
ken tot midden Augustus van dit jaar zou
zijn aangemoedigd.
H«t denkbeeld van verplichte afname
verwerpt de minister, die geen slechtere
introductie denkbaar acht voor het natio
nal product. Ook 't contingenteerings-
ste'.sel acht hij niet. geschikt.
Wat het gevaar van uitbreiding van de
teelt betreft, meent de Minister, dat een
voorzichtige hanleering van het percen
tage en beoordeeling van het in aanmer
king komende gTaan een abnormale uit
breiding van de tarwcteelt zullen ver
hoeden.
DE ZENDER-MISERE.
Binnen een half jaar voorbij?
De keer ten goede schijnt nu snel te zul
len komen. Minister Reijmer kondigde het
reeds aan, toen hij de vorige week in de
Memorie van Antwoord betreffende de Wa-
terstaatsbegrooting de verwachting uit
sprak, dat hij thans 6poedig in Btaat zou
zijn een beslissing in dit „zeer belangrijke
vraagstuk" te nemen.
En als we nu Pastoor Perquin gelooven
mogen, zal de zaak waarschijnlijk binnen
een half jaar haar beslag hebben. Hij zei-
de ten minste in zijn radiopraatje Zondag
middag er vast op te vertrouwen, dat het
op 1 Januari a.s. de laatste maal zou zijn,
dat K.R.O. en N.C.R.V. zouden moeten
verhuizen naar de thans hopelooze 298 me-
tergolf, die in sommige deelen van ons land
zelfs met het beste toestel niet te ont
vangen is. De ellende zou dan dus nog
hoogstens zes maanden kunnen duren.
Spr. verklaarde daarnevens nogmaals,
dat de K.R.O. ten deze bereid is tot sa
menwerking met de ander omroepen, ten
einde der regeering de oplossing van de
kwestie gemakkelijker te maken.
„Msbd."
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Poincaré ernstig ziek geworden.
De toestand in Spanje is nog precair. De
staat van beleg afgekondigd.
De Ver. Staten willen de immigratie
geheel stopzetten.
Veertig dorpen langs de Kaspische Zoe
overstroomd. (Buitenl. Berichten, 2e blad).
BINNENLAND.
Memorie van antwoord in de Tweede
Kamer over het wetsontwerp, houdende be
palingen in het belang van de inheemsche
tarwctoelt. (1ste blad).
NIEUWE BURGEMEESTER VAN
GRONINGEN.
De staatscourant van gisteren bevat het
Kon. Besluit van 13 December, waarbij
met ingang van 1 Februari 1931 tat bur
gemeester van de gemeente Groningen
benoemd de heer H. P. J. Bloemers, met
toekenning van gelijktijdig eervol ontslag
als burgemeester der gemeente Rheden.
DE OMVANG DER VAKBEWEGING.
Statistische gegevens
Dezer dagen publiceerde het Centraal
Bureau voor de Statistiek wederom de
jaarstatistiek van den omvang der vakbe
weging.
Aan de gegevens over de ledentallen
ontleenen wij het volgende:
Het aantal georganiseerde werknemers
in ons land steeg in 1929 van 552.100 tot
624.500 d.i. met 13 pet., tegen 6 pet. in 1928
en 3 pet. in 1927. In weerwil van dezen
groei bleef het aantal vereenigden nog
meer dan 50.000 beneden het cijfer van
1920. Vooral de organisatie* van werklie
den ip het vrije bedrijf hadden nog een
belangrijken achterstand tegenover het
destijds bereikte peil. Onderstaand staatje
toont dit aan;
Aantal leden op 1 Januari:
Organisaties van: 1920 19E9 1930
Werkl. vrije bedrijf 428700 316900 375900
Adm. en techn pers. 52900 44900 47700
Pers in openb. dienst 201900 190300 200900
Totaal: 683500 552100 624500
Van de vakcentralen gingen de grootste
drie, het N V. V., het, R.-Iv. Werklieden
verbond en het Chr. Nat. Vakverbond, in
1929 resp. met 34100 (16 pet.), 20500 18 1/2
pet.) en 13S0U (24 pet.) vooruit. Bij het N.
VV., het R.K.W. was deze winst uitslui
tend een gevolg van groei der organisaties.
Bij het C.N.V. werd zij voor een deel
(2750 leden) veroorzaakt door aansluiting
van organisaties.
Van de kleinere contralen wan het N. A.
S. gedeeltelijk door aansluiting van orga
nisaties, 1300 leden (8 pet.) terwijl het Syn
dicalistisch Vakverbond, hoofdzakelijk door
uittreding van organisaties, 200 leden ver
loor (6 1/2 pet.).
SCHRIJFWIJZE NEDERLANDSCHE
TAAL BIJ EXAMENS.
Bij beschikking van den Minister van
Onderwijs K. cn W., is thans vastgesteld,
dat bij de Staatsexamens ter verkrijging
van de akte van bekwaamheid als onder
wijzer en als hoofdonderwijzer, te beginnen
met het jaar 1931, bij de beoordee'.ing van
het gebruik van de Nederlandsche taal de
zelfde afwijkingen van de tot dusver het
meest in gebruik zijnde schrijfwijze zullen
zijn toegestaan als eenige maanden gele
den voor de gymnasia, hoogere-burgerscho-
len, kweekscholen, enz. is geschied.
Uitbreiding van het politiecorps
te Schiedam.
De burgemeester van Schiedam heeft
aan den gemeenteraad een uitvoerigen
brief gezonden inzake de noodzakelijke
uitbreiding van het politiecorps.
De voorgestelde uitbreiding bestaat in
een vermeerdering van het agentencorps
met 26 agneten, waaronder 2 rechercheur».
Globaal gerekend zullen de meerdere
koslen voor de politie als gevolg van deze
uitbreiding, waardoor de sterkte van het
agentencorps van 61 op 87 wordt gebracht,
bedragen 48.982.
De burgemeester deelt mee, dat deze
ui breiding de instemming van den com
missaris van politie hee.'t, die reeds in het
begin van dit jaar op het. ontbreken van
het noodige personeel heeft gewezen.
De burgemeester eindigt zijn voorstel
aan den Raad als volgt: Ten slotte moet ik
den raad tot mijn groot leedwezen mededee-
len, dat ik bij de besprekingen van het
voorslel tot uitbreiding van het polite-
corps in het college van B. cn W. geen
voldoenden steun mocht erlangen, hetgeen
ik ten zeerste betreur.